فيزيكا قۇرمەتتەۋگە لايىق!
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «فيزيكا – قۇرمەتتەۋگە لايىق!» ينتەللەكتۋالدىق ويىنى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ فيزيكا پانىنەن العان ءبىلىمىن تولىقتىرىپ، جەتىلدىرۋ
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ، باقىلاۋ، زەرتتەۋ، سالىستىرۋ قابىلەتىن دامىتۋ
تاربيەلىك: ءداستۇرلى ەمەس ساباق تۇرىندە وقۋشىلاردىڭ بەلسەندىلىگىن ارتتىرىپ، وزىنە - ءوزى باعا بەرۋگە، ءوز جەتىستىكتەرىن سەزىنىپ، ءالسىز جاقتارىنا سىن كوزبەن قاراۋعا ۇيرەتۋ ىسكەرلىكتەرىن، ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: سايىس ساباق
كورنەكىلىگى: ناقىل سوزدەر، پلاكاتتار، پرەزەنتاسيا
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ءى. توپتاردىڭ تانىستىرۋى
ءىى. تابيعاتتىڭ سىرىن اشقان تۇلعالار
ءىىى. دومينو
ءىV. قۇپيا جاشىك
V. كىم كۇشتى؟
Vءى. كاپيتاندار سايىسى
VI. ماراپاتتاۋ
ساباق بارىسى:
«تالانتتىلار تەرىن توگىپ، تولعانسىن، تۇلپارلارى توپ جارىستا، جۇلدە السىن»، - دەپ بۇگىنگى «فيزيكا – قۇرمەتتەۋگە لايىق!» اتتى ينتەللەكتۋالدىق ويىنىمىزدى باستاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر.
جان دوستارىم،
مۇنى جاقسى ۇعايىق
فيزيكا
قۇرمەتتەۋگە لايىق
دۇنيەدەگى قۇبىلىستىڭ ءمانىن دە
تابيعاتتىڭ، قوزعالىستىڭ ءبارىن دە
مۇمكىن ەمەس فيزيكاسىز ءتۇسىنۋ،
فيزيكا – دۇنيە كىلتى بۇگىندە.
ايدان حابار العىزعان،
ءزاۋلىم ءۇيدى سالعىزعان،
تەڭىز سۋىن كانالمەن
ءشول دالاعا بارعىزعان
فيزيكا ەمەي نەمەنە؟
تابيعات سىرىن اشتىرعان،
توقپەنەن قازان استىرعان
ميلليون گەكتار استىقتى
كومباينمەن باستىرعان
فيزيكا ەمەي نەمەنە؟
قۇتقارىپ اۋىر بەينەتتەن
تەحنيكانى ۇيرەتكەن
روبوتتاي - «ادامدى»
ءتىل ءبىتىرىپ سويلەتكەن
فيزيكا ەمەي نەمەنە؟
بىلمەگەندى بىلدىرگەن،
ولشەپ كيىم كيگىزگەن
بارلىق ءىستى اتقارىپ
پايداسىن ەلگە تيگىزگەن
فيزيكا ەمەي نەمەنە؟
ءى. توپتاردىڭ تانىستىرۋى
بۇگىنگى سايىسىمىزعا قاتىسقالى كەلگەن توپتارمەن تانىس بولىڭىزدار: «تۇلپار»، «سۇڭقار»، «العىر».
ءىى. تابيعاتتىڭ سىرىن اشقان تۇلعالار
بۇل بولىمدە ءاربىر توپقا 2 سۇراقتان بەرىلەدى، سۇراققا توپ بولىپ جاۋاپ بەرىلەدى. ءاربىر دۇرىس جاۋاپقا 5ۇپاي.
1. عالىمنىڭ اتىن جەڭىلدىك ارقىلى تابۋ:
- ونى “سەر” دەپ اتاعان.
- ونى كلاسسيكالىق مەحانيكانىڭ اتاسى دەپ اتاعان.
- ونىڭ قۇرمەتىنە كۇشتىڭ ولشەم بىرلىگىنە اتى بەرىلگەن. /ي. نيۋتون/
2. عالىمدى سۋرەتى ارقىلى تابۋ.
اشقان جاڭالىعى؟
مونيتوردا بەينەلەنگەن سۋرەت ارقىلى كىم ەكەنىن، قانداي جاڭالىق اشقانىن اتاڭدار؟ /گ. گاليلەي/
3. “زاريادتى” اشقان عالىم؟ /ش. كۋلون/
4. مىنا عالىمداردىڭ قايسىسى فيزيك ەمەس؟
- ارحيمەد
- نيۋتون
- گاگارين
- لومونوسوۆ
- پاسكال
- تورريچەللي / يۋ. گاگارين/
5. قىسىمدى زەرتتەگەن عالىمدار؟ / پاسكال، توريچەللي/
6. ەلەكترون زاريادىنىڭ ءمانىن تاجىريبە جۇزىندە انىقتاعان عالىم؟ /ر. ميلليكەن/
ءىى. «دومينو» ويىنى
ويىنىمىزدىڭ كەلەسى اينالىمى «دومينو». كەلتىرىلگەن سوزدەردى مىناداي رەتپەن ورنالاستىرۋ كەرەك: كەلەسى ءسوز الدىڭعى ءسوز اياقتالعان ارىپتەن باستالۋى كەرەك.
سوزدەر:
ديففۋزيا – اتوم – رازرياد – كيرحگوف – ساۋلە – فوكۋس – ماگنيت – امپەر – وپتيكا – تىزبەك – يادرو. ءبىرىنشى اياقتاعان توپقا 5 ۇپاي.
/امپەر – رازرياد – ديففۋزيا – يادرو – وپتيكا – اتوم – ماگنيت – تىزبەك – كيرحگوف – فوكۋس - ساۋلە/
ءىV. قۇپيا جاشىك. بۇل بولىمدە ءۇش توپ جۇمباقتىڭ تاقىرىبىن تاڭدايدى. جۇمباقتىڭ ءبىرىنشى سويلەمىنەن - اق بىردەن جاۋاپ بەرسە ۇپاي، ەكىنشى سويلەمنەن جاۋاپ بەرسە 3 ۇپاي، ءۇشىنشى سويلەمنەن جاۋاپ بەرسە 2 ۇپاي، سوڭعى سويلەمنەن جاۋاپ بەرسە 1ۇپاي.
جاندى نارسە تۋرالى
ا) كوزى قىراعى، جانعان جارىقتى الىستان كورەدى 5 ۇپاي
ب) جۇرەگىڭنىڭ قۋاتى 2. 2 ۆت 3 ۇپاي
ۆ) عۇمىرىندا 40 توننا تاماق جەيدى 2 ۇپاي
گ) جەردەگى ەڭ اقىلدى كىم؟ 1 ۇپاي
/ادام/
قانداي زات؟
ا) ادام ورگانيزمىندە بار زات 5 ۇپاي
ب) زاتتىڭ ءۇش كۇيىنىڭ بىرەۋى 3 ۇپاي
ۆ) ءۇش كۇيدە دە بولا الادى 2 ۇپاي
گ) جەردە ونسىز ءومىر جوق 1 ۇپاي
/سۋ/
قوراپتا قانداي فيزيكالىق دەنە بار؟
ا) زەرتتەۋ جۇمىستارىنا قۇرال رەتىندە قولدانىلادى 5 ۇپاي
ب) ءىشى اۋاعا تولى 3 ۇپاي
ۆ) سپورتشى وسى دەنەمەن دوس 2 ۇپاي
گ) شار تارىزدەس 1ۇپاي
/دوپ/
V. كىم كۇشتى؟ ءاربىر توپتان ءبىر ادامنان شىعىپ، كورسەتىلگەن فورمۋلانىڭ اتىن اتايدى. مىسالى، F = - F. نيۋتوننىڭ ءۇشىنشى زاڭى. ءاربىر توپقا 3 فورمۋلادان جاسىرىلادى. توپ مۇشەسى جاۋاپ بەرە الماي قالعان جاعدايدا باسقا توپتىڭ مۇشەسى جاۋاپ بەرىپ، ۇپايدى يەلەنۋ مۇمكىندىگى بار.
Vءى. كاپيتاندار سايىسى. «تۇلپار»، «سۇڭقار»، «العىر» توپتارىنىڭ كاپيتاندارىنا 8 سۇراقتان دايىندالعان. ءاربىر دۇرىس جاۋاپقا ءبىر ۇپايدان.
1 - توپقا:
- ءبىر زات مولەكۋلالارىنىڭ باسقا زات مولەكۋلالارىنا ەنۋ قۇبىلىسى؟/ديففۋزيا/
- زاتتىڭ ەڭ كىشكەنتاي بولىگى؟ /اتوم/
- قىسىمدى قانداي اسپاپپەن ولشەيدى؟ /بارومەتر/
- توك كۇشىنىڭ ولشەم بىرلىگى؟ /امپەر/
- جۇمىستىڭ ولشەم بىرلىگى؟ /دجوۋل/
- تەمپەراتۋرا تۇراقتى بولاتىن پروسەسس؟/يزوتەرميالىق/
- مولەكۋلالارى بەي - بەرەكەت ۇلكەن قوزعالىستا بولاتىن زاتتىڭ اگرەگاتتىق كۇيىن اتا./گاز/
- باسقا دەنەلەر اسەر ەتپەگەندە دەنەنىڭ ءوزىنىڭ جىلدامدىعىن ساقتاۋ قۇبىلىسى قالاي اتالادى/ينەرسيا/
2 - توپقا:
- فيزيكا نەنى زەرتتەيتىن عىلىم؟ /تابيعيت/
- دەنەنىڭ ىشكى ەنەرگياسىن وزگەرتۋدىڭ نەشە ءتاسىلى بار؟/ەكى، 1. جۇمىس جاساۋ ارقىلى 2. جىلۋ بەرىلۋ ارقىلى /
- جىلۋ مولشەرىنىڭ ولشەم بىرلىگى؟ /دجوۋل/
- كەدەرگىنىڭ ولشەم بىرلىگى؟ /وم/
- جىلۋ بەرۋدىڭ نەشە ءتۇرى بار؟ /1. ساۋلە شىعارۋ 2. كونۆەكسيا /
- نيۋتوننىڭ ەكىنشى زاڭىنىڭ فورمۋلاسى /F=ma/
- تىزبەكتى جالعاۋدىڭ قانداي تاسىلدەرىن بىلەسىڭ؟ /تىزبەكتەي، پاراللەل/
- مولەكۋلالاردىڭ رەتسىز قوزعالىسى؟ /جىلۋلىق قوزعالىس/
3 - توپقا:
- ەركىن ەلەكتر زاريادتارىن تاسىمالداۋشىلاردىڭ رەتتەلگەن قوزعالىسى؟ /ەلەكتر توگى/
- كەرنەۋدى ولشەۋگە ارنالعان اسپاپ؟/ۆولتمەتر/
- زاريادتىڭ ولشەم بىرلىگى؟ /كۋلون/
- قۋاتتىڭ ولشەم بىرلىگى؟/ۆاتت/
- تازا مەتالداردىڭ كەدەرگىسىنىڭ نولگە دەيىن تومەندەۋ قۇبىلىسى؟ /اسقىن وتكىزگىشتىك/
- اتومنىڭ پلانەتارلىق مودەلىن جاساعان كىم؟ /رەزەرفورد/
- وتكىزگىشتىڭ ماتەريالىن سيپاتتايتىن شاما؟ /مەنشىكتى كەدەرگى/
- بۋدىڭ سۇيىققا اينالۋ پروسەسى؟ /كوندەنساسيا/
كەلەسى ءسوز كەزەگىن ءادىلقازىلار القاسىندا، بۇگىنگى كۇن جەڭىمپازىن ماراپاتتاۋ قۇرمەتىن سىزدەرگە بەرەمىز!
وسىمەن بۇگىنگى ءبىزدىڭ «فيزيكا – قۇرمەتتەۋگە لايىق!» اتتى ينتەللەكتۋالدىق سايىسىمىز ءوز مارەسىنە جەتتى، كەلىپ تاماشالاعاندارىڭىزعا راحمەت.
ساۋ بولىڭىزدار!
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ فيزيكا پانىنەن العان ءبىلىمىن تولىقتىرىپ، جەتىلدىرۋ
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ، باقىلاۋ، زەرتتەۋ، سالىستىرۋ قابىلەتىن دامىتۋ
تاربيەلىك: ءداستۇرلى ەمەس ساباق تۇرىندە وقۋشىلاردىڭ بەلسەندىلىگىن ارتتىرىپ، وزىنە - ءوزى باعا بەرۋگە، ءوز جەتىستىكتەرىن سەزىنىپ، ءالسىز جاقتارىنا سىن كوزبەن قاراۋعا ۇيرەتۋ ىسكەرلىكتەرىن، ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: سايىس ساباق
كورنەكىلىگى: ناقىل سوزدەر، پلاكاتتار، پرەزەنتاسيا
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ءى. توپتاردىڭ تانىستىرۋى
ءىى. تابيعاتتىڭ سىرىن اشقان تۇلعالار
ءىىى. دومينو
ءىV. قۇپيا جاشىك
V. كىم كۇشتى؟
Vءى. كاپيتاندار سايىسى
VI. ماراپاتتاۋ
ساباق بارىسى:
«تالانتتىلار تەرىن توگىپ، تولعانسىن، تۇلپارلارى توپ جارىستا، جۇلدە السىن»، - دەپ بۇگىنگى «فيزيكا – قۇرمەتتەۋگە لايىق!» اتتى ينتەللەكتۋالدىق ويىنىمىزدى باستاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر.
جان دوستارىم،
مۇنى جاقسى ۇعايىق
فيزيكا
قۇرمەتتەۋگە لايىق
دۇنيەدەگى قۇبىلىستىڭ ءمانىن دە
تابيعاتتىڭ، قوزعالىستىڭ ءبارىن دە
مۇمكىن ەمەس فيزيكاسىز ءتۇسىنۋ،
فيزيكا – دۇنيە كىلتى بۇگىندە.
ايدان حابار العىزعان،
ءزاۋلىم ءۇيدى سالعىزعان،
تەڭىز سۋىن كانالمەن
ءشول دالاعا بارعىزعان
فيزيكا ەمەي نەمەنە؟
تابيعات سىرىن اشتىرعان،
توقپەنەن قازان استىرعان
ميلليون گەكتار استىقتى
كومباينمەن باستىرعان
فيزيكا ەمەي نەمەنە؟
قۇتقارىپ اۋىر بەينەتتەن
تەحنيكانى ۇيرەتكەن
روبوتتاي - «ادامدى»
ءتىل ءبىتىرىپ سويلەتكەن
فيزيكا ەمەي نەمەنە؟
بىلمەگەندى بىلدىرگەن،
ولشەپ كيىم كيگىزگەن
بارلىق ءىستى اتقارىپ
پايداسىن ەلگە تيگىزگەن
فيزيكا ەمەي نەمەنە؟
ءى. توپتاردىڭ تانىستىرۋى
بۇگىنگى سايىسىمىزعا قاتىسقالى كەلگەن توپتارمەن تانىس بولىڭىزدار: «تۇلپار»، «سۇڭقار»، «العىر».
ءىى. تابيعاتتىڭ سىرىن اشقان تۇلعالار
بۇل بولىمدە ءاربىر توپقا 2 سۇراقتان بەرىلەدى، سۇراققا توپ بولىپ جاۋاپ بەرىلەدى. ءاربىر دۇرىس جاۋاپقا 5ۇپاي.
1. عالىمنىڭ اتىن جەڭىلدىك ارقىلى تابۋ:
- ونى “سەر” دەپ اتاعان.
- ونى كلاسسيكالىق مەحانيكانىڭ اتاسى دەپ اتاعان.
- ونىڭ قۇرمەتىنە كۇشتىڭ ولشەم بىرلىگىنە اتى بەرىلگەن. /ي. نيۋتون/
2. عالىمدى سۋرەتى ارقىلى تابۋ.
اشقان جاڭالىعى؟
مونيتوردا بەينەلەنگەن سۋرەت ارقىلى كىم ەكەنىن، قانداي جاڭالىق اشقانىن اتاڭدار؟ /گ. گاليلەي/
3. “زاريادتى” اشقان عالىم؟ /ش. كۋلون/
4. مىنا عالىمداردىڭ قايسىسى فيزيك ەمەس؟
- ارحيمەد
- نيۋتون
- گاگارين
- لومونوسوۆ
- پاسكال
- تورريچەللي / يۋ. گاگارين/
5. قىسىمدى زەرتتەگەن عالىمدار؟ / پاسكال، توريچەللي/
6. ەلەكترون زاريادىنىڭ ءمانىن تاجىريبە جۇزىندە انىقتاعان عالىم؟ /ر. ميلليكەن/
ءىى. «دومينو» ويىنى
ويىنىمىزدىڭ كەلەسى اينالىمى «دومينو». كەلتىرىلگەن سوزدەردى مىناداي رەتپەن ورنالاستىرۋ كەرەك: كەلەسى ءسوز الدىڭعى ءسوز اياقتالعان ارىپتەن باستالۋى كەرەك.
سوزدەر:
ديففۋزيا – اتوم – رازرياد – كيرحگوف – ساۋلە – فوكۋس – ماگنيت – امپەر – وپتيكا – تىزبەك – يادرو. ءبىرىنشى اياقتاعان توپقا 5 ۇپاي.
/امپەر – رازرياد – ديففۋزيا – يادرو – وپتيكا – اتوم – ماگنيت – تىزبەك – كيرحگوف – فوكۋس - ساۋلە/
ءىV. قۇپيا جاشىك. بۇل بولىمدە ءۇش توپ جۇمباقتىڭ تاقىرىبىن تاڭدايدى. جۇمباقتىڭ ءبىرىنشى سويلەمىنەن - اق بىردەن جاۋاپ بەرسە ۇپاي، ەكىنشى سويلەمنەن جاۋاپ بەرسە 3 ۇپاي، ءۇشىنشى سويلەمنەن جاۋاپ بەرسە 2 ۇپاي، سوڭعى سويلەمنەن جاۋاپ بەرسە 1ۇپاي.
جاندى نارسە تۋرالى
ا) كوزى قىراعى، جانعان جارىقتى الىستان كورەدى 5 ۇپاي
ب) جۇرەگىڭنىڭ قۋاتى 2. 2 ۆت 3 ۇپاي
ۆ) عۇمىرىندا 40 توننا تاماق جەيدى 2 ۇپاي
گ) جەردەگى ەڭ اقىلدى كىم؟ 1 ۇپاي
/ادام/
قانداي زات؟
ا) ادام ورگانيزمىندە بار زات 5 ۇپاي
ب) زاتتىڭ ءۇش كۇيىنىڭ بىرەۋى 3 ۇپاي
ۆ) ءۇش كۇيدە دە بولا الادى 2 ۇپاي
گ) جەردە ونسىز ءومىر جوق 1 ۇپاي
/سۋ/
قوراپتا قانداي فيزيكالىق دەنە بار؟
ا) زەرتتەۋ جۇمىستارىنا قۇرال رەتىندە قولدانىلادى 5 ۇپاي
ب) ءىشى اۋاعا تولى 3 ۇپاي
ۆ) سپورتشى وسى دەنەمەن دوس 2 ۇپاي
گ) شار تارىزدەس 1ۇپاي
/دوپ/
V. كىم كۇشتى؟ ءاربىر توپتان ءبىر ادامنان شىعىپ، كورسەتىلگەن فورمۋلانىڭ اتىن اتايدى. مىسالى، F = - F. نيۋتوننىڭ ءۇشىنشى زاڭى. ءاربىر توپقا 3 فورمۋلادان جاسىرىلادى. توپ مۇشەسى جاۋاپ بەرە الماي قالعان جاعدايدا باسقا توپتىڭ مۇشەسى جاۋاپ بەرىپ، ۇپايدى يەلەنۋ مۇمكىندىگى بار.
Vءى. كاپيتاندار سايىسى. «تۇلپار»، «سۇڭقار»، «العىر» توپتارىنىڭ كاپيتاندارىنا 8 سۇراقتان دايىندالعان. ءاربىر دۇرىس جاۋاپقا ءبىر ۇپايدان.
1 - توپقا:
- ءبىر زات مولەكۋلالارىنىڭ باسقا زات مولەكۋلالارىنا ەنۋ قۇبىلىسى؟/ديففۋزيا/
- زاتتىڭ ەڭ كىشكەنتاي بولىگى؟ /اتوم/
- قىسىمدى قانداي اسپاپپەن ولشەيدى؟ /بارومەتر/
- توك كۇشىنىڭ ولشەم بىرلىگى؟ /امپەر/
- جۇمىستىڭ ولشەم بىرلىگى؟ /دجوۋل/
- تەمپەراتۋرا تۇراقتى بولاتىن پروسەسس؟/يزوتەرميالىق/
- مولەكۋلالارى بەي - بەرەكەت ۇلكەن قوزعالىستا بولاتىن زاتتىڭ اگرەگاتتىق كۇيىن اتا./گاز/
- باسقا دەنەلەر اسەر ەتپەگەندە دەنەنىڭ ءوزىنىڭ جىلدامدىعىن ساقتاۋ قۇبىلىسى قالاي اتالادى/ينەرسيا/
2 - توپقا:
- فيزيكا نەنى زەرتتەيتىن عىلىم؟ /تابيعيت/
- دەنەنىڭ ىشكى ەنەرگياسىن وزگەرتۋدىڭ نەشە ءتاسىلى بار؟/ەكى، 1. جۇمىس جاساۋ ارقىلى 2. جىلۋ بەرىلۋ ارقىلى /
- جىلۋ مولشەرىنىڭ ولشەم بىرلىگى؟ /دجوۋل/
- كەدەرگىنىڭ ولشەم بىرلىگى؟ /وم/
- جىلۋ بەرۋدىڭ نەشە ءتۇرى بار؟ /1. ساۋلە شىعارۋ 2. كونۆەكسيا /
- نيۋتوننىڭ ەكىنشى زاڭىنىڭ فورمۋلاسى /F=ma/
- تىزبەكتى جالعاۋدىڭ قانداي تاسىلدەرىن بىلەسىڭ؟ /تىزبەكتەي، پاراللەل/
- مولەكۋلالاردىڭ رەتسىز قوزعالىسى؟ /جىلۋلىق قوزعالىس/
3 - توپقا:
- ەركىن ەلەكتر زاريادتارىن تاسىمالداۋشىلاردىڭ رەتتەلگەن قوزعالىسى؟ /ەلەكتر توگى/
- كەرنەۋدى ولشەۋگە ارنالعان اسپاپ؟/ۆولتمەتر/
- زاريادتىڭ ولشەم بىرلىگى؟ /كۋلون/
- قۋاتتىڭ ولشەم بىرلىگى؟/ۆاتت/
- تازا مەتالداردىڭ كەدەرگىسىنىڭ نولگە دەيىن تومەندەۋ قۇبىلىسى؟ /اسقىن وتكىزگىشتىك/
- اتومنىڭ پلانەتارلىق مودەلىن جاساعان كىم؟ /رەزەرفورد/
- وتكىزگىشتىڭ ماتەريالىن سيپاتتايتىن شاما؟ /مەنشىكتى كەدەرگى/
- بۋدىڭ سۇيىققا اينالۋ پروسەسى؟ /كوندەنساسيا/
كەلەسى ءسوز كەزەگىن ءادىلقازىلار القاسىندا، بۇگىنگى كۇن جەڭىمپازىن ماراپاتتاۋ قۇرمەتىن سىزدەرگە بەرەمىز!
وسىمەن بۇگىنگى ءبىزدىڭ «فيزيكا – قۇرمەتتەۋگە لايىق!» اتتى ينتەللەكتۋالدىق سايىسىمىز ءوز مارەسىنە جەتتى، كەلىپ تاماشالاعاندارىڭىزعا راحمەت.
ساۋ بولىڭىزدار!
You Might Also Like
