دارا سوزدەر مەن كۇردەلى سوزدەر.
قازاق ءتىلى 6 كلاسس
ساباقتىڭ تاقىرىبى: دارا سوزدەر مەن كۇردەلى سوزدەر.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا)بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ءسوز ءتۇلعاسى جانە دارا سوزدەر مەن كۇردەلى سوزدەر جايلى تولىق تۇردە مالىمەت بەرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: وي - ءورىسىن، ويلاۋ بەلسەندىلىگىن، سويلەۋ شەبەرلىگى، ءتىل مادەنيەتىن دامىتۋ.
ب)تاربيەلىك: دارا جانە كۇردەلى سوزدەردى كۇندەلىكتى ومىردە قالاي دۇرىس قولدانا بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: قالىپتى ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۋرەتتەۋ، سالىستىرۋ، اڭگىمەلەۋ، ءسۇراق-جاۋاپ، بەكىتۋ. ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ديداكتيكالىق ماتەريالدار، كەستەلەر، كەسپە قاعازدارى، ت.ب.
ساباقتىڭ فورمالارى: جەكە بالامەن، توپپەن، سىنىپ ۇجىمىمەن ءجۇمىس جۇرگىزۋ.
ساباقتىڭ تيپتەرى: كىرىسپە، ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى، جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ، بەكىتۋ، كورىتىندىلاۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. (2 مين)
ا)وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ.
ءا)كەزەكشى مالىمدەمەسى.
ب)جۋرنال بويىنشا تۇگەلدەۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ. (10 مين)
ا) وتكەن ساباقتا وتىلگەن ەرەجەلەردى ءسۇرايمىن.
ءا) جاتتىعۋ جۇمىسىنىڭ ورىندالۋ بارىسىن داپتەرلەرىنەن تەكسەرەمىن.
ب) سۇراق كويۋ ارقىلى وتكەن تاقىرىپتى بەكىتەمىن.
ۆ) داپتەرلەرىن الماستىرامىن.
3)جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ. (15 مين)
سوزدەر قۇرامى جاعىنان دارا جانە كۇردەلى بولىپ ەكىگە بولىنەدى. ءبىر عانا تۇبىردەن ءتۇراتىن نەگىزگى جانە تۋىندى ءتۇبىر ءسوزدى دارا ءسوز دەيدى. مىسالى: اكە، جول-داس، اۋىل، ايالداما سياقتى سوزدەر دارا بولىپ ەسەپتەلەدى. سەبەبى ءبۇل سوزدەر ءبىر عانا نەگىزگى (اكە، اۋىل) نەمەسە تۋىندى تۇبىردەن (جول-داس: ءتۇبىرى- جول، -داس-جۇرناك؛ ايال-دا-ما: ءتۇبىرى - ايالدا، -ما -جۇرناق) ءتۇرادى.
ەكى نەمەسە ودان دا كوپ تۇبىردەن كۇرالگان ءسوزدى كۇردەلى ءسوز دەيدى. مىسالى، اكە-شەشە، اۋىل-ايماس، اشۋ-داس، قوستۋرا، بوزتورگاي، ساراتورى، ون ءۇش سياكتى سوزدەر كۇردەلى سوزدەر بولىپ تابىلادى. سەبەبى ءبۇلار كەمىندە ەكى تۇبىردەن ءقۇرالعان: اكە-شەشە (اكە جانە شەشە)، اۋىل-ايماس (اۋىل جانە ايماس)، اشۋداس (اشۋ نەمەسە اششى جانە تاس)، بوز تورگاي (بوز جانە تورعاي)، قارا تورى (قارا جانە تورى)، ون ءۇش (ون جانە ءۇش)، قوستۋرا (ڭوس~ەكى، شۋرا-تاۋ). كۇردەلى سوزدەر جاسالۋ جولىنا قاراي ءتورت ءتۇرلى بو-لادى: بىرىككەن سوزدەر (بۇگىن، جازدىگۇنى)، قوس سوزدەر (ۇلكەن-كىشى، اياق-تاباق)، قىسقارعان سوزدەر (اقش، بۇۇ)، تىركەستى سوزدەر (شۇبار ات، قارا كوك، ءجۇز بەس).
ءسويتىپ كۇردەلى سەزدەر، ءبىر جاعىنان، ءسوز تۋدىرۋدىڭ (ءسوزجاسامنىڭ) بەلگىلى جولدارى (بىرىكتىرۋ، كوسارلاۋ، تىركەستىرۋ) ارقىلى جاسالعان جاڭا سوزدەر بولسا، ەكىنشى جاعىنان، كۇردەلى ءتۇبىر، ياعني ءتۇبىردىڭ وزىنشە ءبىر ءتۇرى بولىپ تابىلادى.
تالعاتوۆا ايگۇل تالعات قىزى
ءۇشاعاش نەگىزگى ورتا مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىناى ءمۇعالىمى
دارا سوزدەر مەن كۇردەلى سوزدەر. جۇكتەۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: دارا سوزدەر مەن كۇردەلى سوزدەر.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا)بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ءسوز ءتۇلعاسى جانە دارا سوزدەر مەن كۇردەلى سوزدەر جايلى تولىق تۇردە مالىمەت بەرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: وي - ءورىسىن، ويلاۋ بەلسەندىلىگىن، سويلەۋ شەبەرلىگى، ءتىل مادەنيەتىن دامىتۋ.
ب)تاربيەلىك: دارا جانە كۇردەلى سوزدەردى كۇندەلىكتى ومىردە قالاي دۇرىس قولدانا بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: قالىپتى ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۋرەتتەۋ، سالىستىرۋ، اڭگىمەلەۋ، ءسۇراق-جاۋاپ، بەكىتۋ. ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ديداكتيكالىق ماتەريالدار، كەستەلەر، كەسپە قاعازدارى، ت.ب.
ساباقتىڭ فورمالارى: جەكە بالامەن، توپپەن، سىنىپ ۇجىمىمەن ءجۇمىس جۇرگىزۋ.
ساباقتىڭ تيپتەرى: كىرىسپە، ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى، جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ، بەكىتۋ، كورىتىندىلاۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. (2 مين)
ا)وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ.
ءا)كەزەكشى مالىمدەمەسى.
ب)جۋرنال بويىنشا تۇگەلدەۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ. (10 مين)
ا) وتكەن ساباقتا وتىلگەن ەرەجەلەردى ءسۇرايمىن.
ءا) جاتتىعۋ جۇمىسىنىڭ ورىندالۋ بارىسىن داپتەرلەرىنەن تەكسەرەمىن.
ب) سۇراق كويۋ ارقىلى وتكەن تاقىرىپتى بەكىتەمىن.
ۆ) داپتەرلەرىن الماستىرامىن.
3)جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ. (15 مين)
سوزدەر قۇرامى جاعىنان دارا جانە كۇردەلى بولىپ ەكىگە بولىنەدى. ءبىر عانا تۇبىردەن ءتۇراتىن نەگىزگى جانە تۋىندى ءتۇبىر ءسوزدى دارا ءسوز دەيدى. مىسالى: اكە، جول-داس، اۋىل، ايالداما سياقتى سوزدەر دارا بولىپ ەسەپتەلەدى. سەبەبى ءبۇل سوزدەر ءبىر عانا نەگىزگى (اكە، اۋىل) نەمەسە تۋىندى تۇبىردەن (جول-داس: ءتۇبىرى- جول، -داس-جۇرناك؛ ايال-دا-ما: ءتۇبىرى - ايالدا، -ما -جۇرناق) ءتۇرادى.
ەكى نەمەسە ودان دا كوپ تۇبىردەن كۇرالگان ءسوزدى كۇردەلى ءسوز دەيدى. مىسالى، اكە-شەشە، اۋىل-ايماس، اشۋ-داس، قوستۋرا، بوزتورگاي، ساراتورى، ون ءۇش سياكتى سوزدەر كۇردەلى سوزدەر بولىپ تابىلادى. سەبەبى ءبۇلار كەمىندە ەكى تۇبىردەن ءقۇرالعان: اكە-شەشە (اكە جانە شەشە)، اۋىل-ايماس (اۋىل جانە ايماس)، اشۋداس (اشۋ نەمەسە اششى جانە تاس)، بوز تورگاي (بوز جانە تورعاي)، قارا تورى (قارا جانە تورى)، ون ءۇش (ون جانە ءۇش)، قوستۋرا (ڭوس~ەكى، شۋرا-تاۋ). كۇردەلى سوزدەر جاسالۋ جولىنا قاراي ءتورت ءتۇرلى بو-لادى: بىرىككەن سوزدەر (بۇگىن، جازدىگۇنى)، قوس سوزدەر (ۇلكەن-كىشى، اياق-تاباق)، قىسقارعان سوزدەر (اقش، بۇۇ)، تىركەستى سوزدەر (شۇبار ات، قارا كوك، ءجۇز بەس).
ءسويتىپ كۇردەلى سەزدەر، ءبىر جاعىنان، ءسوز تۋدىرۋدىڭ (ءسوزجاسامنىڭ) بەلگىلى جولدارى (بىرىكتىرۋ، كوسارلاۋ، تىركەستىرۋ) ارقىلى جاسالعان جاڭا سوزدەر بولسا، ەكىنشى جاعىنان، كۇردەلى ءتۇبىر، ياعني ءتۇبىردىڭ وزىنشە ءبىر ءتۇرى بولىپ تابىلادى.
تالعاتوۆا ايگۇل تالعات قىزى
ءۇشاعاش نەگىزگى ورتا مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىناى ءمۇعالىمى
دارا سوزدەر مەن كۇردەلى سوزدەر. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قۇراما سانداردى جاي كوبەيتكىشتەرگە جىكتەۋگە ەسەپتەر شىعارۋ.
-
قازاق ادەبيەتى پانىنەن ەمتيحان بيلەتتەرى 9 سىنىپ.
