ەكولوگيا جانە ءبىز
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ەكولوگيا جانە ءبىز
ماقساتى: تابيعاتتى قورعاۋ، ەكولوگيالىق تاربيە نەگىزدەرىن قالىپتاستىرۋ
بىلىمدىلىك: قورشاعان ورتانىڭ ساپاسى جانە لاستانۋى تۋرالى، سىرتقى ورتانىڭ بارلىق فاكتورلارىنىڭ ءبىر - بىرىنە بايلانىستىلىعى، ونىڭ ىشىندە ءبىىز جانە تابيعات بايلانىستىلىعىن بىلۋگە ۇيرەتۋ؛
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن، بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ، ءوز بەتىمەن جۇمىسقا داعدىلانۋعا، ءوزىن - ءوزى تانۋعا، ءتىل مانەرىن، وي - ءورىسىن دامىتۋعا بەيىمدەۋ.
تاربيەلىك: تابيعاتتى قورعاي الاتىن ادامگەرشىلىگى مول، ىزگىلىكتى، مادەنيەتتى ۇرپاق تاربيەلەۋ
كورنەكىلىگى: تابيعات تۋرالى قاناتتى سوزدەر، سلايدتار، ءتۇرلى سۋرەتتەر، ماقال ماتەلدەر، جۇمباقتار.
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەر: سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ، ءتۇسىندىرۋ، توپپەن جۇمىس.
ساباق بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ءبارى حورمەن:
امانسىڭ با، التىن كۇن!
كۇننىڭ كوزى اشىلسىن،
كوككە شۋاق شاشىلسىن
قۇتتى قوناق كەلىپتى
تورىمىزگە ەنىپتى
ال، قانەكەي ءبارىمىز
سالەم دەيىك ۇلكەنگە
سالەمەتسىزدەر مە، اپايلار!
كىرىسپە ءسوز:
تابيعات - قوعامنىڭ قورعانى. العاشقى قاۋىمنان قازىرگى عارىش داۋىرىنە دەيىن ادام بالاسىنىڭ ءومىر سۇرۋگە قاجەت بارلىق مۇقتاجىن تابيعات ءوز قازىناسىمەن جومارتتىقپەن وتەۋدە. ومىرىنە، ەكونوميكالىق – گەوگرافيالىق جاعدايىنا، تاريحي دامۋىنا قاراي قازاق حالقى تابيعات قويناۋىندا بىرگە ءوسىپ، بىتە قايناسىپ كەلە جاتىر.
مۇنداي جاقىندىق ولاردى تابيعاتىڭ باۋىرى، جاناشىرى ەتىپ جىبەرگەن. حالىقتىڭ تابيعاتتى قادىرلەپ - قاستەرلەۋگە سەزىمىن بۇكىل ءومىر تاعىلىمىنان كەزدەستىرەمىز.
بالالار تابيعات دەگەندە ويىمىزعا نە كەلەدى؟
تابيعات — ول وسىمدىك. وسىمدىك — بۇل جاسىل جەلەك، كوك مايسا قۇراق، قىزىل - جاسىل گۇلدەر. وسىمدىك اشىققاندا — تاماق، شولدەگەندە — سۋسىن، ىستىقتا — كولەڭكە سايا، سۋىقتا - پانا، اۋىرعاندا — ءدارى، رەنجىگەندە — قۋانتاتىن تابيعاتتىڭ سۇلۋ كوركى — گۇل. وسىمدىك تازا اۋا، ەلىمىزدىڭ داۋلەتى — جاسىل جەلەك، ورمان.
كەزەكتى وقۋشىلاردىڭ تابيعات تۋرالى تاقپاعىنا بەرەيىك:
سۋ دەگەن تىرشىلىكتىڭ قانى ەمەس پە،
سۋ دەگەن تابيعاتتىڭ جانى ەمەس پە!
سۋ جوق جەردە ءومىر جوق، ول، اقيقات،
كۇمىس سۋ، قارا جەردىڭ ءسانى ەمەس پە!
توپىراقتان ءومىر ءيىسى شىعادى
ونى دەنەڭ ءتيىپ كەتسە ۇعادى.
ەڭبەگىڭدى ەسەسىنە بەرەتىن،
جاقسىلىق تا توپىراقتان شىعادى.
تابيعات سەندە ءبارى ورتاق،
اسپانىڭ، كۇنىڭ، ايىڭ دا.
تەگىندە جانىڭ جومارت — اق،
ىزگىلىك جاتىر بويىندا.
تابيعات، قىزىعام سەنىڭ سۋرەتىڭە،
باس يەم سەنىڭ قۇدىرەتىڭە.
تۇراسىڭ كۇللى الەمگە نۇر تاراتىپ،
تۇتقاسى تىرشىلىكتىڭ كۇن بەتىندە.
بۇگىنگى تاقىرىپ تابيعاتقا، جەر ەكولوگياسىنا، ونىڭ ىشىندە قازاقستان ەكولوگياسىنا ياعني ءبىزدىڭ ولكەمىزدىڭ ەكولوگياسىنا ارنالعانىن ۇققان شىعارسىڭدار.
سوزدىك جۇمىس
ەكولوگيا - «ەيكوس» - ءۇي، «لوگوس» - ءبىلىم – قورشاعان ورتا تۋرالى ءبىلىم دەگەن ءسوزدى بىلدىرەدى. ال ەندى، ءبىز تابيعاتتىڭ بولشەكتەرىن قاراستىرىپ شىعايىق. قورشاعان ورتانىڭ ەكولوگياسىن زەرتتەيىك.
— بالالار، ءقازىر ءبىز قازاقستاننىڭ اسەم تابيعاتى تۋرالى جانە وعان ءتيىپ جاتقان زارداپتار تۋرالى ۆيدەوفيلم كورەمىز.
(تالداۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋ)
— كەلەسى كەزەكتى تاپسىرمالارعا بەرەمىز.
1 - جاعدايات. ارمان ب ا ق ىشىندە كەلە جاتىر ەدى، تەرەك بۇتاقتارىن سىندىرىپ، جاتقان با - لالاردى كوردى - دە، تۇرىپ قالدى…
سۇراق:
1. ارمان نە ىستەدى دەپ ويلايسىڭدار؟
2. ارمان قانداي بالا؟
3. بۇتاق سىندىرىپ جاتقان بالالار قانداي ەكەن؟
2 - جاعدايات. سەرىك دوستارىمەن بىرگە اۋىل سىرتىنداعى بۇلاققا كەلدى. ول بۇلاقتىڭ كوزىنىڭ قالدىق شوپتەر، بوساعان ىدىستار مەن قوقىستاردان بىتەلىپ قالعانىن كوردى…
سۇراق:
1. سەرىكتىڭ ارەكەتى قاندا بولادى دەپ ويلايسىڭدار؟
2. سەرىكتىڭ بويىنان قانداي قاسيەتتەردى كورۋگە بولادى؟
3. بۇلاقتىڭ كوزىنىڭ بىتەلىپ قالۋىنا كىمدەر كىنالى دەپ ويلايسىڭدار؟
ەكولوگيا جانە ءبىز جۇكتەۋ
ماقساتى: تابيعاتتى قورعاۋ، ەكولوگيالىق تاربيە نەگىزدەرىن قالىپتاستىرۋ
بىلىمدىلىك: قورشاعان ورتانىڭ ساپاسى جانە لاستانۋى تۋرالى، سىرتقى ورتانىڭ بارلىق فاكتورلارىنىڭ ءبىر - بىرىنە بايلانىستىلىعى، ونىڭ ىشىندە ءبىىز جانە تابيعات بايلانىستىلىعىن بىلۋگە ۇيرەتۋ؛
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن، بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ، ءوز بەتىمەن جۇمىسقا داعدىلانۋعا، ءوزىن - ءوزى تانۋعا، ءتىل مانەرىن، وي - ءورىسىن دامىتۋعا بەيىمدەۋ.
تاربيەلىك: تابيعاتتى قورعاي الاتىن ادامگەرشىلىگى مول، ىزگىلىكتى، مادەنيەتتى ۇرپاق تاربيەلەۋ
كورنەكىلىگى: تابيعات تۋرالى قاناتتى سوزدەر، سلايدتار، ءتۇرلى سۋرەتتەر، ماقال ماتەلدەر، جۇمباقتار.
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەر: سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ، ءتۇسىندىرۋ، توپپەن جۇمىس.
ساباق بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ءبارى حورمەن:
امانسىڭ با، التىن كۇن!
كۇننىڭ كوزى اشىلسىن،
كوككە شۋاق شاشىلسىن
قۇتتى قوناق كەلىپتى
تورىمىزگە ەنىپتى
ال، قانەكەي ءبارىمىز
سالەم دەيىك ۇلكەنگە
سالەمەتسىزدەر مە، اپايلار!
كىرىسپە ءسوز:
تابيعات - قوعامنىڭ قورعانى. العاشقى قاۋىمنان قازىرگى عارىش داۋىرىنە دەيىن ادام بالاسىنىڭ ءومىر سۇرۋگە قاجەت بارلىق مۇقتاجىن تابيعات ءوز قازىناسىمەن جومارتتىقپەن وتەۋدە. ومىرىنە، ەكونوميكالىق – گەوگرافيالىق جاعدايىنا، تاريحي دامۋىنا قاراي قازاق حالقى تابيعات قويناۋىندا بىرگە ءوسىپ، بىتە قايناسىپ كەلە جاتىر.
مۇنداي جاقىندىق ولاردى تابيعاتىڭ باۋىرى، جاناشىرى ەتىپ جىبەرگەن. حالىقتىڭ تابيعاتتى قادىرلەپ - قاستەرلەۋگە سەزىمىن بۇكىل ءومىر تاعىلىمىنان كەزدەستىرەمىز.
بالالار تابيعات دەگەندە ويىمىزعا نە كەلەدى؟
تابيعات — ول وسىمدىك. وسىمدىك — بۇل جاسىل جەلەك، كوك مايسا قۇراق، قىزىل - جاسىل گۇلدەر. وسىمدىك اشىققاندا — تاماق، شولدەگەندە — سۋسىن، ىستىقتا — كولەڭكە سايا، سۋىقتا - پانا، اۋىرعاندا — ءدارى، رەنجىگەندە — قۋانتاتىن تابيعاتتىڭ سۇلۋ كوركى — گۇل. وسىمدىك تازا اۋا، ەلىمىزدىڭ داۋلەتى — جاسىل جەلەك، ورمان.
كەزەكتى وقۋشىلاردىڭ تابيعات تۋرالى تاقپاعىنا بەرەيىك:
سۋ دەگەن تىرشىلىكتىڭ قانى ەمەس پە،
سۋ دەگەن تابيعاتتىڭ جانى ەمەس پە!
سۋ جوق جەردە ءومىر جوق، ول، اقيقات،
كۇمىس سۋ، قارا جەردىڭ ءسانى ەمەس پە!
توپىراقتان ءومىر ءيىسى شىعادى
ونى دەنەڭ ءتيىپ كەتسە ۇعادى.
ەڭبەگىڭدى ەسەسىنە بەرەتىن،
جاقسىلىق تا توپىراقتان شىعادى.
تابيعات سەندە ءبارى ورتاق،
اسپانىڭ، كۇنىڭ، ايىڭ دا.
تەگىندە جانىڭ جومارت — اق،
ىزگىلىك جاتىر بويىندا.
تابيعات، قىزىعام سەنىڭ سۋرەتىڭە،
باس يەم سەنىڭ قۇدىرەتىڭە.
تۇراسىڭ كۇللى الەمگە نۇر تاراتىپ،
تۇتقاسى تىرشىلىكتىڭ كۇن بەتىندە.
بۇگىنگى تاقىرىپ تابيعاتقا، جەر ەكولوگياسىنا، ونىڭ ىشىندە قازاقستان ەكولوگياسىنا ياعني ءبىزدىڭ ولكەمىزدىڭ ەكولوگياسىنا ارنالعانىن ۇققان شىعارسىڭدار.
سوزدىك جۇمىس
ەكولوگيا - «ەيكوس» - ءۇي، «لوگوس» - ءبىلىم – قورشاعان ورتا تۋرالى ءبىلىم دەگەن ءسوزدى بىلدىرەدى. ال ەندى، ءبىز تابيعاتتىڭ بولشەكتەرىن قاراستىرىپ شىعايىق. قورشاعان ورتانىڭ ەكولوگياسىن زەرتتەيىك.
— بالالار، ءقازىر ءبىز قازاقستاننىڭ اسەم تابيعاتى تۋرالى جانە وعان ءتيىپ جاتقان زارداپتار تۋرالى ۆيدەوفيلم كورەمىز.
(تالداۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋ)
— كەلەسى كەزەكتى تاپسىرمالارعا بەرەمىز.
1 - جاعدايات. ارمان ب ا ق ىشىندە كەلە جاتىر ەدى، تەرەك بۇتاقتارىن سىندىرىپ، جاتقان با - لالاردى كوردى - دە، تۇرىپ قالدى…
سۇراق:
1. ارمان نە ىستەدى دەپ ويلايسىڭدار؟
2. ارمان قانداي بالا؟
3. بۇتاق سىندىرىپ جاتقان بالالار قانداي ەكەن؟
2 - جاعدايات. سەرىك دوستارىمەن بىرگە اۋىل سىرتىنداعى بۇلاققا كەلدى. ول بۇلاقتىڭ كوزىنىڭ قالدىق شوپتەر، بوساعان ىدىستار مەن قوقىستاردان بىتەلىپ قالعانىن كوردى…
سۇراق:
1. سەرىكتىڭ ارەكەتى قاندا بولادى دەپ ويلايسىڭدار؟
2. سەرىكتىڭ بويىنان قانداي قاسيەتتەردى كورۋگە بولادى؟
3. بۇلاقتىڭ كوزىنىڭ بىتەلىپ قالۋىنا كىمدەر كىنالى دەپ ويلايسىڭدار؟
ەكولوگيا جانە ءبىز جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ينفورماتيكا ءپانى بويىنشا 2019 – 2020 جىلىنا ارنالعان تاقىرىپتىق - كۇنتىزبەلىك جوسپار
