InfoHub Logo

E - learning (اعىلشىن تىلىنەن Electronic Learning قىسقارتىلعان) – ەلەكتروندىق وقىتۋ جۇيەسى، قاشىقتان وقىتۋ، كومپيۋتەردىڭ كومەگىمەن وقىتۋ، جەلىلىك وقىتۋ، ۆيرتۋالدى وقىتۋ، اقپاراتتىق، ەلەكتروندىق تەحنولوگيالاردىڭ كومەگىمەن وقىتۋ ءسينونيمى. يۋنەسكو ماماندارىنىڭ بەرگەن انىقتاماسى بويىنشا: «e - learning – ينتەرنەت جانە مۋلتيمەديا كومەگىمەن وقىتۋ».
E - learning – بۇل وقۋ جانە وقىتۋ فورماتى، ءبىلىم بەرۋ كونتەنتتەرىنىڭ ەلەكتروندىق فورماسىنا ەلەكتروندىق قۇرالداردى، كومپيۋتەردى، ۇيالى تەلەفوندى، كوممۋنيكاتورلاردى قولدانىپ، ءبىلىمدى باسقارۋ جۇيەسى (LMS) جانە ينتەراكتيۆتىك وقىتۋ پلاتفورماسىنا نەگىزدەلگەن ساباق بەرۋ فورمالارىنىڭ ءبىرى.
ەلەكتروندىق وقىتۋ «اشىق ءبىلىم بەرۋ»، «قاشىقتىقتان ءبىلىم بەرۋ» سياقتى ۇعىمداردىڭ قوسىندىسىن بەرەدى، ياعني ەو = كومپيۋتەرلىك وقىتۋ + جەلىلىك وقىتۋ + ون - لاين وقىتۋ + ينتەرنەت وقىتۋ + قاشىقتىقتان وقىتۋ.
E - learning ۇعىمى – ءبىر، بىرنەشە نەمەسە بارلىق ەلەمەنتتەردى قولدانىپ جۇمىس جاساۋ مۇمكىندىگى اۋقىمدى وقىتۋ فورمالارىنىڭ ءبىرى رەتىندە LMS (Learning Management System) نەمەسە قاشىقتىقتان وقىتۋ جۇيەسى (قوج) قاراستىرىلادى.
بۇل جۇيە وقىتۋدىڭ بارلىق ۇردىستەرى جۇرگىزىلەتىن جانە ۇيىمداستىرىلاتىن پلاتفورمانى ۇسىنادى. قاشىقتان وقىتۋ جۇيەسى وسى نەمەسە باسقا دا جەلىدە جۇمىس ىستەۋگە قولايلى بىرنەشە قۇرالداردىڭ جيىنتىعىنان تۇرادى: فورۋمدار، چاتتار، تەستىلەۋ جۇيەسى، فايلداردى الماستىرۋ جۇيەسى، ەلەكتروندىق ءتىزىم، ۆيرتۋالدى سىنىپ بولمەلەرى، بلوگتار، ۆيرتۋالدى زەرتحانالار جانە تاعى باسقالار.
ەلەكتروندىق وقىتۋ بارلىق ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى ءۇشىن ءبىلىمنىڭ ءبىرىڭعاي ستاندارتىن قامتاماسىز ەتەدى.
1. ەلەكتروندىق وقىتۋدىڭ شەتەلدىك تاجىريبەلەرى
E - learning تەرمينى ءبىلىم بەرۋ ءۇردىسىنىڭ ەلەكتروندىق فورماسىن ينتەرنەت نەمەسە ينترانەتتىڭ كومەگىنە وقىتۋدى باسقارۋ جۇيەسى دەگەندى بىلدىرەدى. E - learning وقۋ فورماسى بۇگىنگى كۇنگى ەڭ وزىق ءبىلىم بەرۋ فورماسىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى جانە دە يۋنەسكو - نىڭ قولداۋىمەن الەمنىڭ الدىڭعى قاتارلى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنا جەدەل تۇردە ەنگىزىلۋدە.
يۋنەسكو - نىڭ بۇكىلالەمدىك بايانداماسىندا «ءبىلىم قوعامدارىنا» بارلىعى ءۇشىن ساپالى ءبىلىم – ءبىلىم قوعامى 4 نەگىزگى قاعيدالارىمەن انىقتالادى، ال ينتەرنەت – ءبىلىم قوعامىن قۇراستىرۋعا موتورىمەن انىقتالعان. E - learning ستراتەگيالىق نەگىزگى ۇلتتىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن دامىتۋ جانە جاڭارتۋ ارقىلى سيپاتتالاتىندىعىمەن ايقىندالادى.
ەلەكتروندىق وقىتۋ جۇيەسى ەنگىزىلگەن ەلدەردىڭ الدىڭعى قاتارىنا مىنا مەملەكەتتەر ەنەدى: اقش، كانادا، ۇلىبريتانيا، گەرمانيا، يتاليا، فرانسيا.
زەرتتەۋشىلەردىڭ ايتۋىنشا، شەتەلدە 70% ستۋدەنتتەر ءبىلىم الۋدىڭ قاشىقتان وقىتۋ ءتۇرىن تاڭدايدى. اقش - تا 200 - دەن استام ۋنيۆەرسيتەت جانە مىڭداعان كوللەدجدەردە ەلەكتروندىق وقىتۋ دامىعان، ال ەلەكتروندىق كۋرستاردىڭ سانى جىل سايىن شامامەن 30 - 40%- عا ۇلعايۋ ۇستىندە.
دۇنيەجۇزى بويىنشا 100 ميلليوننان ارتىق ادام ەلەكتروندى تۇردە ءبىلىم الادى.
اقش - تىڭ كومپانيالارىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە ساۋالناما جۇرگىزۋ بارىسىندا ەلەكتروندىق وقىتۋ تۋرالى كەلەسى ناتيجە الىنعان:
- 87% - جۇمىس ۋاقىتتارىندا وقىعاندى قالايدى؛
- 52% - ارنايى كومپيۋتەر سىنىبىندا ەمەس، ءوز جۇمىس ورىندارىندا وقۋدى قالايدى؛
- 84% - وقۋدى قايتادان ەلەكتروندىق فورما تۇرىندە ۇيرەنگىسى كەلەدى؛
- 38% - ەلەكتروندىق وقۋ فورماسىمەن سالىستىرعاندا ءداستۇرلى تۇردەگى فورمانى قالايدى؛
2009 جىلدىڭ تامىزىنان باستاپ، كاليفورنيادا (اقش) قاعاز وقۋلىقتارىنان باس تارتۋعا دەيىن ارەكەتتەر جۇرگىزىلگەن. ونلاين – وقۋلىقتارى تەكسەرۋدەن وتكىزىلىپ، ستاندارتتارعا سايكەس كەلگەن. سوندىقتان بۇل مەملەكەتتە باسپا تۇرىندەگى وقۋلىقتار شىعارىلمايتىن بولعان. وسىعان وراي ەكونوميكالىق ۇنەم $350 ميلليونعا دەيىن ارتقان.
E - learning كورپوراتيۆتى پراكتيكالاردى ءداستۇرلى فورمادان CD - ROM - عا پروگراممالىق قامتاماسىز ەتۋدى قولدانۋمەن الماستىرىلىپ كەلەدى جانە دە كوپتەگەن ساراپشىلاردىڭ باعالاۋى بويىنشا 2004 جىلعا اقش پەن باتىس ەۋروپادا نارىقتا ەلەكتروندىق وقىتۋ فورماسىنىڭ ءمانى جوعارى بولعان. دياگراممادا IDC كومپانياسىنىڭ ساراپتامالىق بولجامدارى بويىنشا ەلەكتروندىق ادىستەردىڭ كولەمى 1999 جىلعى 38 %- دان سالىستىرمالى تۇردە جالپى كولەمى 63%- عا دەيىن جوعارىلاعاندىعى انىقتالىپ وتىر.
E - learning – فينليانديادا، يرلانديادا، وڭتۇستىك كورەيادا ءبىلىمدى جاڭارتۋ جانە ەكونوميكالىق ءوسۋدىڭ نەگىزگى قۇرالى بولدى.
E - learning جۇيەسىمەن جۇمىس جاساۋ بىرنەشە نەگىزگى كومپونەنتتەردەن تۇرادى:
- مەكتەپتى باسقارۋ جۇيەسى (SMS)؛
- سىنىپتى باسقارۋ جۇيەسى (CRMS)؛
- وقۋ ءۇردىسىن باسقارۋ جۇيەسى(LMS)؛
- تەستىلەۋدى باسقارۋ جۇيەسى (TMS)؛
- پاندەر بويىنشا ەلەكتروندىق ادىستەمەلىك جۇيەلەر (MMS)؛
- ەلەكتروندىق پسيحولوگيالىق – مونيتورينگتىك جۇيە (MPsMS)؛
- اقپاراتتىق - انىقتامالىق جۇيە(IMS).
SMS - School Management System (مەكتەپتى باسقارۋ جۇيەسى) وقۋشىنىڭ ۇلگەرىمى مەن ساباققا قاتىسۋى تۋرالى ەسەپتى ەنگىزەتىن جۇيە. SMS وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسۋىن باقىلاي وتىرىپ، اكىمشىلىك ساياساتىن جاقسارتۋ نەگىزىندە جۇرگىزىلەتىن ەسەپتەۋ ناتيجەلەرىن قالىپتاستىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. جۇيە ورتالىق سەرۆەر جانە مالىمەتتەردىڭ شليۋزىنەن تۇرۋى كەرەك. مەكتەپتى باسقارۋ جۇيەسى مەكتەپتەگى ۇردىستەردىڭ كۇندەلىكتى اعىمداعى كاسىبي قىزمەتتەرى مەن ەسەبىن جۇرگىزۋدى اۆتوماتتاندىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
جۇيە مۇعالىمدەرگە دەربەس بلوگتار ارقىلى كاسىبي تاجىريبەلەرمەن جانە پورتفوليومەن پىكىر الماسۋدى، وقۋشىلاردىڭ ۇلگەرىم ديناميكاسىن زەرتتەپ وتىرۋدى، وقۋشىلار رەيتينگىسىن جۇرگىزۋدى، مەكتەپ ۇستازدارىنىڭ جانە اكىمشىلىگىنىڭ جاڭالىقتارى مەن حابارلامالارىن بەرۋدى جانە تاعى باسقا. ارەكەتتەردى ورىنداۋدى قامتاماسىز ەتەدى.
«ەلەكتروندىق سىنىپ جۋرنالى» ءمودۋلى
ەلەكتروندىق جۋرنالعا رۇقسات قولدانۋشىنىڭ كاسىبي دەڭگەيىنە بايلانىستى كەلەسى ارەكەتتەردى ورىنداۋىن قاجەت ەتەدى:
- ەلەكتروندىق سىنىپ جۋرنالىنىڭ ينتەرفەيسى ءداستۇرلى تۇردەگى جۋرنالعا بارىنشا سايكەس كەلۋى؛
- جۋرنال ساباق كەستەسىمەن جانە كۇنتىزبەلىك - تاقىرىپتىق جوسپاردى قۇراستىرۋ مودۋلدارىمەن كىرىكتىرىلۋى؛
- ساباقتاردىڭ تاقىرىبىن جانە وتكىزىلەتىن كۇنىن، وقۋشىنى اۆتوماتتى تۇردە تىركەۋ مۇمكىندىگى؛
- ءار ءتۇرلى باعالار قويۋ، باعانىڭ تۇرلەرى مۇمكىندىگى؛
- اتريبۋت قورىتىندى باعاعا سايكەس ەسەپتەلۋى؛
- توقساندىق جانە قورىتىندى باعالاردىڭ ەسەپتەلۋى؛
- تاقىرىپتىڭ ءوتۋىن بەلگىلەۋى؛
- وقۋ ۇلگەرىمى جانە ساباققا قاتىسۋ جايلى دەرەكتەر ورتالىقتاندىرىلعان جانە ءتۇرلى ەسەپتەر شىعارۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ونلاين رەجيمدە ساقتالۋى؛
- سىنىپ جۋرنالىنىڭ Excel - دە جانە HTML فورماتىندا ۇسىنىلۋى؛
- سىنىپتى توپقا ءبولۋ ەسەبى.
مەكتەپتى باسقارۋ جۇيەسى (SMS) – وقۋشىنىڭ ۇلگەرىمى مەن ساباققا قاتىسۋى تۋرالى ەسەپتى ەنگىزەتىن جۇيە.
بۇل جۇيە وقۋ ورنىنىڭ ەلەكتروندىق جۋرنالىن جۇرگىزۋ قىزمەتى اتا - انالار مەن وقۋشىلارعا مەكتەپ ءومىرىنىڭ بارلىق وقيعالارى تۋرالى sms - كۇندەلىك، sms - حابارلاما، e - mail نەمەسە ينتەرنەت جەلىسى ارقىلى اقپاراتتاردى بەرۋمەن اينالىسادى.
سەرۆيستىڭ مۇمكىندىكتەرى اۋقىمدى جانە جەدەلدەتىلگەن بولىپ تابىلادى. ونىڭ كەيبىر مۇمكىندىكتەرى تومەندە كەلتىرىلگەن:
• بالانىڭ باعالارى تۋرالى اتا - انالارعا دەرەكتەر بەرۋ؛
• اتا - انالارعا بالاسىنىڭ ساباقتا جوقتىعى تۋرالى مالىمدەمە بەرۋ؛
• ساباق كەستەسىنىڭ وزگەرىسى تۋرالى دەرەكتەر بەرۋ؛
• اتا - انالار جينالىسى تۋرالى حابارلاندىرۋ؛
• مەكتەپكە اتا - انالارىن شاقىرۋ تۋرالى حابارلاندىرۋ؛
• ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمالاردى اتا - انانىڭ نەمەسە وقۋشىنىڭ ەلەكتروندىق پوشتاسىنا جىبەرۋ؛
• الداعى باقىلاۋ جۇمىستارى جانە ەمتيحان تۋرالى دەرەكتەر بەرۋ؛
• جالپى حابارلامالاردى جىبەرۋ (مىسالى، ساباقتىڭ بولماۋى)؛
• مادەني ءىس - شارالار تۋرالى دەرەكتەر بەرۋ.