ەلەكتر ءورىسى. ەلەكتر ءورىسىنىڭ كەرنەۋلىگى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ەلەكتر ءورىسى. ەلەكتر ءورىسىنىڭ كەرنەۋلىگى (8 كلاسس)
ساباق ماقساتى:
بىلىمدىلىك: ەلەكتر ءورىسىنىڭ بار ەكەندىگىن مىسالدار ارقىلى ءتۇسىندىرۋ. ەلەكتر ءورىسىنىڭ كەرنەۋلىگىنىڭ كورنەكى كەسكىنىن سالۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىنىڭ وي - ورىسىنە، تانىمدىلىعىن كەڭەيتۋ.
تاربيەلىك: وزدىگىنەن ىزدەنۋگە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس.
ساباقتىڭ ءتيپى: ىزدەنۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ەلەكتروسكوپ، شارلار ەبونيت جانە شىنى تاياقشالار، ءجۇن، جىبەك ماتا قيىندىلارى.
• ساباقتىڭ ۇرانى:
• باقىلاۋ مەن تاجىريبە فيزيكالىق ءبىلىمنىڭ كوزى.
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ.
ءىى. ەسكە ءتۇسىرۋ ستراتەگياسى.
ەلەكتر پريبورلارى
ەلەكتر ءسوزى قالاي پايدا بولدى
ەلەكترلەنۋ دەگەنىمىز نە؟
ەلەكتر زاريادى. وڭ جانە تەرىس زاريادتار قاسيەتتەرى.
زاريادتىڭ ساقتالۋ زاڭى.
ەلەكتر وتكىزگىشتەر جانە وتكىزبەيتىندەرگە نە جاتادى.
دەنەلەردىڭ ەلەكترلەنگەنىن قانداي قۇرالمەن انىقتايدى.
ەلەكترون دەگەن نە؟ زاريادى نەگە تەڭ.
اتوم قۇرلىسىن اشقان كىم؟
ەلەكترلەنگەن دەنەلەر اراسىنداعى كۇش.
ءىىى. جاڭا ساباق.
مىسالى: جەر مەن تاس ءبىرىن – ءبىرى بەلگىلى كۇشپەن تارتادى. جەر مەن تاستىڭ اراسىندا تارتىلىس ءورىسى بار. سول سياقتى قاعازدى ۇساق قيىندىلارىنا ەلەكترلەنگەن دەنە، مىسالى ۇيكەلگەن ەبونيت تاياقشانى جاقىنداتساق، قاعاز قيىندىلارىمەن تاياقشا ءبىرشاما قاشىقتىقتان تارتىلاتىنىن بايقايمىز. ياعني ەلەكترلەنگەن دەنەلەر (اراسىندا) اينالاسىندا ەلەكتر ءورىسى بار. ەلەكتر ءورىسىن كوزبەن كورىپ، قولمەن ۇستاي المايمىز. ونى زاريادتالعان دەنەگە ارەكەتىمەن بايقايمىز. ەلەكتر ءورىسى ۇعىمىن اعىلشىن عالىمدارى م. فارادەي مەن دجەيمس ماكسۆەلل ەنگىزدى. ەلەكتر ءورىسىنىڭ اسەرى زاريادتالعان دەنەلەر اينالاسىندا كۇشتىرەك بولادى دا، ودان الىستاعان سايىن ءورىس السىرەي بەرەدى.
ءىV. وي دامىتۋ ستراتەگياسى.
№15
1. 10 سم قاشىقتىقتاعى 2، 7*10 - 6 كل نۇكتەلىك زاريادتىڭ ەلەكتر ءورىسىنىڭ كەرنەۋلىگىن انىقتاڭدار. زارياد سۋدا ورنالاسقان.
2. بەتىنىڭ ەلەكتر ءورىسىنىڭ كەرنەۋلىگى 4*10 - 6 ن/كل بولسا، راديۋسى 3 سم مەتالل شارعا قانداي زارياد بەرىلگەن؟
3. كەرنەۋلىگى 3*105 ن/كل بىرتەكتى ەلەكتر ورىسىندە تەپە – تەڭدىك قالىپتا بولاتىن ماسساسى 10 - 9 گ مىرىش توزاڭىنىڭ زاريادى نەگە تەڭ؟
V. ەركىن ىزدەنىس ستراتەگياسى.
1. ءۇرىلىپ جىپكە بايلانعان 2 شاردى گازەتكە ۇيكەپ – ۇيكەپ ءبىر – بىرىنە جاقىنداتىڭىز. ولار ءبىرىن – ءبىرى تەبەدى، نەلىكتەن؟
2. ءبىر شاردى گازەتپەن ۇيكەپ، ەكىنشىسىن جۇنمەن ۇيكەپ، ءبىر – بىرىنە جاقىنداتىڭىز. ولار ءبىرىن – ءبىرى تارتادى. نەلىكتەن؟
3. شاردى گازەتپەن ۇيكەپ بولمە توبەسىنە اپارىپ جىبەرىپ قال. شار توبەدە ءبىراز تۇرىپ قالادى. نەلىكتەن؟
Vءى. بايلانىس ستراتەگياسى.
تەست سۇراقتارى.
1. ەكى دەنەنىڭ ۇيكەلىسىنەن ۇنەمى...
ا) ەكى دەنە دە وڭ زارياد الادى.
ۆ) ەكى دەنە دە تەرىس زارياد الادى.
س) بىرەۋى وڭ، بىرەۋى تەرىس زارياد الادى.
د) نەيترال بولىپ قالا بەرەدى.
ە) دەنەلەر كەزەك – كەزەك بەلگىلەرىن سينحروندى وزگەرتىپ وتىرادى.
2. سي جۇيەسىندە زاريادتىڭ ولشەم بىرلىگى
ا) كل ۆ) دج س) ۆ د) ن ە) ۆ/م
3. اتوم قۇرامىنا كىرەتىن ەلەمەنتار بولشەكتىڭ زاريادى و - گە تەڭ.
ا) ەلەكترون
ۆ) پروتون
س) نەيترون
د) يون
ە) كۆارك
4. ەكى نۇكتەلىك زاريادتىڭ اراقاشىقتىعىن 4 ەسە كەمىتسە، ولاردىڭ ءوزارا اسەرلەسۋ كۇشى قالاي وزگەرەدى؟
ا) 16 ەسە كەميدى.
ۆ) 16 ەسە ارتادى.
س) 4 ەسە كەميدى
د) 4 ەسە ارتادى
ە) وزگەرمەيدى
5. اتومنىڭ يادرولىق مودەلىن ۇسىنعان عالىم.
ا) د. تومسون
ۆ) ە. رەزەرفورد.
س) ي. نيۋتون
د) ن. بور.
ە) ا. بەككەرەل
6. ەكى شار جىبەك جىپكە ىلىنگەن. سۋرەت بويىنشا اتتاس زاريادتالعان شارلار.
ا) 2 ۆ) 3 س) 2 جانە 3 د) 1 جانە 2 ە) 1
7. كەرنەۋلىگى 2000 ن/كل بىرتەكتى ەلەكتر ءورىسى 5*10 - 6 كل زاريادقا اسەر ەتەتىن كۇشتىڭ ءمانى.
ا) 4*10 - 4ن؛
ۆ) 4*104ن؛
س) 0، 001 ن؛
د) 2، 5 ن؛
ە) 102ن.
8. ەلەكتر ءورىسىنىڭ كەرنەۋلىگىنىڭ ولشەم بىرلىگى.
ا) ن/م؛ ۆ) ن/كل؛ س) كل؛ د) ن؛ ە) ۆ.
9. ەلەكتر ءورىسىنىڭ كۇش سىزىقتارى
ا) وڭ زاريادتان باستالىپ تەرىس زاريادتان اياقتادى؛
ۆ) تەرىس زاريادتان باستالىپ وڭ زاريادتان اياقتالادى؛
س) ەل. ءورىسى كۇش سىزىعى بولمايدى.
10. ەلەكتر ءورىسى ۇعىمىن ەنگىزگەن عالىمدار
ا) م. فارادەي مەن دج ماكسۆەلل
ۆ) ە. رەزەرفورد.
س) ش. كۋلون
د) ا. يوففە مەن ر. ميلليكەن
ە) ي. نيۋتون
Vءىى. قوسىمشا ينفورماسيا ستراتەگياسى
ۇيگە تاپسىرما
ساباق ماقساتى:
بىلىمدىلىك: ەلەكتر ءورىسىنىڭ بار ەكەندىگىن مىسالدار ارقىلى ءتۇسىندىرۋ. ەلەكتر ءورىسىنىڭ كەرنەۋلىگىنىڭ كورنەكى كەسكىنىن سالۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىنىڭ وي - ورىسىنە، تانىمدىلىعىن كەڭەيتۋ.
تاربيەلىك: وزدىگىنەن ىزدەنۋگە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس.
ساباقتىڭ ءتيپى: ىزدەنۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ەلەكتروسكوپ، شارلار ەبونيت جانە شىنى تاياقشالار، ءجۇن، جىبەك ماتا قيىندىلارى.
• ساباقتىڭ ۇرانى:
• باقىلاۋ مەن تاجىريبە فيزيكالىق ءبىلىمنىڭ كوزى.
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ.
ءىى. ەسكە ءتۇسىرۋ ستراتەگياسى.
ەلەكتر پريبورلارى
ەلەكتر ءسوزى قالاي پايدا بولدى
ەلەكترلەنۋ دەگەنىمىز نە؟
ەلەكتر زاريادى. وڭ جانە تەرىس زاريادتار قاسيەتتەرى.
زاريادتىڭ ساقتالۋ زاڭى.
ەلەكتر وتكىزگىشتەر جانە وتكىزبەيتىندەرگە نە جاتادى.
دەنەلەردىڭ ەلەكترلەنگەنىن قانداي قۇرالمەن انىقتايدى.
ەلەكترون دەگەن نە؟ زاريادى نەگە تەڭ.
اتوم قۇرلىسىن اشقان كىم؟
ەلەكترلەنگەن دەنەلەر اراسىنداعى كۇش.
ءىىى. جاڭا ساباق.
مىسالى: جەر مەن تاس ءبىرىن – ءبىرى بەلگىلى كۇشپەن تارتادى. جەر مەن تاستىڭ اراسىندا تارتىلىس ءورىسى بار. سول سياقتى قاعازدى ۇساق قيىندىلارىنا ەلەكترلەنگەن دەنە، مىسالى ۇيكەلگەن ەبونيت تاياقشانى جاقىنداتساق، قاعاز قيىندىلارىمەن تاياقشا ءبىرشاما قاشىقتىقتان تارتىلاتىنىن بايقايمىز. ياعني ەلەكترلەنگەن دەنەلەر (اراسىندا) اينالاسىندا ەلەكتر ءورىسى بار. ەلەكتر ءورىسىن كوزبەن كورىپ، قولمەن ۇستاي المايمىز. ونى زاريادتالعان دەنەگە ارەكەتىمەن بايقايمىز. ەلەكتر ءورىسى ۇعىمىن اعىلشىن عالىمدارى م. فارادەي مەن دجەيمس ماكسۆەلل ەنگىزدى. ەلەكتر ءورىسىنىڭ اسەرى زاريادتالعان دەنەلەر اينالاسىندا كۇشتىرەك بولادى دا، ودان الىستاعان سايىن ءورىس السىرەي بەرەدى.
ءىV. وي دامىتۋ ستراتەگياسى.
№15
1. 10 سم قاشىقتىقتاعى 2، 7*10 - 6 كل نۇكتەلىك زاريادتىڭ ەلەكتر ءورىسىنىڭ كەرنەۋلىگىن انىقتاڭدار. زارياد سۋدا ورنالاسقان.
2. بەتىنىڭ ەلەكتر ءورىسىنىڭ كەرنەۋلىگى 4*10 - 6 ن/كل بولسا، راديۋسى 3 سم مەتالل شارعا قانداي زارياد بەرىلگەن؟
3. كەرنەۋلىگى 3*105 ن/كل بىرتەكتى ەلەكتر ورىسىندە تەپە – تەڭدىك قالىپتا بولاتىن ماسساسى 10 - 9 گ مىرىش توزاڭىنىڭ زاريادى نەگە تەڭ؟
V. ەركىن ىزدەنىس ستراتەگياسى.
1. ءۇرىلىپ جىپكە بايلانعان 2 شاردى گازەتكە ۇيكەپ – ۇيكەپ ءبىر – بىرىنە جاقىنداتىڭىز. ولار ءبىرىن – ءبىرى تەبەدى، نەلىكتەن؟
2. ءبىر شاردى گازەتپەن ۇيكەپ، ەكىنشىسىن جۇنمەن ۇيكەپ، ءبىر – بىرىنە جاقىنداتىڭىز. ولار ءبىرىن – ءبىرى تارتادى. نەلىكتەن؟
3. شاردى گازەتپەن ۇيكەپ بولمە توبەسىنە اپارىپ جىبەرىپ قال. شار توبەدە ءبىراز تۇرىپ قالادى. نەلىكتەن؟
Vءى. بايلانىس ستراتەگياسى.
تەست سۇراقتارى.
1. ەكى دەنەنىڭ ۇيكەلىسىنەن ۇنەمى...
ا) ەكى دەنە دە وڭ زارياد الادى.
ۆ) ەكى دەنە دە تەرىس زارياد الادى.
س) بىرەۋى وڭ، بىرەۋى تەرىس زارياد الادى.
د) نەيترال بولىپ قالا بەرەدى.
ە) دەنەلەر كەزەك – كەزەك بەلگىلەرىن سينحروندى وزگەرتىپ وتىرادى.
2. سي جۇيەسىندە زاريادتىڭ ولشەم بىرلىگى
ا) كل ۆ) دج س) ۆ د) ن ە) ۆ/م
3. اتوم قۇرامىنا كىرەتىن ەلەمەنتار بولشەكتىڭ زاريادى و - گە تەڭ.
ا) ەلەكترون
ۆ) پروتون
س) نەيترون
د) يون
ە) كۆارك
4. ەكى نۇكتەلىك زاريادتىڭ اراقاشىقتىعىن 4 ەسە كەمىتسە، ولاردىڭ ءوزارا اسەرلەسۋ كۇشى قالاي وزگەرەدى؟
ا) 16 ەسە كەميدى.
ۆ) 16 ەسە ارتادى.
س) 4 ەسە كەميدى
د) 4 ەسە ارتادى
ە) وزگەرمەيدى
5. اتومنىڭ يادرولىق مودەلىن ۇسىنعان عالىم.
ا) د. تومسون
ۆ) ە. رەزەرفورد.
س) ي. نيۋتون
د) ن. بور.
ە) ا. بەككەرەل
6. ەكى شار جىبەك جىپكە ىلىنگەن. سۋرەت بويىنشا اتتاس زاريادتالعان شارلار.
ا) 2 ۆ) 3 س) 2 جانە 3 د) 1 جانە 2 ە) 1
7. كەرنەۋلىگى 2000 ن/كل بىرتەكتى ەلەكتر ءورىسى 5*10 - 6 كل زاريادقا اسەر ەتەتىن كۇشتىڭ ءمانى.
ا) 4*10 - 4ن؛
ۆ) 4*104ن؛
س) 0، 001 ن؛
د) 2، 5 ن؛
ە) 102ن.
8. ەلەكتر ءورىسىنىڭ كەرنەۋلىگىنىڭ ولشەم بىرلىگى.
ا) ن/م؛ ۆ) ن/كل؛ س) كل؛ د) ن؛ ە) ۆ.
9. ەلەكتر ءورىسىنىڭ كۇش سىزىقتارى
ا) وڭ زاريادتان باستالىپ تەرىس زاريادتان اياقتادى؛
ۆ) تەرىس زاريادتان باستالىپ وڭ زاريادتان اياقتالادى؛
س) ەل. ءورىسى كۇش سىزىعى بولمايدى.
10. ەلەكتر ءورىسى ۇعىمىن ەنگىزگەن عالىمدار
ا) م. فارادەي مەن دج ماكسۆەلل
ۆ) ە. رەزەرفورد.
س) ش. كۋلون
د) ا. يوففە مەن ر. ميلليكەن
ە) ي. نيۋتون
Vءىى. قوسىمشا ينفورماسيا ستراتەگياسى
ۇيگە تاپسىرما
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
تاقىرىبى: جۇرەك - قان اينالىمنىڭ نەگىزگى مۇشەسى
