دوس ىزدەگەن بوتا
تاقىرىبى: «دوس ىزدەگەن بوتا»
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: تانىم
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتىنىڭ ءتۇرى: ءتىل دامىتۋ، كوركەم ادبيەت، مۋزىكا.
ماقساتى: بالالار بويىنداعى ەرتەگى كەيىپكەرلەرىنىڭ ءىس - قيمىلدارىن مانەرىنە كەلتىرىپ ويناۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ. بالالاردىڭ دوستىق سەزىمدەرىن قالىپتاستىرۋ، ءبىر - بىرىنە دەگەن كومەك كورسەتە ءبىلۋ سەزىمدەرىن نىعايتۋ.
كورنەكى قۇرالدار: ەرتەگىلەرگە ارنالعان سيۋجەتتى سۋرەتتەر، ەرتەگى كەيىپكەرلەردىڭ كيىمدەرى، كۇي تاسپا.
ءادىس - تاسىلدەر: سۇراق - جاۋاپ، ەرتەگىنى دراماتيزاسيالاۋ، عاجايىپ ءسات، ءتۇسىندىرۋ، كورسەتۋ، تاقپاقتار ايتۋ، جۇمباق شەشۋ.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: شاتتىق شەڭبەرىندە امانداسۋ.
ارايلاپ تاڭ اتتى،
التىن ساۋلە تاراتتى
جارقىرايدى قالامىز
جارقىرايدى باقشامىز
قايىرلى تاڭ، بالالار!
قايىرلى تاڭ، اپايلار!
بالالارعا سۇراقتار بەرۋ ارقىلى جاۋاپتارىن ەستۋ.
- ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
- قىس
- قىس ايلارىن اتاڭدار.
- جەلتوقسان، قاڭتار، اقپان.
- جىل مەزگىلىنە بايلانىستى تاقپاق بىلەمىز بە؟
1 - بالا: جەلتوقسان، قاڭتار، اقپان
ازىنايدى بوران.
جەلتوقسان بۇل قىس باسى
اينەككە ويۋ ويادى
وسى دەپ قاس نۇسقاسى
2 - بالا: قاڭتار كەلدى ىشقىنىپ
سىرەسكەن قار جان - جاعىن
ۇدەگەنمەن ۇسكىرىك
كۇن ۇزاردى قار قاتىپ.
3 - بالا: اقپاندا قىس ىزعارى
قايتپاعانمەن، كۇن جىلىپ
اينالانىڭ مۇز - قارى
ءبىر قاتادى، ءبىر ەرىپ.
- بالالار، سەندەر ەرتەگىنى جاقسى كورەسىڭدەر مە؟
- ءيا.
- قانداي ەرتەگىنى بىلەسىڭدەر؟
-“باۋىرساق”،”شالقان”،”ماقتا قىز بەن مىسىق”،”قورقاق قويان”،”تۇلكى مەن ەشكى”،”ماشا مەن ايۋ”.
- ونداعى كەيىپكەرلەردى اتاڭدارشى؟
- ايۋ، قويان، تۇلكى، قاسقىر.
- ولاردى ءبىر سوزبەن قالاي اتايمىز؟
- اڭدار.
- اڭدار تۋرالى تاقپاق بىلەمىز بە؟
- كىم ايتادى، كانەكي؟
1 - بالا: ۇزىن قۇلاق سۇر قويان
ەستىپ قالىپ سىبدىردى
ويلى قىرلى جەرلەرمەن
ىتقىپ، ىتقىپ جۇگىردى.
2 - بالا: الىپ باتىر بالپاڭمىن
اق نيەتىم دارحانمىن
باسقا اڭعا تيمەيمىن
بالپاڭ، بالپاڭ بيلەيمىن.
عاجايىپ ءسات: (مۋزىكا وينايدى، بولمەگە قىزىل تەلپەك كىرەدى)
قىزىل تەلپەك: سالەمەتسىزدەر مە، بالالار؟ مەن ەرتەگىلەر ەلىنەن “كۇنشۋاق” توبىنا سيقىرلى ساندىق اكەلدىم. نە بارىن اشقان سوڭ كورەسىڭدەر.
تاربيەشى: بالالار، ساندىقتى اشىپ كورەلىك. وي، بالالار، مىناۋ نە؟
بالالار: تۇيە.
تاربيەشى: دۇرىس تاپتىڭدار. ول بىزگە قاي ەرتەگىدەن كەلدى دەپ ويلايسىڭدار؟
ەرتەگىنى درامتيزاسيالاۋ: “دوس ىزدەگەن بوتا”
اۆتور: ەرتە. ەرتە، ەرتەدە ءبىر بوتالى تۇيە بولىپتى. تۇيە ءوزىنىڭ جىبەك ءجۇندى، سۇيكىمدى بالاسىنا مەيىرىمدىلىكتى، ادالدىقتى ۇيرەتىپتى. ءمولدىر كوزدى بوتا وتە اقىلدى بولىپ وسەدى. ءبىر كۇنى اناسى وعان اقىل ايتىپ تاپسىرىپتى.
تۇيە: مەن تۇيە، تۇيە، تۇيەمىن
جانۋارمىن كيەلى
جان - جاعىما قارايمىن
كۇن مەن ءتۇندى سانايمىن.
اۆتور: تۇيە بالاسىنا اقىل ايتىپتى.
تۇيە: بوتاشىم قارا كوزىڭ مولدىرەپ
قىزىقتىرماي قويمايدى
جىبەك ءجۇنىن ۇلبىرەپ
قارا كوزىڭ تويمايدى.
تۇيەنىڭ بوتاعا ايتار ءسوزى.- بوتاشىم، مەن ساعان جاقسى دوستان باسقاسىنىڭ ءبارىن بەردىم. ەندى تۋرا ءوزىڭ سياقتى دوس تاپ. دوسسىز ءومىر قيىن، ءارى قىزىق ەمەس.(بوتا باسىن يزەپ تۇرادى)
اۆتور: بوتا وزىنە ۇقسايتىن جالت - جۇلت ەتكەن ءجۇنى بار، جاعىمدى ءۇنى بار دوس ىزدەپ جولعا شىعادى.
بوتا: بوتا، بوتا، بوتامىن
اقىلدى بوپ اتاندىم
توستاعانداي كوزىم
ادەمىمىن ءوزىم.
اۆتور: بوتا جايىلىپ جۇرگەن قوزى مەن لاققا كەلەدى.(قوزى مەن لاق گۇل جيناپ جۇرەدى).
بوتا: ءبو - ءوو، مەن دوس ىزدەپ ءجۇرمىن.
قوزى:- ءما - ءا، مەن قوشاقان قوزىمىن
موماقاننىڭ ءوزىمىن.
لاق: مەن لاقپىن قاندايمىن
اپپاق بولعان تاڭدايمىن
كەل، ءبارىمىز دوس بولايىق
بوتا: جو - جوق، سەندەر سياقتى دوس ەمەس.
قوزى مەن لاق: مۇمكىن كۇشىك بولار.
اۆتور: بوتا كۇشىككە كەلەدى.
بوتا: ءبو - ءوو مەن دوس ىزدەپ ءجۇرمىن.
كۇشىك (ۇرەدى): گاف، گاف. مەن كۇشىكپىن ساققۇلاق
ءۇي كۇزەتەم شاپقىلاپ
دىبىس شىقسا ماڭايدان
گاف، گاف دەيمىن قاتتىراق
كەل ەكەۋمىز دوس بولايىق.
بوتا: جو، جوق، سەن سياقتى دوس ەمەس.
بالاپان: مۇمكىن، باقا بولار.
اۆتور: بوتا باقاعا كەلەدى.
بوتا: ءبو - ءوو مەن دوس ىزدەپ ءجۇرمىن.
باقا: باقا، باقا بالپاق
باسىم سودان جالپاق
جاندىكتەردى كوپ جەدىم
ءجۇز جاسايمىن مەن دەيمىن. كەل، ەكەۋمىز دوس بولايىق، ب ا ق - ب ا ق.
بوتا: جو - جوق، سەن سياقتى دوس ەمەس.
باقا: مۇمكىن ارا بولار.
اۆتور: بوتا، ۇشىپ جۇرگەن اراعا كەلەدى.
بوتا: ءبو - ءوو مەن دوس ىزدەپ ءجۇرمىن.
ارا: ز - ز - ز. ۇشىپ كەلسەم قاسىڭا
مەنەن، سەن شوشىما
سەن تيمەسەڭ، تيمەيمىن
قاستىعىم جوق، دوسىما ز - ز - ز
كەل، ەكەۋمىز دوس بولايىق
گۇل تەرەيىك، بال جينايىق.
بوتا: جو - جوق، سەن سياقتى دوس ەمەس.
اۆتور: ارا قۋا جونەلەدى. بوتا ارادان زورعا قاشىپ قۇتىلادى. باسى سالبىراپ، دوس تابا الماي، ءوزى اناسىنا كەلەدى.
تۇيە:- دوس تاپتىڭ با، بوتاشىم؟
بوتا:- جوق، اناشىم سەنبەسەڭىز كوكتەگى كۇننەن سۇراڭىز. تۋرا مەن سياقتى ەشكىم جوق ەكەن.
تۇيە:- ءوزىڭ سياقتى دەگەنىم، ادالدىعىڭدى ايتقانىم، بوتام.
اۆتور: بوتا قۋانىپ ءوزىنىڭ ادال دوستارى قوزى، لاق، كۇشىك، مىسىق، اتەش، بالاپان، باقا، ارانى ەرتىپ كەلىپتى.
تاربيەشى: بالالار، ەرتەك نە تۋرالى؟
بالالار: دوس ىزدەگەن بوتا.
تاربيەشى: بوتا وزىنە كىمدەردى ىزدەيدى؟
بالالار: دوس ىزدەيدى.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
ءبىلۋ: ادامدار ءبىر - بىرىنە قيىن جاعداي تۋعاندا كومەكتەسۋ كەرەك ەكەندىگىن ءبىلدى.
مەڭگەرۋ: ەرتەگى كەيىپكەرلەرىنىڭ ءىس - قيمىلىن مانەرىنە كەلتىرۋ. ويناۋدى مەڭگەردى، تىلدەردى دامىتادى. سوزدىك قورى مولايدى.
جاساي ءبىلۋ: قيىن كەزدە ءبىر - بىرىنە كومەككە كەلۋدى ۇيرەنە ءبىلۋ.
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: تانىم
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتىنىڭ ءتۇرى: ءتىل دامىتۋ، كوركەم ادبيەت، مۋزىكا.
ماقساتى: بالالار بويىنداعى ەرتەگى كەيىپكەرلەرىنىڭ ءىس - قيمىلدارىن مانەرىنە كەلتىرىپ ويناۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ. بالالاردىڭ دوستىق سەزىمدەرىن قالىپتاستىرۋ، ءبىر - بىرىنە دەگەن كومەك كورسەتە ءبىلۋ سەزىمدەرىن نىعايتۋ.
كورنەكى قۇرالدار: ەرتەگىلەرگە ارنالعان سيۋجەتتى سۋرەتتەر، ەرتەگى كەيىپكەرلەردىڭ كيىمدەرى، كۇي تاسپا.
ءادىس - تاسىلدەر: سۇراق - جاۋاپ، ەرتەگىنى دراماتيزاسيالاۋ، عاجايىپ ءسات، ءتۇسىندىرۋ، كورسەتۋ، تاقپاقتار ايتۋ، جۇمباق شەشۋ.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: شاتتىق شەڭبەرىندە امانداسۋ.
ارايلاپ تاڭ اتتى،
التىن ساۋلە تاراتتى
جارقىرايدى قالامىز
جارقىرايدى باقشامىز
قايىرلى تاڭ، بالالار!
قايىرلى تاڭ، اپايلار!
بالالارعا سۇراقتار بەرۋ ارقىلى جاۋاپتارىن ەستۋ.
- ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
- قىس
- قىس ايلارىن اتاڭدار.
- جەلتوقسان، قاڭتار، اقپان.
- جىل مەزگىلىنە بايلانىستى تاقپاق بىلەمىز بە؟
1 - بالا: جەلتوقسان، قاڭتار، اقپان
ازىنايدى بوران.
جەلتوقسان بۇل قىس باسى
اينەككە ويۋ ويادى
وسى دەپ قاس نۇسقاسى
2 - بالا: قاڭتار كەلدى ىشقىنىپ
سىرەسكەن قار جان - جاعىن
ۇدەگەنمەن ۇسكىرىك
كۇن ۇزاردى قار قاتىپ.
3 - بالا: اقپاندا قىس ىزعارى
قايتپاعانمەن، كۇن جىلىپ
اينالانىڭ مۇز - قارى
ءبىر قاتادى، ءبىر ەرىپ.
- بالالار، سەندەر ەرتەگىنى جاقسى كورەسىڭدەر مە؟
- ءيا.
- قانداي ەرتەگىنى بىلەسىڭدەر؟
-“باۋىرساق”،”شالقان”،”ماقتا قىز بەن مىسىق”،”قورقاق قويان”،”تۇلكى مەن ەشكى”،”ماشا مەن ايۋ”.
- ونداعى كەيىپكەرلەردى اتاڭدارشى؟
- ايۋ، قويان، تۇلكى، قاسقىر.
- ولاردى ءبىر سوزبەن قالاي اتايمىز؟
- اڭدار.
- اڭدار تۋرالى تاقپاق بىلەمىز بە؟
- كىم ايتادى، كانەكي؟
1 - بالا: ۇزىن قۇلاق سۇر قويان
ەستىپ قالىپ سىبدىردى
ويلى قىرلى جەرلەرمەن
ىتقىپ، ىتقىپ جۇگىردى.
2 - بالا: الىپ باتىر بالپاڭمىن
اق نيەتىم دارحانمىن
باسقا اڭعا تيمەيمىن
بالپاڭ، بالپاڭ بيلەيمىن.
عاجايىپ ءسات: (مۋزىكا وينايدى، بولمەگە قىزىل تەلپەك كىرەدى)
قىزىل تەلپەك: سالەمەتسىزدەر مە، بالالار؟ مەن ەرتەگىلەر ەلىنەن “كۇنشۋاق” توبىنا سيقىرلى ساندىق اكەلدىم. نە بارىن اشقان سوڭ كورەسىڭدەر.
تاربيەشى: بالالار، ساندىقتى اشىپ كورەلىك. وي، بالالار، مىناۋ نە؟
بالالار: تۇيە.
تاربيەشى: دۇرىس تاپتىڭدار. ول بىزگە قاي ەرتەگىدەن كەلدى دەپ ويلايسىڭدار؟
ەرتەگىنى درامتيزاسيالاۋ: “دوس ىزدەگەن بوتا”
اۆتور: ەرتە. ەرتە، ەرتەدە ءبىر بوتالى تۇيە بولىپتى. تۇيە ءوزىنىڭ جىبەك ءجۇندى، سۇيكىمدى بالاسىنا مەيىرىمدىلىكتى، ادالدىقتى ۇيرەتىپتى. ءمولدىر كوزدى بوتا وتە اقىلدى بولىپ وسەدى. ءبىر كۇنى اناسى وعان اقىل ايتىپ تاپسىرىپتى.
تۇيە: مەن تۇيە، تۇيە، تۇيەمىن
جانۋارمىن كيەلى
جان - جاعىما قارايمىن
كۇن مەن ءتۇندى سانايمىن.
اۆتور: تۇيە بالاسىنا اقىل ايتىپتى.
تۇيە: بوتاشىم قارا كوزىڭ مولدىرەپ
قىزىقتىرماي قويمايدى
جىبەك ءجۇنىن ۇلبىرەپ
قارا كوزىڭ تويمايدى.
تۇيەنىڭ بوتاعا ايتار ءسوزى.- بوتاشىم، مەن ساعان جاقسى دوستان باسقاسىنىڭ ءبارىن بەردىم. ەندى تۋرا ءوزىڭ سياقتى دوس تاپ. دوسسىز ءومىر قيىن، ءارى قىزىق ەمەس.(بوتا باسىن يزەپ تۇرادى)
اۆتور: بوتا وزىنە ۇقسايتىن جالت - جۇلت ەتكەن ءجۇنى بار، جاعىمدى ءۇنى بار دوس ىزدەپ جولعا شىعادى.
بوتا: بوتا، بوتا، بوتامىن
اقىلدى بوپ اتاندىم
توستاعانداي كوزىم
ادەمىمىن ءوزىم.
اۆتور: بوتا جايىلىپ جۇرگەن قوزى مەن لاققا كەلەدى.(قوزى مەن لاق گۇل جيناپ جۇرەدى).
بوتا: ءبو - ءوو، مەن دوس ىزدەپ ءجۇرمىن.
قوزى:- ءما - ءا، مەن قوشاقان قوزىمىن
موماقاننىڭ ءوزىمىن.
لاق: مەن لاقپىن قاندايمىن
اپپاق بولعان تاڭدايمىن
كەل، ءبارىمىز دوس بولايىق
بوتا: جو - جوق، سەندەر سياقتى دوس ەمەس.
قوزى مەن لاق: مۇمكىن كۇشىك بولار.
اۆتور: بوتا كۇشىككە كەلەدى.
بوتا: ءبو - ءوو مەن دوس ىزدەپ ءجۇرمىن.
كۇشىك (ۇرەدى): گاف، گاف. مەن كۇشىكپىن ساققۇلاق
ءۇي كۇزەتەم شاپقىلاپ
دىبىس شىقسا ماڭايدان
گاف، گاف دەيمىن قاتتىراق
كەل ەكەۋمىز دوس بولايىق.
بوتا: جو، جوق، سەن سياقتى دوس ەمەس.
بالاپان: مۇمكىن، باقا بولار.
اۆتور: بوتا باقاعا كەلەدى.
بوتا: ءبو - ءوو مەن دوس ىزدەپ ءجۇرمىن.
باقا: باقا، باقا بالپاق
باسىم سودان جالپاق
جاندىكتەردى كوپ جەدىم
ءجۇز جاسايمىن مەن دەيمىن. كەل، ەكەۋمىز دوس بولايىق، ب ا ق - ب ا ق.
بوتا: جو - جوق، سەن سياقتى دوس ەمەس.
باقا: مۇمكىن ارا بولار.
اۆتور: بوتا، ۇشىپ جۇرگەن اراعا كەلەدى.
بوتا: ءبو - ءوو مەن دوس ىزدەپ ءجۇرمىن.
ارا: ز - ز - ز. ۇشىپ كەلسەم قاسىڭا
مەنەن، سەن شوشىما
سەن تيمەسەڭ، تيمەيمىن
قاستىعىم جوق، دوسىما ز - ز - ز
كەل، ەكەۋمىز دوس بولايىق
گۇل تەرەيىك، بال جينايىق.
بوتا: جو - جوق، سەن سياقتى دوس ەمەس.
اۆتور: ارا قۋا جونەلەدى. بوتا ارادان زورعا قاشىپ قۇتىلادى. باسى سالبىراپ، دوس تابا الماي، ءوزى اناسىنا كەلەدى.
تۇيە:- دوس تاپتىڭ با، بوتاشىم؟
بوتا:- جوق، اناشىم سەنبەسەڭىز كوكتەگى كۇننەن سۇراڭىز. تۋرا مەن سياقتى ەشكىم جوق ەكەن.
تۇيە:- ءوزىڭ سياقتى دەگەنىم، ادالدىعىڭدى ايتقانىم، بوتام.
اۆتور: بوتا قۋانىپ ءوزىنىڭ ادال دوستارى قوزى، لاق، كۇشىك، مىسىق، اتەش، بالاپان، باقا، ارانى ەرتىپ كەلىپتى.
تاربيەشى: بالالار، ەرتەك نە تۋرالى؟
بالالار: دوس ىزدەگەن بوتا.
تاربيەشى: بوتا وزىنە كىمدەردى ىزدەيدى؟
بالالار: دوس ىزدەيدى.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
ءبىلۋ: ادامدار ءبىر - بىرىنە قيىن جاعداي تۋعاندا كومەكتەسۋ كەرەك ەكەندىگىن ءبىلدى.
مەڭگەرۋ: ەرتەگى كەيىپكەرلەرىنىڭ ءىس - قيمىلىن مانەرىنە كەلتىرۋ. ويناۋدى مەڭگەردى، تىلدەردى دامىتادى. سوزدىك قورى مولايدى.
جاساي ءبىلۋ: قيىن كەزدە ءبىر - بىرىنە كومەككە كەلۋدى ۇيرەنە ءبىلۋ.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى ءبىر اينىمالىسى بار سىزىقتىق تەڭدەۋلەرگە ەسەپتەر شىعارۋ
