دەنساۋلىقتى جانە قورشاعان ورتانى قورعاۋ
عىلىمي جوبا
باعىتى: بيولوگيا
سەكسياسى: دەنساۋلىقتى جانە قورشاعان ورتانى قورعاۋ
اننوتاسيا
اۆتور بۇل زەرتتەۋ جۇمىستارى مەن 3 جىل جۇمىس جاساۋدا، ءار وقۋشىنىڭ ءوز دەنساۋلىق دەڭگەيىن ءبىلۋ،ولارعا كوررەكسيالىق تۇزەتۋلەر ەنگىزۋ ارقىلى دەنساۋلىق دەڭگەيىن كوتەرۋدى ماقسات ەتكەن ول،زەرتتەۋ ناتيجەلەرىنىڭ وڭدى كورسەتكىشتەرىمەن زەرتتەۋ بەلگىلەنگەن جۇمىستاردى جۇيەلى، سالاۋاتتى وتكىزسە، ءار وقۋشى ءوز دەنساۋلىعىنا قامقور بولا الادى. زەرتتەۋ كەزەڭدەرى 3 جىلعا ارنالعان.
ءى - كىرىسپە.
1. 1 ادام دەنساۋلىعى بۇگىنگى تاڭداعى - ەڭ وزەكتى ماسەلە.
زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ دەنساۋلىق دەڭگەيىن انىقتاۋ، دەنساۋلىق مونيتورينگىسىن شىعارۋ، ءار وقۋشىنىڭ دەنساۋلىق دەڭگەيىن ءبىلۋ، دەنساۋلىعىن نىعايتۋ جانە قامقورلىق جاساۋ.
وقۋشىلار ءوز دەنساۋلىق دەڭگەيىن وزدەرى انىقتاپ، ءدارىسىز جاتتىعۋلار، ەمدىك گيمناستيكالار، دارىلىك شوپتەر جانە اعزانى شىنىقتىرۋ ارقىلى دەنساۋلىقتارىن ءار جىل سايىن كوتەرىپ، دەنساۋلىق دەڭگەيلەرىن جوعارىلاتۋ.
گيپوتەزا: ەگەر 5 - 8 سىنىپ وقۋشىلارى ءوز دەنساۋلىق دەڭگەيلەرىن وزدەرى انىقتاپ، باعالاپ سول دەڭگەيلەرىنە ارنالعان جاتتىعۋلارمەن ۇنەمى شۇعىلدانىپ، ەمدىك گيمناستيكا، فيتوتەراپيامەن بىرگە جۇرگىزسە، سالاۋاتتىلىق ءومىر سالتىن ساقتاسا جىلما - جىل دەنساۋلىق دەڭگەيلەرى جوعارىلاپ ناعىز سالاۋاتتى ادام قاتارىنا قوسىلادى.
زەرتتەۋ كەزەڭدەرى: زەرتتەۋ جۇمىستارى 3 جىلعا ارنالعان (2006 - 2007، 2007 - 2008، 2008 - 2009، 2010 وقۋ جىلدارى ).
1. دايىندىق كەزەڭى.
2. تاقىرىپ جانە ونىڭ ماقساتى بەلگىلەنىپ انىقتامالار جينالدى.
3. جوسپار قۇرىلىپ، ماقساتقا جەتۋ جولدارى بەلگىلەندى.
4. شەشىم قابىلداۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى.
5. جوسپارلانعان جوبا بويىنشا جىل بويى جۇمىستار جۇرگىزىلىپ، ازىرلەمەلەر دايىندالدى.
6. قورىتىندىلار باعالانىپ، جوبا بويىنشا الىنعان كورسەتكىشتەر تولىق اناليزدەندى.
7. 2010 عىلىمي - تاجىريبەلىك كونفەرەنسيا بايانداما جاساۋ
ەكسپەريمەنت ادىستەمەسى.
عىلىمي - تاجىريبەلىك، ىزدەمپازدىق، زەرتتەۋشىلىك ادىستەمەلەرى، دياگنوستيكا، انكەتا، تەست، اڭگىمە، بايقاۋ، سالىستىرۋ، اناليز، سينتەز.
زەرتتەۋ جاڭالىعى.
ارينە ۇلكەن جاڭالىق، اشۋلار بولماسا دا وقۋشى دەنساۋلىعىنا از دا بولسا پايداسى تيسە، دەنساۋلىعى جاقسارىپ وقۋ تاربيە ۇردىسىنە كومەگى تيسە، مەنىڭ ويىمشا وقۋشىلاردىڭ وقۋ ساپاسىن نىعايتۋىنا دا پايداسى زور.
توپ جەتەكشىلەرى وقۋشىلار دەنساۋلىقتارىن سالىستىرىپ، گرافيكتىك دياگرامماسىن قۇرىپ، وقۋشى دەنساۋلىعىنا ۇتىمدى پايدالى اسەر ەتەتىن جانە كەرى اسەرىن تيگىزەتىن فاكتورلاردى زەرتتەۋ.
زەرتتەۋ ناتيجەسى.
وقۋشىلار وزدەرى زەرتتەۋ جۇمىستارىنا قاتىسىپ، قورىتىندىسىن بىرگە شىعارىپ، ىزدەمپازدىق، زەرتتەۋشىلىك، شىعارماشىلىق بەلسەندىلىكتەرىن كورسەتتى. زامان تالابىنا ساي جان - جاقتى جەتىلگەن، ءبىلىمدى، پاراساتتى، دەنساۋلىقتارى زور، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ساقتايتىن وقۋشىلار قاتارىنىڭ كوبەيگەندىگى ايان.
ەلىمىزدىڭ ەل باسى ن. ءا. نازاربايەۆ بەلگىلەپ بەرگەن «قازاقستان – 2030» ستراتەگيالىق باعدارلاماسىنىڭ نەگىزگى وزەگى – ادام دەنساۋلىعىنا ەرەكشە كوزقاراس، قامقورلىق جاساۋ.
دەنساۋلىق – ادامنىڭ ەڭ قاسيەتتى دە، قۇندى قايتالانباس، جوعالسا قايتا ورنىنا قيىندىقپەن كەلەتىن نەمەسە ورنى ولماس اسىل قازىناسى. سوندىقتان دا بولار ەل باسىنىڭ ادام دەنساۋلىعىنا دەگەن ەرەكشە كوزقاراسى حالقىنا، ۇلتىنا دەگەن ۇلكەن قامقورلىعى.
ءبىز، بولاشاق قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارى – بۇگىنگى مەكتەپ تابالدىرىعىنداعى وقۋشىلار ءوز دەنساۋلىعىنا جاستايىنان قامقور بولۋى قاجەت. «دەنى ساۋ ادام – تابيعاتتىڭ ەڭ باعالى تۋىندىسى» دەپ ت. كورلەيل اتاپ كورسەتكەندەي تابيعات تورىنەن جوعارعى ساتىدا ورىن العان بىزدەردە تەك كۇششتى دەنساۋلىق بولۋ كەرەك
وقۋشىلاردىڭ ءوز دەنساۋلىق دەڭگەيىن وزدەرى انىقتاپ، ءدارىسىز جاتتىعۋلار، ەمدىك گيمناستيكالار، دارىلىك شوپتەر جانە اعزانى شىنىقتىرۋ ارقىلى دەنساۋلىقتارىن ءار جىل سايىن كوتەرىپ، دەنساۋلىق دەڭگەيلەرىن جوعارىلاتۋ ناتيجەسىندە ءوز اعزاسىنا كوپ كومەك جاساپ، ومىرلىك داعدىعا اينالدىرسا، بۇل – ۇلكەن جەتىستىك.
عىلىمي – تاجىريبەلىك، ىزدەمپازدىق، زەرتتەۋشىلىك ادىستەمەلەرى، دياگنوستيكا، انكەتا، تەست، اڭگىمە، بايقاۋ، سالىستىرۋ، اناليز، سينتەز جاساۋ – الىنعان قورىتىندىنى جۇيەلى تۇردە سارالاۋ - وتكىزىلىپ وتىرعان ەكسپەريمەنتتىك جۇمىستىڭ نەگىزگى شارتى.
ارينە ۇلكەن جاڭالىق، اشۋلار بولماسا دا وقۋشى دەنساۋلىعىنا از دا بولسا پايداسى تيسە، دەنساۋلىعى جاقسارىپ وقۋ تاربيە ۇردىسىنە كومەك تيگىزسە وقۋشىلارعا دا، اتا - انالارىنا دا، مەكتەپ ۇجىمىنا دا پايداسى زور دەپ ويلايمىز.
ەڭ نەگىزى – وقۋشىلار وزدەرى زەرتتەۋ جۇمىستارىنا قاتىسىپ، قورىتىندىسىن بىرگە شىعارىپ، ىزدەمپازدىق، زەرتتەۋشىلىك، شىعارماشىلىق بەلسەندىلىكتەرىن كورسەتتى. زامان تالابىنا ساي جان - جاقتى جەتىلگەن، ءبىلىمدى، پاراساتتى، دەنساۋلىقتارى زور، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ساقتايتىن وقۋشىلار قاتارىنىڭ كوبەيگەندىگى ايان.
بولجام:
ەگەر جاڭادان قابىلدانعان باعدارلاما بويىنشا كورسەتىلگەن ءىس - شارالاردى دەر كەزىندە، ناقتىلى، جۇيەلى تۇردە ورىنداسا، زامان جاعدايىنا، قالا ەكولوگياسىنا، ورتاعا بەيىمدەلۋى تەزدەيدى.
ءار وقۋشى ءوز دەنساۋلىعىن ءوزى قاداعالاپ، تۇزەتىپ، ەش ەم قولدانباي دامىتۋعا، نىعايتۋعا داعدىلانادى. سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرىپ، دەنى ساۋ، جانى تازا جاستار قاتارىنا قوسىلادى.
دەنساۋلىقتىڭ قۇندىلىعىن تۇسىنۋگە، باعالاۋعا، ساقتاۋعا داعدىلانادى. اۋىرماعان وقۋشىنىڭ وقۋ - تاربيە ۇردىسىندە ءبىلىم ساپاسى، تاربيەلىك ساناسى وسەدى. زەرتتەۋشىلىك، ىزدەمپازدىق، شىعارماشىلىق، ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋ داعدىسى قالىپتاسادى.
باعدارلامانىڭ قاجەتتىلىگى مەن جاڭالىعى:
باعدارلاما بويىنشا جاسالاتىن جۇمىستاردى ورىنداي وتىرىپ، ءوز دەنساۋلىعىنىڭ جاي - كۇيىن ءوزى زەرتتەيدى، ىزدەنەدى، تۇزەتەدى. قاجەتىن الىپ، قاجەتسىزىن الىپ تاستايدى.
سپورتتىق، ۆالەولوگيالى، مەديسينالىق، كومپيۋتەرلىك قۇرالدارمەن جۇمىس ىستەۋگە داعدىلانادى.
الىنعان مالىمەتتەردى ءوز بەتىمەن اناليزدەۋگە، سينتەزدەۋگە، باعالاۋعا ۇيرەنەدى. ءوزىن قوعامنىڭ بەلسەندى مۇشەسى بولۋعا دايىندايدى. "مەن" كوزقاراسى قالىپتاسادى. وقۋشى قوعامدا ءوز بەتىمەن ءومىر سۇرۋگە بەيىمدىلىگى، قوعامعا قاجەتتىلىگى مەن ورنىن انىقتايدى. ەڭ الدىمەن وقۋشىعا ءتان ەتيكالىق، سالاۋاتتىلىق، ادامگەرشىلىك، پاتريوتتىق، رۋحاني جاعىنان تولىسادى. ءوزىن - ءوزى تاربيەلەۋ، دامىتۋ، جەتىلدىرۋ داعدىسى قالىپتاسادى.
باعىتى: بيولوگيا
سەكسياسى: دەنساۋلىقتى جانە قورشاعان ورتانى قورعاۋ
اننوتاسيا
اۆتور بۇل زەرتتەۋ جۇمىستارى مەن 3 جىل جۇمىس جاساۋدا، ءار وقۋشىنىڭ ءوز دەنساۋلىق دەڭگەيىن ءبىلۋ،ولارعا كوررەكسيالىق تۇزەتۋلەر ەنگىزۋ ارقىلى دەنساۋلىق دەڭگەيىن كوتەرۋدى ماقسات ەتكەن ول،زەرتتەۋ ناتيجەلەرىنىڭ وڭدى كورسەتكىشتەرىمەن زەرتتەۋ بەلگىلەنگەن جۇمىستاردى جۇيەلى، سالاۋاتتى وتكىزسە، ءار وقۋشى ءوز دەنساۋلىعىنا قامقور بولا الادى. زەرتتەۋ كەزەڭدەرى 3 جىلعا ارنالعان.
ءى - كىرىسپە.
1. 1 ادام دەنساۋلىعى بۇگىنگى تاڭداعى - ەڭ وزەكتى ماسەلە.
زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ دەنساۋلىق دەڭگەيىن انىقتاۋ، دەنساۋلىق مونيتورينگىسىن شىعارۋ، ءار وقۋشىنىڭ دەنساۋلىق دەڭگەيىن ءبىلۋ، دەنساۋلىعىن نىعايتۋ جانە قامقورلىق جاساۋ.
وقۋشىلار ءوز دەنساۋلىق دەڭگەيىن وزدەرى انىقتاپ، ءدارىسىز جاتتىعۋلار، ەمدىك گيمناستيكالار، دارىلىك شوپتەر جانە اعزانى شىنىقتىرۋ ارقىلى دەنساۋلىقتارىن ءار جىل سايىن كوتەرىپ، دەنساۋلىق دەڭگەيلەرىن جوعارىلاتۋ.
گيپوتەزا: ەگەر 5 - 8 سىنىپ وقۋشىلارى ءوز دەنساۋلىق دەڭگەيلەرىن وزدەرى انىقتاپ، باعالاپ سول دەڭگەيلەرىنە ارنالعان جاتتىعۋلارمەن ۇنەمى شۇعىلدانىپ، ەمدىك گيمناستيكا، فيتوتەراپيامەن بىرگە جۇرگىزسە، سالاۋاتتىلىق ءومىر سالتىن ساقتاسا جىلما - جىل دەنساۋلىق دەڭگەيلەرى جوعارىلاپ ناعىز سالاۋاتتى ادام قاتارىنا قوسىلادى.
زەرتتەۋ كەزەڭدەرى: زەرتتەۋ جۇمىستارى 3 جىلعا ارنالعان (2006 - 2007، 2007 - 2008، 2008 - 2009، 2010 وقۋ جىلدارى ).
1. دايىندىق كەزەڭى.
2. تاقىرىپ جانە ونىڭ ماقساتى بەلگىلەنىپ انىقتامالار جينالدى.
3. جوسپار قۇرىلىپ، ماقساتقا جەتۋ جولدارى بەلگىلەندى.
4. شەشىم قابىلداۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى.
5. جوسپارلانعان جوبا بويىنشا جىل بويى جۇمىستار جۇرگىزىلىپ، ازىرلەمەلەر دايىندالدى.
6. قورىتىندىلار باعالانىپ، جوبا بويىنشا الىنعان كورسەتكىشتەر تولىق اناليزدەندى.
7. 2010 عىلىمي - تاجىريبەلىك كونفەرەنسيا بايانداما جاساۋ
ەكسپەريمەنت ادىستەمەسى.
عىلىمي - تاجىريبەلىك، ىزدەمپازدىق، زەرتتەۋشىلىك ادىستەمەلەرى، دياگنوستيكا، انكەتا، تەست، اڭگىمە، بايقاۋ، سالىستىرۋ، اناليز، سينتەز.
زەرتتەۋ جاڭالىعى.
ارينە ۇلكەن جاڭالىق، اشۋلار بولماسا دا وقۋشى دەنساۋلىعىنا از دا بولسا پايداسى تيسە، دەنساۋلىعى جاقسارىپ وقۋ تاربيە ۇردىسىنە كومەگى تيسە، مەنىڭ ويىمشا وقۋشىلاردىڭ وقۋ ساپاسىن نىعايتۋىنا دا پايداسى زور.
توپ جەتەكشىلەرى وقۋشىلار دەنساۋلىقتارىن سالىستىرىپ، گرافيكتىك دياگرامماسىن قۇرىپ، وقۋشى دەنساۋلىعىنا ۇتىمدى پايدالى اسەر ەتەتىن جانە كەرى اسەرىن تيگىزەتىن فاكتورلاردى زەرتتەۋ.
زەرتتەۋ ناتيجەسى.
وقۋشىلار وزدەرى زەرتتەۋ جۇمىستارىنا قاتىسىپ، قورىتىندىسىن بىرگە شىعارىپ، ىزدەمپازدىق، زەرتتەۋشىلىك، شىعارماشىلىق بەلسەندىلىكتەرىن كورسەتتى. زامان تالابىنا ساي جان - جاقتى جەتىلگەن، ءبىلىمدى، پاراساتتى، دەنساۋلىقتارى زور، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ساقتايتىن وقۋشىلار قاتارىنىڭ كوبەيگەندىگى ايان.
ەلىمىزدىڭ ەل باسى ن. ءا. نازاربايەۆ بەلگىلەپ بەرگەن «قازاقستان – 2030» ستراتەگيالىق باعدارلاماسىنىڭ نەگىزگى وزەگى – ادام دەنساۋلىعىنا ەرەكشە كوزقاراس، قامقورلىق جاساۋ.
دەنساۋلىق – ادامنىڭ ەڭ قاسيەتتى دە، قۇندى قايتالانباس، جوعالسا قايتا ورنىنا قيىندىقپەن كەلەتىن نەمەسە ورنى ولماس اسىل قازىناسى. سوندىقتان دا بولار ەل باسىنىڭ ادام دەنساۋلىعىنا دەگەن ەرەكشە كوزقاراسى حالقىنا، ۇلتىنا دەگەن ۇلكەن قامقورلىعى.
ءبىز، بولاشاق قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارى – بۇگىنگى مەكتەپ تابالدىرىعىنداعى وقۋشىلار ءوز دەنساۋلىعىنا جاستايىنان قامقور بولۋى قاجەت. «دەنى ساۋ ادام – تابيعاتتىڭ ەڭ باعالى تۋىندىسى» دەپ ت. كورلەيل اتاپ كورسەتكەندەي تابيعات تورىنەن جوعارعى ساتىدا ورىن العان بىزدەردە تەك كۇششتى دەنساۋلىق بولۋ كەرەك
وقۋشىلاردىڭ ءوز دەنساۋلىق دەڭگەيىن وزدەرى انىقتاپ، ءدارىسىز جاتتىعۋلار، ەمدىك گيمناستيكالار، دارىلىك شوپتەر جانە اعزانى شىنىقتىرۋ ارقىلى دەنساۋلىقتارىن ءار جىل سايىن كوتەرىپ، دەنساۋلىق دەڭگەيلەرىن جوعارىلاتۋ ناتيجەسىندە ءوز اعزاسىنا كوپ كومەك جاساپ، ومىرلىك داعدىعا اينالدىرسا، بۇل – ۇلكەن جەتىستىك.
عىلىمي – تاجىريبەلىك، ىزدەمپازدىق، زەرتتەۋشىلىك ادىستەمەلەرى، دياگنوستيكا، انكەتا، تەست، اڭگىمە، بايقاۋ، سالىستىرۋ، اناليز، سينتەز جاساۋ – الىنعان قورىتىندىنى جۇيەلى تۇردە سارالاۋ - وتكىزىلىپ وتىرعان ەكسپەريمەنتتىك جۇمىستىڭ نەگىزگى شارتى.
ارينە ۇلكەن جاڭالىق، اشۋلار بولماسا دا وقۋشى دەنساۋلىعىنا از دا بولسا پايداسى تيسە، دەنساۋلىعى جاقسارىپ وقۋ تاربيە ۇردىسىنە كومەك تيگىزسە وقۋشىلارعا دا، اتا - انالارىنا دا، مەكتەپ ۇجىمىنا دا پايداسى زور دەپ ويلايمىز.
ەڭ نەگىزى – وقۋشىلار وزدەرى زەرتتەۋ جۇمىستارىنا قاتىسىپ، قورىتىندىسىن بىرگە شىعارىپ، ىزدەمپازدىق، زەرتتەۋشىلىك، شىعارماشىلىق بەلسەندىلىكتەرىن كورسەتتى. زامان تالابىنا ساي جان - جاقتى جەتىلگەن، ءبىلىمدى، پاراساتتى، دەنساۋلىقتارى زور، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ساقتايتىن وقۋشىلار قاتارىنىڭ كوبەيگەندىگى ايان.
بولجام:
ەگەر جاڭادان قابىلدانعان باعدارلاما بويىنشا كورسەتىلگەن ءىس - شارالاردى دەر كەزىندە، ناقتىلى، جۇيەلى تۇردە ورىنداسا، زامان جاعدايىنا، قالا ەكولوگياسىنا، ورتاعا بەيىمدەلۋى تەزدەيدى.
ءار وقۋشى ءوز دەنساۋلىعىن ءوزى قاداعالاپ، تۇزەتىپ، ەش ەم قولدانباي دامىتۋعا، نىعايتۋعا داعدىلانادى. سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرىپ، دەنى ساۋ، جانى تازا جاستار قاتارىنا قوسىلادى.
دەنساۋلىقتىڭ قۇندىلىعىن تۇسىنۋگە، باعالاۋعا، ساقتاۋعا داعدىلانادى. اۋىرماعان وقۋشىنىڭ وقۋ - تاربيە ۇردىسىندە ءبىلىم ساپاسى، تاربيەلىك ساناسى وسەدى. زەرتتەۋشىلىك، ىزدەمپازدىق، شىعارماشىلىق، ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋ داعدىسى قالىپتاسادى.
باعدارلامانىڭ قاجەتتىلىگى مەن جاڭالىعى:
باعدارلاما بويىنشا جاسالاتىن جۇمىستاردى ورىنداي وتىرىپ، ءوز دەنساۋلىعىنىڭ جاي - كۇيىن ءوزى زەرتتەيدى، ىزدەنەدى، تۇزەتەدى. قاجەتىن الىپ، قاجەتسىزىن الىپ تاستايدى.
سپورتتىق، ۆالەولوگيالى، مەديسينالىق، كومپيۋتەرلىك قۇرالدارمەن جۇمىس ىستەۋگە داعدىلانادى.
الىنعان مالىمەتتەردى ءوز بەتىمەن اناليزدەۋگە، سينتەزدەۋگە، باعالاۋعا ۇيرەنەدى. ءوزىن قوعامنىڭ بەلسەندى مۇشەسى بولۋعا دايىندايدى. "مەن" كوزقاراسى قالىپتاسادى. وقۋشى قوعامدا ءوز بەتىمەن ءومىر سۇرۋگە بەيىمدىلىگى، قوعامعا قاجەتتىلىگى مەن ورنىن انىقتايدى. ەڭ الدىمەن وقۋشىعا ءتان ەتيكالىق، سالاۋاتتىلىق، ادامگەرشىلىك، پاتريوتتىق، رۋحاني جاعىنان تولىسادى. ءوزىن - ءوزى تاربيەلەۋ، دامىتۋ، جەتىلدىرۋ داعدىسى قالىپتاسادى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
