سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 1 اپتا بۇرىن)
فلوەما بويىنشا زات تاسىمالىنا سىرتقى فاكتورلاردىڭ اسەرى

ۇزاقمەرزىمدى جوسپار ءبولىمى. زاتتار تاسىمالى

مەكتەپ:

كۇنى:

ءمۇعالىمنىڭ ەسىمى:

سىنىپ: 9

قاتىسقاندار سانى:

قاتىسپاعاندار سانى:

ساباقتىڭ تاقىرىبى:

§15. فلوەما بويىنشا زات تاسىمالىنا سىرتقى فاكتورلاردىڭ

اسەرى

ساباققا نەگىزدەلگەن وقۋ ماقساتى

(ماقساتتارى)

9.1.3.4 سىرتقى فاكتورلاردىڭ فلوەما ارقىلى زاتتاردىڭ تاسىمالدانۋىنا اسەرىن زەرتتەۋ

















 

بارلىق وقۋشىلار:


  • ءماتىندى وقىپ، مازمۇنىن تۇسىنەدى، ماتىندەگى نەگىزگى ويدى ءبولىپ الادى.
  • فلوەما، كسيلەما ۇلپاسىنىڭ قۇرىلىسىن، قىزمەتىن ەسكە تۇسىرەدى.


وقۋشىلاردىڭ باسىم بولىگى:


  • فلوەما بويىنشا زات تاسىمالداۋدى تالدايدى.
  • فلوەما بويىنشا زاتتار تاسىمالداۋعا اسەر ەتەتىن سىرتقى فاكتورلاردى جىكتەيدى.
  • فلوەما بويىنشا زاتتار تاسىمالداۋعا سىرتقى فاكتورلاردىڭ اسەرىن زەردەلەيدى.
  • فلوەما بويىنشا زاتتار تاسىمالى قارقىندىلىعىن ارتتىرۋ سەبەبىن انىقتايدى.


كەيبىر وقۋشىلار:


     وسىمدىك ءۇشىن زاتتار تاسىمالىنىڭ ماڭىزىنا باعا بەرەدى.








 

ساباقتىڭ

قۇندىلىعى

«ماڭگىلىك ەل» – زايىرلى قوعام جانە جوعارى رۋحانيات


باعالاۋ كريتەرييلەرى

ماتىندەگى تەرميندەردىڭ ءمانىن اشادى.

فلوەما، كسيلەمانىڭ قۇرىلىسى مەن قىزمەتىن ەسكە تۇسىرەدى. فلوەمامەن زاتتاردىڭ تاسىمالىن تالدايدى.

فلوەما بويىنشا زاتتار تاسىمالدانۋىنا تيگىزەتىن سىرتقى ورتانىڭ فاكتورلارى تەمپەراتۋرا، جارىق، ىلعالدىلىقتى سيپاتتايدى، تيگىزەتىن اسەرلەردى تۇسىندىرەدى.

تاسىمالدىڭ قارقىندىلىعىن ارتتىراتىن فاكتورلاردى انىقتايدى.


اكت داعدىلارى

ساندىق ءبىلىم رەسۋرستارىن ىزدەۋ، قولدانۋ

https://bilimland.kz/ru


تىلدىك ماقسات

   تاپسىرمانى ورىنداۋ بارىسىندا وقۋشىلاردىڭ نازارىن عىلىميلىققا اۋدارۋ (مىسالى، ءپان بويىنشا وقۋ ماقساتتارىنا جەتۋ ءۇشىن قاجەتتى تەرمينولوگيا مەن تىركەستەرى بار لەكسيكا)



نەگىزگى سوزدەر مەن تىركەستەر:


فلوەما، تۋرگور، ەلەكتارىزدى تۇتىك


سىنىپتاعى ديالوگ/جازىلىم ءۇشىن پايدالى تىلدىك بىرلىكتەر:


تالقىلاۋعا ارنالعان تارماقتار:


فلوەما جانە كسيلەما بويىنشا زاتتار تاسىمالى ۇدەرىسىن

تالداڭدار. ولاردىڭ قانداي ۇقساستىقتارى مەن ايىرماشىلىقتارى بار؟ قانداي سەبەپتەر ولاردى كۇشەيتەدى جانە باياۋلاتادى؟


ءسىز نەلىكتەن ... ەكەنىن ايتا الاسىز با؟


نەلىكتەن تەمپەراتۋرا فاكتور رەتىندە كەز كەلگەن ءتىرى جاسۋشاداعى

زات الماسۋ قارقىندىلىعىنا اسەر ەتەدى؟


جازىلىم بويىنشا ۇسىنىستار:


تەرميندەردىڭ اۋدارماسىن داپتەرگە ءتۇسىرۋ

تۋرگور – turgor كسيلەما – xylem

فلوەما – phloem


الدىڭعى وقۋ

«سۋرەتپەن جۇمىس». وتكەن ساباقتى ەسكە ءتۇسىرۋ. سۋرەتتى ءتۇسىندىرىپ بەرىڭدەر.






جوسپار

                                                                                                        


جوسپارلانعان

ۋاقىت

جوسپارلانعان جاتتىعۋلار (تومەندە جوسپارلانعان

جاتتىعۋلارمەن قاتار، ەسكەرتپەلەردى جازىڭىز)

رەسۋرستار



 

باستالۋى

ۇيىمداستىرۋ. پسيحولوگيالىق احۋال.

ىنتىماقتاستىق اتموسفەراسىن تۋدىرۋ:

«مەن كىممىن» ترەنينگى.

كەرەكتى رەسۋرستار: قاعاز، قالامساپ.

وقۋشىلارعا 1 مينۋتتىڭ ىشىندە «مەن كىممىن» دەگەن سۇراققا جاۋاپ جازۋ تاپسىرىلادى. جاۋاپتار وقىلىپ، شاپالاقپەن قولداپ وتىرىلادى. بۇل ترەنينگ وقۋشىنى باسقا قىرىنان كورۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

توپتارعا ءبولۋ. «ءتۇرلى قالامساپتار»

وقۋشىلارعا قالامساپتار تاراتۋ ارقىلى «عالىمدار»،

«زەرتتەۋشىلەر» توپتارىنا بولىنەدى. توپ ەرەجەسى ەسكە تۇسىرىلەدى.




ورتاسى

ءى. وقۋلىقپەن جۇمىس. «دەربەس پىكىر جازۋ» ستراتەگياسى. جۇپتىق جۇمىس. ءماتىندى وقىپ بولعان سوڭ وقۋشىلارعا تومەندەگىدەي قۇرىلىم بويىنشا جازبا جۇمىسىن جازۋ تاپسىرىلادى.

  1. ءماتىن بويىنشا وزىندىك پىكىر.
  2. دالەل.
  3. ءوز پىكىرىن ايعاقتايتىن مىسال.
  4. ءوز پىكىرىنە قارسى دالەل.
  5. قارسى دالەلدى جوققا شىعاراتىن مىسال.

ۇسىنىس:

  1. ءماتىن بويىنشا وزىندىك پىكىر – ءبىر سويلەم.
  2. دالەل – ەكى سويلەم.
  3. ءوز پىكىرىن ايعاقتايتىن مىسال – ەكى سويلەم.
  4. ءوز پىكىرىنە قارسى دالەل – ءبىر سويلەم.
  5. قارسى دالەلدى جوققا شىعاراتىن مىسال – ەكى سويلەم.
  6. قورىتىندى – ەكى سويلەم.

دەسكريپتورلار:

  ءماتىندى تولىق مەڭگەرىپ، جۇپتىق جۇمىس تاپسىرماسىن تولىق ورىندايدى.

فلوەماداعى تاسىمالعا اسەر ەتەتىن فاكتورلاردى تالدايدى.

 فلوەمانىڭ تاسىمالداۋداعى قىزمەتىنە باعا بەرەدى.

ءىى. توپتىق جۇمىس. «سالىستىرۋ»

  1. فلوەما مەن كسيلەمانى سالىستىر، قۇرىلىسىن اجىرات، ەرەكشەلىكتەرىن اتا.

.

  1. سۋ مەن ورگانيكالىق زاتتاردىڭ تاسىمالىن سالىستىر، سۋرەتتى





ءتۇسىندىرىپ بەر.

  1. كسيلەما مەن فلوەمانى تاپ، نەگە سۇيەنىپ تاپتىڭ، ويىڭدى جەتكىز.



وقۋلىق



 


دەسكريپتورلار:

     فلوەما مەن كسيلەمانى سالىستىرادى، ەرەكشەلىكتەرىن تالدايدى.

     فلوەما مەن كسيلەما بويىنشا زاتتاردىڭ تاسىمالىن سيپاتتايدى.

سەرگىتۋ ءساتى. «ەكى قولدى جۇمىسقا جۇمىلدىرۋ»

وقۋشىلار ەكى قولىنا دا قالامساپ الىپ، ءبىر مەزگىلدە ەكى قولىمەن تومەندەگى ارەكەتتەردى اتقارادى:

    وڭ قولىمەن بەس بەسبۇرىش، سول قولىمەن ءتورت ءتورتبۇرىش سالادى؛

– وڭ قولىمەن شەڭبەر، سول قولىمەن رومب سالادى.


اياقتالۋى

«كەستە تولتىرۋ»

فلوەماعا اسەر ەتەتىن سىرتقى فاكتورلار









دەسكريپتورلار:

    ماتىندەگى نەگىزگى ويدى تۇيىندەيدى.

    كەستە تولتىرۋ ارقىلى سىرتقى فاكتورلاردى جان-جاقتى زەردەلەيدى.


قوسىمشا اقپارات

وتكىزگىش ۇلپالار – كسيلەما جانە فلوەما وتكىزگىش شوقتاردى تۇزەدى. وتكىزگىش شوقتار قۇرامىندا بۇل ەكەۋىنەن باسقا ۇلپالار دا (ءتىرى پارەنحيمالار، ءسۇت جولدارى، ارقاۋلى ۇلپا، سكلەرەنحيما) بولادى. ال ەگەر دە وتكىزگىش شوقتارعا جابىسا ورنالاسقان ارقاۋلىق ۇلپانىڭ ەلەمەنتتەرى ىلەسىپ وتىرسا، مۇنداي شوقتاردى تالشىقتى – تۇتىكتى شوعى دەپ اتايدى. وتكىزگىش شوقتار پروكامبيي ەلەمەنتتەرىنىڭ ءبولىنۋى مەن ولاردىڭ قالىپتاسۋىنان تۇزىلەدى. ەگەر دە بارلىق ءتۇزۋشى ۇلپا (پروكامبيي) تۇگەلىمەن تۇراقتى ۇلپالاردىڭ تۇزىلۋىنە جاراتىلسا، وندا وتكىزگىش شوق جابىق دەپ اتالادى. ەگەر دە پروكامبيي تولىق جاراتىلماي ونىڭ ەلەمەنتتەرىنىڭ ورتا بولىگىندە مەريستەما قاسيەتى ساقتالسا، وندا وتكىزگىش شوقتى (كامبيي قاباتىمەن قامتاماسىز ەتىلگەن) اشىق دەپ اتالادى. تولىق ەمەس شوقتار فلوەما نەمەسە تەك كسيلەمادان تۇرادى.

سارالاۋ – ءسىز قوسىمشا كومەك كورسەتۋدى قالاي جوسپارلايسىز؟ ءسىز قابىلەتى جوعارى وقۋشىلارعا تاپسىرمانى كۇردەلەندىرۋدى قالاي

جوسپارلايسىز؟

قوسىمشا كومەك كەرەك وقۋشىلار ءۇشىن: قورشاعان ورتا جاعدايى مەن فلوەما بويىنشا زاتتار تاسىمالى ءوزارا قالاي بايلانىستى؟ مىسالدار كەلتىر.

قابىلەتى جوعارى وقۋشى:

وسىمدىك ءۇشىن زاتتار تاسىمالىنىڭ ماڭىزىنا باعا بەر.

ءپانارالىق بايلانىس قاۋىپسىزدىك جانە ەڭبەكتى قورعاۋ ەرەجەلەرى

اكت-مەن بايلانىس قۇندىلىقتارداعى بايلانىس

رەفلەكسيا

ساباق / وقۋ ماقساتتارى شىنايى ما؟

بۇگىن وقۋشىلار نە ءبىلدى؟ سىنىپتاعى احۋال قانداي بولدى؟

مەن جوسپارلاعان سارالاۋ شارالارى ءتيىمدى بولدى ما؟ مەن بەرىلگەن ۋاقىت ىشىندە ۇلگەردىم بە؟ مەن ءوز جوسپارىما قانداي تۇزەتۋلەر ەنگىزدىم جانە نەلىكتەن؟


كەمپىرقوساق

تاقتاداعى كەمپىرقوساق سۋرەتىنە ءوز ەسىمدەرى جازىلعان ستيكەرلەردى جەلىمدەيدى. ولار ەڭ تومەنگى قىزىل تۇستەن ەڭ جوعارى ورنالاسقان كۇلگىن تۇسكە ستيكەرلەردى جەلىمدەۋ ارقىلى وزدەرىنىڭ ساباقتاعى تۇسىنىك دەڭگەيىن بىلدىرەدى









سىرتقى فاكتورلار

تيگىزەتىن اسەرى

مىسال

تەمپەراتۋرا



جارىق



ىلعالدىلىق





 

 

قورىتىندى باعامداۋ

قانداي ەكى نارسە تابىستى بولدى (وقىتۋدى دا، وقۋدى دا ەسكەرىڭىز)؟

  1. ساباقتا ءارتۇرلى وقىتۋ ستراتەگيالارى، ءتۇرلى ادىستەردى ارالاستىرىپ قولدانۋ
  2. جەكە، جۇپتىق، توپتىق جۇمىستار

قانداي ەكى نارسە ساباقتى جاقسارتا الدى (وقىتۋدى دا، وقۋدى دا ەسكەرىڭىز)؟

  1. وقۋشىلاردىڭ ساباق بارىسىنداعى جۇمىستارىنا تالداۋ جاساۋ، تاپسىرمالاردىڭ ورىندالۋىن جاقسارتۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەكتىگىنە ءمان بەرۋ
  2. وقۋشىلار ورىنداي الماعان تاپسىرمالاردى قايتا قاراپ، وزگەرىس ەنگىزۋ

ساباق بارىسىندا سىنىپ نەمەسە جەكەلەگەن وقۋشىلار تۋرالى مەنىڭ كەلەسى ساباعىمدى جەتىلدىرۋگە كومەكتەسەتىن نە ءبىلدىم؟

جەكەلەگەن وقۋشىلاردىڭ ساباقتى قابىلداۋ ەرەكشەلىكتەرىن، ءارقايسىسىنىڭ بەيىمدىلىگىنە قاراي تاپسىرما دايىنداۋ قاجەتتىگىن جانە تاپسىرمالاردى جاس ەرەكشەلىكتەرىنە قاراي جاساقتاۋ


You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما