باتىر بايان - قازاق پوەزياسىنىڭ وقجەتپەستەي بيىگى، قىمبات تا اسىل مۇراسى
باتىر بايان - قازاق پوەزياسىنىڭ وقجەتپەستەي بيىگى، قىمبات تا اسىل مۇراسى
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: پوەماداعى ابىلاي، بايان، نويان بەينەلەرىن اشۋ، كەيىپكەرلەر سيپاتىن سان قىرىنان تالداپ، ولارعا ەكى ءتۇرلى كوزقاراستا باعا بەرگىزۋ.
ءا) وي، ءتىل ەركىندىگىنە باۋلۋ.
ب) وبراز تۇرلەرىن بەلگىلەۋدىڭ بىرنەشە فاكتورلارىن مەڭگەرتۋ ارقىلى باتىر بايان بەينەسىن اشۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ءوز وتانىن سۇيە بىلۋگە، ۇلتىن ماقتان ەتۋگە، اقىننىڭ اسقاق تۇلعاسى مەن باي شىعارماشىلىقتارىنا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارى مەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن وياتۋ، ادامگەرشىلىك قاعيدالارىن ومىرلىك ۇستانىم ەتىپ، ەرلىككە تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: ءوز پىكىرلەرىن ورتاعا سالۋ، ىزدەنۋ ارقىلى لوگيكالىق ويلاۋ
قابىلەتىن، تانىمدىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ، وزگەنىڭ پىكىرىن تىڭداي بىلۋگە، وزىنشە وي تۇيۋگە، شىعارماشىلىقپەن جۇمىس ىستەي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ادەبي وي تالقى ساباعى.
ساباقتا قولدانىلاتىن ءادىس - تاسىلدەر: الدىن - الا تاپسىرما بەرۋ ارقىلى
وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق ىزدەنىس - قىزمەتى ۇيىمداستىرۋ، ماقساتتى ماتىندىك تالداۋ، مونولوگتىق بايانداۋ، عىلىمي - تەوريالىق تالداۋ.
ساباق كورنەكىلىگى: ابىلاي، بايان، نويان بەينەلەرىنىڭ سۋرەتتەرى، ماعجان پورترەتى، ءتۇرلى پىكىرلەر جازىلعان قاعيدالى سوزدەر “باتىر بايان” پوەماسىنا توپتاما سۋرەتتەر، م. جۇمابايەۆ شىعارمالار جيناعى، ابىلاي حان تۋرالى جازىلعان شىعارمالار مەن عالىمداردىڭ زەرتتەۋ ەڭبەكتەرى. ماعجان، ابىلاي، بايان باتىر جايلى جازىلعان پىكىرلەر، تىرەك – سىزبا.
پوەما سوزدەرىنىڭ اۋەزدىلىگى.
- ماعجانعا ءتان نازىك سىرى، جۇمساق، سۇيكىمدى ءۇنى.
- پوەمانىڭ تاريحي سيپاتى، اڭىزدىق بوياۋى.
- ۇلت - ازاتتىق كۇرەس، حالىقتان شىققان باتىرلار.
- رومانتيكالىق شەشىم، اسقاق رۋح، ءورشىل ءۇن.
«باياننىڭ ىزدەرى ماڭگىلىك حالىققا ساۋلە بوپ تارايدى…»
ساباق بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ.
ا) وتىلگەن ساباقتىڭ تاقىرىبىن جانە ماقساتىن ءتۇسىندىرۋ.
ءا) قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ
كىرىسپە: /ءمۇعالىم ءسوزى/
- بالالار، ءبىز XX عاسىردىڭ باسىنداعى قازاق پوزيسياسىنىڭ ءحاڭتانىرى، اقىندار پلەيادوسىنىڭ “تاڭشولپانى” ماعجاننىڭ
“باتىر بايان” پوەماسىمەن تانىسىپ وتتىك. ياعني XVIII عاسىر قازاق تاريحىنداعى ەل تاعدىرى سىنعا تۇسكەن ءتۇيىندى كەزەڭ. بۇل - اتا مەكەندى جات جەرلىك باسقىنشىلاردان ازات ەتۋ جولىنداعى وتان سوعىسىندا ابىلاي حان، قابانباي، بوگەنباي سىندى قولباسشىلاردىڭ باستاۋىمەن ءبىر جۇدىرىقتاي تۇيىلگەن باتىر بابالارىمىزدىڭ جانقيارلىق ەرلىك ونەگەسىن تاريحي بەتتەرىنە وشپەستەي ەتىپ قاشاعان كەزەڭ ەدى. ءيا، تاريح عيبرات. تاريح - حالىق رۋحىنا قۋات بەرۋشى كۇش. ەلدىك تاريحىمىزدىڭ قاھارماندىق بەتتەرى كۇنى كەشەگە دەيىن كورىنە كوزگە كولەگەيلەنىپ كەلدى ەمەس پە؟
پوەما سيۋجەتى XVIII ع. قازاق - قالماق اراسىنداعى الاساپىران، قيىن قىستاۋ كۇردەلى زاماندى بەينەلەپ، ۇلت ازاتتىعى، حالىق بوستاندىعى جولىندا جان اياماي كۇرەسكەن، تاريحتا بولعان بايانداي باتىردىڭ باسىنا قۇرىلادى.
سوندىقتان ماعجان قازاق ازاماتتارىنا ءارى سىن تاعىپ، ءارى اۋىر مىندەت جۇكتەپ، ولاردىڭ الدىنا ابىلاي حان مەن باتىر باياندى، ابىلاي حاندى يدەال ەتىپ ۇسىنادى. ولاردىڭ ەلدىك، ەرلىك، دانالىق، ادامدىق ىستەرىن سانادا، جۇرەكتە جاڭعىرتادى.
مىنەكي، سوندىقتان بۇگىنگى ساباعىمىزدا “باتىر بايان” پوەماسىندا كەزدەسەتىن وبرازدارعا سيپاتتاما بەرۋ.
ەندەشە باتىر بايان قانداي بەينە؟ اتتى ادەبي - وي تالقى ساباعىمىزدىڭ ءبىرىنشى ساۋالى وزدەرىڭدە.
II. جالپى سىنىپتىق تاپسىرما
a) پوەما سيۋجەتىنە ارقاۋ بولعان وقيعانى بايانداۋ.
ءا) سۇراق - جاۋاپ /ءۇي تاپسىرماسى/
باتىر بايان - قازاق پوەزياسىنىڭ وقجەتپەستەي بيىگى، قىمبات تا اسىل مۇراسى. جۇكتەۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: پوەماداعى ابىلاي، بايان، نويان بەينەلەرىن اشۋ، كەيىپكەرلەر سيپاتىن سان قىرىنان تالداپ، ولارعا ەكى ءتۇرلى كوزقاراستا باعا بەرگىزۋ.
ءا) وي، ءتىل ەركىندىگىنە باۋلۋ.
ب) وبراز تۇرلەرىن بەلگىلەۋدىڭ بىرنەشە فاكتورلارىن مەڭگەرتۋ ارقىلى باتىر بايان بەينەسىن اشۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ءوز وتانىن سۇيە بىلۋگە، ۇلتىن ماقتان ەتۋگە، اقىننىڭ اسقاق تۇلعاسى مەن باي شىعارماشىلىقتارىنا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارى مەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن وياتۋ، ادامگەرشىلىك قاعيدالارىن ومىرلىك ۇستانىم ەتىپ، ەرلىككە تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: ءوز پىكىرلەرىن ورتاعا سالۋ، ىزدەنۋ ارقىلى لوگيكالىق ويلاۋ
قابىلەتىن، تانىمدىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ، وزگەنىڭ پىكىرىن تىڭداي بىلۋگە، وزىنشە وي تۇيۋگە، شىعارماشىلىقپەن جۇمىس ىستەي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ادەبي وي تالقى ساباعى.
ساباقتا قولدانىلاتىن ءادىس - تاسىلدەر: الدىن - الا تاپسىرما بەرۋ ارقىلى
وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق ىزدەنىس - قىزمەتى ۇيىمداستىرۋ، ماقساتتى ماتىندىك تالداۋ، مونولوگتىق بايانداۋ، عىلىمي - تەوريالىق تالداۋ.
ساباق كورنەكىلىگى: ابىلاي، بايان، نويان بەينەلەرىنىڭ سۋرەتتەرى، ماعجان پورترەتى، ءتۇرلى پىكىرلەر جازىلعان قاعيدالى سوزدەر “باتىر بايان” پوەماسىنا توپتاما سۋرەتتەر، م. جۇمابايەۆ شىعارمالار جيناعى، ابىلاي حان تۋرالى جازىلعان شىعارمالار مەن عالىمداردىڭ زەرتتەۋ ەڭبەكتەرى. ماعجان، ابىلاي، بايان باتىر جايلى جازىلعان پىكىرلەر، تىرەك – سىزبا.
پوەما سوزدەرىنىڭ اۋەزدىلىگى.
- ماعجانعا ءتان نازىك سىرى، جۇمساق، سۇيكىمدى ءۇنى.
- پوەمانىڭ تاريحي سيپاتى، اڭىزدىق بوياۋى.
- ۇلت - ازاتتىق كۇرەس، حالىقتان شىققان باتىرلار.
- رومانتيكالىق شەشىم، اسقاق رۋح، ءورشىل ءۇن.
«باياننىڭ ىزدەرى ماڭگىلىك حالىققا ساۋلە بوپ تارايدى…»
ساباق بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ.
ا) وتىلگەن ساباقتىڭ تاقىرىبىن جانە ماقساتىن ءتۇسىندىرۋ.
ءا) قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ
كىرىسپە: /ءمۇعالىم ءسوزى/
- بالالار، ءبىز XX عاسىردىڭ باسىنداعى قازاق پوزيسياسىنىڭ ءحاڭتانىرى، اقىندار پلەيادوسىنىڭ “تاڭشولپانى” ماعجاننىڭ
“باتىر بايان” پوەماسىمەن تانىسىپ وتتىك. ياعني XVIII عاسىر قازاق تاريحىنداعى ەل تاعدىرى سىنعا تۇسكەن ءتۇيىندى كەزەڭ. بۇل - اتا مەكەندى جات جەرلىك باسقىنشىلاردان ازات ەتۋ جولىنداعى وتان سوعىسىندا ابىلاي حان، قابانباي، بوگەنباي سىندى قولباسشىلاردىڭ باستاۋىمەن ءبىر جۇدىرىقتاي تۇيىلگەن باتىر بابالارىمىزدىڭ جانقيارلىق ەرلىك ونەگەسىن تاريحي بەتتەرىنە وشپەستەي ەتىپ قاشاعان كەزەڭ ەدى. ءيا، تاريح عيبرات. تاريح - حالىق رۋحىنا قۋات بەرۋشى كۇش. ەلدىك تاريحىمىزدىڭ قاھارماندىق بەتتەرى كۇنى كەشەگە دەيىن كورىنە كوزگە كولەگەيلەنىپ كەلدى ەمەس پە؟
پوەما سيۋجەتى XVIII ع. قازاق - قالماق اراسىنداعى الاساپىران، قيىن قىستاۋ كۇردەلى زاماندى بەينەلەپ، ۇلت ازاتتىعى، حالىق بوستاندىعى جولىندا جان اياماي كۇرەسكەن، تاريحتا بولعان بايانداي باتىردىڭ باسىنا قۇرىلادى.
سوندىقتان ماعجان قازاق ازاماتتارىنا ءارى سىن تاعىپ، ءارى اۋىر مىندەت جۇكتەپ، ولاردىڭ الدىنا ابىلاي حان مەن باتىر باياندى، ابىلاي حاندى يدەال ەتىپ ۇسىنادى. ولاردىڭ ەلدىك، ەرلىك، دانالىق، ادامدىق ىستەرىن سانادا، جۇرەكتە جاڭعىرتادى.
مىنەكي، سوندىقتان بۇگىنگى ساباعىمىزدا “باتىر بايان” پوەماسىندا كەزدەسەتىن وبرازدارعا سيپاتتاما بەرۋ.
ەندەشە باتىر بايان قانداي بەينە؟ اتتى ادەبي - وي تالقى ساباعىمىزدىڭ ءبىرىنشى ساۋالى وزدەرىڭدە.
II. جالپى سىنىپتىق تاپسىرما
a) پوەما سيۋجەتىنە ارقاۋ بولعان وقيعانى بايانداۋ.
ءا) سۇراق - جاۋاپ /ءۇي تاپسىرماسى/
باتىر بايان - قازاق پوەزياسىنىڭ وقجەتپەستەي بيىگى، قىمبات تا اسىل مۇراسى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
