InfoHub Logo

تاقىرىبى: «ەلىم مەنىڭ»
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ حالقىمىزدىڭ ءتول ادەبيەتى مەن تاريحى، گەوگرافياسىنان تانىمدىق دەڭگەيىن ارتتىرۋ.
مىندەتى:
- ەلىمىزدىڭ ادەبيەتى مەن تاريحى، گەوگرافياسى تىعىز بايلانىستا ەكەنىن ءبىلۋ؛
- پاتريوتتتىق سەزىمدەرىن ۇيالاتۋ؛
- تىلدىك تانىمىن كەڭەيتۋ.
ءتۇرى: ينتەللەكتۋالدىق، تانىمدىق سايىس
كورنەكىلىگى: ءتىل، ادەبيەت، ەل تۋرالى ماقال-ماتەلدەر مەن قازاقستاننىڭ گەوگرافياسى تۋرالى سۋرەتتەر، سلايد.
ءادىس-تاسىلى: سۇراق-جاۋاپ، بەينە سۇراق، ويىن ەلەمەنتتەرى، شىعارماشىلىق، ىزدەنىمپازدىق.
ءوتۋ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
2. ويىننىڭ شارتتارى:
I. توپ مۇشەلەرىن تانىستىرۋ؛
II. توپقا 3-3-تەن سۇراق؛
III. توپ مۇشەلەرىن سۇراق (2-2-دەن)؛
IV. اقىن-جازۋشىلار شىعارمالارىنان ءۇزىندى؛
V. بەينە سۇراق؛
VI. «ءسوز جۇيەسىن كەلتىرەر.........( ماقال – ماتەل سايىسى )
VII. قورىتىندى.

- انا ءتىلىم – ءبارىن سويلەر شەجىرەم،
ءتىلسىز نەنى بىلدىرە الام، نە بىلەم!
ءتىلىم باردا عانا مىناۋ عالامنىڭ
كىلتىن تابار سانالىسى سەزىنەم،- دەپ، اقىن تۇرسىنحان ءابدىراحمانوۆا ايتقانداي قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى پاندەرى اپتالىعى اياسىندا وتەتىن «ەلىم مەنىڭ» ينتەللەكتۋالدىق سايىسىن باستاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر.
بۇگىنگى سايىسىمىز ەلتانۋ، ءتىلتانۋ، ولكەتانۋعا قاتىستى سۇراقتار مەن تاپسىرمالاردان تۇرادى. بۇنداعى ماقساتىمىز – وقۋشىلار بويىنا ەرەكشە پاتريوتتىق سەزىم ۇيالاتۋ.
ەندەشە، كوپ سوزباي سايىسىمىزدى باستاساق.

I كەزەڭ. توپ مۇشەلەرىنە كەزەك-كەزەك 3-3-تەن سۇراق قويىلادى.
«اتامەكەن» «ۇلىتاۋ»
1. ەسىل وزەنى قاي ولكەدە؟
2. جەتىسۋدى اتا؟
3. اياگوز وزەنىن سيپاتتا
4 قازاقستانداعى ەڭ بيىك تاۋلارىن اتا؟
5قازاقستاننىڭ مۇنايلى ولكەسى؟
6 قورىقتاردى اتا

II كەزەڭ. توپ مۇشەلەرىنە سۇراق
1. تاريحتا ەڭ ۇزاق سوزىلعان ءداۋىر
2. العاشقى ادام قاي جەردەن تابىلعان؟
3. مىس تاس عاسىرىنىڭ كەزەڭى
4. ەل تاريحىندا بولعان استانالاردى اتا
مانەرلەپ ولەڭ وقىلادى. 6 «ب» سىنىپ وقۋشىسى سەمبايەۆا ايگەرىم.
ءان شاشۋ. 6 «ا» سىنىپ وقۋشىسى ماكەن جازيرا

IV كەزەڭ. «اتامەكەن»، «ۇلىتاۋ» توپتارىنا كوركەم شىعارمالاردان ۇزىندىدە قاي ولكەنى سيپاتتاپ تۇر، سول جەردىڭ گەوگرافيالىق ورنى مەن وزەن اتاۋىن اتايدى.
1. تارباعاتاي تاۋىنان
توقسان ساپا قوسىلىپ،
توعىز وزەن ءتۇيىسىپ،
اقتىڭ تومەن اعىزىپ،
ارناڭ قالدى وسىلىپ.
(د. باباتاي ۇلىنىڭ «اياگوز، قايدا باراسىڭ؟» اياگوز وزەنى. كارتادان كورسەتەدى.)

2. ارقىراپ ءانى اعاسىڭ،
اقيلانعان اشۋمەن،
اقتاردى اسقار ساباسىن.
يت-مۇرىنى مولدىرەپ،
قۋدىرلاپ قوڭىز ۇشادى.
باۋىرلاعان اعىننىڭ
سۋماڭداپ سۋى سىلدىرايدى
(ءى. جانسۇگىروۆ «اعىندى مەنىڭ اقسۋىم»، اقسۋ وزەنى)

3. «موپ-موماقان بوپ تۇنىپ تۇرعان سياقتانىپ، ونىڭ سۋى تىزەڭنەن اسپاي-اق سەنى قابىقتاي قالقىتىپ الا جونەلەدى. سەن مالتىمپاز بولماساڭ، سۋعا كەتتىم دەپ ۇرەيلەنەسىڭ.
تاتتىلىگى قانداي سول سۋدىڭ!... سالقىندىعى قانداي!... مولدىرلىگى قانداي!...»
(س. مۇقانوۆ «ەسىل بويىندا» ەسىل وزەنى)

4. بىلەم سەنى، سۇيەم سەنى،
سىر سۇلۋى قارت انام.
سەنسىڭ مەنى الديلەگەن
تۋعان سەنەن – مەن بالاڭ.
ەل اناسى – مەنىڭ انام،
سىردىڭ سۇلۋ وزەنى.
(ءا. تاجىبايەۆ «سىرداريا»)

5. سەكسەن كول.................. ساياسىندا،
ءارقايسىسى التىن كەسە اياسىندا.
اۋاسى – دەرتكە داۋا، جۇپار ءيىستى،
كوكىرەك قانشا جۇتسا، توياسىڭ با؟(كوكشەتاۋ)

6. تۇرانعا جەر جۇزىندە جەر جەتكەن بە؟
تۇرىككە ادامزاتتا جەر جەتكەن بە؟
كەڭ اقىل، وتتى قايرات، جۇيرىك قيال
تۇراننىڭ ەرلەرىنە ەر جەتكەن بە؟!
(م. جۇمابايەۆ «تۇركىستان» ولەڭى)

بەينە سۇراق. بۇل قاي ولكە؟

2. گەوگرافيا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى ابايدۋللا اقمارال.
قازاقستانداعى كوپ اتاۋلار دالامەن، شولمەن جانە باسىن اق قار باسقان بيىك تاۋمەن بايلانىستى. دەسە دە كوپ اتاۋلار قازاقستاننىڭ وتە كوپ كولدى ەل ەكەنىن بىلە دە بەرمەيدى، ونىڭ تەرريتورياسىندا كوپتەگەن، 48 مىڭنان اسا كولدەر ورنالاسقان. اسىرەسە ولار رەسپۋبليكانىڭ سولتۇستىك بولىگىندە – ورماندى دالا مەن دالالىق ايماقتاردا وتە كوپ. قازاقستان كولدەرىنىڭ جالپى اۋدانى 49 مىڭ شارشى كم-گە جۋىق. تۇششى سۋ كولدەرى باسىم، ءبىراق سۋى كەرمەكتى جانە اششى سۋ قويمالارى دا جەتكىلىكتى. ءبىزدىڭ رەسپۋبليكامىزداعى ۇلكەن كولدەر – كاسپيي مەن ارال تەڭىزدەرى، بالقاش پەن زايسان.
ەندەشە، بالالار، مىنا تومەندەگى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىپ كورەيىك.
1. قازاقستانداعى ەڭ ءىرى وزەندەردىڭ ءبىرى؟ (ەرتىس وزەنى)
2. قازاقستاننىڭ ەڭ بيىك شىڭى رەسپۋبليكامىزدىڭ وڭتۇستىك-شىعىسىنداعى قاي تاۋدا، قانداي شىڭى بولىپ تابىلادى. ونىڭ بيىكتىگى قانشا مەتر؟ (تيان-شان تاۋىنداعى حان ءتاڭىرى شىڭى بولىپ تابىلادى. بيىكتىگى – 6996م)

7. ءسوز جۇيەسىن كەلتىرەر..
(بەرىلگەن ماقال-ماتەلدەردىڭ ەكىنشى سىڭارىن تاۋىپ جاز)
1. تۋعان جەردەي جەر بولماس،..........
2. تۋعان جەرگە.........
3. وتاندى ءسۇيۋ............
4. اتىڭ باردا جەر تانى جەلىپ ءجۇرىپ،.....
5. ەڭبەكتىڭ نانى ءتاتتى،..........
6. ەڭبەك ەتسەڭ.............. ( توپ مۇشەلەرى دايىنداپ كەلگەن ماقالدارىن ايتادى )

قورىتىندى، ءار وقۋشى ءوزىنىڭ ەلى مەن جەرىنىڭ تاريحىن بىلۋگە ءتيىستى. ءوز وتانىن ماقتانىش ەتە وتىرىپ ءتىلىن، ونەرىن، مادەنيەتىن، گەوگرافياسىن جەتە ءبىلۋ – پەرزەنتتىك پارىز بوپ سانالادى.