ءبىز – تابيعات قورعانى
تاقىرىبى: ءبىز – تابيعات قورعانى
ماقساتى: تابيعات پەن ادام اراسىنداعى تىعىز بايلانىستى ۇعىندىرۋ تابيعاتتى قورعاۋعا، ساقتاۋعا، ءوزىنىڭ ۇلەسىن قوسۋعا باۋلۋ
كورنەكىلىگى: قۇستار، جانۋارلار، وسىمدىكتەر سۋرەتى، تىيىم، قاناتتى سوزدەر
ءجۇرىسى:
1 - وقۋشى: تابيعات ءبىزدىڭ انامىز، دوسىمىز جانە سىرلاسىمىز. ءبىز انامىزدى قالاي ءسۇيىپ، دوسىمىزعا قالاي جانىمىز اشىسا، تابيعاتقا دا سولاي قاراۋعا ءتيىستىمىز. ادام – تابيعاتتىڭ ءبىر بولشەگى، تابيعاتسىز ءومىر سۇرە المايدى. سەبەبى كەرەكتى زاتتاردىڭ ءبارىن تابيعاتتان الادى. ەندەشە ادام بالاسى تابيعاتقا زيان كەلتىرمەۋى كەرەك. ادام مەن تابيعات اراسىنداعى ۇيلەسىمدىلىكتى بۇزۋعا بولمايدى. ۇيلەسىمدىلىك بۇزىلسا ەكەۋىنىڭ بىرەۋى اپاتقا ۇشىراۋى مۇمكىن. قازىرگى تاڭدا اۋا مەن سۋدىڭ لاستانۋى، ورمانداردىڭ ورتكە ورانۋى، كەيبىر جانۋارلار مەن وسىمدىك تۇرلەرىنىڭ جوعالىپ كەتۋ ءقاۋپى - وسىنىڭ ءبارى كەزەك كۇتتىرمەيتىن ەكولوگيالىق پروبلەمالار. ادام تابيعاتقا تاۋەلدى بولعاندىقتان، وسى ماسەلەلەردى شەشىپ، ءوزى ءومىر ءسۇرىپ تابيعات ۇيىنە قامقورلىق جاساۋى ءتيىس.
ءمۇعالىم: ەندەشە بۇگىنگى تاربيە ساعاتىمىز وسى تاقىرىپقا ارنالعان. بۇگىنگى جۇمىسىمىز توپپەن جۇمىس تۇرىندە وتپەك.
1 توپ: جانۋارلار
2 توپ: وسىمدىكتەر
3 توپ: قۇستار
ءمۇعالىمى: بالالار ەندى ەرتەگى تىڭداعىلارىڭ كەلە مە؟ (ماگنيتتوفوننان)
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە جاپان تۇزدە جالعىز تەرەك ءومىر ءسۇرىپتى. 20 جاسىندا ەر جەتىپ، 30 جاسىندا بۇعاناسى بەكىپ، 40 جاسىندا كەمەلىنە كەلىپتى. ال 50 جاسىندا قارتايا باستاپتى. كەيبىر بۇتاقتارى سىنىپ، قابىعىنىڭ ءار جەرىنە قۇرت ءتۇسىپتى. قۇرتى كۇننەن كۇنگە كوبەيە بەرىپتى، تۇلا بويى قاقساپ اۋىرعان سوڭ:
- ۋح، جانىم - اي، ەندى نە قىلامىن؟ قۇرت اۋرۋىنا شالدىقتىم، تەسىپ، جەپ بارادى، بۇتاقتارىم سىرقىرايدى، جاپىراعىم سىزدايدى، جاردەم ەتىڭدەر.
ونىڭ داۋسىن ەستىپ ءبىر كۇنى اق كوگەرشىن ۇشىپ كەلەدى.
كوگەرشىن:
- تەرەك اتا اۋىرۋىڭىز جامان ەكەن، مەن دارىگەردىڭ كىم ەكەنىن بىلمەيمىن، ءبىراق ىزدەپ كورەيىن.
ءمۇعالىمى: بالالار سەندەر تەرەككە كومەكتەسكىلەرىڭ كەلە مە؟
ەندەشە سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەيىك
- تابيعات دەگەن نە؟
- ءتىرى تابيعات دەگەن نە؟
- تابيعات قۇبىلىستارىنا نە جاتادى؟
2 - وقۋشى: جەر قازىنا، سۋ التىن، مال بايلىق دەپ تەگىن ايتپاسا كەرەك. ادامدار مەن تابيعات ءبىر - بىرىمەن تىعىز بايلانىستا. سەبەبى كۇندەلىكتى ءىشىپ - جەيتىن تاعامىمىز، كيەتىن كيىمىمىز، قولداناتىن زاتتارىمىز، جازاتىن قاعازىمىز ءتىپتى اۋىرعاندا ىشەتىن ءدارى - دارمەگىمىز، تىنىس الاتىن اۋامىزدىڭ بارلىعى تابيعاتتىڭ بىزگە بەرگەن سىيى.
ءمۇعالىمى: قانە 3 توپتان 3 بالا ولەڭ وقىسىن
كوگەرشىن: مەن ساعان كەلدىم ۇكى، ەمەن اعاشىنا كومەگىڭدى تيگىزە الاسىڭ با؟
ۇكى: جوق، رەنجىمە قولىم تيمەيدى.
كوگەرشىن: وكىنىشتى جارايدى.
ءمۇعالىم: بالالار ءقازىر ءۇش توپقا مىنانداي تاپسىرما بەرىلەدى
1 -توپ.
1 قۇستاردى اتاڭدار جانە ولاردىڭ قانداي تۇرلەرى بار
2. «قۇستار نە ىستەيدى» دەگەن سوزدەرگە بىرنەشە سوزدەر
سوزدەر ويلاپ تاپ
3. قۇستارعا بايلانىستى قانداي ولەڭ، جۇمباق، ماقال - ماتەل، تىيىم سوزدەر بىلەسىڭدەر
2 -توپ.
1. جانۋارلاردى اتاڭدار جانە ولاردىڭ قانداي تۇرلەرى بار
2. «جانۋارلار نە ىستەيدى» دەگەن سوزدەرگە بىرنەشە سوزدەر ويلاپ تاپ
3. جانۋارلارعا بايلانىستى قانداي ولەڭ، جۇمباق، ماقال-ماتەل، تىيىم سوزدەر بىلەسىڭدەر
3- توپ.
1. وسىمدىكتەردى اتاڭدار جانە ولاردىڭ قانداي تۇرلەرى بار
2. «وسىمدىكتەر نە ىستەيدى» دەگەن سوزدەرگە بىرنەشە سوزدەر ويلاپ تاپ
3. وسىمدىكتەرگە بايلانىستى قانداي ولەڭ، جۇمباق، ماقال - ماتەل، تىيىم سوزدەر بىلەسىڭدەر
كوگەرشىن:
- قىران قۇس بۇركىت ەمەنگە كومەگىن تيەر مە ەكەن؟
بۇركىت:
- جوق، مىنە ءبىز قىزۋ جۇمىس ۇستىندەمىز، رەنجىمە
- ەندى ءقايتتىم ەمەن ءولىپ قالاتىن بولدى عوي
ءمۇعالىم: بالالار، ەندى سەندەر قاناتتى ءسوز، تىيىم سوزدەر ايتىڭدار
3 توپتىڭ وقۋشىلارى جاۋاپ بەرەدى.
ءمۇعالىم: قازاق حالقى جانۋار، قۇستارعا قاراپ قانداۋ بولجاۋلار ايتقان؟
3 توپ جاۋاپ بەرەدى.
ءمۇعالىم: بالالار ءقازىر «تەز جاۋاپ بەر» ويىن وينايمىز. قاي توپتىڭ بالالارى تەز جاۋاپ بەرەدى ەكەن.
- ءبىر جىلدا نەشە اي بار، اتاپ بەر.
- ءبىر جىلدا نەشە مەزگىل بار؟ ءقازىر قاي مەزگىل؟
- كوكتەمدە قانداي مەرەكەلەر تويلانادى؟
- ەڭ العاش شىعاتىن گۇل؟
- كوكتەم كەلگەنىن قايدان بىلەمىز؟
كوگەرشىن: بالالار، مەن ابدەن شارشادىم، ەمەنگە كومەكتەسەيىكشى. كىم ونىن اۋرۋىن جازادى، قايدا بارسام ەكەن؟
ءمۇعالىمى. ءيا، بالالار، كوگەرشىنگە كومەكتەسەيىكشى، قاي قۇستى جىبەرسەك ەكەن؟ ارينە، توقىلداق
- مىنە، بالالار اۋرۋ اعاشىمىز جازىلدى قانداي جايقالعان اعاش بولدى. قۇرتتارىنان قۇتىلدى.
كوگەرشىن: بالالار ەمەن سەندەرگە مىنانداي تاپسىرما بەرىپ جىبەرىپتى، ونى توپ باسشىلارى ورىندايدى.
1. ءتىرى تابيعاتقا قانداي نارسەلەر قاجەت؟
2. قوسمەكەندى قالاي تۇسىنەسىڭ؟
3. قۇرالاي جەلى دەگەن نە؟
ءمۇعالىم: ەمەن سەندەرگە ريزا بولىپ، مىنانداي حات جىبەردى.
- جاس دوستار! وزدەرىڭدى قورشاعان تابيعاتتى ايالاي بىلىڭدەر، لاستاماي تازا ۇستاڭدار. ءارقاشان قۇستارعا، وسىمدىك، جانۋارلارعا كومەك جاساپ، قامقورلىق جاساڭدار. دەنساۋلىقتارىڭ مىقتى بولۋ ءۇشىن اينالانى جاسىل جەلەككە بولەڭدەر. ءبىز ەڭبەكقور، مەيىرىمدى ادامداردى وتە جاقسى كورەمىز.
3 توپ بىرگە: تابيعاتتىڭ باۋىرىسىڭ، دوسىسىڭ
ايانباۋ دا كەرەك شىعار دوس ءۇشىن
ەكەۋىڭنىڭ اراداعى بايلانىس
ءومىرباقي ۇزىلمەسىن، قوسىلسىن
توپتاردىڭ جۇمىستارى باعالانىپ، تاربيە ساعاتى اياقتالدى.
ماقساتى: تابيعات پەن ادام اراسىنداعى تىعىز بايلانىستى ۇعىندىرۋ تابيعاتتى قورعاۋعا، ساقتاۋعا، ءوزىنىڭ ۇلەسىن قوسۋعا باۋلۋ
كورنەكىلىگى: قۇستار، جانۋارلار، وسىمدىكتەر سۋرەتى، تىيىم، قاناتتى سوزدەر
ءجۇرىسى:
1 - وقۋشى: تابيعات ءبىزدىڭ انامىز، دوسىمىز جانە سىرلاسىمىز. ءبىز انامىزدى قالاي ءسۇيىپ، دوسىمىزعا قالاي جانىمىز اشىسا، تابيعاتقا دا سولاي قاراۋعا ءتيىستىمىز. ادام – تابيعاتتىڭ ءبىر بولشەگى، تابيعاتسىز ءومىر سۇرە المايدى. سەبەبى كەرەكتى زاتتاردىڭ ءبارىن تابيعاتتان الادى. ەندەشە ادام بالاسى تابيعاتقا زيان كەلتىرمەۋى كەرەك. ادام مەن تابيعات اراسىنداعى ۇيلەسىمدىلىكتى بۇزۋعا بولمايدى. ۇيلەسىمدىلىك بۇزىلسا ەكەۋىنىڭ بىرەۋى اپاتقا ۇشىراۋى مۇمكىن. قازىرگى تاڭدا اۋا مەن سۋدىڭ لاستانۋى، ورمانداردىڭ ورتكە ورانۋى، كەيبىر جانۋارلار مەن وسىمدىك تۇرلەرىنىڭ جوعالىپ كەتۋ ءقاۋپى - وسىنىڭ ءبارى كەزەك كۇتتىرمەيتىن ەكولوگيالىق پروبلەمالار. ادام تابيعاتقا تاۋەلدى بولعاندىقتان، وسى ماسەلەلەردى شەشىپ، ءوزى ءومىر ءسۇرىپ تابيعات ۇيىنە قامقورلىق جاساۋى ءتيىس.
ءمۇعالىم: ەندەشە بۇگىنگى تاربيە ساعاتىمىز وسى تاقىرىپقا ارنالعان. بۇگىنگى جۇمىسىمىز توپپەن جۇمىس تۇرىندە وتپەك.
1 توپ: جانۋارلار
2 توپ: وسىمدىكتەر
3 توپ: قۇستار
ءمۇعالىمى: بالالار ەندى ەرتەگى تىڭداعىلارىڭ كەلە مە؟ (ماگنيتتوفوننان)
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە جاپان تۇزدە جالعىز تەرەك ءومىر ءسۇرىپتى. 20 جاسىندا ەر جەتىپ، 30 جاسىندا بۇعاناسى بەكىپ، 40 جاسىندا كەمەلىنە كەلىپتى. ال 50 جاسىندا قارتايا باستاپتى. كەيبىر بۇتاقتارى سىنىپ، قابىعىنىڭ ءار جەرىنە قۇرت ءتۇسىپتى. قۇرتى كۇننەن كۇنگە كوبەيە بەرىپتى، تۇلا بويى قاقساپ اۋىرعان سوڭ:
- ۋح، جانىم - اي، ەندى نە قىلامىن؟ قۇرت اۋرۋىنا شالدىقتىم، تەسىپ، جەپ بارادى، بۇتاقتارىم سىرقىرايدى، جاپىراعىم سىزدايدى، جاردەم ەتىڭدەر.
ونىڭ داۋسىن ەستىپ ءبىر كۇنى اق كوگەرشىن ۇشىپ كەلەدى.
كوگەرشىن:
- تەرەك اتا اۋىرۋىڭىز جامان ەكەن، مەن دارىگەردىڭ كىم ەكەنىن بىلمەيمىن، ءبىراق ىزدەپ كورەيىن.
ءمۇعالىمى: بالالار سەندەر تەرەككە كومەكتەسكىلەرىڭ كەلە مە؟
ەندەشە سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەيىك
- تابيعات دەگەن نە؟
- ءتىرى تابيعات دەگەن نە؟
- تابيعات قۇبىلىستارىنا نە جاتادى؟
2 - وقۋشى: جەر قازىنا، سۋ التىن، مال بايلىق دەپ تەگىن ايتپاسا كەرەك. ادامدار مەن تابيعات ءبىر - بىرىمەن تىعىز بايلانىستا. سەبەبى كۇندەلىكتى ءىشىپ - جەيتىن تاعامىمىز، كيەتىن كيىمىمىز، قولداناتىن زاتتارىمىز، جازاتىن قاعازىمىز ءتىپتى اۋىرعاندا ىشەتىن ءدارى - دارمەگىمىز، تىنىس الاتىن اۋامىزدىڭ بارلىعى تابيعاتتىڭ بىزگە بەرگەن سىيى.
ءمۇعالىمى: قانە 3 توپتان 3 بالا ولەڭ وقىسىن
كوگەرشىن: مەن ساعان كەلدىم ۇكى، ەمەن اعاشىنا كومەگىڭدى تيگىزە الاسىڭ با؟
ۇكى: جوق، رەنجىمە قولىم تيمەيدى.
كوگەرشىن: وكىنىشتى جارايدى.
ءمۇعالىم: بالالار ءقازىر ءۇش توپقا مىنانداي تاپسىرما بەرىلەدى
1 -توپ.
1 قۇستاردى اتاڭدار جانە ولاردىڭ قانداي تۇرلەرى بار
2. «قۇستار نە ىستەيدى» دەگەن سوزدەرگە بىرنەشە سوزدەر
سوزدەر ويلاپ تاپ
3. قۇستارعا بايلانىستى قانداي ولەڭ، جۇمباق، ماقال - ماتەل، تىيىم سوزدەر بىلەسىڭدەر
2 -توپ.
1. جانۋارلاردى اتاڭدار جانە ولاردىڭ قانداي تۇرلەرى بار
2. «جانۋارلار نە ىستەيدى» دەگەن سوزدەرگە بىرنەشە سوزدەر ويلاپ تاپ
3. جانۋارلارعا بايلانىستى قانداي ولەڭ، جۇمباق، ماقال-ماتەل، تىيىم سوزدەر بىلەسىڭدەر
3- توپ.
1. وسىمدىكتەردى اتاڭدار جانە ولاردىڭ قانداي تۇرلەرى بار
2. «وسىمدىكتەر نە ىستەيدى» دەگەن سوزدەرگە بىرنەشە سوزدەر ويلاپ تاپ
3. وسىمدىكتەرگە بايلانىستى قانداي ولەڭ، جۇمباق، ماقال - ماتەل، تىيىم سوزدەر بىلەسىڭدەر
كوگەرشىن:
- قىران قۇس بۇركىت ەمەنگە كومەگىن تيەر مە ەكەن؟
بۇركىت:
- جوق، مىنە ءبىز قىزۋ جۇمىس ۇستىندەمىز، رەنجىمە
- ەندى ءقايتتىم ەمەن ءولىپ قالاتىن بولدى عوي
ءمۇعالىم: بالالار، ەندى سەندەر قاناتتى ءسوز، تىيىم سوزدەر ايتىڭدار
3 توپتىڭ وقۋشىلارى جاۋاپ بەرەدى.
ءمۇعالىم: قازاق حالقى جانۋار، قۇستارعا قاراپ قانداۋ بولجاۋلار ايتقان؟
3 توپ جاۋاپ بەرەدى.
ءمۇعالىم: بالالار ءقازىر «تەز جاۋاپ بەر» ويىن وينايمىز. قاي توپتىڭ بالالارى تەز جاۋاپ بەرەدى ەكەن.
- ءبىر جىلدا نەشە اي بار، اتاپ بەر.
- ءبىر جىلدا نەشە مەزگىل بار؟ ءقازىر قاي مەزگىل؟
- كوكتەمدە قانداي مەرەكەلەر تويلانادى؟
- ەڭ العاش شىعاتىن گۇل؟
- كوكتەم كەلگەنىن قايدان بىلەمىز؟
كوگەرشىن: بالالار، مەن ابدەن شارشادىم، ەمەنگە كومەكتەسەيىكشى. كىم ونىن اۋرۋىن جازادى، قايدا بارسام ەكەن؟
ءمۇعالىمى. ءيا، بالالار، كوگەرشىنگە كومەكتەسەيىكشى، قاي قۇستى جىبەرسەك ەكەن؟ ارينە، توقىلداق
- مىنە، بالالار اۋرۋ اعاشىمىز جازىلدى قانداي جايقالعان اعاش بولدى. قۇرتتارىنان قۇتىلدى.
كوگەرشىن: بالالار ەمەن سەندەرگە مىنانداي تاپسىرما بەرىپ جىبەرىپتى، ونى توپ باسشىلارى ورىندايدى.
1. ءتىرى تابيعاتقا قانداي نارسەلەر قاجەت؟
2. قوسمەكەندى قالاي تۇسىنەسىڭ؟
3. قۇرالاي جەلى دەگەن نە؟
ءمۇعالىم: ەمەن سەندەرگە ريزا بولىپ، مىنانداي حات جىبەردى.
- جاس دوستار! وزدەرىڭدى قورشاعان تابيعاتتى ايالاي بىلىڭدەر، لاستاماي تازا ۇستاڭدار. ءارقاشان قۇستارعا، وسىمدىك، جانۋارلارعا كومەك جاساپ، قامقورلىق جاساڭدار. دەنساۋلىقتارىڭ مىقتى بولۋ ءۇشىن اينالانى جاسىل جەلەككە بولەڭدەر. ءبىز ەڭبەكقور، مەيىرىمدى ادامداردى وتە جاقسى كورەمىز.
3 توپ بىرگە: تابيعاتتىڭ باۋىرىسىڭ، دوسىسىڭ
ايانباۋ دا كەرەك شىعار دوس ءۇشىن
ەكەۋىڭنىڭ اراداعى بايلانىس
ءومىرباقي ۇزىلمەسىن، قوسىلسىن
توپتاردىڭ جۇمىستارى باعالانىپ، تاربيە ساعاتى اياقتالدى.
You Might Also Like
-
«بايتاق ەل كۇن ساۋلەلى – قازاقستان» اتتى 16 - جەلتوقسان ق. ر. تاۋەلسىزدىك كۇنىنە ارنالعان سالتاناتتى جيىن
