ەكولوگيا ءبىزدىڭ ومىرىمىزدە
ەكولوگيا ءبىزدىڭ ومىرىمىزدە
نەگىزگى باعىت: عىلىمي - تەحنيكالىق پروگرەسس، ەكونوميكالىق ءوسۋدىڭ نەگىزگى بۋىنى
سەكسيا: فيزيكا
كىرىسپە
«مەنىڭ ءۇيىم - مەنىڭ بەكىنىسىم» سونىمەن بۇل شىندىق پا؟ ءبىز ۇيىمىزدە ءوزىمىزدى تولىق قاۋىپسىزدىكتە سەزىنەمىز، ءتىپتى سەزىكتەنبەيمىز، ءبىزدىڭ ءۇي - بۇل ونەركاسىپتىك ءوندىرىس، كۇندەلىكتى ءبىزدى ۋلاندىراتىن.
عالىمداردىڭ ايتۋىنشا، ۇيلەردىڭ توپتالىپ ورنالاسۋى اۋاعا زياندى جانە ۋلاعىش حيميالىق زاتتار 2 - 5 ەسە كوپ، كوشەگە قاراعاندا. جەكە توكسيندەر اۋا بويىمەن لاستانۋ دەڭگەيى، كەيبىر پاتەرلەردىڭ ىشىندە 70 ەسە جوعارى سىرتقى بولىگىنە قاراعاندا. ال ءبىز باسپانادا ۋاقىتتىڭ 90% دەيىنگى بولىگىن وتكىزەمىز. ءبىرىنشى ورىندا باسپانانىڭ ىشكى كەلبەتى ونىڭ تۇرمىس تىرشىلىگى اسەر ەتەدى. ءبىز بولمەنىڭ بەزەندىرۋى، ونىڭ جايلىعى مەن ىڭعايىنا نازار اۋدارامىز. ءۇيدى بەزەندىرۋدە قولدانىلاتىن ماتەريالدار تۇرمىستىق تەحنيكا. جيھاز، گاز پليتا جانە بولمە وسىمدىگى تۇرعىندارعا كەرى ىقپال ەتۋى مۇمكىن. وسى جۇمىستىڭ باستى ماسەلەسىن انىقتايدى.
1. ماسەلە.
1. 1. ءبىرىنشى ورىندا پاتەردىڭ ىشكى كەلبەتى جانە تۇرعىندارعا بەرەر اسەرى. مەن بولمەمدى بەزەندىرۋدە ونىڭ جايلىلىعىنا كوڭىل بولەمىن. باسپاناعا ارنالعان بەزەندىرۋ ماتەريالدار: تۇرمىستىق تەحنيكا، جيھاز، گاز پليتاسى جانە بولمە وسىمدىگى ءبىزدىڭ دەنساۋلىعىمىزعا كەرى اسەر ەتەدى. مەنىڭ جوبامداعى باستى ماسەلە – وسى.
1. 2. اكتۋالدى ماسەلە.
1. 2. ەكولوگيالىق لاس ۇيلەر - عالىمدار مەن مامانداردىڭ قيالى ەمەس، ال تۇرعىنداردىڭ ازاپ شەگۋى - بۇل شىندىق. مەنشىكتى پاتەردىڭ ەكولوگيالىق كۇيىنىڭ ماسەلەسى بولىپ تابىلادى، سەبەبى ادام ءومىرىن ۇيىندە وتكىزەدى، سوندىقتان ۇزاق تا باقىتتى ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن، بۇل ەرەجەلەردى ساقتاۋ كەرەك.
1. 3. گيپوتەزا
1. 3. ءومىردىڭ شارتتارىنداي، ءبىز قاجەتتى بىلىمدەرمەن، ەكولوگيالىق كوزقاراسپەن تۇرعىننىڭ قاۋىپسىزدىگى تۋرالى ويلانامىز.
1. 4. جوبانىڭ مىندەتى مەن ماقساتى.
ماقساتى:
ەكولوگيالىق تۇرعىن ءۇي باسپاناسىن باقىلاي وتىرىپ، ونىڭ جارامدىلىق ساپاسىنا باعا بەرۋ جانە كەيبىر جاقسارتۋ جولدارىن ىزدەستىرۋ.
3
مىندەتى:
- ادام دەنساۋلىعى مەن قورشاعان ورتا مەكەندەۋشىسىنىڭ ءوزارا بايلانىسىن كورسەتۋ، وسى ماسەلەگە بايلانىستى تەوريالىق اقپارات جيناۋ.
- ەكولوگيالىق كوزقاراس ارقىلى باسپانانىڭ ىشكى ارلەۋىن باعالاۋ.
باسپانانىڭ ەكولوگيالىق جاعدايىن جاقسارتۋ جولدارىن ۇسىنۋ. ادىستەمە ارقىلى قورشاعان ورتادا ادام ءومىرىنىڭ ەكولوگيالىق جاعدايىنىڭ ساپاسى مەن سانىنىڭ كورسەتكىشىمەن تانىستىرۋ.
1. 5. ادىستەرى
- ادەبيەتپەن جۇمىس.
- زەرتتەۋ.
- فوتوعا ءتۇسىرۋ
- باقىلاۋ ءادىسى
- سالىستىرمالى اناليز
- جوبالاۋ
جوبانىڭ تاجىريبەلىك ماڭىزدىلىعى.
اتالمىش جۇمىس مۇمكىن دەپ كورىنگەن تۇرعىن ءۇي باسپاناسىنىڭ ەكولوگيالىق جاعدايىنا باعا بەرۋگە بولادى: پاتەر، كەڭسە، وقۋ بولمەسى. وسى جوبادا قاجەتتى ۇسىنىستاردى قولدانۋعا بولادى.
2 تاجىريبە ءبولىمى.
2. 1. كوشەمەن تۇرعىن ءۇي باسپاناسىنداعى اۋا.
ءبىزدىڭ قاتەلەسەتىنىمىز ونەركاسىپ پەن ءاۆتوموبيلدىڭ ۋلى، زياندى قالدىقتارى ەسىكتە قالادى، ءۇي مەن مەكەمەگە كىرگەندە كورەمىز. ءبىراق شىندىق – قورقىنىشتى. ءبىزدىڭ ءۇيىمىز بەن جۇمىس ورنىمىزدا اۋامىز تىم لاس، دالاعا قاراعاندا.
4
بەنزول: بوياۋ، جاڭا كىلەم، جاڭا شتورى جانە جيھازدىڭ قاڭىلتىرى.
اممياك: تەمەكىنىڭ ءتۇتىنىنىڭ جانە جۋۋشىنىڭ اقى - پۇلدارى.
حلوروفورم: بوياۋ، جاڭا كىلەم، جاڭا پەردە جانە جيھازدىڭ قاڭىلتىرى.
فورمالدەگيد: تەمەكىنىڭ ءتۇتىنى، فانەرا، شكافتار، جيھاز، دسپ، كەڭسەنىڭ اراقابىرعاسى، جاڭا كىلەم، جاڭا پەردە، ءتۇسقاعازدار جانە ت. ب.
كۇكىرتتىڭ ديوكسيدى، سيانيد جانە كومىرتەكتىڭ توتىعىنىڭ: تەمەكىنىڭ ءتۇتىنى.
15 جىل ارالىقتاعى زەرتتەۋ قورىتىندىسىنا قاراساق ءۇي شارۋاسىنداعى ايەلدىڭ 54% وبا اۋرۋىنان قايتىس بولعان. سەبەبى؟ كۇندەلىكتى قاراپايىم تۇرمىستىق حيميالىق زاتتاردىڭ ارەكەتىنەن.
2. 2 ءۇي ىشىندەگى لاستانۋ كوزدەرى
2. 2. 1. گاز پليتانىڭ لاستانۋ كوزى
بىلەتىنىم، 1، 5 ساعات ەكى كانفورلى گاز پليتا جانۋىنان Sو2H2S جانە كومىرسۋتەك اۋىز ءۇي اۋاسىندا 5 ەسە كوتەرىلىپ شوعىرلانۋى ونەركاسىپتىك ءوندىرىس ءۇشىن قاجەت.
2. 2. 2. باسپانادا اۋانى جاقسارتۋ مولشەرى
باسپانانى جەلدەتۋدە - جاي جانە ءداستۇرلى امالدارى بار. بۇل جاعدايدا تەرەزە سىرتىندا دا اۋانىڭ لاس ەكەنىن ەسكەرۋ كەرەك. سوندىقتان تاڭ الدىندا باسپانانى جەلدەتۋ كەرەك، سەبەبى دالادا كەشكى شاڭ باسىلادى، اۆتوموبيلدەر قوزعالىسى ازايادى.
- ەگەر مۇمكىندىك بولسا، گاز پليتانى ەلەكتر پليتاعا اۋىستىرۋ.
- اس ۇيدە گاز پليتا بولسا، تۇتىندەتبەۋ كەرەك.
- گاز نەمەسە ەلەكتر پليتاعا اۋا تازارتقىشىن ورناتۋ كەرەك.
2. 2. 3. قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ ساپالىعى ادام دەنساۋلىعىنا اسەرى
بولمە ورتاسىنا ارزان پلاستيكالىق قابىرعا جانە اعاشتان جاسالعان پليتالار ورناتۋ ىڭعايسىز.
نەگىزگى باعىت: عىلىمي - تەحنيكالىق پروگرەسس، ەكونوميكالىق ءوسۋدىڭ نەگىزگى بۋىنى
سەكسيا: فيزيكا
كىرىسپە
«مەنىڭ ءۇيىم - مەنىڭ بەكىنىسىم» سونىمەن بۇل شىندىق پا؟ ءبىز ۇيىمىزدە ءوزىمىزدى تولىق قاۋىپسىزدىكتە سەزىنەمىز، ءتىپتى سەزىكتەنبەيمىز، ءبىزدىڭ ءۇي - بۇل ونەركاسىپتىك ءوندىرىس، كۇندەلىكتى ءبىزدى ۋلاندىراتىن.
عالىمداردىڭ ايتۋىنشا، ۇيلەردىڭ توپتالىپ ورنالاسۋى اۋاعا زياندى جانە ۋلاعىش حيميالىق زاتتار 2 - 5 ەسە كوپ، كوشەگە قاراعاندا. جەكە توكسيندەر اۋا بويىمەن لاستانۋ دەڭگەيى، كەيبىر پاتەرلەردىڭ ىشىندە 70 ەسە جوعارى سىرتقى بولىگىنە قاراعاندا. ال ءبىز باسپانادا ۋاقىتتىڭ 90% دەيىنگى بولىگىن وتكىزەمىز. ءبىرىنشى ورىندا باسپانانىڭ ىشكى كەلبەتى ونىڭ تۇرمىس تىرشىلىگى اسەر ەتەدى. ءبىز بولمەنىڭ بەزەندىرۋى، ونىڭ جايلىعى مەن ىڭعايىنا نازار اۋدارامىز. ءۇيدى بەزەندىرۋدە قولدانىلاتىن ماتەريالدار تۇرمىستىق تەحنيكا. جيھاز، گاز پليتا جانە بولمە وسىمدىگى تۇرعىندارعا كەرى ىقپال ەتۋى مۇمكىن. وسى جۇمىستىڭ باستى ماسەلەسىن انىقتايدى.
1. ماسەلە.
1. 1. ءبىرىنشى ورىندا پاتەردىڭ ىشكى كەلبەتى جانە تۇرعىندارعا بەرەر اسەرى. مەن بولمەمدى بەزەندىرۋدە ونىڭ جايلىلىعىنا كوڭىل بولەمىن. باسپاناعا ارنالعان بەزەندىرۋ ماتەريالدار: تۇرمىستىق تەحنيكا، جيھاز، گاز پليتاسى جانە بولمە وسىمدىگى ءبىزدىڭ دەنساۋلىعىمىزعا كەرى اسەر ەتەدى. مەنىڭ جوبامداعى باستى ماسەلە – وسى.
1. 2. اكتۋالدى ماسەلە.
1. 2. ەكولوگيالىق لاس ۇيلەر - عالىمدار مەن مامانداردىڭ قيالى ەمەس، ال تۇرعىنداردىڭ ازاپ شەگۋى - بۇل شىندىق. مەنشىكتى پاتەردىڭ ەكولوگيالىق كۇيىنىڭ ماسەلەسى بولىپ تابىلادى، سەبەبى ادام ءومىرىن ۇيىندە وتكىزەدى، سوندىقتان ۇزاق تا باقىتتى ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن، بۇل ەرەجەلەردى ساقتاۋ كەرەك.
1. 3. گيپوتەزا
1. 3. ءومىردىڭ شارتتارىنداي، ءبىز قاجەتتى بىلىمدەرمەن، ەكولوگيالىق كوزقاراسپەن تۇرعىننىڭ قاۋىپسىزدىگى تۋرالى ويلانامىز.
1. 4. جوبانىڭ مىندەتى مەن ماقساتى.
ماقساتى:
ەكولوگيالىق تۇرعىن ءۇي باسپاناسىن باقىلاي وتىرىپ، ونىڭ جارامدىلىق ساپاسىنا باعا بەرۋ جانە كەيبىر جاقسارتۋ جولدارىن ىزدەستىرۋ.
3
مىندەتى:
- ادام دەنساۋلىعى مەن قورشاعان ورتا مەكەندەۋشىسىنىڭ ءوزارا بايلانىسىن كورسەتۋ، وسى ماسەلەگە بايلانىستى تەوريالىق اقپارات جيناۋ.
- ەكولوگيالىق كوزقاراس ارقىلى باسپانانىڭ ىشكى ارلەۋىن باعالاۋ.
باسپانانىڭ ەكولوگيالىق جاعدايىن جاقسارتۋ جولدارىن ۇسىنۋ. ادىستەمە ارقىلى قورشاعان ورتادا ادام ءومىرىنىڭ ەكولوگيالىق جاعدايىنىڭ ساپاسى مەن سانىنىڭ كورسەتكىشىمەن تانىستىرۋ.
1. 5. ادىستەرى
- ادەبيەتپەن جۇمىس.
- زەرتتەۋ.
- فوتوعا ءتۇسىرۋ
- باقىلاۋ ءادىسى
- سالىستىرمالى اناليز
- جوبالاۋ
جوبانىڭ تاجىريبەلىك ماڭىزدىلىعى.
اتالمىش جۇمىس مۇمكىن دەپ كورىنگەن تۇرعىن ءۇي باسپاناسىنىڭ ەكولوگيالىق جاعدايىنا باعا بەرۋگە بولادى: پاتەر، كەڭسە، وقۋ بولمەسى. وسى جوبادا قاجەتتى ۇسىنىستاردى قولدانۋعا بولادى.
2 تاجىريبە ءبولىمى.
2. 1. كوشەمەن تۇرعىن ءۇي باسپاناسىنداعى اۋا.
ءبىزدىڭ قاتەلەسەتىنىمىز ونەركاسىپ پەن ءاۆتوموبيلدىڭ ۋلى، زياندى قالدىقتارى ەسىكتە قالادى، ءۇي مەن مەكەمەگە كىرگەندە كورەمىز. ءبىراق شىندىق – قورقىنىشتى. ءبىزدىڭ ءۇيىمىز بەن جۇمىس ورنىمىزدا اۋامىز تىم لاس، دالاعا قاراعاندا.
4
بەنزول: بوياۋ، جاڭا كىلەم، جاڭا شتورى جانە جيھازدىڭ قاڭىلتىرى.
اممياك: تەمەكىنىڭ ءتۇتىنىنىڭ جانە جۋۋشىنىڭ اقى - پۇلدارى.
حلوروفورم: بوياۋ، جاڭا كىلەم، جاڭا پەردە جانە جيھازدىڭ قاڭىلتىرى.
فورمالدەگيد: تەمەكىنىڭ ءتۇتىنى، فانەرا، شكافتار، جيھاز، دسپ، كەڭسەنىڭ اراقابىرعاسى، جاڭا كىلەم، جاڭا پەردە، ءتۇسقاعازدار جانە ت. ب.
كۇكىرتتىڭ ديوكسيدى، سيانيد جانە كومىرتەكتىڭ توتىعىنىڭ: تەمەكىنىڭ ءتۇتىنى.
15 جىل ارالىقتاعى زەرتتەۋ قورىتىندىسىنا قاراساق ءۇي شارۋاسىنداعى ايەلدىڭ 54% وبا اۋرۋىنان قايتىس بولعان. سەبەبى؟ كۇندەلىكتى قاراپايىم تۇرمىستىق حيميالىق زاتتاردىڭ ارەكەتىنەن.
2. 2 ءۇي ىشىندەگى لاستانۋ كوزدەرى
2. 2. 1. گاز پليتانىڭ لاستانۋ كوزى
بىلەتىنىم، 1، 5 ساعات ەكى كانفورلى گاز پليتا جانۋىنان Sو2H2S جانە كومىرسۋتەك اۋىز ءۇي اۋاسىندا 5 ەسە كوتەرىلىپ شوعىرلانۋى ونەركاسىپتىك ءوندىرىس ءۇشىن قاجەت.
2. 2. 2. باسپانادا اۋانى جاقسارتۋ مولشەرى
باسپانانى جەلدەتۋدە - جاي جانە ءداستۇرلى امالدارى بار. بۇل جاعدايدا تەرەزە سىرتىندا دا اۋانىڭ لاس ەكەنىن ەسكەرۋ كەرەك. سوندىقتان تاڭ الدىندا باسپانانى جەلدەتۋ كەرەك، سەبەبى دالادا كەشكى شاڭ باسىلادى، اۆتوموبيلدەر قوزعالىسى ازايادى.
- ەگەر مۇمكىندىك بولسا، گاز پليتانى ەلەكتر پليتاعا اۋىستىرۋ.
- اس ۇيدە گاز پليتا بولسا، تۇتىندەتبەۋ كەرەك.
- گاز نەمەسە ەلەكتر پليتاعا اۋا تازارتقىشىن ورناتۋ كەرەك.
2. 2. 3. قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ ساپالىعى ادام دەنساۋلىعىنا اسەرى
بولمە ورتاسىنا ارزان پلاستيكالىق قابىرعا جانە اعاشتان جاسالعان پليتالار ورناتۋ ىڭعايسىز.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
