بۋىن جانە ونىڭ تۇرلەرى
س. امانباي ۇلى اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
ساياكوۆا نۋرگۋل
ساباقتىڭ تاقىرىبى: بۋىن جانە ونىڭ تۇرلەرى
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك – وقۋشىلارعا جاڭا ساباق جايلى تۇسىنىك بەرۋ، ءسوزدىڭ بۋىنىن تابا بىلۋگە، ءوز بەتتەرىمەن جۇمىس ىستەۋگە ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق – تەوريالىق ءبىلىمدى پراكتيكا جۇزىندە پايدالانۋعا داعدىلاندىرۋ، تاپقىرلىققا، شەبەر سويلەۋگە، تىلدىك قورلارىن دامىتۋعا باۋلۋ.
تاربيەلىك – ءبىر - بىرىنە كومەكتەسۋگە، ۇجىمدىققا تاربيەلەۋ جانە ءتىلىن سۇيۋگە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، تاپسىرمالار، بايانداۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كەستە، سىزبالار، ۇلەستىرمە قيمالار، رەبۋستار
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ا) وقۋشىلارمەن امانداسۋ
ءا) وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ
ب) وقۋشىلاردى پسيحولوگيالىق دايىنداۋ
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
ا) وقۋشىلاردىڭ جازبا جۇمىستارىن تەكسەرۋ
ءا) اۋىزشا وتكەن ساباقتار بويىنشا ەرەجەلەردى سۇراۋ
3. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ
بۋىن
بۋىن دەگەنىمىز – ءسوز قۇرامىنداعى ءبىر نەمەسە بىرنەشە دىبىستاردىڭ توبىنان جاسالعان فونەتيكالىق بولشەك.
مىسالى: با - لا - لار مەك - تەپ - كە كەل - ءدى
تۇرلەرى
اشىق بۋىن – جالعىز داۋىستىدان قۇرالعان نەمەسە داۋىسسىزدان باستالىپ، داۋىستىعا اياقتالعان بۋىندى.
تۇيىق بۋىن – داۋىستىدان داۋىسسىزعا اياقتالعان بۋىندى اتايمىز.
بىتەۋ بۋىن – داۋىسسىزدان باستالىپ، داۋىسسىزعا اياقتالعان (داۋىستى دىبىس ورتادا كەلەتىن) بۋىندى اتايمىز.
بالالار، ەندى كەستەدەن تۇسىنگەندەرىڭدى تاقتاداعى مىسالدار ارقىلى دامىتىپ كورەيىك.
1. ا - عا، ا - دام، ا - تا، قا - لا، با - لا ت. ب
2. ات، از، اق، ءورت، ۇل، انت، اس، ت. ب.
3. تال، ءتورت، بار، جاز، كەل، قارت، ت. ب.
ەندى، وقۋشىلار ءۇش توپ بولىپ، بىرنەشە جاتتىعۋلار مەن تاپسىرمالاردى ورىنداپ كورەيىك.
4. ماعىنانى اجىراتۋ. (كىتاپپەن جۇمىس)
1 - توپ
298 - جاتتىعۋ. 1. ولەڭدى وقىپ، نەشە جەتىم ءتۇرى ايتىلعانىن جانە ولاردىڭ سەبەپتەرىن ايتىڭدار.
2. ءاربىر ءسوز نەشە بۋىننان تۇراتىنىن انىقتاپ، ولاردى بۋىن تۇرلەرىنە ءبولىپ جازىڭدار.
3. ءسوزدىڭ ءتۇبىرى، بۋىننىڭ قاي تۇرىنە جاتاتىنىن ايتىڭدار.
2 - توپ
299 - جاتتىعۋ. 1. ءماتىننىڭ تاقىرىبى ونەر جايلى اڭگىمەلەڭدەر.
2. ءماتىننىڭ كەيىپكەرى – ءال - فارابي تۋرالى نە بىلەتىندەرىڭدى، قازاقستاندا ءال - فارابي قالاي قۇرمەتتەلەتىنى جانە ونىڭ سەبەپتەرى تۋرالى ايتىپ كورىڭدەر.
3. ماتىننەن بۋىن جىگى اۋىسقان سوزدەردى تابىڭدار.
3 - توپ.
300 - جاتتىعۋ. 1. ماتىندەگى ۇلاعاتتى سوزدەردىڭ ءمانىن ءتۇسىنىپ وقىڭدار.
2. ءار ءسوزدىڭ قۇرامىنداعى بۋىنداردىڭ تۇرلەرىن اجىراتىڭدار.
3. وسى ۇلاعاتتى سوزدەردىڭ بىرەۋىن ەپيگراف ەتىپ الىپ، سول ماسەلە تۋرالى ءوز ويلارىڭدى جازىڭدار.
5. وي سەرگىتۋ ءساتى
بۇل تاپسىرما ءۇش توپقا دا ارنالادى.
تومەندەگى ارىپتەرگە بىرنەشە سوزدەر قۇراپ، سول سوزدەردەگى بۋىن سانىن جانە تۇرلەرىن انىقتاڭدار.
1 - توپ
ا
س
ت
2 - توپ
ش
ءا
ن
3 - توپ
ق
م
ە
6. ويلان، تاپ!
بۇل تاپسىرمادا ءار توپ وزدەرى ماقال - ماتەل، جۇمباق، ناقىل ءسوز ويلاپ تاۋىپ، بۋىنعا ءبولىپ جازۋ كەرەك.
مىسالى: ءبى - ءلىم - ءدى - لىك - ءتىڭ ەڭ باس - تى فاك - تو - رى تۋ - عان ءتى - ءلىن - دە ءسوي - لەۋ مەن و - نى سىي - لاۋ - دان باس - تا - لا - دى. (گ. گەگەل)
7. جاتتىعۋ تالداۋ
1 – توپ
301 - جاتتىعۋ. 1. ءتۇسىنىپ وقىڭدار
2. عالىم - جازۋشى م. اۋەزوۆتىڭ پىكىرىن قالاي تۇسىنگەندەرىڭدى اڭگىمەلەڭدەر
3. ماتىننەن باسقا تىلدەن ەنگەن سوزدەردى تابىڭدار.
2 - توپ
302 - جاتتىعۋ. 1. ءماتىندى مانەرلەپ وقىپ، مازمۇنىن تۇسىندىرىڭدەر.
2. ماتىندەگى وزدەرىڭ قالاعان 3 ءسوزدى بۋىنعا ءبولىپ جازىڭدار جانە ولاردى بۋىن تۇرلەرىنە اجىراتىپ ايتىڭدار.
3. كوبەلەكتىڭ، ءتيىننىڭ، قۇمىرسقالاردىڭ قانداي ەرەكشەلىكتەرىن بايقادىڭدار.
3 - توپ
303 - جاتتىعۋ. 1. ءماتىندى وقىپ، تۇسىنگەندەرىڭدى اڭگىمەلەڭدەر.
2. ماتىننەن ارالاس بۋىندى سوزدەردى تاۋىپ، جازىپ، بۋىن تۇرلەرىنە اجىراتىڭدار.
3. ماتىندەگى بارلىق ءسوزدىڭ تەك ءتۇبىرىن جازىڭدار، نەگىزگى ءتۇبىر مەن تۋىندى تۇبىرلەردىڭ ايىرماشىلىعىن اتاڭدار.
ساباقتى بەكىتۋ.
مىقتى بولساڭ، شەشىپ كور.
ءار توپقا جەكە رەبۋستار بەرىلەدى، سول رەبۋستاردا ءسوز جاسىرىلعان. سول ءسوزدى تاۋىپ، بۋىن سانى مەن تۇرىنە قاراي اجىراتىپ بەرۋلەرىڭ ءتيىس.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ. ءار وقۋشىعا ۇلەستىرمەلى قيما قاعازدارى تاراتىلىپ، سول تاپسىرمالاردى ورىنداۋ بارىسىندا وقۋشىلاردىڭ جاڭا ساباقتان تۇيگەندەرىن قورىتۋ.
ۇيگە تاپسىرما:
1. 304، 305 - جاتتىعۋلاردى ورىنداۋ
2. بۋىن تۇرلەرىنە مىسال سوزدەردەن كريپتوگرامما قۇرىپ كەلۋ
باعالاۋ. وقۋشىلاردىڭ ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن، بەلسەندىلىكتەرىن ەسكەرە وتىرىپ، باعالايمىن.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
ساياكوۆا نۋرگۋل
ساباقتىڭ تاقىرىبى: بۋىن جانە ونىڭ تۇرلەرى
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك – وقۋشىلارعا جاڭا ساباق جايلى تۇسىنىك بەرۋ، ءسوزدىڭ بۋىنىن تابا بىلۋگە، ءوز بەتتەرىمەن جۇمىس ىستەۋگە ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق – تەوريالىق ءبىلىمدى پراكتيكا جۇزىندە پايدالانۋعا داعدىلاندىرۋ، تاپقىرلىققا، شەبەر سويلەۋگە، تىلدىك قورلارىن دامىتۋعا باۋلۋ.
تاربيەلىك – ءبىر - بىرىنە كومەكتەسۋگە، ۇجىمدىققا تاربيەلەۋ جانە ءتىلىن سۇيۋگە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، تاپسىرمالار، بايانداۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كەستە، سىزبالار، ۇلەستىرمە قيمالار، رەبۋستار
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ا) وقۋشىلارمەن امانداسۋ
ءا) وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ
ب) وقۋشىلاردى پسيحولوگيالىق دايىنداۋ
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
ا) وقۋشىلاردىڭ جازبا جۇمىستارىن تەكسەرۋ
ءا) اۋىزشا وتكەن ساباقتار بويىنشا ەرەجەلەردى سۇراۋ
3. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ
بۋىن
بۋىن دەگەنىمىز – ءسوز قۇرامىنداعى ءبىر نەمەسە بىرنەشە دىبىستاردىڭ توبىنان جاسالعان فونەتيكالىق بولشەك.
مىسالى: با - لا - لار مەك - تەپ - كە كەل - ءدى
تۇرلەرى
اشىق بۋىن – جالعىز داۋىستىدان قۇرالعان نەمەسە داۋىسسىزدان باستالىپ، داۋىستىعا اياقتالعان بۋىندى.
تۇيىق بۋىن – داۋىستىدان داۋىسسىزعا اياقتالعان بۋىندى اتايمىز.
بىتەۋ بۋىن – داۋىسسىزدان باستالىپ، داۋىسسىزعا اياقتالعان (داۋىستى دىبىس ورتادا كەلەتىن) بۋىندى اتايمىز.
بالالار، ەندى كەستەدەن تۇسىنگەندەرىڭدى تاقتاداعى مىسالدار ارقىلى دامىتىپ كورەيىك.
1. ا - عا، ا - دام، ا - تا، قا - لا، با - لا ت. ب
2. ات، از، اق، ءورت، ۇل، انت، اس، ت. ب.
3. تال، ءتورت، بار، جاز، كەل، قارت، ت. ب.
ەندى، وقۋشىلار ءۇش توپ بولىپ، بىرنەشە جاتتىعۋلار مەن تاپسىرمالاردى ورىنداپ كورەيىك.
4. ماعىنانى اجىراتۋ. (كىتاپپەن جۇمىس)
1 - توپ
298 - جاتتىعۋ. 1. ولەڭدى وقىپ، نەشە جەتىم ءتۇرى ايتىلعانىن جانە ولاردىڭ سەبەپتەرىن ايتىڭدار.
2. ءاربىر ءسوز نەشە بۋىننان تۇراتىنىن انىقتاپ، ولاردى بۋىن تۇرلەرىنە ءبولىپ جازىڭدار.
3. ءسوزدىڭ ءتۇبىرى، بۋىننىڭ قاي تۇرىنە جاتاتىنىن ايتىڭدار.
2 - توپ
299 - جاتتىعۋ. 1. ءماتىننىڭ تاقىرىبى ونەر جايلى اڭگىمەلەڭدەر.
2. ءماتىننىڭ كەيىپكەرى – ءال - فارابي تۋرالى نە بىلەتىندەرىڭدى، قازاقستاندا ءال - فارابي قالاي قۇرمەتتەلەتىنى جانە ونىڭ سەبەپتەرى تۋرالى ايتىپ كورىڭدەر.
3. ماتىننەن بۋىن جىگى اۋىسقان سوزدەردى تابىڭدار.
3 - توپ.
300 - جاتتىعۋ. 1. ماتىندەگى ۇلاعاتتى سوزدەردىڭ ءمانىن ءتۇسىنىپ وقىڭدار.
2. ءار ءسوزدىڭ قۇرامىنداعى بۋىنداردىڭ تۇرلەرىن اجىراتىڭدار.
3. وسى ۇلاعاتتى سوزدەردىڭ بىرەۋىن ەپيگراف ەتىپ الىپ، سول ماسەلە تۋرالى ءوز ويلارىڭدى جازىڭدار.
5. وي سەرگىتۋ ءساتى
بۇل تاپسىرما ءۇش توپقا دا ارنالادى.
تومەندەگى ارىپتەرگە بىرنەشە سوزدەر قۇراپ، سول سوزدەردەگى بۋىن سانىن جانە تۇرلەرىن انىقتاڭدار.
1 - توپ
ا
س
ت
2 - توپ
ش
ءا
ن
3 - توپ
ق
م
ە
6. ويلان، تاپ!
بۇل تاپسىرمادا ءار توپ وزدەرى ماقال - ماتەل، جۇمباق، ناقىل ءسوز ويلاپ تاۋىپ، بۋىنعا ءبولىپ جازۋ كەرەك.
مىسالى: ءبى - ءلىم - ءدى - لىك - ءتىڭ ەڭ باس - تى فاك - تو - رى تۋ - عان ءتى - ءلىن - دە ءسوي - لەۋ مەن و - نى سىي - لاۋ - دان باس - تا - لا - دى. (گ. گەگەل)
7. جاتتىعۋ تالداۋ
1 – توپ
301 - جاتتىعۋ. 1. ءتۇسىنىپ وقىڭدار
2. عالىم - جازۋشى م. اۋەزوۆتىڭ پىكىرىن قالاي تۇسىنگەندەرىڭدى اڭگىمەلەڭدەر
3. ماتىننەن باسقا تىلدەن ەنگەن سوزدەردى تابىڭدار.
2 - توپ
302 - جاتتىعۋ. 1. ءماتىندى مانەرلەپ وقىپ، مازمۇنىن تۇسىندىرىڭدەر.
2. ماتىندەگى وزدەرىڭ قالاعان 3 ءسوزدى بۋىنعا ءبولىپ جازىڭدار جانە ولاردى بۋىن تۇرلەرىنە اجىراتىپ ايتىڭدار.
3. كوبەلەكتىڭ، ءتيىننىڭ، قۇمىرسقالاردىڭ قانداي ەرەكشەلىكتەرىن بايقادىڭدار.
3 - توپ
303 - جاتتىعۋ. 1. ءماتىندى وقىپ، تۇسىنگەندەرىڭدى اڭگىمەلەڭدەر.
2. ماتىننەن ارالاس بۋىندى سوزدەردى تاۋىپ، جازىپ، بۋىن تۇرلەرىنە اجىراتىڭدار.
3. ماتىندەگى بارلىق ءسوزدىڭ تەك ءتۇبىرىن جازىڭدار، نەگىزگى ءتۇبىر مەن تۋىندى تۇبىرلەردىڭ ايىرماشىلىعىن اتاڭدار.
ساباقتى بەكىتۋ.
مىقتى بولساڭ، شەشىپ كور.
ءار توپقا جەكە رەبۋستار بەرىلەدى، سول رەبۋستاردا ءسوز جاسىرىلعان. سول ءسوزدى تاۋىپ، بۋىن سانى مەن تۇرىنە قاراي اجىراتىپ بەرۋلەرىڭ ءتيىس.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ. ءار وقۋشىعا ۇلەستىرمەلى قيما قاعازدارى تاراتىلىپ، سول تاپسىرمالاردى ورىنداۋ بارىسىندا وقۋشىلاردىڭ جاڭا ساباقتان تۇيگەندەرىن قورىتۋ.
ۇيگە تاپسىرما:
1. 304، 305 - جاتتىعۋلاردى ورىنداۋ
2. بۋىن تۇرلەرىنە مىسال سوزدەردەن كريپتوگرامما قۇرىپ كەلۋ
باعالاۋ. وقۋشىلاردىڭ ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن، بەلسەندىلىكتەرىن ەسكەرە وتىرىپ، باعالايمىن.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
