InfoHub Logo

“قازاقستان تەمىر جولى” ۇلت­تىق كومپانياسى – ەۋرازيا كەڭىس­تىگىندەگى ماگيسترالدى جۇيەنىڭ اسا ءىرى وپەراتورى جانە رەسپۋبليكامىزداعى بىردەن-بىر تەمىر جول تاسىمالداۋشىسى. قازاقستاننىڭ بولات جولى 14 مىڭ شاقىرىمنان استام ماگيسترالدى، 700-دەن ارتىق پايدالانۋ جانە جوندەۋ دەپولارىن قۇرايدى. تەمىر جولدى قازاقستاننىڭ كۇرەتامىرلارى دەپ تەگىن ايتپاسا كەرەك. سالا ەلدەگى جولاۋشى تاسىمالى اينالىمىنىڭ 60 پايىزىنان استامىن جانە جۇك اينا­لىمىنىڭ 70 پايىزىنا جۋىعىن ءوز موينىنا الىپ وتىر. قازاقستان تەمىر جولىنىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى ونىڭ اسا الەۋەتتى ترانزيتتىك ءمۇم­كىندىكتەرىندە. وسىدان ءجۇز جىلدان ءسال استام مەرزىم بۇرىن قازاقتىڭ ۇلان-عايىر دالاسىن ۇيقىسىنان وياتىپ، العاشقى پاروۆوز گۋدوگى جاڭا تەمىر جول ءداۋىرىنىڭ باستالعانىن جاريا ەتتى. سول مەرزىمنەن بەرگى قازاقستان شويىن جولىنىڭ تاريحى داڭقتى دا ەرلىككە تولى بەتتەردەن تۇرادى. اقيقاتىن ايتقاندا، تەمىرجولشىلاردىڭ جاسامپاز ەڭبەكتەرىنىڭ ارقاسىندا عانا بولات جول بۇگىندە ەلىمىزدىڭ ءىرى دە قۋاتتى ءوندىرىس سالاسىنا اينالدى. تەمىر جولدىڭ بۇگىنگى دامۋى مەملەكەتتىك دەڭگەيدەگى سەرپىندى جوبالارعا ارقا سۇيەيتىنى راس. تەك 2009 جىلى عانا سالاعا سالىنعان كۇردەلى قارجى 110 ميلليارد تەڭگەگە جۋىقتادى. بۇل سومالار شويىن جولداردىڭ سان تاراۋ بۋىندارىن كۇردەلى جوندەۋگە، جىلجىمالى قۇرامدى جاڭالاۋعا، ينفراقۇرىلىمداردى، تەلەكوممۋنيكاسيالاردى دامىتۋعا جانە جاڭا قۇرىلىستار سالۋعا جۇمسالدى. تەمىر جول كولىگىن دامىتۋ باعدارلاماسىنا ساي 2020 جىلعا دەيىن سالادا مول وزگەرىستەر بولماقشى. اتالعان قۇجات رەفورمالاردىڭ ساتىلاپ جۇرۋىنە، مەملەكەتتىك ۇيلەستىرۋدىڭ تارتىپتەرىن وزگەرتۋگە جانە جەكە كاپيتالدى تارتۋ ارقىلى جاڭا ينۆەستيسيا­لىق باعدارلامانى ىسكە اسىرۋعا نەگىزدەلگەن. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، بولات جولداعى جاڭا ستراتەگيا تيىمدىلىگى جوعارى ۇلتتىق كومپانيا قالىپتاستىرۋعا مۇمكىندىك بەرمەكشى. باعدارلامانىڭ شەڭبەرىندە سالاعا 1،5 مىڭ لوكوموتيۆ، 76 مىڭنان استام جۇك جانە 1،5 مىڭ جولاۋشى ۆاگوندارىن ساتىپ الۋ قاراستىرىلعان. ينۆەستيسيانىڭ جالپى سوماسى 4 ميلليارد تەڭگەدەن اسادى. باعدارلامانىڭ ماڭىزدى باپتارىنىڭ ءبىرى – تەپلوۆوزدار، ەلەكتروۆوزدار، جۇك جانە جولاۋشى ۆاگون­دارىن، بولات رەلستەر، شپالدار، بەلگى بەرۋ مەن بايلانىستىڭ تەحنيكالىق قۇرالدارىن، ەلەكتر قۋا­تىمەن قامتاماسىز ەتۋ جۇيەلەرىن شىعاراتىن وتان­­دىق تەمىر جول ماشينەلەرىن جاساۋ سالاسىن قۇرۋ. جاڭا ستراتەگيانىڭ ارقا سۇيەر العاشقى نۇكتەسى قازاقستان تەمىر جولىنىڭ كارتاسىندا پايدا بولدى. ونىڭ ماڭىزدىلارىنىڭ ءبىرى – وتاندىق لوكوموتيۆتەردى قۇراستىراتىن زاۋىت. “ەۆوليۋشن” سەرياسىنداعى العاشقى وسىنداي تەپلوۆوز كون­ۆەيەردەن 2009 جىلدىڭ 7 جەلتوقسانىندا شىقتى. تەمىر جول سالاسىنىڭ وركەندەۋىنە سەرپىن بەرەتىن العاشقى وسىناۋ جوبا شەڭبەرىندەگى جاڭا ءوندىرىستىڭ ەلوردادا اشىلۋى تاريحي وقيعا بولسا، ونىڭ لوكوموتيۆتەردى قۇراستىرۋعا ارنالعان باس­تاپقى كەشەنىنىڭ سالتاناتتى تۇردە ىسكە قوسىلۋىنا پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ ءوزىنىڭ قاتىسۋى سالانىڭ جەمىستى كەلەشەك كەمەرىن جاقىنداتا ءتۇستى. – بۇل زاۋىتتىڭ ىرگەتاس كاپسۋلىن مەن 2007 جىلدىڭ 3 شىلدەسىندە سالعان بولاتىنمىن. سودان تۋرا ەكى جىل وتكەندە، قىسقا مەرزىمدە زاۋىت سالىندى. بۇل عيمارات 45 شارشى مەتر الاڭدا بوي كوتەردى. ەندى الەمدەگى ءبىرىنشى ورىنداعى “General Eءىectrءىk” كومپانياسىمەن بىرلەسىپ، تەپلوۆوزدار شى­عارا باستايمىز،— دەدى سالتانات ۇستىندە ەلباسىمىز. “ەۆوليۋشن” سەرياسىنىڭ قازاقستاندىق تۇڭعىش تەپلوۆوزى اتالعان اتاقتى امەريكالىق كومپا­نيا­نىڭ تەحنولوگياسى بويىنشا قۇراستىرىلدى. تەپ­لو­ۆوزداردىڭ بۇل ءتورتىنشى بۋىنى اسا قۋاتتىلى­عىمەن، زاماناۋي ديزاينىمەن ەرەكشەلەنەدى. ەڭ باستىسى، جانار-جاعارمايدى ۇنەمدەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. “Evolutron” اسا الەۋەتتى قوزعالتقىشى تەپلوۆوزدىڭ بۇكىل قىزمەتى كەزىندە 1،1 ملن. ليترگە جۋىق، ياعني، 5 پايىزعا از جانارماي پايدالانادى. بۇعان قوسا، اۋاعا زياندى زاتتاردى 40 پايىزعا از شىعارادى. تاعى ءبىر اتاپ وتەرلىگى، تەپلوۆوز قازاقستاننىڭ تابيعي جاعدايلارىنا ورايلاس قۇراستىرىلعان. ءماشينيستىڭ كابيناسى دا زاماناۋي تالاپتارعا ساي جابدىقتالعان. وندا جۇمىسقا قولايلى جاعدايلاردىڭ بارشاسى جاسالعان. ءبىر قۋانتارلىعى، 2014 جىلعا دەيىن لوكوموتيۆ قۇراستىرۋ زاۋىتى 400-گە جۋىق تەپلوۆوز شىعارۋدى جوسپارلاۋدا. ونىڭ 118 لوكوموتيۆى ەكسپورتقا جونەل­تىلمەك. وسىلايشا اتالعان زاۋىتتىڭ ونىمدەرى قازاق­ستاننىڭ بۇكىل لوكوموتيۆ پاركىنىڭ بۇتىندەي جاڭا­رۋىنا، تەپلوۆوزداردى جاقىن جانە الىس شەتەل­دەرگە ەكسپورتتاۋعا تولىق جاعداي جاسايتىن بولادى. – قازاقستاننىڭ تۇڭعىش ءوز تەپلوۆوزىنىڭ شىعارىلۋى ەلىمىز تەمىر جولىنداعى ماڭىزدى وقيعا. زاۋىتتا قازاقستاندىق وندىرىستەگى مازمۇننىڭ كوبەيۋىنە ۇلكەن ماڭىز بەرىلەدى. 2014 جىلى، زاۋىت ءوزىنىڭ وندىرىستىك قۋاتىنا تولىق ەنگەندە، ونىڭ ءونىم جاساۋداعى جەكە دەربەستىگىنىڭ دەڭگەيى 52 پايىز بولادى دەپ كۇتىلۋدە، – دەيدى، “لوكوموتيۆ” اق پرەزيدەنتى ءقادىل تالاسبەكوۆ. ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ەلىمىزدىڭ جاڭا كەزەڭدەگى جاڭا مۇمكىندىكتەرى جايىندا: “عالامدىق داعدارىس جاعدايىندا قازاقستاندى يندۋستريالان­دى­رۋعا بالاما جوق. ەندى ءبىر عانا جەر قويناۋى قازىنا­لارى – مۇنايعا، گازعا، مينەرالدى رەسۋرس­تارعا، مە­تال­عا سۇيەنە المايمىز. بىزدەر قور جيناپ العان­نان سوڭ، مىنە، دامۋ جولىنا تۇستىك جانە ەلدى يندۋس­تريا­لاندىرۋمەن ءىس جۇزىندە اينالىسۋعا مۇمكىندىك الدىق”، – دەپ اتاپ ءوتتى زاۋىتتىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا. سالا باسشىلارىنىڭ اتاپ وتەرلىك تاعى ءبىر يگى قادامى – جولاۋشى ۆاگوندارى جەتىسپەۋشىلىگىنىڭ ورنىن تولتىرۋ ءۇشىن “قازاقستان تەمىر جولى” رەسەيدىڭ “ترانسماشحولدينگ” كومپانياسىمەن ءبىر­لەسىپ “الماتى ۆاگون جوندەۋ زاۋىتى” اق نەگىزىندە جولاۋشىلار ۆاگوندارىن شىعارۋ ءوندىرىسىن ۇيىم­داس­تىرۋى. بۇل ونەركاسىپ ورنىنىڭ جوبالىق قۋاتى جىلىنا سوڭعى ۇلگىدەگى 150 جولاۋشى ۆاگونىن قۇراستىرۋدى قامتاماسىز ەتەدى. مامانداردىڭ پىكىرىنشە، ۆاگونداردىڭ وسى سانىنىڭ ءوزى-اق ىشكى قا­جەتتىلىكتى تولىعىمەن وتەپ، ىرگەلەس ەلدەر رىنوگى­نا شىعۋىمىزعا جول اشپاقشى. بۇل جوبانىڭ جال­پى قۇنى 60 ميلليون اقش دوللارىن قۇراپ وتىر. الماتى ۆاگون جوندەۋ زاۋىتىن تەحنيكالىق تۇرعىدان قايتا جاراقتاندىرۋ ءىسى دە قۇراستىرۋشى بۇيىمداردىڭ 42 پايىزىن سىرتتان اكەلۋدى قىس­قارتتى. بۇل باعدارلاما سايىپ كەلگەندە ءوندىرىستىڭ تەحنولوگياسىن، ءونىمدى پايدالانۋ مەن جوندەۋدى جانە جولاۋشىلار ۆاگوندارى پاركىنە قىزمەت كورسەتۋدى ءبىر تەحنولوگيالىق جۇيەگە باعىندىرۋعا مۇمكىندىك بەرمەك. تەك 2009 جىل­دىڭ وزىندە عانا ەل ەكونوميكاسى ءۇشىن ماڭىز­دى ەكى ينفراقۇرىلىمدىق سەرپىندى جوبا ىسكە اسى­رىلدى. بۇلار تۇركىمەنستان شەكاراسى – “جەتىگەن” تەمىر جول ۋچاسكەسى. جوبانىڭ جالپى قۇنى 230 ملرد. تەڭگەنى قۇرايدى. بۇل ەلدىڭ ەكسپورتتىق الەۋەتى مەن ەكونوميكامىزدىڭ باسەكەلەستىگىن جاڭا دەڭگەيگە شىعارۋعا ىقپالىن تيگىزبەك. 2009 جىل “قازاقستان تەمىر جولى” كومپانياسى ءۇشىن تاعى ءبىر ماڭىزدى كەزەڭىمەن ەستە قالدى. استانانىڭ اجارى مەن بازارى – ەسىلدىڭ سول جاعالاۋىنان سالانىڭ اكىمشىلىك عيماراتى اشىلدى. وسى يگىلىكتىڭ ارقاسىندا كومپانيانىڭ ورتالىق اپپاراتىنىڭ بارشا ۇجىمدارى، سونداي-اق، استانالىق فيليالدار مەن “قازاقستان تەمىر جولى” اكسيونەرلىك قوعامىنىڭ ەنشىلەس كاسىپورىندارى ءبىر شاڭىراقتىڭ استىنا جينالدى. كوگىلدىر اسپان­نىڭ زاڭعار بيىگىنە قول سوزعان زاماناۋي وسىناۋ الىپ عيماراتتىڭ استانانىڭ كورىكتى ورىندارىنىڭ ءبىرى­نە اينالعانى تالاسسىز. قۇرىلىستىڭ جالپى كولەمى 100 مىڭ شارشى مەتردى، ال، بيىكتىگى 150 مەتردى قۇراي­دى. ال، تاسىمال ىستەرىن اۆتوماتتى تۇردە باسقارۋ ورتالىعى جاڭا اكىمشىلىك عيماراتتىڭ ماقتانىشى دەسەك تە بولادى. ول جۇك جانە جولاۋ­شىلار تاسىمال­دارىنىڭ بارلىق كەزەڭدەرىن اۆتوماتتى تۇردە ديسپەچەرلىك باسقارۋدى جۇزەگە اسى-رادى. ورتالىققا سونىمەن بىرگە، دوستاستىق ەلدەرى مەن بالتىق جاعالاۋى مەملەكەتتەرى كولىك جۇيەلەرى جانە تەمىر جولدارىمەن اراداعى ءوزارا ىقپالداستىقتاردى رەتتەپ وتىرۋ، بۇعان قوسا، جو­لاۋ­شىلار تاسىمالدا­رىن ۇيىمداستىرۋ جانە تەمىر جولدىڭ ينفرا­قۇرىلىمدارىن تەحنيكالىق تۇرعىدان جارامدى دەڭگەيلەردە ۇستاپ تۇرۋ مىندەتتەرى دە جۇكتەلگەن. 150 مىڭعا جۋىق ادامنان تۇراتىن تەمىرجولشىلار ارمياسى قازاقستاننىڭ دامۋى مەن وركەندەۋىنە كۇندەلىكتى تەر تامشىلاتقان ەڭبەكتەرى­مەن سىباعالى ۇلەستەرىن قوسۋدا. سوندىعىنان، تەمىر جولدىڭ دامۋىنداعى باسىم باعىتتاردىڭ ءبىرى – الەۋمەتتىك ساياسات. ەڭبەككەرلەرىن تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋ، مەديسينالىق قىزمەتتەر كورسەتۋ، شيپاجايلىق ساۋىقتىرۋ سەكىلدى ونداعان الەۋمەتتىك قامقورلىقتار “قازاقستان تەمىر جولى” ۇلتتىق كومپانياسى دامۋىنىڭ باسىم باعىتتارى رەتىندە ىسكە اسىرىلۋدا. البەتتە، تەمىر جول ءبىر عانا ماگيسترال ەمەس. ونىمەن جۇزدەگەن سالالار مەن باعىتتار، ەلدىڭ وڭىرلەرى مەن ايماقتارى، وركەندەۋ مەن دامۋلار تامىرلاسىپ جاتىر. بىلايشا ايتقاندا، بولات جولدار قوعامدىق مۇددەلەردىڭ توعىسقان تۇستارىندا تۇر. بۇگىنگى ءبىزدىڭ تەمىر جولىمىز تەك قانا قازاقستاندى عانا قۇشاعىنا سىيعىزىپ وتىرعان جوق. بولات جولدارىمىز ەندى كەدەندىك وداقتىڭ دا، ەۋرازيا قۇرلىعىنىڭ دا اجىراماس ءبىر بولشەگى.

---