دىبىس. دىبىستىڭ سيپاتتامالارى
دىبىس. دىبىستىڭ سيپاتتامالارى.
ساباقتىڭ ەپيگرافى: «سويلەمەگەن بالا ويلاي دا المايدى»
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك ماقساتى: تەربەلىستەر مەن تولقىندار تاقىرىبى بويىنشا العان بىلىمدەرىن قايتالاي وتىرىپ، جاڭا ساباقتى مەڭگەرۋ.
دىبىستىڭ قاسيەتتەرى مەن ءارتۇرلى ورتادا تارالۋىن ۇعىنۋ. وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن تەرەڭدەتىپ، شىعارماشىلىققا باۋلۋ.
ب) دامىتۋشىلىق ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىمەن جانە ۇجىممەن جۇمىس ىستەۋ بىلىكتىلىكتەرىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن، وي – ءورىسىن دامىتۋ، ولاردى شىعارماشىلىقپەن جۇمىس ىستەۋگە داعدىلاندىرۋ، تانىمدىق بەلسەندىلىكتەرىن قالىپتاستىرۋ.
ۆ) تاربيەلىك ماقساتى: وقۋشىلاردى ۇيىمشىل بولۋعا، ىنتىماقتاستىققا، ءوزىن-وزى باسقارۋعا باۋلۋ. ەستەتيكالىق، پاتريوتتىق جانە كاسىپتىك باعدار بەرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا تەحنولوگياعا نەگىزدەلگەن ىزدەنىس - زەرتتەۋ(فيزيكا، بيولوگيا، اناتوميا، مەديسينا، مۋزىكا) ساباعى.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ
ساباقتا قولدانىلاتىن ءادىس - تاسىلدەر: بايانداۋ، ءدارىس بەرۋ، كىتاپپەن جۇمىس، ەسەپتەۋلەر، اقپاراتتىق - رەسەپتيۆتىك، شىعارماشىلىق، پىكىر الماسۋ، باعالاۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، ەلەكتروندىق وقۋلىق، وقۋلىقتار، سىزبانۇسقالار، كامەرتون دومبىرا،
ءپان ارالىق بايلانىس: ماتەماتيكا، اناتوميا، مەديسينا، مۋزىكا، بيولوگيا.
بۇل ساباقتا: «ەستىگەنىمدى ۇمىتامىن، كورگەنىمدى ەستە ساقتايمىن، ءوز اقىل-ويىممەن ىستەگەن ءىسىمدى تۇسىنەمىن» دەگەن ۇستانىم العا قويىلادى.
ساباقتىڭ جوسپارى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
2. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
3. جاڭا تاقىرىپتى بايانداۋ
4. جاڭا تاقىرىپتى بەكىتۋ
5. وقۋشىلار ءبىلىمىن باعالاۋ
5. ساباقتى قورىتىندىلاۋ
6. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
1. وقۋشىلارمەن سالەمدەسىپ، ولاردىڭ ساباققا دايىندىعىن قاداعالاۋ.
2. ءدارىسحانانىڭ تازالىعىنا نازار اۋدارۋ.
3. وقۋشىلاردى توپقا ءبولۋ
1 - توپ. «زەرتتەۋشىلەر»
2 - توپ. «بيولوگتار»
3 - توپ. «دارىگەرلەر»
وقۋشىلار ءبىلىمىن باعالاۋ ءار توپقا تاراتىلعان جۇلدىزشالار ارقىلى جۇرگىزىلەدى.
ءىى. وتكەن تاقىرىپ بويىنشا وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن تەكسەرۋ. وي قوزعاۋ
«تەڭگە الۋ» ويىنى ارقىلى ۇياشىقتارداعى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى.. جاۋاپ بەرگەن توپ وقۋشىلارىنا جۇلدىزشالار بەرىلىپ وتىرادى.
III. وتكەن تاقىرىپ بويىنشا وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن باعالاۋ.
ءۇي تاپسىرماسى بويىنشا قويىلعان سۇراقتاردىڭ جاۋاپتارىنىڭ
كەمشىلىكتەرى مەن جەتىستىكتەرىنە توقتالا كەتىپ، وتىلگەن ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
III. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ.
وقۋشىلاردى جاڭا ساباقتىڭ تاقىرىبىمەن، ماقساتىمەن جانە قارالاتىن سۇراقتارىمەن تانىستىرۋ. ءاربىر توپتىڭ ىزدەنىس - شىعارماشىلىق جۇمىستارىن تىڭداۋ.
IV. جاڭا تاقىرىپتى بەكىتۋ.
1. تەست الۋ
2. ەسەپتەر شىعارۋ
V. وقىتۋشىنىڭ جاۋاپتاردى تولىقتىرا وتىرىپ، وقۋشىلاردى باعالاۋى جانە قورىتىندىلاۋى.
وتكەن تاقىرىپ بويىنشا وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن تەكسەرۋدە، جاڭا ساباقتىڭ
تاقىرىبىن پىسىقتاۋدا توپ وقۋشىلارىنىڭ جيناعان جۇلدىزشالارى ەسكەرىلەدى. ءارتۇرلى جانۋارلار مەن تابيعات قۇبىلىستارىنىڭ دىبىسىن اجىراتا وتىرىپ، وقۋشىلار ءوز ەركىمەن سۋرەتتەر سالىپ تۇسىندىرەدى.
VI. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ.
پايدالانىلعان ادەبيەتتەر:
1. ب. ا. كرونگەرت. فيزيكا وقۋلىعى «مەكتەپ» باسپاسى، 2013
2. گ. مياكيشيەۆ. فيزيكا وقۋلىعى
3. عالامتوردان قوسىمشا مالىمەتتەر
ساباقتىڭ وتكىزىلۋ بارىسى
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسۋىن، دايىندىعىن، كابينەتتىڭ تازالىعىن جانە دايىندىعىن تەكسەرۋ، وقۋشىلاردىڭ جۇمىس بەلسەندىلىگىن كوتەرۋ، جۇمىس داپتەرىنىڭ بارىن تەكسەرۋ، ءبىلىم الۋشىلاردى تۇگەلدەۋ
2. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ. «تولقىندىق قۇبىلىستار»تاقىرىبى بويىنشا ا) «ۇياشىقتاردى تاڭداۋ» ويىنى.
1. تەربەلىستەردىڭ سەرپىمدى ورتانىڭ ءبىر بولشەگىنەن ەكىنشى بولشەگىنە تارالۋ پروسەسى مەحانيكالىق تولقىن دەپ اتالادى.
2. بولشەكتەردىڭ تەربەلىسى تولقىننىڭ باعىتىنا پەرپەنديكۋليار باعىتتا جۇزەگە اساتىن تولقىندى كولدەنەڭ تولقىن دەپ اتايدى.
3. بويلىق تولقىن – بولشەكتەردىڭ تەربەلىسى تولقىننىڭ تارالۋى بويىندا جۇزەگە اساتىن تولقىن
4. تولقىن ۇزىندىعى – پەريودقا تەڭ ۋاقىت ارالىعىندا تولقىن تارالاتىن اراقاشىقتىق.
5. تولقىن جىلدامدىعى – تولقىن ۇزىندىعىنىڭ بولشەكتەردىڭ پەريودىنا قاتىناسى ارقىلى انىقتالاتىن فيزيكالىق شاما.
6. سەيسميكالىق تولقىن – جەر سىلكىنىسى كەزىندەگى تەربەلىستەردىڭ تارالۋى.
ب)«سايكەسىن تاپ» ويىنى
ۆ) پروپورسيالىق تەست
ءسوزجۇمباق شەشۋ ارقىلى جاڭا ساباقتىڭ تاقىرىبىن اشامىز
1. قازاقتىڭ ۇلتتىق مۋزىكالىق اسپابى (دومبىرا)
2. ۋاقىت وتۋىمەن ىلەسە كەڭىستىكتە تارايتىن تەربەلىستەر ( تولقىن)
3. دەنەنىڭ بىردەي ۋاقىت ارالىعىنداعى دالمە – ءدال نەمەسە جۋىقتاپ قايتالانىپ وتىراتىن قوزعالىسى (تەربەلىس)
4. قانداي دا ءبىر كەدەرگىدەن شاعىلىپ، باستاپقى تارالعان ورنىنا قايتا
ورالعان تولقىن (جاڭعىرىق)
5. جەر سىلكىنۋ وشاعىنان كەلگەن تەربەلىستەردى بايقايتىن قۇرال
(سەيسموگراف)
جاڭا ساباقتىڭ تاقىرىبى « دىبىس. دىبىستىڭ سيپاتتامالارى»
تاقىرىپتىڭ جوسپارى: 1. دىبىس. دىبىستىڭ سيپاتتامالارى.
2. مۋزىكالىق دىبىستار مەن شۋلا
3. دىبىستىڭ ماڭىزى
1. زەرتتەۋشىلەر توبى.
دىبىس. دىبىستىڭ سيپاتتامالارى تۋرالى جالپى مالىمەتتەر بەرەدى
ادامدا دىبىس اسەرىن تۋدىراتىن مەحانيكالىق تولقىنداردىڭ تەربەلىس جيىلىگى 16 گس - تەن 20000گس ارالىعىندا بولادى. مۇنداي تولقىندار دىبىس تولقىندارى نەمەسە اكۋستيكالىق تولقىندار دەپ اتالادى،.
جيىلىگى 20000گس - تەن جوعارى تولقىندار - ۋلترادىبىستار، ال جيىلىگى 16گس - تەن تومەنگى - ينفرادىبىستار دەپ اتالادى.
ساباقتىڭ ەپيگرافى: «سويلەمەگەن بالا ويلاي دا المايدى»
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك ماقساتى: تەربەلىستەر مەن تولقىندار تاقىرىبى بويىنشا العان بىلىمدەرىن قايتالاي وتىرىپ، جاڭا ساباقتى مەڭگەرۋ.
دىبىستىڭ قاسيەتتەرى مەن ءارتۇرلى ورتادا تارالۋىن ۇعىنۋ. وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن تەرەڭدەتىپ، شىعارماشىلىققا باۋلۋ.
ب) دامىتۋشىلىق ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىمەن جانە ۇجىممەن جۇمىس ىستەۋ بىلىكتىلىكتەرىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن، وي – ءورىسىن دامىتۋ، ولاردى شىعارماشىلىقپەن جۇمىس ىستەۋگە داعدىلاندىرۋ، تانىمدىق بەلسەندىلىكتەرىن قالىپتاستىرۋ.
ۆ) تاربيەلىك ماقساتى: وقۋشىلاردى ۇيىمشىل بولۋعا، ىنتىماقتاستىققا، ءوزىن-وزى باسقارۋعا باۋلۋ. ەستەتيكالىق، پاتريوتتىق جانە كاسىپتىك باعدار بەرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا تەحنولوگياعا نەگىزدەلگەن ىزدەنىس - زەرتتەۋ(فيزيكا، بيولوگيا، اناتوميا، مەديسينا، مۋزىكا) ساباعى.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ
ساباقتا قولدانىلاتىن ءادىس - تاسىلدەر: بايانداۋ، ءدارىس بەرۋ، كىتاپپەن جۇمىس، ەسەپتەۋلەر، اقپاراتتىق - رەسەپتيۆتىك، شىعارماشىلىق، پىكىر الماسۋ، باعالاۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، ەلەكتروندىق وقۋلىق، وقۋلىقتار، سىزبانۇسقالار، كامەرتون دومبىرا،
ءپان ارالىق بايلانىس: ماتەماتيكا، اناتوميا، مەديسينا، مۋزىكا، بيولوگيا.
بۇل ساباقتا: «ەستىگەنىمدى ۇمىتامىن، كورگەنىمدى ەستە ساقتايمىن، ءوز اقىل-ويىممەن ىستەگەن ءىسىمدى تۇسىنەمىن» دەگەن ۇستانىم العا قويىلادى.
ساباقتىڭ جوسپارى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
2. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
3. جاڭا تاقىرىپتى بايانداۋ
4. جاڭا تاقىرىپتى بەكىتۋ
5. وقۋشىلار ءبىلىمىن باعالاۋ
5. ساباقتى قورىتىندىلاۋ
6. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
1. وقۋشىلارمەن سالەمدەسىپ، ولاردىڭ ساباققا دايىندىعىن قاداعالاۋ.
2. ءدارىسحانانىڭ تازالىعىنا نازار اۋدارۋ.
3. وقۋشىلاردى توپقا ءبولۋ
1 - توپ. «زەرتتەۋشىلەر»
2 - توپ. «بيولوگتار»
3 - توپ. «دارىگەرلەر»
وقۋشىلار ءبىلىمىن باعالاۋ ءار توپقا تاراتىلعان جۇلدىزشالار ارقىلى جۇرگىزىلەدى.
ءىى. وتكەن تاقىرىپ بويىنشا وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن تەكسەرۋ. وي قوزعاۋ
«تەڭگە الۋ» ويىنى ارقىلى ۇياشىقتارداعى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى.. جاۋاپ بەرگەن توپ وقۋشىلارىنا جۇلدىزشالار بەرىلىپ وتىرادى.
III. وتكەن تاقىرىپ بويىنشا وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن باعالاۋ.
ءۇي تاپسىرماسى بويىنشا قويىلعان سۇراقتاردىڭ جاۋاپتارىنىڭ
كەمشىلىكتەرى مەن جەتىستىكتەرىنە توقتالا كەتىپ، وتىلگەن ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
III. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ.
وقۋشىلاردى جاڭا ساباقتىڭ تاقىرىبىمەن، ماقساتىمەن جانە قارالاتىن سۇراقتارىمەن تانىستىرۋ. ءاربىر توپتىڭ ىزدەنىس - شىعارماشىلىق جۇمىستارىن تىڭداۋ.
IV. جاڭا تاقىرىپتى بەكىتۋ.
1. تەست الۋ
2. ەسەپتەر شىعارۋ
V. وقىتۋشىنىڭ جاۋاپتاردى تولىقتىرا وتىرىپ، وقۋشىلاردى باعالاۋى جانە قورىتىندىلاۋى.
وتكەن تاقىرىپ بويىنشا وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن تەكسەرۋدە، جاڭا ساباقتىڭ
تاقىرىبىن پىسىقتاۋدا توپ وقۋشىلارىنىڭ جيناعان جۇلدىزشالارى ەسكەرىلەدى. ءارتۇرلى جانۋارلار مەن تابيعات قۇبىلىستارىنىڭ دىبىسىن اجىراتا وتىرىپ، وقۋشىلار ءوز ەركىمەن سۋرەتتەر سالىپ تۇسىندىرەدى.
VI. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ.
پايدالانىلعان ادەبيەتتەر:
1. ب. ا. كرونگەرت. فيزيكا وقۋلىعى «مەكتەپ» باسپاسى، 2013
2. گ. مياكيشيەۆ. فيزيكا وقۋلىعى
3. عالامتوردان قوسىمشا مالىمەتتەر
ساباقتىڭ وتكىزىلۋ بارىسى
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسۋىن، دايىندىعىن، كابينەتتىڭ تازالىعىن جانە دايىندىعىن تەكسەرۋ، وقۋشىلاردىڭ جۇمىس بەلسەندىلىگىن كوتەرۋ، جۇمىس داپتەرىنىڭ بارىن تەكسەرۋ، ءبىلىم الۋشىلاردى تۇگەلدەۋ
2. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ. «تولقىندىق قۇبىلىستار»تاقىرىبى بويىنشا ا) «ۇياشىقتاردى تاڭداۋ» ويىنى.
1. تەربەلىستەردىڭ سەرپىمدى ورتانىڭ ءبىر بولشەگىنەن ەكىنشى بولشەگىنە تارالۋ پروسەسى مەحانيكالىق تولقىن دەپ اتالادى.
2. بولشەكتەردىڭ تەربەلىسى تولقىننىڭ باعىتىنا پەرپەنديكۋليار باعىتتا جۇزەگە اساتىن تولقىندى كولدەنەڭ تولقىن دەپ اتايدى.
3. بويلىق تولقىن – بولشەكتەردىڭ تەربەلىسى تولقىننىڭ تارالۋى بويىندا جۇزەگە اساتىن تولقىن
4. تولقىن ۇزىندىعى – پەريودقا تەڭ ۋاقىت ارالىعىندا تولقىن تارالاتىن اراقاشىقتىق.
5. تولقىن جىلدامدىعى – تولقىن ۇزىندىعىنىڭ بولشەكتەردىڭ پەريودىنا قاتىناسى ارقىلى انىقتالاتىن فيزيكالىق شاما.
6. سەيسميكالىق تولقىن – جەر سىلكىنىسى كەزىندەگى تەربەلىستەردىڭ تارالۋى.
ب)«سايكەسىن تاپ» ويىنى
ۆ) پروپورسيالىق تەست
ءسوزجۇمباق شەشۋ ارقىلى جاڭا ساباقتىڭ تاقىرىبىن اشامىز
1. قازاقتىڭ ۇلتتىق مۋزىكالىق اسپابى (دومبىرا)
2. ۋاقىت وتۋىمەن ىلەسە كەڭىستىكتە تارايتىن تەربەلىستەر ( تولقىن)
3. دەنەنىڭ بىردەي ۋاقىت ارالىعىنداعى دالمە – ءدال نەمەسە جۋىقتاپ قايتالانىپ وتىراتىن قوزعالىسى (تەربەلىس)
4. قانداي دا ءبىر كەدەرگىدەن شاعىلىپ، باستاپقى تارالعان ورنىنا قايتا
ورالعان تولقىن (جاڭعىرىق)
5. جەر سىلكىنۋ وشاعىنان كەلگەن تەربەلىستەردى بايقايتىن قۇرال
(سەيسموگراف)
جاڭا ساباقتىڭ تاقىرىبى « دىبىس. دىبىستىڭ سيپاتتامالارى»
تاقىرىپتىڭ جوسپارى: 1. دىبىس. دىبىستىڭ سيپاتتامالارى.
2. مۋزىكالىق دىبىستار مەن شۋلا
3. دىبىستىڭ ماڭىزى
1. زەرتتەۋشىلەر توبى.
دىبىس. دىبىستىڭ سيپاتتامالارى تۋرالى جالپى مالىمەتتەر بەرەدى
ادامدا دىبىس اسەرىن تۋدىراتىن مەحانيكالىق تولقىنداردىڭ تەربەلىس جيىلىگى 16 گس - تەن 20000گس ارالىعىندا بولادى. مۇنداي تولقىندار دىبىس تولقىندارى نەمەسە اكۋستيكالىق تولقىندار دەپ اتالادى،.
جيىلىگى 20000گس - تەن جوعارى تولقىندار - ۋلترادىبىستار، ال جيىلىگى 16گس - تەن تومەنگى - ينفرادىبىستار دەپ اتالادى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
– بالالار، شەڭبەرگە تۇرايىق، دوستارىمىزبەن قول ۇستاسايىق! بارلىعىمىز جاقسى كوڭىل - كۇيدە ءبىر - بىرىمىزگە تىلەگىمىزدى ايتايىق! ءبىر - بىرىمىزگە قاراپ كۇلكىمىزدى سىيلايىق!
