گوبەلەن توقۋ
قىزىلوردا قالاسى،
№197 قازاق ورتا مەكتەبىنىڭ تەحنولوگيا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى:
ءالجانوۆا روزا زەينۋللا قىزى
ءپانى: تەحنولوگيا.
سىنىبى:9
ساباقتىڭ تاقىرىبى: گوبەلەن توقۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: حالىق قولونەرىمەن تانىستىرۋ، ۇيرەتۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ وزدىگىنەن جۇمىس جۇرگىزۋىنە، شەبەرلىك دەڭگەيىن ارتتىرىپ، ىنتا-ىقىلاسىن مولايتۋعا، اسەمدىكپەن سۇلۋلىقتى كورىپ، باعالاي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
بىلىمدىلىك ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرا وتىرىپ، ءاربىر جەكە تۇلعانىڭ اقىل-ويىنىڭ دامۋىنا، شىعارماشىلىق دامۋ مۇمكىندىگىنە جاعداي جاساۋ.
دامىتۋشىلىق ماقساتى: وقۋشىلاردى ونەر تۋىندىلارىن ەستەتيكالىق تالعاممەن قابىلداۋ قابىلەتتىلىگىن دامىتۋ.
تاربيەلىك ماقساتى: وقۋشىلارعا قولونەردىڭ ەستەتيكالىق مازمۇنىن بويىنا ءسىڭىرۋ ارقىلى شەبەرلىككە، جيناقىلىققا، يكەمدىلىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ ءادىسى: اڭگىمەلەۋ، سۇراق – جاۋاپ، ساراماندىق جۇمىس.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، ونەر، سۋرەت.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ۆەنن دياگرامماسى، قۇراسبەك تىنىبەكوۆتىڭ، باتيما زاۋىربەكوۆانىڭ تۋىندىلارىنىڭ سۋرەتتەرى، سلايد.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ا. سالەمدەسۋ. وقۋشىلاردىڭ ساباققا دايارلىعىن تەكسەرۋ، تۇگەندەۋ؛
ب. جۇمىس ورنىن ۇيىمداستىرۋ، اكەلگەن قۇرالدارىن تەكسەرۋ.
ۆ. ۇيىمداستىرۋ ءساتى كەزەڭىندە ساباقتىڭ جۇمىس ىرعاعىن انىقتاۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
• ولشەم ادامنىڭ قاي جاعىنان الىنادى؟
• ولشەم نە ءۇشىن الىنادى؟
• ولشەم قانداي زاتپەن الىنادى؟
• كيىمدەگى اقاۋ دەگەنىمىز نە؟
• مودا دەگەنىمىز نە؟
• مودا قاي ەلدىڭ ءسوزى؟
ءىىI. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
كىلەم – ءۇي جاساۋى دەپ سانايمىز، ونى جەرگە توسەۋگە، قابىرعاعا ىلۋگە بولادى جانە كىلەم يىرىلگەن توقىما جىپپەن توقىلادى. كىلەم - ساندىك قولدانبالى ونەر تۇرىنە جاتقىزامىز جانە شالۋ ادىسىمەن توقىلادى.
كىلەم تۇكتى جانە تۇكسىز بولىپ بولىنەدى. تۇك سالىپ توقۋ ونەرى كوبىنەسە قىزىلوردا، تورعاي، قوستاناي، شىمكەنت وڭىرلەرىندە جاقسى دامىعان.
گوبەلەن –سۋرەتتى، تۇكسىز، قابىرعاعا ىلىنەتىن جانە جەرگە توسەلەتىن كىلەم، ياعني قولمەن توقىلعان كەسكىندەمە. گوبەلەن – ساندىك قولدانبالى ونەر تۇرىنە جاتادى.
گوبەلەن ونەرىنىڭ شىعۋ تاريحى 20-شى عاسىردىڭ باسىنان باستالادى. گوبەلەن دەربەس سۋرەتشىلىك ونەر تۋىندىسى رەتىندە العاش فرانسيا، يتاليا، يسپانيا، گەرمانيا ەلدەرىندە دامىپ، كەيىن رەسەي، بالتىق بويى، كاۆكازعا كەڭ تاراعان ەرتەدەن كەلە جاتقان الاشا، تىقىر كىلەم توقۋ ونەرى گوبەلەننىڭ قازاق حالقىنىڭ ءداستۇرلى قولونەرىنە جات ەمەس.
گوبەلەننىڭ وتانى – فرانسيا. سوناۋ ورتا عاسىرلاردا ءومىر سۇرگەن اعايىندى گوبەلەندەر نەگىزىن سالعاندىقتان، سولاردىڭ ەسىمىمەن اتالاتىن وسى ءبىر ونەر ءتۇرىنىڭ قازاق جەرىندە جىلى قابىلدانىپ، تەز تارالۋى – بىزدە نەگىزدىڭ بارلىعىنان. ول قانداي نەگىز؟ گوبەلەنگە قاراڭىز دا، قازاقتىڭ تاقىر كىلەمىمەن سالىستىرىڭىز. ەش ايىرماسى جوق. ايىرماسى – تەك فرانسۋزدار ەرتەرەك قيمىلداپ، ونى وزدەرىنىڭ ونەرلەرى، برەند رەتىندە قالىپتاستىرا العاندىعىندا. ەگەر ونى وزىمىزگە ءسىڭىرىپ العىمىز كەلسە، گوبەلەندى «الاشانىڭ زاماناۋي ءتۇرى» دەپ ساناۋىمىز قاجەت.
تۇكتى كىلەمدى توقۋ بارىسىندا توقۋ مانەرىندەگىدەي تەحنيكانى قولدانا وتىرىپ، سول تۇكتەردى كەيبىر جەرلەردە 10-15مم-دەي ۇزىندىقتا قالدىرىپ، كەي جەرلەرىندە تاقىرلاي قىسقارتىپ ۇيلەستىرىلەدى. جالپى گوبەلەن توقۋ ۇلكەن سەزىمتالدىقتى تالاپ ەتەدى.
تۇكتى كىلەم نەگىزىن قۇرۋ ءۇشىن ستانوك بولۋ كەرەك. ستانوك اعاشتان جاسالىنادى. گوبەلەن ونەرى وقۋشىلاردى اسەمدىكتى، سۇلۋلىقتى تۇسىنۋگە، بيىك ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىن تاربيەلەيدى، ولاردىڭ ءوي-ورىسىن، رۋحاني بايلىعىن دامىتادى.
حالقىمىزدىڭ كونە مادەنيەتىن ءار ساباق جىپكە سىيعىزىپ، بۇگىنگى زامانعا جەتكىزۋدە گوبەلەن ونەرىنىڭ دە ۇلەسى جىل ساناپ ارتىپ كەلە جاتىر. قازاق گوبەلەنىنىڭ نەگىزىن قالاعان مارقۇم سۋرەتشى قۇراسبەك تىنىبەكوۆ دەسەك، قازاق قىزدارىنىڭ ىشىنەن وسى سالاعا تۇڭعىش سارا جول سالعان – ءباتيما زاۋىربەكوۆا. «انا»، «دالا مادونناسى»، «ساۋكەلە كيگەن قىز»، «ۇزاتۋ»، «كۇتۋ» سىندى تۋىندىلاردىڭ اۆتورى.
گوبەلەن ونەرىنىڭ دامۋىنا ەرەكشە ۇلەس قوسقان قازاقستاندا سۋرەتشىلەر قاتارىنا:
• ق.تىنىبەكوۆ،
• ب.زاۋىربەكوۆا،
• ي.يارەما،
• ءا.باپانوۆ، س.باپانوۆا،
• ق.جۇبانيازوۆا،
• ا.يحونوۆا،
• ن.پاۆلەنكو ت.ب.اتاۋعا بولادى.
گوبەلەن كىلەمى – ساندىك بۇيىم. ونى قازىرگى كەزدە تاجىريبەلى سۋرەتشىلەر قولعا الىپ، جاڭا ورنەكپەن توقۋدا. گوبەلەن كىلەمىندە بەلگىلى ءبىر تاقىرىپ بويىنشا قايتالانباس سۋرەتتەر كورىنىس بەرەدى، ونىڭ جاي كىلەمدەردەن ايىرماشىلىعى سۋرەتى مەن كولوريتتىك تۇستەرىندە.
1946ج باتيما زاۋىربەكوۆانىڭ تۋعان جىلى
1970ج گوبەلەن سالاسىنداعى العاشقى تۋىندىسى «شەبەرلەر» دەپ اتالعان. سارعالداق تۇستەس كويلەك كيگەن بويجەتكەن قىز جاسىل ورنەك اراسىندا وتىر. وسىناۋ قۇپياسى مەن قىزىعى مول، قيىندىعى دا كوپ ونەرگە تاڭىرقاي قارايدى. ارينە، بۇل وقشاۋ ونەردىڭ العاشقى كورىنىسى، بۇلاق سىلدىرىنداي اۋەنى عانا عوي. ءبىراق ونەر زەرتتەۋشىلەرى وسى ەڭبەگىن جاقسى باعالادى.
1972ج «ءجىپ ءيىرۋشى قىز» اتتى گوبەلەندە اۆتورعا ءتان شەبەرلىك ايقىن كوزگە ۇرادى. مۇندا شەبەر قىز جۇمىس ۇستىندە بەينەلەنگەن. باسىن ءسال بيازى بۇرۋى، قولدارىنىڭ اسەم قيمىلى، جەڭدەرىنىڭ قانىق تۇسپەن بۇرمەلەنۋى، شىعارمانىڭ جالپى اشەكەيلىك سيپاتىمەن استاسىپ العانىن تەرەڭ سەزىممەن ۇعىنۋعا باعدارلايدى. كوركەمدىك ءمانى دە ۇشتاسۋىنان پايدا بولعان ۇندەستىككە بايلانىستى ارتا تۇسكەن.
قۇراسبەك تىنىبەكوۆتىڭ «شوپان» اتتى گوبەلەنى. بۇل شىعارماداعى باستى كەيىپكەر – جاس شوپاننىڭ قولتىعىنداعى جاڭا تۋعان قوشاقانعا نازار سالىڭىزشى: قوشاقاننىڭ – جارتىلاي جانۋار، جارتىلاي ويۋ تۇرىندە بەينەلەنگەنىن بايقايمىز. دەمەك، بۇل – قازاقتىڭ «قوشقار ءمۇيىز» ويۋىنىڭ سيمۆولى ەكەنىن كورسەتەدى. اسپان تورىندەگى اقشا بۇلتتار دا ءارتۇرلى بەينەدەگى ويۋ-ورنەك بولىپ باياۋ قالقىپ بارا جاتقانداي اسەر سىيلايدى. گوبەلەن بەتىندەگى جازىقتىق تابيعات قۇبىلىستارىنان حابار بەرگەندەي: تۇنگى اسپانداعى جۇلدىزدار الەمى، بىرەسە جەلدىڭ ۇيتقي سوققان اۋەنى مەن تەڭىز تولقىندارى ءتارىزدى الۋان-الۋان قيمىل-قوزعالىستاردى ءبىر كەڭىستىككە ەركىن سيعىزىپ، ءتۇرلى بوياۋلارمەن قانىقتىرىپ، ايرىقشا سەرپىن مەن شيراقتىق تانىتادى. وسى كورىنىستەردىڭ ءبارى دە ويۋ-ورنەكتىك سيمۆوليكالار ارقىلى بەرىلگەنىنە تاڭدانىس بىلدىرمەسكە لاجىڭىز جوق. كونە مەن جاڭانىڭ ءوزارا ۇندەسۋى دەگەنىمىز وسى.
گوبەلەن توقۋ ءۇشىن:
1. گوبەلەنشى-سۋرەتشى الدىمەن توقىلماقشى گوبەلەننىڭ سۋرەتىن كىشى قاعازعا ءتۇسىرىپ الادى.
2. گوبەلەنشى-بوياۋشى سۋرەتتەگى تۇرلى-تۇستەرگە سايكەس جىپتەردى الۋ ءۇشىن اق جىپتەردى ءار ءتۇرلى گۇلدەردىڭ جاپىراقتارىن، تامىرلارىن، اعاش قابىقتارىن پايدالانىپ بويايدى.
3. گوبەلەنشى-كارتونەر كىشى قاگازداعى سۋرەتتى توقىلماقشى گوبەلەن ەلشەمىندەي كارتونعا بوياۋلى ەتىپ سالادى.
4. گوبەلەنشى-توقىماشى سالعان سۋرەتى بويىنشا كىلەمدى توقيدى.
IV ساراماندىق جۇمىس.
• جۇمىس كيىمىن كيەمىز؛
• كەرگىشتى ۇستەل بەتىنە دۇرىس ورنالاستىرۋ؛
• ينە ۇستاۋ كەزىندە ينەنى وڭ قولىڭمەن ۇستا؛
• قايشىنى قۇربىڭا ۇشكىر جاعىمەن ۇسىنبا؛
• الدىمەن كەرگىشتى الدىمىزعا الىپ، نەگىزگى ءجىپتى بوس تاستاپ، ۇشىن ينەدەن وتكىزىپ، دۇرىس وتىرامىز؛
• توقىلۋ ءادىسى كەرگىش بەتىندە وڭناڭ سولعا قاراي جۇرگىزۋ ارقىلى جانە سولدان وڭعا قاراي جۇرگىزۋ اپقىلى ورىندالادى؛
• توقىلۋ ءادىسىنىڭ اراقاشىقتىعى 3-4مم بولادى؛
• توقىلۋ ادىسىندە جىپتەر ماتا بەتىن تولىق جاۋىپ، سۋرەتتى ناقتىلاي توقۋ كەرەك.
V. ساباقتى بەكىتۋ.
1.گوبەلەن ونەرىنىڭ شىعۋ تاريحى قاي عاسىردان باستالادى؟
2.گوبەلەن دەگەنىمىز نە؟
3. گوبەلەن اتاۋى قاي ەلدەن شىققان؟
4. گوبەلەننىڭ كىلەمنەن ايىرماشىلىعى نەدە؟
5. قۇراسبەك تىنىبەكوۆتىڭ ءومىر سۇرگەن جىلدارى؟
7.ەڭ العاشقى گوبەلەنشى قازاق قىز؟
وي تولعانىس كەزەڭى. ۆەنن دياگرامماسىن قولدانۋ.
كىلەم ورتاق قاسيەتتەرى گوبەلەن
VI. وقۋشى ءبىلىمىن باعالاۋ.
ءار ءبىر وقۋشىنىڭ جاساعان جۇمىسىن قابىلداپ، باعا قويىپ، جىبەرىلگەن قاتەلەرىن قايتا ءتۇسىندىرۋ.
VII. ءۇي تاپسىرماسى. گوبەلەن تۋرالى، قازاقستانداعى باسقا دا گوبەلەنشىلەر تۋرالى قوسىمشا دەرەكتەردى جازىپ اكەلۋ.
№197 قازاق ورتا مەكتەبىنىڭ تەحنولوگيا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى:
ءالجانوۆا روزا زەينۋللا قىزى
ءپانى: تەحنولوگيا.
سىنىبى:9
ساباقتىڭ تاقىرىبى: گوبەلەن توقۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: حالىق قولونەرىمەن تانىستىرۋ، ۇيرەتۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ وزدىگىنەن جۇمىس جۇرگىزۋىنە، شەبەرلىك دەڭگەيىن ارتتىرىپ، ىنتا-ىقىلاسىن مولايتۋعا، اسەمدىكپەن سۇلۋلىقتى كورىپ، باعالاي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
بىلىمدىلىك ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرا وتىرىپ، ءاربىر جەكە تۇلعانىڭ اقىل-ويىنىڭ دامۋىنا، شىعارماشىلىق دامۋ مۇمكىندىگىنە جاعداي جاساۋ.
دامىتۋشىلىق ماقساتى: وقۋشىلاردى ونەر تۋىندىلارىن ەستەتيكالىق تالعاممەن قابىلداۋ قابىلەتتىلىگىن دامىتۋ.
تاربيەلىك ماقساتى: وقۋشىلارعا قولونەردىڭ ەستەتيكالىق مازمۇنىن بويىنا ءسىڭىرۋ ارقىلى شەبەرلىككە، جيناقىلىققا، يكەمدىلىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ ءادىسى: اڭگىمەلەۋ، سۇراق – جاۋاپ، ساراماندىق جۇمىس.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، ونەر، سۋرەت.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ۆەنن دياگرامماسى، قۇراسبەك تىنىبەكوۆتىڭ، باتيما زاۋىربەكوۆانىڭ تۋىندىلارىنىڭ سۋرەتتەرى، سلايد.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ا. سالەمدەسۋ. وقۋشىلاردىڭ ساباققا دايارلىعىن تەكسەرۋ، تۇگەندەۋ؛
ب. جۇمىس ورنىن ۇيىمداستىرۋ، اكەلگەن قۇرالدارىن تەكسەرۋ.
ۆ. ۇيىمداستىرۋ ءساتى كەزەڭىندە ساباقتىڭ جۇمىس ىرعاعىن انىقتاۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
• ولشەم ادامنىڭ قاي جاعىنان الىنادى؟
• ولشەم نە ءۇشىن الىنادى؟
• ولشەم قانداي زاتپەن الىنادى؟
• كيىمدەگى اقاۋ دەگەنىمىز نە؟
• مودا دەگەنىمىز نە؟
• مودا قاي ەلدىڭ ءسوزى؟
ءىىI. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
كىلەم – ءۇي جاساۋى دەپ سانايمىز، ونى جەرگە توسەۋگە، قابىرعاعا ىلۋگە بولادى جانە كىلەم يىرىلگەن توقىما جىپپەن توقىلادى. كىلەم - ساندىك قولدانبالى ونەر تۇرىنە جاتقىزامىز جانە شالۋ ادىسىمەن توقىلادى.
كىلەم تۇكتى جانە تۇكسىز بولىپ بولىنەدى. تۇك سالىپ توقۋ ونەرى كوبىنەسە قىزىلوردا، تورعاي، قوستاناي، شىمكەنت وڭىرلەرىندە جاقسى دامىعان.
گوبەلەن –سۋرەتتى، تۇكسىز، قابىرعاعا ىلىنەتىن جانە جەرگە توسەلەتىن كىلەم، ياعني قولمەن توقىلعان كەسكىندەمە. گوبەلەن – ساندىك قولدانبالى ونەر تۇرىنە جاتادى.
گوبەلەن ونەرىنىڭ شىعۋ تاريحى 20-شى عاسىردىڭ باسىنان باستالادى. گوبەلەن دەربەس سۋرەتشىلىك ونەر تۋىندىسى رەتىندە العاش فرانسيا، يتاليا، يسپانيا، گەرمانيا ەلدەرىندە دامىپ، كەيىن رەسەي، بالتىق بويى، كاۆكازعا كەڭ تاراعان ەرتەدەن كەلە جاتقان الاشا، تىقىر كىلەم توقۋ ونەرى گوبەلەننىڭ قازاق حالقىنىڭ ءداستۇرلى قولونەرىنە جات ەمەس.
گوبەلەننىڭ وتانى – فرانسيا. سوناۋ ورتا عاسىرلاردا ءومىر سۇرگەن اعايىندى گوبەلەندەر نەگىزىن سالعاندىقتان، سولاردىڭ ەسىمىمەن اتالاتىن وسى ءبىر ونەر ءتۇرىنىڭ قازاق جەرىندە جىلى قابىلدانىپ، تەز تارالۋى – بىزدە نەگىزدىڭ بارلىعىنان. ول قانداي نەگىز؟ گوبەلەنگە قاراڭىز دا، قازاقتىڭ تاقىر كىلەمىمەن سالىستىرىڭىز. ەش ايىرماسى جوق. ايىرماسى – تەك فرانسۋزدار ەرتەرەك قيمىلداپ، ونى وزدەرىنىڭ ونەرلەرى، برەند رەتىندە قالىپتاستىرا العاندىعىندا. ەگەر ونى وزىمىزگە ءسىڭىرىپ العىمىز كەلسە، گوبەلەندى «الاشانىڭ زاماناۋي ءتۇرى» دەپ ساناۋىمىز قاجەت.
تۇكتى كىلەمدى توقۋ بارىسىندا توقۋ مانەرىندەگىدەي تەحنيكانى قولدانا وتىرىپ، سول تۇكتەردى كەيبىر جەرلەردە 10-15مم-دەي ۇزىندىقتا قالدىرىپ، كەي جەرلەرىندە تاقىرلاي قىسقارتىپ ۇيلەستىرىلەدى. جالپى گوبەلەن توقۋ ۇلكەن سەزىمتالدىقتى تالاپ ەتەدى.
تۇكتى كىلەم نەگىزىن قۇرۋ ءۇشىن ستانوك بولۋ كەرەك. ستانوك اعاشتان جاسالىنادى. گوبەلەن ونەرى وقۋشىلاردى اسەمدىكتى، سۇلۋلىقتى تۇسىنۋگە، بيىك ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىن تاربيەلەيدى، ولاردىڭ ءوي-ورىسىن، رۋحاني بايلىعىن دامىتادى.
حالقىمىزدىڭ كونە مادەنيەتىن ءار ساباق جىپكە سىيعىزىپ، بۇگىنگى زامانعا جەتكىزۋدە گوبەلەن ونەرىنىڭ دە ۇلەسى جىل ساناپ ارتىپ كەلە جاتىر. قازاق گوبەلەنىنىڭ نەگىزىن قالاعان مارقۇم سۋرەتشى قۇراسبەك تىنىبەكوۆ دەسەك، قازاق قىزدارىنىڭ ىشىنەن وسى سالاعا تۇڭعىش سارا جول سالعان – ءباتيما زاۋىربەكوۆا. «انا»، «دالا مادونناسى»، «ساۋكەلە كيگەن قىز»، «ۇزاتۋ»، «كۇتۋ» سىندى تۋىندىلاردىڭ اۆتورى.
گوبەلەن ونەرىنىڭ دامۋىنا ەرەكشە ۇلەس قوسقان قازاقستاندا سۋرەتشىلەر قاتارىنا:
• ق.تىنىبەكوۆ،
• ب.زاۋىربەكوۆا،
• ي.يارەما،
• ءا.باپانوۆ، س.باپانوۆا،
• ق.جۇبانيازوۆا،
• ا.يحونوۆا،
• ن.پاۆلەنكو ت.ب.اتاۋعا بولادى.
گوبەلەن كىلەمى – ساندىك بۇيىم. ونى قازىرگى كەزدە تاجىريبەلى سۋرەتشىلەر قولعا الىپ، جاڭا ورنەكپەن توقۋدا. گوبەلەن كىلەمىندە بەلگىلى ءبىر تاقىرىپ بويىنشا قايتالانباس سۋرەتتەر كورىنىس بەرەدى، ونىڭ جاي كىلەمدەردەن ايىرماشىلىعى سۋرەتى مەن كولوريتتىك تۇستەرىندە.
1946ج باتيما زاۋىربەكوۆانىڭ تۋعان جىلى
1970ج گوبەلەن سالاسىنداعى العاشقى تۋىندىسى «شەبەرلەر» دەپ اتالعان. سارعالداق تۇستەس كويلەك كيگەن بويجەتكەن قىز جاسىل ورنەك اراسىندا وتىر. وسىناۋ قۇپياسى مەن قىزىعى مول، قيىندىعى دا كوپ ونەرگە تاڭىرقاي قارايدى. ارينە، بۇل وقشاۋ ونەردىڭ العاشقى كورىنىسى، بۇلاق سىلدىرىنداي اۋەنى عانا عوي. ءبىراق ونەر زەرتتەۋشىلەرى وسى ەڭبەگىن جاقسى باعالادى.
1972ج «ءجىپ ءيىرۋشى قىز» اتتى گوبەلەندە اۆتورعا ءتان شەبەرلىك ايقىن كوزگە ۇرادى. مۇندا شەبەر قىز جۇمىس ۇستىندە بەينەلەنگەن. باسىن ءسال بيازى بۇرۋى، قولدارىنىڭ اسەم قيمىلى، جەڭدەرىنىڭ قانىق تۇسپەن بۇرمەلەنۋى، شىعارمانىڭ جالپى اشەكەيلىك سيپاتىمەن استاسىپ العانىن تەرەڭ سەزىممەن ۇعىنۋعا باعدارلايدى. كوركەمدىك ءمانى دە ۇشتاسۋىنان پايدا بولعان ۇندەستىككە بايلانىستى ارتا تۇسكەن.
قۇراسبەك تىنىبەكوۆتىڭ «شوپان» اتتى گوبەلەنى. بۇل شىعارماداعى باستى كەيىپكەر – جاس شوپاننىڭ قولتىعىنداعى جاڭا تۋعان قوشاقانعا نازار سالىڭىزشى: قوشاقاننىڭ – جارتىلاي جانۋار، جارتىلاي ويۋ تۇرىندە بەينەلەنگەنىن بايقايمىز. دەمەك، بۇل – قازاقتىڭ «قوشقار ءمۇيىز» ويۋىنىڭ سيمۆولى ەكەنىن كورسەتەدى. اسپان تورىندەگى اقشا بۇلتتار دا ءارتۇرلى بەينەدەگى ويۋ-ورنەك بولىپ باياۋ قالقىپ بارا جاتقانداي اسەر سىيلايدى. گوبەلەن بەتىندەگى جازىقتىق تابيعات قۇبىلىستارىنان حابار بەرگەندەي: تۇنگى اسپانداعى جۇلدىزدار الەمى، بىرەسە جەلدىڭ ۇيتقي سوققان اۋەنى مەن تەڭىز تولقىندارى ءتارىزدى الۋان-الۋان قيمىل-قوزعالىستاردى ءبىر كەڭىستىككە ەركىن سيعىزىپ، ءتۇرلى بوياۋلارمەن قانىقتىرىپ، ايرىقشا سەرپىن مەن شيراقتىق تانىتادى. وسى كورىنىستەردىڭ ءبارى دە ويۋ-ورنەكتىك سيمۆوليكالار ارقىلى بەرىلگەنىنە تاڭدانىس بىلدىرمەسكە لاجىڭىز جوق. كونە مەن جاڭانىڭ ءوزارا ۇندەسۋى دەگەنىمىز وسى.
گوبەلەن توقۋ ءۇشىن:
1. گوبەلەنشى-سۋرەتشى الدىمەن توقىلماقشى گوبەلەننىڭ سۋرەتىن كىشى قاعازعا ءتۇسىرىپ الادى.
2. گوبەلەنشى-بوياۋشى سۋرەتتەگى تۇرلى-تۇستەرگە سايكەس جىپتەردى الۋ ءۇشىن اق جىپتەردى ءار ءتۇرلى گۇلدەردىڭ جاپىراقتارىن، تامىرلارىن، اعاش قابىقتارىن پايدالانىپ بويايدى.
3. گوبەلەنشى-كارتونەر كىشى قاگازداعى سۋرەتتى توقىلماقشى گوبەلەن ەلشەمىندەي كارتونعا بوياۋلى ەتىپ سالادى.
4. گوبەلەنشى-توقىماشى سالعان سۋرەتى بويىنشا كىلەمدى توقيدى.
IV ساراماندىق جۇمىس.
• جۇمىس كيىمىن كيەمىز؛
• كەرگىشتى ۇستەل بەتىنە دۇرىس ورنالاستىرۋ؛
• ينە ۇستاۋ كەزىندە ينەنى وڭ قولىڭمەن ۇستا؛
• قايشىنى قۇربىڭا ۇشكىر جاعىمەن ۇسىنبا؛
• الدىمەن كەرگىشتى الدىمىزعا الىپ، نەگىزگى ءجىپتى بوس تاستاپ، ۇشىن ينەدەن وتكىزىپ، دۇرىس وتىرامىز؛
• توقىلۋ ءادىسى كەرگىش بەتىندە وڭناڭ سولعا قاراي جۇرگىزۋ ارقىلى جانە سولدان وڭعا قاراي جۇرگىزۋ اپقىلى ورىندالادى؛
• توقىلۋ ءادىسىنىڭ اراقاشىقتىعى 3-4مم بولادى؛
• توقىلۋ ادىسىندە جىپتەر ماتا بەتىن تولىق جاۋىپ، سۋرەتتى ناقتىلاي توقۋ كەرەك.
V. ساباقتى بەكىتۋ.
1.گوبەلەن ونەرىنىڭ شىعۋ تاريحى قاي عاسىردان باستالادى؟
2.گوبەلەن دەگەنىمىز نە؟
3. گوبەلەن اتاۋى قاي ەلدەن شىققان؟
4. گوبەلەننىڭ كىلەمنەن ايىرماشىلىعى نەدە؟
5. قۇراسبەك تىنىبەكوۆتىڭ ءومىر سۇرگەن جىلدارى؟
7.ەڭ العاشقى گوبەلەنشى قازاق قىز؟
وي تولعانىس كەزەڭى. ۆەنن دياگرامماسىن قولدانۋ.
كىلەم ورتاق قاسيەتتەرى گوبەلەن
VI. وقۋشى ءبىلىمىن باعالاۋ.
ءار ءبىر وقۋشىنىڭ جاساعان جۇمىسىن قابىلداپ، باعا قويىپ، جىبەرىلگەن قاتەلەرىن قايتا ءتۇسىندىرۋ.
VII. ءۇي تاپسىرماسى. گوبەلەن تۋرالى، قازاقستانداعى باسقا دا گوبەلەنشىلەر تۋرالى قوسىمشا دەرەكتەردى جازىپ اكەلۋ.
You Might Also Like
-
جاڭاقورعان اۋدانى №3 مەكتەپ – ينتەرناتىنىڭ
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كەستە ەلەمەنتتەرى: جول، باعان، ۇياشىق.
