ءبىلىمنىڭ شىقتىم شىڭىنا
قىزىلوردا وبلىسى، قازالى اۋدانى،
قازالى اۋىلى، №100 ورتا مەكتەپتىڭ كىتاپحاناشىسى
تاجييەۆا التىناي شايمەردەن قىزى
تاقىرىبى: ءبىلىمنىڭ شىقتىم شىڭىنا
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرىپ، ءبىلىم قابىلەتىن تەكسەرۋ، سىنىپتىڭ كوشباسشىسىن انىقتاۋ.
كورنەكىلىگى: ناقىل سوزدەر، جۇمباقتار، ماقال - ماتەلدەر، پلاكات، ينتەراكتيۆتى
تاقتا.
جۇرگىزۋشى: ۋا، حالايىق، حالايىق،
بارىڭە جار سالايىق.
بۇگىنگى كەش تورىندە،
كوشباسشىنىڭ ەلىندە،
ەسەپ شەشىپ جارىسىپ،
جۇمباق شەشىپ اڭدىسىپ.
شابىتتالىپ، شالقىسىپ.
كوڭىلدى كەش جاسايىق،
مۇندا قىزىق تابىلار،
جۇمباق، ەسەپ ءبارى بار.
ال، سايىسكەر، بالالار،
بىلىمدەرىڭدى سىنايىق،
ءتورتىنشى سىنىپتىڭ
كوشباسشىسىن تابايىق!
قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار، سىزدەردى 4 سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ اراسىندا وتەتىن «ءتورتىنشى سىنىپ كوشباسشىسى» اتتى تانىمدىق ويىن ساباعىن كورۋگە شاقىرامىز. تانىمدىق ويىن ساباعىمىزدى ءادىل باعالاپ، 4 سىنىپتىڭ كوشباسشىسىن انىقتاپ بەرۋ ءۇشىن ءادىل - قازىلار القاسىن سايلاپ الايىق.
جۇرگىزۋشى: بىرەۋىنىڭ جۇرەگىنىڭ تۇگى بار،
بىرەۋىنىڭ ارقالاپ جۇرگەن قوعامدىق جۇگى بار.
بارىنەن دە ەڭ باستىسى بارلىعىنىڭ،
قاتتى ىستەيتىن ميى بار – دەي كەلە ەندى وسى سايىسكەرلەرىمىزدى تانىستىرىپ وتەيىن.
جۇرگىزۋشى: عىلىمنىڭ سىرىن ۇعىنا
شىعىڭدار ءبىلىم شىڭىنا.
ۇقىپتىلىقپەن زەرەكتىك.
جەتكىزەر سىزدەي ورەندى،
ماتەماتيكا سىرىنا
قادامدارىڭ وڭ بولسىن،
ءسات - ساپار ەندى تىلەيىك.
ويىنىمىز 9 تۋردان تۇرادى. ءاربىر دۇرىس جاۋاپ ءۇشىن قاتىسپاۋشىلارعا 5 ۇپايدان بەرىلەدى. 2 تۋردان كەيىن ۇپايى تومەن ەكى وقۋشى، قالعان تۋرلاردان كەيىن 1 وقۋشىدان شىعىپ وتىرادى. ەڭ سوڭىندا ءبىر وقۋشى، ياعني كوشباسشى قالۋ كەرەك. ولاي بولسا سايىسىمىزدى باستايىق.
ءى تۋر: «بايگە»
بارلىق وقۋشىعا بىردەي 20 سۇراق قويىلادى. بىلگەن وقۋشى قول كوتەرىپ جاۋاپ بەرەدى.
سۇراق:
1. 16 جەلتوقسان قانداي مەرەكە؟ (تاۋەلسىزدىك كۇنى)
2. ق. ر كونستيتۋسياسى قاشان، قاي جىلى قابىلداندى؟ (30 تامىز، 1995 ج)
3. ءبىر جىلدا نەشە اي بار؟ (12 اي)
4. 64 قاي ساننىڭ كۆادراتى؟ (8 سانىنىڭ)
5. «كەل بالالار وقىلىق» ولەڭىنىڭ اۆتورى؟ (ى. التىنسارين)
6. ەلىمىزىدىڭ رامىزدەرىن اتا؟ (ەلتاڭبا، تۋ، ءانۇران)
7. ءانۇران اۆتورلارى؟ (ج. ناجمادينوۆ، ن. نازاربايەۆ، ش. قالداياقوۆ)
8. قازاق الفاۆيتىندە قانشا ءارىپ بار؟ (42)
9. قازاق ءالىپبيىنىڭ اتاسى؟ (ا. بايتۇرسىنوۆ)
10. قازاقتا جاڭا جىلدى قاي ايدا تويلايدى؟ (ناۋرىز)
11. جىل ساناۋداعى جىل باسىن اتا؟ (تىشقان)
12. ساۋلەلى جۇلدىز ىزدەگەن ادام؟ (ش. ءۋاليحانوۆ)
13. بالاعا ەڭ جاقىن ادام كىم؟ (انا)
14. ۇلتتىق ۆاليۋتامىز نە؟ (تەڭگە)
15. دومبىرامەن كۇي شەرتەتىن ادام كىم؟ (كۇيشى)
16. جىل مەزگىلدەرىن اتا؟ (قىس، كوكتەم، جاز، كۇز)
17. وقۋشىنى وقىتاتىن مامان كىم؟ (ءمۇعالىم)
18. جەڭىس كۇنى مەرەكەسى قاي كۇن؟ (9 مامىر)
19. ق ر مەملەكەتتىك ءتىلى؟ (قازاق ءتىلى)
20. ەڭ ءادىل، ەڭ سەنىمدى، ەڭ شىنشىل دوسىڭ؟ (كىتاپ)
جۇرگىزۋشى: ەندى سايىسىمىزدى ءارى قاراي جالعاستىرامىز.
ءىى تۋر. «كوكپار»
مۇندا ماتەماتيكاعا بايلانىسى سۇراقتار قويىلادى. بۇل قويىلعان ەسەپتەردى اۋىزشا شىعارىپ جاۋاپ بەرەدى. دايىن وقۋشى قول كوتەرىپ جاۋاپ بەرەدى.
سۇراق.
1. ۇزىندىعى 9 سم، ەنى 7 سم تىكتورتبۇرىشتىڭ اۋدانى نەشەگە تەڭ؟ (63)
2. شارشىنىڭ 1 قابىرعاسىنىڭ ۇزىندىعى 8 سم، اۋدانى نەشەگە تەڭ؟ (64)
3. تىكتورتبۇرىشتىڭ ۇزىندىعى 11 سم، ەنى 8 سم پەريمەترىن تاپ؟ (38)
4. تىكتورتبۇرىشتىڭ اۋدانى 16 سم2، ەنى 2 سم ۇزىندىعى نەشەگە تەڭ؟ (8 سم)
5. بىردەي 9 ىدىستا 45 كگ بال بار. وسىنداي 12 ىدىستا نەشە كگ بال بار؟ (60 كگ)
6. الىبەك 1 ايدا 7 قىزىقتى ەرتەگى وقيدى. وسى قارقىنمەن 1 جىلدا قانشا كىتاپ وقيدى؟ (84)
7. 100 سانى شىعۋ ءۇشىن 55 - كە قانداي ساندى قوسۋ كەرەك؟ (45)
8. 10 – دى ون ەسە ارتتىرىپ، وعان 99 قوس؟ (199)
9. ەڭ ۇلكەن 4 تاڭبالى سانعا 1 - ءدى قوسساڭ نەشە شىعادى؟ (10 000)
10. 2700: ح = 9
«ح» نەشەگە تەڭ؟ (300)
11. دوپ ويناۋعا جينالعان 12 بالا 2 توپقا تەڭ ءبولىندى. ءار توپتا نەشە بالا بولدى؟ (6)
12. اسىق ويناۋعا كەلگەن 4 بالانىڭ ءارقايسىسىنىڭ بەس - بەستەن اسىعى بولدى. بالالاردى بارلىعى نەشە اسىق بار؟ (20)
13. 200 بەن 300 ساندارىنىڭ قوسىندىسىن 5 - كە كەمىت؟ (100)
14. 90 جانە 50 ساندارىنىڭ قوسىندىسىنىڭ 7 - گە ءبولىندىسىن ەسەپتەپ تاپ؟ (20)
15. 100 000 – نىڭ 1000 – عا ءبولىندىسى نەشەگە تەڭ؟ (100)
16. مىڭنىڭ مىڭعا كوبەيتىندىسى نەشەگە تەڭ؟ (1000 000)
جۇرگىزۋشى: ەندى ەكى تۋردان از ۇپاي جيناعان ءبىر وقۋشىمەن قوشتاسامىز. ءارى قاراي جالعاستىرامىز.
ءىىى تۋر. «پوليگلوت»
قۇرامىندا سان ەسىمى بار سوزدەردەن جۇمباق شەشۋ. جۇمباقتىڭ شەشۋىن قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە ايتۋ.
جۇمباق:
1. ءجۇز ءمۇيىزى بار،
ۇستىندە كيىزى بار. (كيىز ءۇي – يۋرتا)
2. قوس قۇلاقتى، ءجۇز ءتىستى،
جۇزىنەن ءبىر - اق ءىز ءتۇستى. (ارا – پيلا)
3. ءبىر سانعا وسىرەدى،
ءوزى قالىپ ورنىندا.
ءبىزدى العا كوشىرەدى. (سىنىپ – كلاسس)
4. ساقتالادى 6 اي جاز،
ساندىعىندا سارى – ماي (توڭازىتقىش – حولوديلنيك)
5. قالقيىپ ەكى قۇلاعى،
ەلەڭدەپ قورقىپ تۇرادى. (قويان – زاياس)
6. 2 اياقپەن كەزەك - كەزەك تەبەدى،
ول تىنىمسىز دومالاپ،
زىر جۇگىرە بەرەدى. (دوپ – مياچ)
7. اعايىندى 5 تۋىس،
جامىلاتىن تونى بار.
بەسەۋىندە ءبىر قۋىس،
سىرتتان كىرەر جولى بار. ( قولعاپ – پەرچاتكا)
8. ءبىر قوراعا قامالعاندار،
جانۋ ءۇشىن جارالعاندار. (سىرىڭكە – سپيچكا)
9. بولسا دا كوكتى مەكەنى،
كەزدەسپەيدى ەكەۋى. (اي مەن كۇن – لۋنا ي سولنسە)
10. كىپ - كىشكەنتاي ەكى كوزى،
قالاي كورەدى ءوزى.
قولى ەكەن ۇزىن مۇرىنى،
سول مۇرىنمەن
تاماق تاۋىپ جۇرەدى. (ءپىل – سلون)
جۇرگىزۋشى: سايىسىمىزدىڭ ءۇشىنشى كەزەڭى اياقتالادى. وسى تۋردا ۇپاي سانى از وقۋشىمەن قوشتاسامىز.
بىلىمدەرىڭ ءارى قاراي شىڭدالا بەرسىن. كەلەسى سايىسىمىزدى قابىل الىڭىزدار.
ءىۇ تۋر. «كىم كوپ ماقال بىلەدى»
كۇش – بىلىمدە،
ءبىلىم - كىتاپتا، دەي كەلە وقۋشىلارعا كەزەك بەرەمىز.
ءۇ تۋر. «جورعا»
ۇياشىقتىڭ استىندا 4 پانگە بايلانىستى سۇراقتار جاسىرىلعان. وقۋشىلاردىڭ تاڭداۋى بويىنشا ۇياشىقتار اشىلادى. ەگەر سۇراققا دۇرىس جاۋاپ بەرسە كورسەتىلگەن ۇپايدى الادى. بۇل تۋردان كەيىن ۇپايدى از جيناعان ءبىر ويىنشى سايىستان شىعادى.
قازاق ءتىلى
1. ءبىر عانا تياناقتى ويدى بىلدىرەتىن دارا سويلەم دەگەنىمىز نە؟ (جاي سويلەم) 20
2. سويلەمنىڭ ءبىرىڭعاي مۇشەلەرى دەگەنىمىز نە؟ 30
سويلەمدە ءبىر سۇراققا جاۋاپ بەرىپ، بىردەي تۇلعادا ايتىلعان سوزدەردى سويلەمنىڭ
ءبىرىڭعاي مۇشەسى دەيمىز.
3. ءماتىننىڭ قانداي تۇرلەرى بار؟ (3 ءتۇرى - اڭگىمەلەۋ، سيپاتتاۋ، پايىمداۋ) 10
انا ءتىلى
1. قارلىعاش اۋليە ءماتىنىنىڭ اۆتورى كىم؟ (تولە بي) 20
2. ەندى اتىنا مىنەدى،
جامبىعا قاراي جۇرەدى.
كەتىپ بارا جاتقاندا،
وي، قوزىم، دەپ زارلاعان،
ساۋلى ىنگەندەي اڭىراعان،
ءبىر ادامنىڭ داۋسى،
قۇلاعىنا كەلەدى – دەگەن ولەڭ جولدارى قاي جىردان الىنعان ءۇزىندى؟
(الپامىس باتىر) 30
3. قىردىڭ جاس تۇلەگى دەپ كىمدى ايتادى؟ (ش. ءۋاليحانوۆ) 10
دۇنيەتانۋ
1. الەمنىڭ نەشە كەرەمەتى بار؟ (7) 10
2. قۇرلىق بەتىنىڭ تەگىس نەمەسە ءسال بەلەستى القاپتارىن نە دەپ اتايدى؟ (جازىق) 20
3. اۋا قوسپاسىندا ەڭ كوپ گاز؟ (ازوت) 30
ماتەماتيكا
1. بەس عاسىردا نەشە جىل بار؟ (500) 10
2. كوبەيتىندىنىڭ قاي زاڭى اۋىستىرىمدىلىق؟ (ا * ۆ = ۆ * ا) 20
3. تىكتورتبۇرىشتىڭ ۇزىندىعى 19سم، ەنى 6سم اۋدانىن ەسەپتە؟(19*6 = 114) 30
جۇرگىزۋشى: جەتىلىكتىڭ سۇراعى كوپ ساباقتان،
شاكىرتتەردىڭ بىلگىرى العا شاعادى.
اسىقپاڭدار، ويلانىڭدار جاقسىلاپ،
ءبىلىم دەگەن سارقىلمايتىن شىراق.
ءۇى تۋر «تاماشا بەستىك»
وقۋشىلار تاقتاداعى جەمىستەردىڭ بىرەۋىن تاڭدايدى. سول تاڭداعان جەمىستەردىڭ استىنداعى ءپان بويىنشا جاۋاپ بەرەدى. ءار جاۋاپتى ويلاۋعا 30 سەكۋند ۋاقىت بەرىلەدى. بۇل تۋردان ۇپايى از ءبىر وقۋشىمەن قوشتاسامىز.
انا ءتىلى (اپەلسين)
«جەتىم» ءماتىنىنىڭ اۆتورى كىم؟ قاشان، قاي جەردە دۇنيەگە كەلگەن؟
م. اۋەزوۆ 1897 ج دۇنيەگە كەلگەن. شىعىس قازاقستان وبلىسى، اباي اۋدانى.
قازاق ءتىلى (ءجۇزىم)
قۇرمالاس سويلەم دەگەنىمىز نە؟ ەرەجەسىن ايت مىسال كەلتىر.
ەكى نەمەسە ودان كوپ جاي سويلەمنەن قۇرالعان سويلەمدى قۇرمالاس سويلەم دەيمىز.
دۇنيەتانۋ (كلۋبنيكا)
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جەرى نەشە شارشى كم
2 ملن 700 مىڭ شارشى كم
بەينەلەۋ (شيە)
تۇستىك رەڭ دەگەنىمىز نە؟ (تۇستەردىڭ ءبىر - بىرىمەن دۇرىس ۇلەستىرىلگەن ءتۇرىن ايتامىز)
ماتەماتيكا (الما)
1 كۆ م – دە نەشە كۆ دم بار؟ (1 كۆ م – دە – 100 كۆ دم بار)
ءۇىى تۋر «ءتىرى سۇراق»
بۇل بولىمدە ماتەماتيكاعا بايلانىستى سۇراقتار قويىلادى. وقۋشىلار سۇراقتى مۇقيات تىڭداڭىزدار. ويلانۋعا 30 سەكۋند بەرىلەدى.
1. ەسداۋلەتوۆ قانات بۇگىن،
اتاپ وتپەك تۋعان كۇنىن.
تويلاۋعا تاڭات كەلدى،
مارات، مانات، ماناپ كەلدى.
جانات، جاناق، تالعات كەلدى،
ساعات كەلمەي، سامات كەلدى.
ءبىراق سامات قايتىپ كەتتى،
جاي - جاپسارىن ايتىپ كەتتى
جانات تا ەندى ساماتقا ەردى.
ودان كەيىن تالاپ كەلدى،
ودان كەيىن وراق كەلدى
ءبارى قانشا قوناق كەلدى؟ (8 قوناق)
2. سۋ قۇيىپ ەم استاۋعا،
ءۇش قاز ۇشتى اسپانعا.
ءۇش قاسقالداق ءبىر قازان،
ەكى ۇيرەك، ءبىر سازان.
ءبىر كوكسەرەك، ءبىر قارعا،
قوسىلدى كەپ بۇلارعا،
ايت نەشە قۇس ۇشىپ ءجۇر. (10 قۇس)
3. بەس بۇتاقتى قايىڭدا
بۇتاق سايىن بەس الما.
بىرەۋىن بەر سايىنعا،
سوندا قالماق نەشە الما؟ (5*5 = 25، 25 – 1 = 24)
4. اعام ءبىزدى جينادى،
8 قولعاپ سىيلادى.
قامقور بولعان اعامىز
ۇيدە نەشە بالامىز. ( 8: 2 = 4 ادام)
5. ءبىزدىڭ ۇيدە كوجەك كوپ،
ىشتەرىندە وجەت كوپ.
اسىرەسە باس كوجەك،
ماعان ناعىز دوس كوجەك،
قولىمنان كەپ جەم جەيدى.
باسقالارى كەلمەيدى،
بەس كوجەككە دوستاسقان
ءسابىز بەردىم قوس - قوستان
ءبىر ءسابىزىم سوڭىندا
قالىپ قويدى قولىمدا
ءسابىزىمدى اۋەلگى
ساناپ بەرشى ال ەندى. (5*2 = 10 11 – 10 = 1)
جۇرگىزۋشى: ەڭ قيىنى جارىستىڭ جەڭىمپاز كەلدى،
مىقتىلارى قالىپتى جەڭسىن ەندى.
تەز جاۋاپ بەر ويلانىپ تۇرىپ قالماي،
وسى ويىننان كورەمىز ەرەن ەردى.
ءۇىىى تۋر «جەڭىمپاز»
(لوگيكالىق سۇراق قويىلادى، ويلانۋعا 1 مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى)
بالالار، سۇراقتى مۇقيات تىڭداپ ويلانىپ، ءبىرىنشى بولىپ جاۋاپ بەرگەن وقۋشى سىنىپ كوشباسشىسى اتانادى.
- اتا، جاسىڭىز نەشەدە؟ – دەپ سۇراعاندا قوجەكەڭ
- ەڭ ۇلكەن ءتورت تاڭبالى ساندى 9 ەسە كەمىتىپ، ودان ەڭ كىشى ءتورت تاڭبالى ساندى شەگەرسە مەنىڭ وتىرىك جاسىم شىعادى. ونى حالىق بىلەدى، - دەپتى.
- قوجاناسىردىڭ جاسى نەشەدە ەكەن؟
(9999: 9 = 1111 – 1000 = 111 جاستا)
جۇرگىزۋشى: بالالار، ءبىز مىنە بۇگىن 9 وقۋشىنىڭ ىشىنەن سۋىرىلىپ العا شىققان سىنىپ كوشباسشىسىن تاپتىق:
ءىح تۋر «كوشباسشى» (جەكە سۇراق قويىلادى)
1. ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ومىردە پايداسى قانداي؟
زاماننىڭ بىلىمگە باي جاستارى كوپ،
عالىم بوپ الەمدى وراپ جاتقانى كوپ.
اركىمنىڭ ءوزى سالعان سۇرلەۋى بار،
ارمان سول – قالسام ەلدىڭ اسقارى بوپ، - دەپ اقىن اعامىز جىرلاعانداي.
مىنا ءبىلىم سايىستا قاتىسىپ جەڭىمپاز اتانعان وقۋشىمىزعا تالابىڭ وردەپ، بيىك شىڭداردان كورىنىپ، ەلىمىزدىڭ ءبىلىمدى دە بىلگىر ازاماتى بولۋعا تىلەگىمىزدى بىلدىرەمىز.
بۇگىنگى سايىسىمىزدى قورىتىندىلاپ قۇتتىقتاپ ماراپاتتاۋ قاعازىن تاپسىرۋ ءۇشىن ءادىل قازىلار القاسىنا ءسوز بەرەمىز.
وسىمەن بۇگىنگى وتكىزىلىپ وتىرعان «4 سىنىپ كوشباسشىسى» تانىمدىق ويىن سايىسىمىزدى اياقتايمىز. قوش ساۋ بولىڭىزدار!
ءى تۋر: «بايگە»
1. 16 جەلتوقسان قانداي مەرەكە؟ (تاۋەلسىزدىك كۇنى)
2. ق. ر. كونستيتۋسياسى قاشان، قاي جىلى قابىلداندى؟ (30 تامىز، 1995 ج)
3. ءبىر جىلدا نەشە اي بار؟ (12 اي)
4. 64 قاي ساننىڭ كۆادراتى؟ (8 سانىنىڭ)
5. «كەل بالالار وقىلىق» ولەڭنىڭ اۆتورى؟ (ى. التىنسارين)
6. ەلىمىزدىڭ رامىزدەرىن اتا؟ (ەلتاڭبا، تۋ، ءانۇران)
7. ءانۇران اۆتورلارى؟ (ج. ناجمادينوۆ، ن. نازاربايەۆ، ش. قالداياقوۆ)
8. قازاق الفاۆيتىندە قانشا ءارىپ بار؟ (42)
9. قازاق ءالىپبيىنىڭ اتاسى؟ (ا. بايتۇرسىنوۆ)
10. قازاقتا جاڭا جىلدى قاي ايدا تويلايدى؟ (ناۋرىز)
11. جىل ساناۋداعى جىل باسىن اتا؟ (تىشقان)
12. ساۋلەلى جۇلدىز ىزدەگەن ادام؟ (ش. ءۋاليحانوۆ)
13. بالاعا ەڭ جاقىن ادام كىم؟ (انا)
14. ۇلتتىق ۆاليۋتامىز نە؟ (تەڭگە)
15. دومبىرامەن كۇي شەرتەتىن ادام كىم؟ (كۇيشى)
16. جىل مەزگىلدەرىن اتا؟ (قىس، كوكتەم، جاز، كۇز)
17. وقۋشىنى وقىتاتىن مامان كىم؟ (ءمۇعالىم)
18. جەڭىس كۇنى مەرەكەسى قاي كۇن؟ (9 مامىر)
19. ق ر مەملەكەتتىك ءتىلى؟ (قازاق ءتىلى)
20. ەڭ ءادىل، ەڭ سەنىمدى، ەڭ شىنشىل دوسىڭ؟ (كىتاپ)
ءىى تۋر. «كوكپار»
1. ۇزىندىعى 9سم، ەنى 7سم تىكتورتبۇرىشتىڭ اۋدانى نەشەگە تەڭ؟ (63)
2. شارشىنىڭ 1 قابىرعاسىنىڭ ۇزىندىعى 8سم، اۋدانى نەشەگە تەڭ؟ (64)
3. تىكتورتبۇرىشتىڭ ۇزىندىعى 11سم، ەنى 8سم پەريمەترىن تاپ؟ (38)
4. تىكتورتبۇرىشتىڭ اۋدانى 16 سم، ەنى 2سم ۇزىندىعى نەشەگە تەڭ؟ (8 سم)
5. بىردەي 9 ىدىستا 45 كگ بال بار. وسىنداي 12 ىدىستا نەشە كگ بال بار؟ (60 كگ)
6. الىبەك 1 ايدا 7 قىزىقتى ەرتەگى وقيدى. وسى قارقىنمەن 1 جىلدا قانشا كىتاپ وقيدى؟ (84)
7. 100 سانى شىعۋ ءۇشىن 55 - كە قانداي ساندى قوسۋ كەرەك؟ (45)
8. 10 – دى ون ەسە ارتتىرىپ، وعان 99 قوس؟ (199)
9. ەڭ ۇلكەن 4 تاڭبالى سانعا 1 - ءدى قوسساڭ نەشە شىعادى؟ (10 000)
10. 2700: ح = 9 «ح» نەشەگە تەڭ؟ (300)
11. دوپ ويناۋعا جينالعان 12 بالا 2 توپقا تەڭ ءبولىندى. ءار توپتا نەشە بالا بولدى؟ (6)
12. اسىق ويناۋعا كەلگەن 4 بالانىڭ ءارقايسىسىنىڭ بەس - بەستەن اسىعى بولدى. بالالاردى بارلىعى نەشە اسىق بار؟ (20)
13. 200 بەن 300 ساندارىنىڭ قوسىندىسىن 5كە كەمىت؟ (100)
14. 90 جانە 50 ساندارىنىڭ قوسىندىسىنىڭ 7 - گە ءبولىندىسىن ەسەپتەپ تاپ؟ (20)
15. 100 000 – نىڭ 1000 – عا ءبولىندىسى نەشەگە تەڭ؟ (180)
16. مىڭنىڭ مىڭعا كوبەيتىندىسى نەشەگە تەڭ؟ (1000 000)
ءىىى تۋر. «پوليگلوت»
قۇرامىندا سان ەسىمى بار سوزدەردەن جۇمباق شەشۋ. جۇمباقتىڭ شەشۋىن قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە ايتۋ.
جۇمباق:
1. ءجۇز ءمۇيىزى بار،
ۇستىندە كيىزى بار. (كيىز ءۇي – يۋرتا)
2. قوس قۇلاقتى، ءجۇز ءتىستى،
جۇزىنەن ءبىر - اق ءىز ءتۇستى. (ارا – پيلا)
3. ءبىر سانعا وسىرەدى،
ءوزى قالىپ ورنىندا.
ءبىزدى العا كوشىرەدى. (سىنىپ – كلاسس)
4. ساقتالادى 6 اي جاز،
ساندىعىندا سارى – ماي ( توڭازىتقىش – حولوديلنيك)
5. قالقيىپ ەكى قۇلاعى،
ەلەڭدەپ قورقىپ تۇرادى. (قويان – زاياس)
6. 2 اياقپەن كەزەك - كەزەك تەبەدى،
ول تىنىمسىز دومالاپ،
زىر جۇگىرە بەرەدى. (دوپ – مياچ)
7. اعايىندى 5 تۋىس،
جامىلاتىن تونى بار.
بەسەۋىندە ءبىر قۋىس،
سىرتتان كىرەر جولى بار. ( قولعاپ – پەرچاتكا)
8. ءبىر قوراعا قامالعاندار،
جانۋ ءۇشىن جارالعاندار. (سىرىڭكە – سپيچكا)
9. بولسا دا كوكتى مەكەنى،
كەزدەسپەيدى ەكەۋى (اي مەن كۇن – لۋنا ي سولنسە)
10. كىپ - كىشكەنتاي ەكى كوزى،
قالاي كورەدى ءوزى.
قولى ەكەن ۇزىن مۇرىنى،
سول مۇرىنمەن
تاماق تاۋىپ جۇرەدى. ( ءپىل – سلون)
ءۇ تۋر. «جورعا»
قازاق ءتىلى
1. ءبىر عانا تياناقتى ويدى بىلدىرەتىن دارا سويلەم دەگەنىمىز نە؟ (جاي سويلەم) 20
2. سويلەمنىڭ ءبىرىڭعاي مۇشەلەرى دەگەنىمىز نە؟
سويلەمدە ءبىر سۇراققا جاۋاپ بەرىپ، بىردەي تۇلعادا ايتىلعان سوزدەردى سويلەمنىڭ
ءبىرىڭعاي مۇشەسى دەيمىز. 30
3. ءماتىننىڭ قانداي تۇرلەرى بار؟ (3 ءتۇرى - اڭگىمەلەۋ، سيپاتتاۋ، پايىمداۋ) 10
انا ءتىلى
1. قارلىعاش اۋليە ءماتىنىنىڭ اۆتورى كىم؟ (تولە بي) 20
2. ەندى اتىنا مىنەدى،
جامبىعا قاراي جۇرەدى.
كەتىپ بارا جاتقاندا،
وي، قوزىم، دەپ زارلاعان،
ساۋلى ىنگەندەي اڭىراعان،
ءبىر ادامنىڭ داۋسى،
قۇلاعىنا كەلەدى – دەگەن ولەڭ جولدارى قاي جىردان الىنعان ءۇزىندى؟
(الپامىس باتىر) 30
3. قىردىڭ جاس تۇلەگى دەپ كىمدى ايتادى؟ (ش. ءۋاليحانوۆ) 10
دۇنيەتانۋ
1. الەمنىڭ نەشە كەرەمەتى بار؟ (7) 10
2. قۇرلىق بەتىنىڭ تەگىس نەمەسە ءسال بەلەستى القاپتارىن نە دەپ اتايدى؟ (جازىق) 20
3. اۋا قوسپاسىندا ەڭ كوپ گاز؟ (ازوت) 30
ماتەماتيكا
1. بەس عاسىردا نەشە جىل بار؟ (500) 10
2. كوبەيتىندىنىنىڭ قاي زاڭى اۋىستىرىمدىلىق؟ (ا * ۆ = ۆ * ا) 20
3. تىكتورتبۇرىشتىڭ ۇزىندىعى 19سم، ەنى 6سم اۋدانىن ەسەپتە؟(19*6 = 114) 30
ءۇى تۋر «تاماشا بەستىك»
انا ءتىلى
«جەتىم» ءماتىنىنىڭ اۆتورى كىم؟ قاشان، قاي جەردە دۇنيەگە كەلگەن؟
(م. اۋەزوۆ 1897 ج دۇنيەگە كەلگەن. شىعىس قازاقستان وبلىسى، اباي اۋدانى)
قازاق ءتىلى
قۇرمالاس سويلەم دەگەنىمىز نە؟ ەرەجەسىن ايت مىسال كەلتىر.
(ەكى نەمەسە ودان كوپ جاي سويلەمنەن قۇرالعان سويلەمدى قۇرمالاس سويلەم دەيمىز).
دۇنيەتانۋ
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جەرى نەشە شارشى كم
(2 ملن 700 مىڭ شارشى كم)
بەينەلەۋ
تۇستىك رەڭ دەگەنىمىز نە؟(تۇستەردىڭ ءبىر - بىرىمەن دۇرىس ۇلەستىرىلگەن ءتۇرىن ايتامىز)
ماتەماتيكا
1 كۆ م – دە نەشە كۆ دم بار؟ (1 كۆ م – دە – 100 كۆ دم ب
ءۇىى تۋر «ءتىرى سۇراق»
بۇل بولىمدە ماتەماتيكاعا بايلانىستى سۇراقتار قويىلادى. وقۋشىلار سۇراقتى مۇقيات تىڭداڭىزدار. ويلانۋعا 30 سەكۋند بەرىلەدى.
1. ەسداۋلەتوۆ قانات بۇگىن،
اتاپ وتپەك تۋعان كۇنىن.
تويلاۋعا تاڭات كەلدى،
مارات، مانات، ماناپ كەلدى.
جانات، جاناق، تالعات كەلدى،
ساعات كەلمەي، سامات كەلدى.
ءبىراق سامات قايتىپ كەتتى،
جاي - جاپسارىن ايتىپ كەتتى
جانات تا ەندى ساماتقا ەردى.
ودان كەيىن تالاپ كەلدى،
ودان كەيىن وراق كەلدى
ءبارى قانشا قوناق كەلدى؟ (8 قوناق)
2. سۋ قۇيىپ ەم استاۋعا،
ءۇش قاز ۇشتى اسپانعا.
ءۇش قاسقالداق ءبىر قازان،
ەكى ۇيرەك، ءبىر سازان.
ءبىر كوكسەرەك، ءبىر قارعا،
قوسىلدى كەپ بۇلارعا،
ايت نەشە قۇس ۇشىپ ءجۇر. (10 قۇس)
3. بەس بۇتاقتى قايىڭدا
بۇتاق سايىن بەس الما.
بىرەۋىن بەر سايىنعا،
سوندا قالماق نەشە الما؟ (5*5 = 25، 25 – 1 = 24)
4. اعام ءبىزدى جينادى،
8 قولعاپ سىيلادى.
قامقور بولعان اعامىز
ۇيدە نەشە بالامىز. (8: 2 = 4 ادام)
5. ءبىزدىڭ ۇيدە كوجەك كوپ،
ىشتەرىندە وجەت كوپ.
اسىرەسە باس كوجەك،
ماعان ناعىز دوس كوجەك،
قولىمنان كەپ جەم جەيدى.
باسقالارى كەلمەيدى،
بەس كوجەككە دوستاسقان
ءسابىز بەردىم قوس - قوستان
ءبىر ءسابىزىم سوڭىندا
قالىپ قويدى قولىمدا
ءسابىزىمدى اۋەلگى
ساناپ بەرشى ال ەندى. (5*2 = 10 11 – 10 = 1)
ءۇىىى تۋر «جەڭىمپاز»
(لوگيكالىق سۇراق قويىلادى، ويلانۋعا 1 مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى)
بالالار، سۇراقتى مۇقيات تىڭداپ ويلانىپ، ءبىرىنشى بولىپ جاۋاپ بەرگەن وقۋشى سىنىپ كوشباسشىسى اتانادى.
- اتا، جاسىڭىز نەشەدە؟ – دەپ سۇراعاندا قوجەكەڭ
- ەڭ ۇلكەن ءتورت تاڭبالى ساندى 9 ەسە كەمىتىپ، ودان ەڭ كىشى ءتورت تاڭبالى ساندى شەگەرسە مەنىڭ وتىرىك جاسىم شىعادى. ونى حالىق بىلەدى، - دەپتى.
- قوجاناسىردىڭ جاسى نەشەدە ەكەن؟
(9999: 9 = 1111 – 1000 = 111 جاستا)
ءىح تۋر «كوشباسشى» (جەكە سۇراق قويىلادى)
1. ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ومىردە پايداسى قانداي؟
قازالى اۋىلى، №100 ورتا مەكتەپتىڭ كىتاپحاناشىسى
تاجييەۆا التىناي شايمەردەن قىزى
تاقىرىبى: ءبىلىمنىڭ شىقتىم شىڭىنا
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرىپ، ءبىلىم قابىلەتىن تەكسەرۋ، سىنىپتىڭ كوشباسشىسىن انىقتاۋ.
كورنەكىلىگى: ناقىل سوزدەر، جۇمباقتار، ماقال - ماتەلدەر، پلاكات، ينتەراكتيۆتى
تاقتا.
جۇرگىزۋشى: ۋا، حالايىق، حالايىق،
بارىڭە جار سالايىق.
بۇگىنگى كەش تورىندە،
كوشباسشىنىڭ ەلىندە،
ەسەپ شەشىپ جارىسىپ،
جۇمباق شەشىپ اڭدىسىپ.
شابىتتالىپ، شالقىسىپ.
كوڭىلدى كەش جاسايىق،
مۇندا قىزىق تابىلار،
جۇمباق، ەسەپ ءبارى بار.
ال، سايىسكەر، بالالار،
بىلىمدەرىڭدى سىنايىق،
ءتورتىنشى سىنىپتىڭ
كوشباسشىسىن تابايىق!
قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار، سىزدەردى 4 سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ اراسىندا وتەتىن «ءتورتىنشى سىنىپ كوشباسشىسى» اتتى تانىمدىق ويىن ساباعىن كورۋگە شاقىرامىز. تانىمدىق ويىن ساباعىمىزدى ءادىل باعالاپ، 4 سىنىپتىڭ كوشباسشىسىن انىقتاپ بەرۋ ءۇشىن ءادىل - قازىلار القاسىن سايلاپ الايىق.
جۇرگىزۋشى: بىرەۋىنىڭ جۇرەگىنىڭ تۇگى بار،
بىرەۋىنىڭ ارقالاپ جۇرگەن قوعامدىق جۇگى بار.
بارىنەن دە ەڭ باستىسى بارلىعىنىڭ،
قاتتى ىستەيتىن ميى بار – دەي كەلە ەندى وسى سايىسكەرلەرىمىزدى تانىستىرىپ وتەيىن.
جۇرگىزۋشى: عىلىمنىڭ سىرىن ۇعىنا
شىعىڭدار ءبىلىم شىڭىنا.
ۇقىپتىلىقپەن زەرەكتىك.
جەتكىزەر سىزدەي ورەندى،
ماتەماتيكا سىرىنا
قادامدارىڭ وڭ بولسىن،
ءسات - ساپار ەندى تىلەيىك.
ويىنىمىز 9 تۋردان تۇرادى. ءاربىر دۇرىس جاۋاپ ءۇشىن قاتىسپاۋشىلارعا 5 ۇپايدان بەرىلەدى. 2 تۋردان كەيىن ۇپايى تومەن ەكى وقۋشى، قالعان تۋرلاردان كەيىن 1 وقۋشىدان شىعىپ وتىرادى. ەڭ سوڭىندا ءبىر وقۋشى، ياعني كوشباسشى قالۋ كەرەك. ولاي بولسا سايىسىمىزدى باستايىق.
ءى تۋر: «بايگە»
بارلىق وقۋشىعا بىردەي 20 سۇراق قويىلادى. بىلگەن وقۋشى قول كوتەرىپ جاۋاپ بەرەدى.
سۇراق:
1. 16 جەلتوقسان قانداي مەرەكە؟ (تاۋەلسىزدىك كۇنى)
2. ق. ر كونستيتۋسياسى قاشان، قاي جىلى قابىلداندى؟ (30 تامىز، 1995 ج)
3. ءبىر جىلدا نەشە اي بار؟ (12 اي)
4. 64 قاي ساننىڭ كۆادراتى؟ (8 سانىنىڭ)
5. «كەل بالالار وقىلىق» ولەڭىنىڭ اۆتورى؟ (ى. التىنسارين)
6. ەلىمىزىدىڭ رامىزدەرىن اتا؟ (ەلتاڭبا، تۋ، ءانۇران)
7. ءانۇران اۆتورلارى؟ (ج. ناجمادينوۆ، ن. نازاربايەۆ، ش. قالداياقوۆ)
8. قازاق الفاۆيتىندە قانشا ءارىپ بار؟ (42)
9. قازاق ءالىپبيىنىڭ اتاسى؟ (ا. بايتۇرسىنوۆ)
10. قازاقتا جاڭا جىلدى قاي ايدا تويلايدى؟ (ناۋرىز)
11. جىل ساناۋداعى جىل باسىن اتا؟ (تىشقان)
12. ساۋلەلى جۇلدىز ىزدەگەن ادام؟ (ش. ءۋاليحانوۆ)
13. بالاعا ەڭ جاقىن ادام كىم؟ (انا)
14. ۇلتتىق ۆاليۋتامىز نە؟ (تەڭگە)
15. دومبىرامەن كۇي شەرتەتىن ادام كىم؟ (كۇيشى)
16. جىل مەزگىلدەرىن اتا؟ (قىس، كوكتەم، جاز، كۇز)
17. وقۋشىنى وقىتاتىن مامان كىم؟ (ءمۇعالىم)
18. جەڭىس كۇنى مەرەكەسى قاي كۇن؟ (9 مامىر)
19. ق ر مەملەكەتتىك ءتىلى؟ (قازاق ءتىلى)
20. ەڭ ءادىل، ەڭ سەنىمدى، ەڭ شىنشىل دوسىڭ؟ (كىتاپ)
جۇرگىزۋشى: ەندى سايىسىمىزدى ءارى قاراي جالعاستىرامىز.
ءىى تۋر. «كوكپار»
مۇندا ماتەماتيكاعا بايلانىسى سۇراقتار قويىلادى. بۇل قويىلعان ەسەپتەردى اۋىزشا شىعارىپ جاۋاپ بەرەدى. دايىن وقۋشى قول كوتەرىپ جاۋاپ بەرەدى.
سۇراق.
1. ۇزىندىعى 9 سم، ەنى 7 سم تىكتورتبۇرىشتىڭ اۋدانى نەشەگە تەڭ؟ (63)
2. شارشىنىڭ 1 قابىرعاسىنىڭ ۇزىندىعى 8 سم، اۋدانى نەشەگە تەڭ؟ (64)
3. تىكتورتبۇرىشتىڭ ۇزىندىعى 11 سم، ەنى 8 سم پەريمەترىن تاپ؟ (38)
4. تىكتورتبۇرىشتىڭ اۋدانى 16 سم2، ەنى 2 سم ۇزىندىعى نەشەگە تەڭ؟ (8 سم)
5. بىردەي 9 ىدىستا 45 كگ بال بار. وسىنداي 12 ىدىستا نەشە كگ بال بار؟ (60 كگ)
6. الىبەك 1 ايدا 7 قىزىقتى ەرتەگى وقيدى. وسى قارقىنمەن 1 جىلدا قانشا كىتاپ وقيدى؟ (84)
7. 100 سانى شىعۋ ءۇشىن 55 - كە قانداي ساندى قوسۋ كەرەك؟ (45)
8. 10 – دى ون ەسە ارتتىرىپ، وعان 99 قوس؟ (199)
9. ەڭ ۇلكەن 4 تاڭبالى سانعا 1 - ءدى قوسساڭ نەشە شىعادى؟ (10 000)
10. 2700: ح = 9
«ح» نەشەگە تەڭ؟ (300)
11. دوپ ويناۋعا جينالعان 12 بالا 2 توپقا تەڭ ءبولىندى. ءار توپتا نەشە بالا بولدى؟ (6)
12. اسىق ويناۋعا كەلگەن 4 بالانىڭ ءارقايسىسىنىڭ بەس - بەستەن اسىعى بولدى. بالالاردى بارلىعى نەشە اسىق بار؟ (20)
13. 200 بەن 300 ساندارىنىڭ قوسىندىسىن 5 - كە كەمىت؟ (100)
14. 90 جانە 50 ساندارىنىڭ قوسىندىسىنىڭ 7 - گە ءبولىندىسىن ەسەپتەپ تاپ؟ (20)
15. 100 000 – نىڭ 1000 – عا ءبولىندىسى نەشەگە تەڭ؟ (100)
16. مىڭنىڭ مىڭعا كوبەيتىندىسى نەشەگە تەڭ؟ (1000 000)
جۇرگىزۋشى: ەندى ەكى تۋردان از ۇپاي جيناعان ءبىر وقۋشىمەن قوشتاسامىز. ءارى قاراي جالعاستىرامىز.
ءىىى تۋر. «پوليگلوت»
قۇرامىندا سان ەسىمى بار سوزدەردەن جۇمباق شەشۋ. جۇمباقتىڭ شەشۋىن قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە ايتۋ.
جۇمباق:
1. ءجۇز ءمۇيىزى بار،
ۇستىندە كيىزى بار. (كيىز ءۇي – يۋرتا)
2. قوس قۇلاقتى، ءجۇز ءتىستى،
جۇزىنەن ءبىر - اق ءىز ءتۇستى. (ارا – پيلا)
3. ءبىر سانعا وسىرەدى،
ءوزى قالىپ ورنىندا.
ءبىزدى العا كوشىرەدى. (سىنىپ – كلاسس)
4. ساقتالادى 6 اي جاز،
ساندىعىندا سارى – ماي (توڭازىتقىش – حولوديلنيك)
5. قالقيىپ ەكى قۇلاعى،
ەلەڭدەپ قورقىپ تۇرادى. (قويان – زاياس)
6. 2 اياقپەن كەزەك - كەزەك تەبەدى،
ول تىنىمسىز دومالاپ،
زىر جۇگىرە بەرەدى. (دوپ – مياچ)
7. اعايىندى 5 تۋىس،
جامىلاتىن تونى بار.
بەسەۋىندە ءبىر قۋىس،
سىرتتان كىرەر جولى بار. ( قولعاپ – پەرچاتكا)
8. ءبىر قوراعا قامالعاندار،
جانۋ ءۇشىن جارالعاندار. (سىرىڭكە – سپيچكا)
9. بولسا دا كوكتى مەكەنى،
كەزدەسپەيدى ەكەۋى. (اي مەن كۇن – لۋنا ي سولنسە)
10. كىپ - كىشكەنتاي ەكى كوزى،
قالاي كورەدى ءوزى.
قولى ەكەن ۇزىن مۇرىنى،
سول مۇرىنمەن
تاماق تاۋىپ جۇرەدى. (ءپىل – سلون)
جۇرگىزۋشى: سايىسىمىزدىڭ ءۇشىنشى كەزەڭى اياقتالادى. وسى تۋردا ۇپاي سانى از وقۋشىمەن قوشتاسامىز.
بىلىمدەرىڭ ءارى قاراي شىڭدالا بەرسىن. كەلەسى سايىسىمىزدى قابىل الىڭىزدار.
ءىۇ تۋر. «كىم كوپ ماقال بىلەدى»
كۇش – بىلىمدە،
ءبىلىم - كىتاپتا، دەي كەلە وقۋشىلارعا كەزەك بەرەمىز.
ءۇ تۋر. «جورعا»
ۇياشىقتىڭ استىندا 4 پانگە بايلانىستى سۇراقتار جاسىرىلعان. وقۋشىلاردىڭ تاڭداۋى بويىنشا ۇياشىقتار اشىلادى. ەگەر سۇراققا دۇرىس جاۋاپ بەرسە كورسەتىلگەن ۇپايدى الادى. بۇل تۋردان كەيىن ۇپايدى از جيناعان ءبىر ويىنشى سايىستان شىعادى.
قازاق ءتىلى
1. ءبىر عانا تياناقتى ويدى بىلدىرەتىن دارا سويلەم دەگەنىمىز نە؟ (جاي سويلەم) 20
2. سويلەمنىڭ ءبىرىڭعاي مۇشەلەرى دەگەنىمىز نە؟ 30
سويلەمدە ءبىر سۇراققا جاۋاپ بەرىپ، بىردەي تۇلعادا ايتىلعان سوزدەردى سويلەمنىڭ
ءبىرىڭعاي مۇشەسى دەيمىز.
3. ءماتىننىڭ قانداي تۇرلەرى بار؟ (3 ءتۇرى - اڭگىمەلەۋ، سيپاتتاۋ، پايىمداۋ) 10
انا ءتىلى
1. قارلىعاش اۋليە ءماتىنىنىڭ اۆتورى كىم؟ (تولە بي) 20
2. ەندى اتىنا مىنەدى،
جامبىعا قاراي جۇرەدى.
كەتىپ بارا جاتقاندا،
وي، قوزىم، دەپ زارلاعان،
ساۋلى ىنگەندەي اڭىراعان،
ءبىر ادامنىڭ داۋسى،
قۇلاعىنا كەلەدى – دەگەن ولەڭ جولدارى قاي جىردان الىنعان ءۇزىندى؟
(الپامىس باتىر) 30
3. قىردىڭ جاس تۇلەگى دەپ كىمدى ايتادى؟ (ش. ءۋاليحانوۆ) 10
دۇنيەتانۋ
1. الەمنىڭ نەشە كەرەمەتى بار؟ (7) 10
2. قۇرلىق بەتىنىڭ تەگىس نەمەسە ءسال بەلەستى القاپتارىن نە دەپ اتايدى؟ (جازىق) 20
3. اۋا قوسپاسىندا ەڭ كوپ گاز؟ (ازوت) 30
ماتەماتيكا
1. بەس عاسىردا نەشە جىل بار؟ (500) 10
2. كوبەيتىندىنىڭ قاي زاڭى اۋىستىرىمدىلىق؟ (ا * ۆ = ۆ * ا) 20
3. تىكتورتبۇرىشتىڭ ۇزىندىعى 19سم، ەنى 6سم اۋدانىن ەسەپتە؟(19*6 = 114) 30
جۇرگىزۋشى: جەتىلىكتىڭ سۇراعى كوپ ساباقتان،
شاكىرتتەردىڭ بىلگىرى العا شاعادى.
اسىقپاڭدار، ويلانىڭدار جاقسىلاپ،
ءبىلىم دەگەن سارقىلمايتىن شىراق.
ءۇى تۋر «تاماشا بەستىك»
وقۋشىلار تاقتاداعى جەمىستەردىڭ بىرەۋىن تاڭدايدى. سول تاڭداعان جەمىستەردىڭ استىنداعى ءپان بويىنشا جاۋاپ بەرەدى. ءار جاۋاپتى ويلاۋعا 30 سەكۋند ۋاقىت بەرىلەدى. بۇل تۋردان ۇپايى از ءبىر وقۋشىمەن قوشتاسامىز.
انا ءتىلى (اپەلسين)
«جەتىم» ءماتىنىنىڭ اۆتورى كىم؟ قاشان، قاي جەردە دۇنيەگە كەلگەن؟
م. اۋەزوۆ 1897 ج دۇنيەگە كەلگەن. شىعىس قازاقستان وبلىسى، اباي اۋدانى.
قازاق ءتىلى (ءجۇزىم)
قۇرمالاس سويلەم دەگەنىمىز نە؟ ەرەجەسىن ايت مىسال كەلتىر.
ەكى نەمەسە ودان كوپ جاي سويلەمنەن قۇرالعان سويلەمدى قۇرمالاس سويلەم دەيمىز.
دۇنيەتانۋ (كلۋبنيكا)
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جەرى نەشە شارشى كم
2 ملن 700 مىڭ شارشى كم
بەينەلەۋ (شيە)
تۇستىك رەڭ دەگەنىمىز نە؟ (تۇستەردىڭ ءبىر - بىرىمەن دۇرىس ۇلەستىرىلگەن ءتۇرىن ايتامىز)
ماتەماتيكا (الما)
1 كۆ م – دە نەشە كۆ دم بار؟ (1 كۆ م – دە – 100 كۆ دم بار)
ءۇىى تۋر «ءتىرى سۇراق»
بۇل بولىمدە ماتەماتيكاعا بايلانىستى سۇراقتار قويىلادى. وقۋشىلار سۇراقتى مۇقيات تىڭداڭىزدار. ويلانۋعا 30 سەكۋند بەرىلەدى.
1. ەسداۋلەتوۆ قانات بۇگىن،
اتاپ وتپەك تۋعان كۇنىن.
تويلاۋعا تاڭات كەلدى،
مارات، مانات، ماناپ كەلدى.
جانات، جاناق، تالعات كەلدى،
ساعات كەلمەي، سامات كەلدى.
ءبىراق سامات قايتىپ كەتتى،
جاي - جاپسارىن ايتىپ كەتتى
جانات تا ەندى ساماتقا ەردى.
ودان كەيىن تالاپ كەلدى،
ودان كەيىن وراق كەلدى
ءبارى قانشا قوناق كەلدى؟ (8 قوناق)
2. سۋ قۇيىپ ەم استاۋعا،
ءۇش قاز ۇشتى اسپانعا.
ءۇش قاسقالداق ءبىر قازان،
ەكى ۇيرەك، ءبىر سازان.
ءبىر كوكسەرەك، ءبىر قارعا،
قوسىلدى كەپ بۇلارعا،
ايت نەشە قۇس ۇشىپ ءجۇر. (10 قۇس)
3. بەس بۇتاقتى قايىڭدا
بۇتاق سايىن بەس الما.
بىرەۋىن بەر سايىنعا،
سوندا قالماق نەشە الما؟ (5*5 = 25، 25 – 1 = 24)
4. اعام ءبىزدى جينادى،
8 قولعاپ سىيلادى.
قامقور بولعان اعامىز
ۇيدە نەشە بالامىز. ( 8: 2 = 4 ادام)
5. ءبىزدىڭ ۇيدە كوجەك كوپ،
ىشتەرىندە وجەت كوپ.
اسىرەسە باس كوجەك،
ماعان ناعىز دوس كوجەك،
قولىمنان كەپ جەم جەيدى.
باسقالارى كەلمەيدى،
بەس كوجەككە دوستاسقان
ءسابىز بەردىم قوس - قوستان
ءبىر ءسابىزىم سوڭىندا
قالىپ قويدى قولىمدا
ءسابىزىمدى اۋەلگى
ساناپ بەرشى ال ەندى. (5*2 = 10 11 – 10 = 1)
جۇرگىزۋشى: ەڭ قيىنى جارىستىڭ جەڭىمپاز كەلدى،
مىقتىلارى قالىپتى جەڭسىن ەندى.
تەز جاۋاپ بەر ويلانىپ تۇرىپ قالماي،
وسى ويىننان كورەمىز ەرەن ەردى.
ءۇىىى تۋر «جەڭىمپاز»
(لوگيكالىق سۇراق قويىلادى، ويلانۋعا 1 مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى)
بالالار، سۇراقتى مۇقيات تىڭداپ ويلانىپ، ءبىرىنشى بولىپ جاۋاپ بەرگەن وقۋشى سىنىپ كوشباسشىسى اتانادى.
- اتا، جاسىڭىز نەشەدە؟ – دەپ سۇراعاندا قوجەكەڭ
- ەڭ ۇلكەن ءتورت تاڭبالى ساندى 9 ەسە كەمىتىپ، ودان ەڭ كىشى ءتورت تاڭبالى ساندى شەگەرسە مەنىڭ وتىرىك جاسىم شىعادى. ونى حالىق بىلەدى، - دەپتى.
- قوجاناسىردىڭ جاسى نەشەدە ەكەن؟
(9999: 9 = 1111 – 1000 = 111 جاستا)
جۇرگىزۋشى: بالالار، ءبىز مىنە بۇگىن 9 وقۋشىنىڭ ىشىنەن سۋىرىلىپ العا شىققان سىنىپ كوشباسشىسىن تاپتىق:
ءىح تۋر «كوشباسشى» (جەكە سۇراق قويىلادى)
1. ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ومىردە پايداسى قانداي؟
زاماننىڭ بىلىمگە باي جاستارى كوپ،
عالىم بوپ الەمدى وراپ جاتقانى كوپ.
اركىمنىڭ ءوزى سالعان سۇرلەۋى بار،
ارمان سول – قالسام ەلدىڭ اسقارى بوپ، - دەپ اقىن اعامىز جىرلاعانداي.
مىنا ءبىلىم سايىستا قاتىسىپ جەڭىمپاز اتانعان وقۋشىمىزعا تالابىڭ وردەپ، بيىك شىڭداردان كورىنىپ، ەلىمىزدىڭ ءبىلىمدى دە بىلگىر ازاماتى بولۋعا تىلەگىمىزدى بىلدىرەمىز.
بۇگىنگى سايىسىمىزدى قورىتىندىلاپ قۇتتىقتاپ ماراپاتتاۋ قاعازىن تاپسىرۋ ءۇشىن ءادىل قازىلار القاسىنا ءسوز بەرەمىز.
وسىمەن بۇگىنگى وتكىزىلىپ وتىرعان «4 سىنىپ كوشباسشىسى» تانىمدىق ويىن سايىسىمىزدى اياقتايمىز. قوش ساۋ بولىڭىزدار!
ءى تۋر: «بايگە»
1. 16 جەلتوقسان قانداي مەرەكە؟ (تاۋەلسىزدىك كۇنى)
2. ق. ر. كونستيتۋسياسى قاشان، قاي جىلى قابىلداندى؟ (30 تامىز، 1995 ج)
3. ءبىر جىلدا نەشە اي بار؟ (12 اي)
4. 64 قاي ساننىڭ كۆادراتى؟ (8 سانىنىڭ)
5. «كەل بالالار وقىلىق» ولەڭنىڭ اۆتورى؟ (ى. التىنسارين)
6. ەلىمىزدىڭ رامىزدەرىن اتا؟ (ەلتاڭبا، تۋ، ءانۇران)
7. ءانۇران اۆتورلارى؟ (ج. ناجمادينوۆ، ن. نازاربايەۆ، ش. قالداياقوۆ)
8. قازاق الفاۆيتىندە قانشا ءارىپ بار؟ (42)
9. قازاق ءالىپبيىنىڭ اتاسى؟ (ا. بايتۇرسىنوۆ)
10. قازاقتا جاڭا جىلدى قاي ايدا تويلايدى؟ (ناۋرىز)
11. جىل ساناۋداعى جىل باسىن اتا؟ (تىشقان)
12. ساۋلەلى جۇلدىز ىزدەگەن ادام؟ (ش. ءۋاليحانوۆ)
13. بالاعا ەڭ جاقىن ادام كىم؟ (انا)
14. ۇلتتىق ۆاليۋتامىز نە؟ (تەڭگە)
15. دومبىرامەن كۇي شەرتەتىن ادام كىم؟ (كۇيشى)
16. جىل مەزگىلدەرىن اتا؟ (قىس، كوكتەم، جاز، كۇز)
17. وقۋشىنى وقىتاتىن مامان كىم؟ (ءمۇعالىم)
18. جەڭىس كۇنى مەرەكەسى قاي كۇن؟ (9 مامىر)
19. ق ر مەملەكەتتىك ءتىلى؟ (قازاق ءتىلى)
20. ەڭ ءادىل، ەڭ سەنىمدى، ەڭ شىنشىل دوسىڭ؟ (كىتاپ)
ءىى تۋر. «كوكپار»
1. ۇزىندىعى 9سم، ەنى 7سم تىكتورتبۇرىشتىڭ اۋدانى نەشەگە تەڭ؟ (63)
2. شارشىنىڭ 1 قابىرعاسىنىڭ ۇزىندىعى 8سم، اۋدانى نەشەگە تەڭ؟ (64)
3. تىكتورتبۇرىشتىڭ ۇزىندىعى 11سم، ەنى 8سم پەريمەترىن تاپ؟ (38)
4. تىكتورتبۇرىشتىڭ اۋدانى 16 سم، ەنى 2سم ۇزىندىعى نەشەگە تەڭ؟ (8 سم)
5. بىردەي 9 ىدىستا 45 كگ بال بار. وسىنداي 12 ىدىستا نەشە كگ بال بار؟ (60 كگ)
6. الىبەك 1 ايدا 7 قىزىقتى ەرتەگى وقيدى. وسى قارقىنمەن 1 جىلدا قانشا كىتاپ وقيدى؟ (84)
7. 100 سانى شىعۋ ءۇشىن 55 - كە قانداي ساندى قوسۋ كەرەك؟ (45)
8. 10 – دى ون ەسە ارتتىرىپ، وعان 99 قوس؟ (199)
9. ەڭ ۇلكەن 4 تاڭبالى سانعا 1 - ءدى قوسساڭ نەشە شىعادى؟ (10 000)
10. 2700: ح = 9 «ح» نەشەگە تەڭ؟ (300)
11. دوپ ويناۋعا جينالعان 12 بالا 2 توپقا تەڭ ءبولىندى. ءار توپتا نەشە بالا بولدى؟ (6)
12. اسىق ويناۋعا كەلگەن 4 بالانىڭ ءارقايسىسىنىڭ بەس - بەستەن اسىعى بولدى. بالالاردى بارلىعى نەشە اسىق بار؟ (20)
13. 200 بەن 300 ساندارىنىڭ قوسىندىسىن 5كە كەمىت؟ (100)
14. 90 جانە 50 ساندارىنىڭ قوسىندىسىنىڭ 7 - گە ءبولىندىسىن ەسەپتەپ تاپ؟ (20)
15. 100 000 – نىڭ 1000 – عا ءبولىندىسى نەشەگە تەڭ؟ (180)
16. مىڭنىڭ مىڭعا كوبەيتىندىسى نەشەگە تەڭ؟ (1000 000)
ءىىى تۋر. «پوليگلوت»
قۇرامىندا سان ەسىمى بار سوزدەردەن جۇمباق شەشۋ. جۇمباقتىڭ شەشۋىن قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە ايتۋ.
جۇمباق:
1. ءجۇز ءمۇيىزى بار،
ۇستىندە كيىزى بار. (كيىز ءۇي – يۋرتا)
2. قوس قۇلاقتى، ءجۇز ءتىستى،
جۇزىنەن ءبىر - اق ءىز ءتۇستى. (ارا – پيلا)
3. ءبىر سانعا وسىرەدى،
ءوزى قالىپ ورنىندا.
ءبىزدى العا كوشىرەدى. (سىنىپ – كلاسس)
4. ساقتالادى 6 اي جاز،
ساندىعىندا سارى – ماي ( توڭازىتقىش – حولوديلنيك)
5. قالقيىپ ەكى قۇلاعى،
ەلەڭدەپ قورقىپ تۇرادى. (قويان – زاياس)
6. 2 اياقپەن كەزەك - كەزەك تەبەدى،
ول تىنىمسىز دومالاپ،
زىر جۇگىرە بەرەدى. (دوپ – مياچ)
7. اعايىندى 5 تۋىس،
جامىلاتىن تونى بار.
بەسەۋىندە ءبىر قۋىس،
سىرتتان كىرەر جولى بار. ( قولعاپ – پەرچاتكا)
8. ءبىر قوراعا قامالعاندار،
جانۋ ءۇشىن جارالعاندار. (سىرىڭكە – سپيچكا)
9. بولسا دا كوكتى مەكەنى،
كەزدەسپەيدى ەكەۋى (اي مەن كۇن – لۋنا ي سولنسە)
10. كىپ - كىشكەنتاي ەكى كوزى،
قالاي كورەدى ءوزى.
قولى ەكەن ۇزىن مۇرىنى،
سول مۇرىنمەن
تاماق تاۋىپ جۇرەدى. ( ءپىل – سلون)
ءۇ تۋر. «جورعا»
قازاق ءتىلى
1. ءبىر عانا تياناقتى ويدى بىلدىرەتىن دارا سويلەم دەگەنىمىز نە؟ (جاي سويلەم) 20
2. سويلەمنىڭ ءبىرىڭعاي مۇشەلەرى دەگەنىمىز نە؟
سويلەمدە ءبىر سۇراققا جاۋاپ بەرىپ، بىردەي تۇلعادا ايتىلعان سوزدەردى سويلەمنىڭ
ءبىرىڭعاي مۇشەسى دەيمىز. 30
3. ءماتىننىڭ قانداي تۇرلەرى بار؟ (3 ءتۇرى - اڭگىمەلەۋ، سيپاتتاۋ، پايىمداۋ) 10
انا ءتىلى
1. قارلىعاش اۋليە ءماتىنىنىڭ اۆتورى كىم؟ (تولە بي) 20
2. ەندى اتىنا مىنەدى،
جامبىعا قاراي جۇرەدى.
كەتىپ بارا جاتقاندا،
وي، قوزىم، دەپ زارلاعان،
ساۋلى ىنگەندەي اڭىراعان،
ءبىر ادامنىڭ داۋسى،
قۇلاعىنا كەلەدى – دەگەن ولەڭ جولدارى قاي جىردان الىنعان ءۇزىندى؟
(الپامىس باتىر) 30
3. قىردىڭ جاس تۇلەگى دەپ كىمدى ايتادى؟ (ش. ءۋاليحانوۆ) 10
دۇنيەتانۋ
1. الەمنىڭ نەشە كەرەمەتى بار؟ (7) 10
2. قۇرلىق بەتىنىڭ تەگىس نەمەسە ءسال بەلەستى القاپتارىن نە دەپ اتايدى؟ (جازىق) 20
3. اۋا قوسپاسىندا ەڭ كوپ گاز؟ (ازوت) 30
ماتەماتيكا
1. بەس عاسىردا نەشە جىل بار؟ (500) 10
2. كوبەيتىندىنىنىڭ قاي زاڭى اۋىستىرىمدىلىق؟ (ا * ۆ = ۆ * ا) 20
3. تىكتورتبۇرىشتىڭ ۇزىندىعى 19سم، ەنى 6سم اۋدانىن ەسەپتە؟(19*6 = 114) 30
ءۇى تۋر «تاماشا بەستىك»
انا ءتىلى
«جەتىم» ءماتىنىنىڭ اۆتورى كىم؟ قاشان، قاي جەردە دۇنيەگە كەلگەن؟
(م. اۋەزوۆ 1897 ج دۇنيەگە كەلگەن. شىعىس قازاقستان وبلىسى، اباي اۋدانى)
قازاق ءتىلى
قۇرمالاس سويلەم دەگەنىمىز نە؟ ەرەجەسىن ايت مىسال كەلتىر.
(ەكى نەمەسە ودان كوپ جاي سويلەمنەن قۇرالعان سويلەمدى قۇرمالاس سويلەم دەيمىز).
دۇنيەتانۋ
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جەرى نەشە شارشى كم
(2 ملن 700 مىڭ شارشى كم)
بەينەلەۋ
تۇستىك رەڭ دەگەنىمىز نە؟(تۇستەردىڭ ءبىر - بىرىمەن دۇرىس ۇلەستىرىلگەن ءتۇرىن ايتامىز)
ماتەماتيكا
1 كۆ م – دە نەشە كۆ دم بار؟ (1 كۆ م – دە – 100 كۆ دم ب
ءۇىى تۋر «ءتىرى سۇراق»
بۇل بولىمدە ماتەماتيكاعا بايلانىستى سۇراقتار قويىلادى. وقۋشىلار سۇراقتى مۇقيات تىڭداڭىزدار. ويلانۋعا 30 سەكۋند بەرىلەدى.
1. ەسداۋلەتوۆ قانات بۇگىن،
اتاپ وتپەك تۋعان كۇنىن.
تويلاۋعا تاڭات كەلدى،
مارات، مانات، ماناپ كەلدى.
جانات، جاناق، تالعات كەلدى،
ساعات كەلمەي، سامات كەلدى.
ءبىراق سامات قايتىپ كەتتى،
جاي - جاپسارىن ايتىپ كەتتى
جانات تا ەندى ساماتقا ەردى.
ودان كەيىن تالاپ كەلدى،
ودان كەيىن وراق كەلدى
ءبارى قانشا قوناق كەلدى؟ (8 قوناق)
2. سۋ قۇيىپ ەم استاۋعا،
ءۇش قاز ۇشتى اسپانعا.
ءۇش قاسقالداق ءبىر قازان،
ەكى ۇيرەك، ءبىر سازان.
ءبىر كوكسەرەك، ءبىر قارعا،
قوسىلدى كەپ بۇلارعا،
ايت نەشە قۇس ۇشىپ ءجۇر. (10 قۇس)
3. بەس بۇتاقتى قايىڭدا
بۇتاق سايىن بەس الما.
بىرەۋىن بەر سايىنعا،
سوندا قالماق نەشە الما؟ (5*5 = 25، 25 – 1 = 24)
4. اعام ءبىزدى جينادى،
8 قولعاپ سىيلادى.
قامقور بولعان اعامىز
ۇيدە نەشە بالامىز. (8: 2 = 4 ادام)
5. ءبىزدىڭ ۇيدە كوجەك كوپ،
ىشتەرىندە وجەت كوپ.
اسىرەسە باس كوجەك،
ماعان ناعىز دوس كوجەك،
قولىمنان كەپ جەم جەيدى.
باسقالارى كەلمەيدى،
بەس كوجەككە دوستاسقان
ءسابىز بەردىم قوس - قوستان
ءبىر ءسابىزىم سوڭىندا
قالىپ قويدى قولىمدا
ءسابىزىمدى اۋەلگى
ساناپ بەرشى ال ەندى. (5*2 = 10 11 – 10 = 1)
ءۇىىى تۋر «جەڭىمپاز»
(لوگيكالىق سۇراق قويىلادى، ويلانۋعا 1 مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى)
بالالار، سۇراقتى مۇقيات تىڭداپ ويلانىپ، ءبىرىنشى بولىپ جاۋاپ بەرگەن وقۋشى سىنىپ كوشباسشىسى اتانادى.
- اتا، جاسىڭىز نەشەدە؟ – دەپ سۇراعاندا قوجەكەڭ
- ەڭ ۇلكەن ءتورت تاڭبالى ساندى 9 ەسە كەمىتىپ، ودان ەڭ كىشى ءتورت تاڭبالى ساندى شەگەرسە مەنىڭ وتىرىك جاسىم شىعادى. ونى حالىق بىلەدى، - دەپتى.
- قوجاناسىردىڭ جاسى نەشەدە ەكەن؟
(9999: 9 = 1111 – 1000 = 111 جاستا)
ءىح تۋر «كوشباسشى» (جەكە سۇراق قويىلادى)
1. ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ومىردە پايداسى قانداي؟
You Might Also Like
-
قىزىلوردا وبلىسى، قازالى اۋدانى،
