ەلىكتەۋ سوزدەر
6 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ەلىكتەۋ سوزدەر
ساباقتىڭ بىلىمدىلىك ماقساتى: ەلىكتەۋ سوزدەردىڭ ماعىنالىق ەرەكشەلىگىن تانىتۋ، لەكسيكالىق سوزدىك قورلارىن دامىتۋ، ءبىلىم، بىلىك داعدىنى قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ دامىتۋشىلىق ماقساتى: وقۋشىلاردى حالىقتىق پەداگوگيكا تۇرعىسىنان تاربيەلەۋ، ءسوز ونەرىن قادىرلەي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ تاربيەلىك ماقساتى: سوزدەردى بايلانىستىرىپ سويلەۋگە جاتتىقتىرۋ، وقۋشىلاردى جيناقىلىققا، ەڭبەكسۇيگىشتىككە، ادامگەرشىلىككە، تۋعان حالقىنىڭ سالت - ءداستۇرىن قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: بىلىك پەن داعدىنى قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: مۋلتيمەديا، ءسوزجۇمباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، سۋرەتپەن جۇمىس، ءماتىن قۇراۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، سۋرەت.
ساباقتىڭ ءجۇرۋ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ. 298 - جاتتىعۋ
II. جاڭا ساباق
1) ەلىكتەۋ سوزدەر ماعىناسى جاعىنان اينالاداعى ءارتۇرلى دىبىسقا جانە جەكە قيمىلعا، ءىس - ارەكەتكە ەلىكتەۋدى بىلدىرۋىنە بايلانىستى ەلىكتەۋىش سوزدەر جانە بەينەلەۋىش سوزدەر بولىپ ەكىگە بولىنەدى
ەلىكتەۋ سوزدەر
ماعىناسى قاراي
ەلىكتەۋىش سوزدەر بەينەلەۋىش سوزدەر
ءتۇرلى دىبىستارعا ەلىكتەۋدەن تۋىنداعان ەلىكتەۋ سوزدەر كورۋ ارقىلى سيپاتتايتىن ەلىكتەۋ سوزدەر
تارس، سارت - سۇرت، تاسىر - تۇسىر، سالدىر - گۇلدىر، ارس - ارس، ت. ب. ماڭ - ماڭ، سىلق، جالت، مورت، قيساڭ - قيساڭ، ەربەڭ - ەربەڭ ت. ب.
تاقتاعا مىنا مىسالدار جازىلادى. وقۋشىلارمەن بىرلەسە وتىرىپ، ەلىكتەۋ سوزدەردىڭ ماعىنالىق تۇرلەرىن اجىراتۋ.
سەڭدەي تۇتاسقان سىرەۋ قاردى مىقتى اتتار كۇتىرلەتىپ بۇزىپ كەلەدى.
كەيدە ءسال نارسەگە ەلەڭ ەتىپ، قۇلاقتارىن تىگە قالادى.
سول تۇياقتارى سىرەۋ قاردى كۇرت - كۇرت باسقان سايىن، جالدارى ءدىر - ءدىر ەتەدى.
تەڭىز بەتتەن جاپالاقتاپ قار جاۋىپ تۇر.
(ءا. نۇرپەيىسوۆ)
سويلەمدەردەگى ەلىكتەۋ سوزدەردىڭ ماعىنالىق تۇرلەرىن اجىراتىپ، سويلەمدەگى كۇتىرلەتىپ.................... دەگەن سوزدەر اينالاداعى قۇبىلىستار مەن زاتتاردىڭ دىبىستارىنا، سىرتقى تۇرىنە، قيمىل - ارەكەتتەرىنە ەلىكتەۋدەن تۋعان. ەندەشە، ولار ەلىكتەۋ سوزدەر دەپ اتالادى.
2) وقۋشىلار وقۋلىقتان 299، 303 جاتتىعۋلاردى ورىندايدى.
3) وي قوزعاۋ
ا) قاز قاڭقىلدايدى، قارعا قارقىلدايدى، ساۋىسقان شىق - شىق ەتەدى، باقا باقىلدايدى، جىلان ىسىلدايدى، يت ىرىلدايدى، تاۋىق قىت - قىتتايدى.
ءا) جىمىڭداۋ، سىلق - سىلق، ساق - ساق، قارق - قارق، ىرجىڭ - ىرجىڭ، جىميىپ كۇلۋ، شيق - شيق كۇلۋ، ىرجاقتاۋ.
4) «ويلان، تاپ!» ايدارىمەن وقۋشىلار ادەبيەت پانىنەن وتكەندەرىن ەسكە ءتۇسىرىپ، تاپسىرما ورىندايدى.
ا) جۇرەگىم ءلۇپ - ءلۇپ ەتىپ، القىمىما تىعىلادى.
ب. سوقپاقبايەۆ «مەنىڭ اتىم قوجا»
ءا) ءوزى قۇپ - قۋ بولىپ سىلق ەتىپ قۇلاپ بارا جاتىر.
ب. سوقپاقبايەۆ «مەنىڭ اتىم قوجا»
ب) فەدوروۆتىڭ كوز وتى جارق ەتىپ، دۇنيە تۇماندانىپ، تەڭسەلىپ بارا جاتقانداي بولدى.
فەدوروۆ جالت ەتىپ، تۇزداي كوك كوزىمەن ەلامانعا قادالا قارادى.
ءا. نۇرپەيىسوۆ «بالىقشىلار»
ۆ) كىسەندەر داۋسى گۇرس - گۇرس ەتەدى.
ش. مۇرتازا «تۇتقىن بالا»
گ) اقشا ماڭدايلى، كەڭ سۇلۋ ءجۇزدى ۇمىتەي اشىق ۇنمەن سىڭق - سىڭق ەتىپ، ءۇي ىشىنە ەستىرتە كۇلەدى.
م. اۋەزوۆ «ءبىرجان سال اباي اۋلىندا»
5) شىعارماشىلىق جۇمىس. جايلاۋدا. (سۋرەتپەن جۇمىس)
مىنا سوزدەردى قاتىستىرىپ ءماتىن قۇرۋ: قارش - قارش، ماڭ - ماڭ، ابىر - سابىر، دابىر - دۇبىر.
6) كەسپە قاعازدارمەن جۇمىس (مورفولوگيالىق تالداۋ)
7) ءسوزجۇمباقتى شەشۋ.
1. بەسىنشى ءسوز تابى
2. بيىك ءسوزىنىڭ ءانتونيمى
3. ادەمى ءسوزىنىڭ ءسينونيمى
4. ۇلكەن ءسوزىنىڭ ءانتونيمى
5. كۇشەيتكىش ۇستەۋ
6. ءتورتىنشى ءسوز تابى
7. تۇيىق ەتىستىكتىڭ جۇرناعى
8. التىنشى ءسوز تابى
9. ەتىستىكتىڭ ەرەكشە ءتۇرى
10. ەتىستىڭ ءتۇرى
III. بەكىتۋ. «سەرگىتۋ» ءساتى
1. قالقيعان ۇزىن قۇلاعى،
ەلەڭدەپ قورقىپ تۇرادى. (قويان)
2. تارپاڭ - تارپاڭ تاربيعان،
ءتۇرى جامان جاربيعان.(تاسباقا)
3. كوك كويلەكتى جەڭەشەم،
كولبەڭ - كولبەڭ ەتەدى.
جەلمەن ۇشىپ كەتەدى،
جەر تۇبىنە جەتەدى. (ءتۇتىن)
4. جىلت - جىلت ەتكەن،
جىرادان وتكەن. (سۋ)
5. اياعى بىرەۋ، قولى جوق،
شيىر - شيىر جولى كوپ. (قالامساپ)
IV. قورىتىندى. ساباعىمىز اياقتالىپ كەلەدى، ەندەشە ءبىز ەلىكتەۋ سوزدەردىڭ ماعىنالىق جاعىنان ەلىكتەۋىش، بەينەلەۋىش سوزدەر بولىپ بولىنەتىنىن بىلدىك جانە ەڭ ماڭىزدىسى، باسقا ءسوز تاپتارىنا ۇقسامايتىن ماعىنالىق ەرەكشەلىگى: ەلىكتەۋ سوزدەر كوبىنەسە كومەكشى ەتىستىكتەرمەن تىركەسىپ، كەيدە قايتالانىپ، قوسارلانىپ كەلىپ وتىراتىنىن بىلدىك.
(كىم مىسال ايتادى. وقۋشىلار مىسال كەلتىرەدى: سارت ەتتى، ساڭق - ساڭق ەتتى، بۇرق - سارق ەتىپ قاينادى)
V. وقۋشىلاردى باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما: ەلىكتەۋ سوزدەردى قاتىستىرىپ، 2 - 3 ماقال - ماتەل جازىپ كەلۋ.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ەلىكتەۋ سوزدەر
ساباقتىڭ بىلىمدىلىك ماقساتى: ەلىكتەۋ سوزدەردىڭ ماعىنالىق ەرەكشەلىگىن تانىتۋ، لەكسيكالىق سوزدىك قورلارىن دامىتۋ، ءبىلىم، بىلىك داعدىنى قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ دامىتۋشىلىق ماقساتى: وقۋشىلاردى حالىقتىق پەداگوگيكا تۇرعىسىنان تاربيەلەۋ، ءسوز ونەرىن قادىرلەي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ تاربيەلىك ماقساتى: سوزدەردى بايلانىستىرىپ سويلەۋگە جاتتىقتىرۋ، وقۋشىلاردى جيناقىلىققا، ەڭبەكسۇيگىشتىككە، ادامگەرشىلىككە، تۋعان حالقىنىڭ سالت - ءداستۇرىن قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: بىلىك پەن داعدىنى قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: مۋلتيمەديا، ءسوزجۇمباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، سۋرەتپەن جۇمىس، ءماتىن قۇراۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، سۋرەت.
ساباقتىڭ ءجۇرۋ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ. 298 - جاتتىعۋ
II. جاڭا ساباق
1) ەلىكتەۋ سوزدەر ماعىناسى جاعىنان اينالاداعى ءارتۇرلى دىبىسقا جانە جەكە قيمىلعا، ءىس - ارەكەتكە ەلىكتەۋدى بىلدىرۋىنە بايلانىستى ەلىكتەۋىش سوزدەر جانە بەينەلەۋىش سوزدەر بولىپ ەكىگە بولىنەدى
ەلىكتەۋ سوزدەر
ماعىناسى قاراي
ەلىكتەۋىش سوزدەر بەينەلەۋىش سوزدەر
ءتۇرلى دىبىستارعا ەلىكتەۋدەن تۋىنداعان ەلىكتەۋ سوزدەر كورۋ ارقىلى سيپاتتايتىن ەلىكتەۋ سوزدەر
تارس، سارت - سۇرت، تاسىر - تۇسىر، سالدىر - گۇلدىر، ارس - ارس، ت. ب. ماڭ - ماڭ، سىلق، جالت، مورت، قيساڭ - قيساڭ، ەربەڭ - ەربەڭ ت. ب.
تاقتاعا مىنا مىسالدار جازىلادى. وقۋشىلارمەن بىرلەسە وتىرىپ، ەلىكتەۋ سوزدەردىڭ ماعىنالىق تۇرلەرىن اجىراتۋ.
سەڭدەي تۇتاسقان سىرەۋ قاردى مىقتى اتتار كۇتىرلەتىپ بۇزىپ كەلەدى.
كەيدە ءسال نارسەگە ەلەڭ ەتىپ، قۇلاقتارىن تىگە قالادى.
سول تۇياقتارى سىرەۋ قاردى كۇرت - كۇرت باسقان سايىن، جالدارى ءدىر - ءدىر ەتەدى.
تەڭىز بەتتەن جاپالاقتاپ قار جاۋىپ تۇر.
(ءا. نۇرپەيىسوۆ)
سويلەمدەردەگى ەلىكتەۋ سوزدەردىڭ ماعىنالىق تۇرلەرىن اجىراتىپ، سويلەمدەگى كۇتىرلەتىپ.................... دەگەن سوزدەر اينالاداعى قۇبىلىستار مەن زاتتاردىڭ دىبىستارىنا، سىرتقى تۇرىنە، قيمىل - ارەكەتتەرىنە ەلىكتەۋدەن تۋعان. ەندەشە، ولار ەلىكتەۋ سوزدەر دەپ اتالادى.
2) وقۋشىلار وقۋلىقتان 299، 303 جاتتىعۋلاردى ورىندايدى.
3) وي قوزعاۋ
ا) قاز قاڭقىلدايدى، قارعا قارقىلدايدى، ساۋىسقان شىق - شىق ەتەدى، باقا باقىلدايدى، جىلان ىسىلدايدى، يت ىرىلدايدى، تاۋىق قىت - قىتتايدى.
ءا) جىمىڭداۋ، سىلق - سىلق، ساق - ساق، قارق - قارق، ىرجىڭ - ىرجىڭ، جىميىپ كۇلۋ، شيق - شيق كۇلۋ، ىرجاقتاۋ.
4) «ويلان، تاپ!» ايدارىمەن وقۋشىلار ادەبيەت پانىنەن وتكەندەرىن ەسكە ءتۇسىرىپ، تاپسىرما ورىندايدى.
ا) جۇرەگىم ءلۇپ - ءلۇپ ەتىپ، القىمىما تىعىلادى.
ب. سوقپاقبايەۆ «مەنىڭ اتىم قوجا»
ءا) ءوزى قۇپ - قۋ بولىپ سىلق ەتىپ قۇلاپ بارا جاتىر.
ب. سوقپاقبايەۆ «مەنىڭ اتىم قوجا»
ب) فەدوروۆتىڭ كوز وتى جارق ەتىپ، دۇنيە تۇماندانىپ، تەڭسەلىپ بارا جاتقانداي بولدى.
فەدوروۆ جالت ەتىپ، تۇزداي كوك كوزىمەن ەلامانعا قادالا قارادى.
ءا. نۇرپەيىسوۆ «بالىقشىلار»
ۆ) كىسەندەر داۋسى گۇرس - گۇرس ەتەدى.
ش. مۇرتازا «تۇتقىن بالا»
گ) اقشا ماڭدايلى، كەڭ سۇلۋ ءجۇزدى ۇمىتەي اشىق ۇنمەن سىڭق - سىڭق ەتىپ، ءۇي ىشىنە ەستىرتە كۇلەدى.
م. اۋەزوۆ «ءبىرجان سال اباي اۋلىندا»
5) شىعارماشىلىق جۇمىس. جايلاۋدا. (سۋرەتپەن جۇمىس)
مىنا سوزدەردى قاتىستىرىپ ءماتىن قۇرۋ: قارش - قارش، ماڭ - ماڭ، ابىر - سابىر، دابىر - دۇبىر.
6) كەسپە قاعازدارمەن جۇمىس (مورفولوگيالىق تالداۋ)
7) ءسوزجۇمباقتى شەشۋ.
1. بەسىنشى ءسوز تابى
2. بيىك ءسوزىنىڭ ءانتونيمى
3. ادەمى ءسوزىنىڭ ءسينونيمى
4. ۇلكەن ءسوزىنىڭ ءانتونيمى
5. كۇشەيتكىش ۇستەۋ
6. ءتورتىنشى ءسوز تابى
7. تۇيىق ەتىستىكتىڭ جۇرناعى
8. التىنشى ءسوز تابى
9. ەتىستىكتىڭ ەرەكشە ءتۇرى
10. ەتىستىڭ ءتۇرى
III. بەكىتۋ. «سەرگىتۋ» ءساتى
1. قالقيعان ۇزىن قۇلاعى،
ەلەڭدەپ قورقىپ تۇرادى. (قويان)
2. تارپاڭ - تارپاڭ تاربيعان،
ءتۇرى جامان جاربيعان.(تاسباقا)
3. كوك كويلەكتى جەڭەشەم،
كولبەڭ - كولبەڭ ەتەدى.
جەلمەن ۇشىپ كەتەدى،
جەر تۇبىنە جەتەدى. (ءتۇتىن)
4. جىلت - جىلت ەتكەن،
جىرادان وتكەن. (سۋ)
5. اياعى بىرەۋ، قولى جوق،
شيىر - شيىر جولى كوپ. (قالامساپ)
IV. قورىتىندى. ساباعىمىز اياقتالىپ كەلەدى، ەندەشە ءبىز ەلىكتەۋ سوزدەردىڭ ماعىنالىق جاعىنان ەلىكتەۋىش، بەينەلەۋىش سوزدەر بولىپ بولىنەتىنىن بىلدىك جانە ەڭ ماڭىزدىسى، باسقا ءسوز تاپتارىنا ۇقسامايتىن ماعىنالىق ەرەكشەلىگى: ەلىكتەۋ سوزدەر كوبىنەسە كومەكشى ەتىستىكتەرمەن تىركەسىپ، كەيدە قايتالانىپ، قوسارلانىپ كەلىپ وتىراتىنىن بىلدىك.
(كىم مىسال ايتادى. وقۋشىلار مىسال كەلتىرەدى: سارت ەتتى، ساڭق - ساڭق ەتتى، بۇرق - سارق ەتىپ قاينادى)
V. وقۋشىلاردى باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما: ەلىكتەۋ سوزدەردى قاتىستىرىپ، 2 - 3 ماقال - ماتەل جازىپ كەلۋ.
You Might Also Like
-
شىعارماشىلىق جۇمىس تاقىرىبى: «گەوگرافيا ساباعىندا جاڭا تەحنولوگيا ەلەمەنتتەرىن پايدالانۋدىڭ تيىمدىلىگى»
-
ءبىرىنشى (ىلگەرى) دەڭگەيدىڭ ەمتيحان سۇراقتارى I نۇسقا بلوك ا
