ءىلياس جانسۇگىروۆ
ءىلياس جانسۇگىروۆ (8 سىنىپ)
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك – وقۋشىلاردىڭ «ءىلياس جانسۇگىروۆ» تاقىرىبىندا جان - جاقتى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ، تولىقتىرۋ، العان بىلىمدەرىن تاپسىرمالار ارقىلى بەكىتۋ. جاڭا سوزدەر ۇيرەتۋ. سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ، ويدى جۇيەلەپ ايتۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ؛
ءا) دامىتۋشىلىق – وقۋشىلاردىڭ بايلانىستىرىپ سويلەۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ، ساۋاتتى جازۋ قابىلەتتەرىن، وي - ورىستەرىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ؛
ب) تاربيەلىك – وقۋشىلاردى تاپسىرما ورىنداتۋ بارىسىندا ۇيىمشىلدىققا ۇيرەتۋ، دۇرىس تاماقتانۋعا بەيىمدەۋ، سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ ساباعى.
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ، جاتتىعۋ جۇمىستارى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كىتاپ
ءى. ۇيىمداستىرۋ
1. وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسىن تەكسەرۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ زەيىندەرىن ساباققا اۋدارۋ.
4. وقۋشىلاردى 2 - توپقا ءبولۋ.
ءى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
4 - تاپسىرما 109 - بەت.
وقۋشىلارعا وتكەن ءى توقسان بويىنشا سۇراقتار قويۋ.
1. سويلەم دەگەنىمىز نە؟
2. فونەتيكا ءبولىمى نەنى قاراستىرادى؟
3. سينتاكسيس ءبولىمى نەنى قاراستىرادى؟
4. زاتتىڭ سىنىن، ساپاسىن بىلدىرەتىن ءسوز تابىن اتاڭىز.
5. سالالاس قۇرمالاس سويلەم قالاي جاسالادى؟
6. جاي سويلەم مەن قۇرمالاس سويلەمنىڭ ايىرماشىلىقتارى بار ما؟
ءىى. جاڭا ساباق
1 - تاپسىرما. ءماتىندى ءتۇسىنىپ وقىپ، تومەندە بەرىلگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىڭدەر.
ءىلياس جانسۇگىروۆ 1894 جىلى 1 مامىردا قازىرگى تالدىقورعان ءوڭىرىنىڭ اقسۋ اۋدانىنىڭ بۇرىنعى 4 - ءشى اۋىلىندا تۋعان. ءىلياس شەشەسىنەن جاستايىنان جەتىپ قالىپ، اكە تاربيەسىندە وسەدى. قاتال مىنەزدى اكەنىڭ تاربيەسىندە وسكەن ءىلياس جاس كەزىنەن باستاپ - اق وتكىر مىنەزدى، وجەت، ەڭبەكقۇمار جانە زەرەك بولادى. ويتكەنى ونىڭ اكەسى جانسۇگىر قولونەرىنە مەيلىنشە جەتىك بولعان. ول اياق كيىم تىگەتىن ەتىكشى جانە تەمىر مەن اعاشتان ءتۇيىن تۇيەتىن ۇستا ەكەن. مۇنىمەن قاتار ەسكىشە حات تانيتىن، ارابشا ساۋاتتى كىسى بولعاندىقتان، حالىق اۋىز ادەبيەتىن كوپ وقىپ، كوپ جيناپتى. سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى، وسىنداي شەبەر اكە ءوز قولىنان كەلەتىن بار ونەرىن ءىلياسقا جاس كەزىنەن ۇيرەتكەن. سوندىقتان ءىلياس تا اكەسىندەي ءارى ەتىكشى، ءارى ۇستا، ءارى ءانشى، ءارى دومبىراشى بولادى. ءبىر جاعى اكەسىنەن وقىپ، ارابشا حات تانيدى. وسىنىڭ ءوزى ءىلياستىڭ ادەبيەتكە قىزىعۋىنا كوپ كومەگىن تيگىزەدى. اكەسىنەن كوپتەگەن قىزىقتى اڭگىمەلەر، حالىق ولەڭدەرىن ەستيدى. حالىق ولەڭدەرى مەن ەرتەگىلەرى ونىڭ حالىق ومىرىمەن، ارمان - تىلەگىمەن، زور بولاشاعىمەن تەرەڭىرەك تانىسۋىنا مۇمكىندىك تۋعىزادى.
سۇراقتار:
1. ءىلياس جانسۇگىروۆ قاشان جانە قايدا تۋعان؟
2. ءىلياستى جاستايىنان كىم تاربيەلەيدى؟
3. اكەسى قانداي بولعان؟ نەمەن اينالىسقان؟
4. «سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى» دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
5. ءىلياس جانسۇگىروۆ اكەسىنەن نە ۇيرەنگەن؟
6. ءىلياستىڭ ادەبيەتكە قىزىعۋىنا كىم اسەر ەتكەن؟
7. ءىلياس كىمنەن حالىق ولەڭدەرىن، قىزىقتى اڭگىمەلەر ەستىگەن؟
8. حالىق ومىرىمەن تەرەڭىرەك تانىسۋىنا كىم مۇمكىندىك تۋعىزعان؟
2 - تاپسىرما. «ون سۇراق» ويىنى
ءمۇعالىم ءبىر وقۋشىنى تاڭداپ الادى جانە ونىڭ ماڭدايىنا نەگىزگى ءسوز جازىلعان ستيكەردى جابىستىرادى - قاتىسۋشى سىنىپقا ون سۇراق قويا الادى، وقۋشىلار «ءيا» نەمەسە «جوق» دەپ قانا جاۋاپ بەرە الادى. وسىلايشا وقۋشى ماڭدايىندا جازىلىپ تۇرعان ءسوزدى انىقتاۋى كەرەك.
3 - تاپسىرما. ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ «مەن قالاي جازدىم؟» ماقالاسىنداعى ايتقان ءسوزىن قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
... بىزدە بالالار ادەبيەتى جاسالماعان ادەبيەت. سوندىقتان مەنىڭ ءبىر ويىم وسى ادەبيەتتىڭ ءبىز دە جاسالۋىنا كومەكتەسۋىمىز كەرەك. بۇل تۋرالى ءبىراز ەڭبەكتەرىم بار: «بالالارعا تارتۋ»، «بالالارعا بازارلىق»، ت. ب.
«بىزدە، اسىرەسە، تەحنيكا، ونەر جايىندا شىعارمالار تۋعان جوق. ەندى بۇل كەتىككە كىرپىش قالاۋىمىز كەرەك دەيمىز...»
ءىV. ساباقتى بەكىتۋ
بۇگىنگى ساباقتان نە تۇسىندىك؟ قانداي جاڭا سوزدەرمەن تانىستىق؟ قاي تاپسىرما سىزدەرگە قيىندىق كەلتىردى جانە وڭاي تۇسكەندەرى قايسىسى؟
V. ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ
5 - تاپسىرما 135 - بەت.
Vءى. باعالاۋ
اتىراۋ وبلىسى، اتىراۋ قالاسى
اعىلشىن ءتىلىن تەرەڭدەتىپ وقىتاتىن
تەحنيكالىق گيمنازيانىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى
يمانعالييەۆا ايدانا جەكسەن قىزى
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك – وقۋشىلاردىڭ «ءىلياس جانسۇگىروۆ» تاقىرىبىندا جان - جاقتى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ، تولىقتىرۋ، العان بىلىمدەرىن تاپسىرمالار ارقىلى بەكىتۋ. جاڭا سوزدەر ۇيرەتۋ. سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ، ويدى جۇيەلەپ ايتۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ؛
ءا) دامىتۋشىلىق – وقۋشىلاردىڭ بايلانىستىرىپ سويلەۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ، ساۋاتتى جازۋ قابىلەتتەرىن، وي - ورىستەرىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ؛
ب) تاربيەلىك – وقۋشىلاردى تاپسىرما ورىنداتۋ بارىسىندا ۇيىمشىلدىققا ۇيرەتۋ، دۇرىس تاماقتانۋعا بەيىمدەۋ، سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ ساباعى.
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ، جاتتىعۋ جۇمىستارى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كىتاپ
ءى. ۇيىمداستىرۋ
1. وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسىن تەكسەرۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ زەيىندەرىن ساباققا اۋدارۋ.
4. وقۋشىلاردى 2 - توپقا ءبولۋ.
ءى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
4 - تاپسىرما 109 - بەت.
وقۋشىلارعا وتكەن ءى توقسان بويىنشا سۇراقتار قويۋ.
1. سويلەم دەگەنىمىز نە؟
2. فونەتيكا ءبولىمى نەنى قاراستىرادى؟
3. سينتاكسيس ءبولىمى نەنى قاراستىرادى؟
4. زاتتىڭ سىنىن، ساپاسىن بىلدىرەتىن ءسوز تابىن اتاڭىز.
5. سالالاس قۇرمالاس سويلەم قالاي جاسالادى؟
6. جاي سويلەم مەن قۇرمالاس سويلەمنىڭ ايىرماشىلىقتارى بار ما؟
ءىى. جاڭا ساباق
1 - تاپسىرما. ءماتىندى ءتۇسىنىپ وقىپ، تومەندە بەرىلگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىڭدەر.
ءىلياس جانسۇگىروۆ 1894 جىلى 1 مامىردا قازىرگى تالدىقورعان ءوڭىرىنىڭ اقسۋ اۋدانىنىڭ بۇرىنعى 4 - ءشى اۋىلىندا تۋعان. ءىلياس شەشەسىنەن جاستايىنان جەتىپ قالىپ، اكە تاربيەسىندە وسەدى. قاتال مىنەزدى اكەنىڭ تاربيەسىندە وسكەن ءىلياس جاس كەزىنەن باستاپ - اق وتكىر مىنەزدى، وجەت، ەڭبەكقۇمار جانە زەرەك بولادى. ويتكەنى ونىڭ اكەسى جانسۇگىر قولونەرىنە مەيلىنشە جەتىك بولعان. ول اياق كيىم تىگەتىن ەتىكشى جانە تەمىر مەن اعاشتان ءتۇيىن تۇيەتىن ۇستا ەكەن. مۇنىمەن قاتار ەسكىشە حات تانيتىن، ارابشا ساۋاتتى كىسى بولعاندىقتان، حالىق اۋىز ادەبيەتىن كوپ وقىپ، كوپ جيناپتى. سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى، وسىنداي شەبەر اكە ءوز قولىنان كەلەتىن بار ونەرىن ءىلياسقا جاس كەزىنەن ۇيرەتكەن. سوندىقتان ءىلياس تا اكەسىندەي ءارى ەتىكشى، ءارى ۇستا، ءارى ءانشى، ءارى دومبىراشى بولادى. ءبىر جاعى اكەسىنەن وقىپ، ارابشا حات تانيدى. وسىنىڭ ءوزى ءىلياستىڭ ادەبيەتكە قىزىعۋىنا كوپ كومەگىن تيگىزەدى. اكەسىنەن كوپتەگەن قىزىقتى اڭگىمەلەر، حالىق ولەڭدەرىن ەستيدى. حالىق ولەڭدەرى مەن ەرتەگىلەرى ونىڭ حالىق ومىرىمەن، ارمان - تىلەگىمەن، زور بولاشاعىمەن تەرەڭىرەك تانىسۋىنا مۇمكىندىك تۋعىزادى.
سۇراقتار:
1. ءىلياس جانسۇگىروۆ قاشان جانە قايدا تۋعان؟
2. ءىلياستى جاستايىنان كىم تاربيەلەيدى؟
3. اكەسى قانداي بولعان؟ نەمەن اينالىسقان؟
4. «سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى» دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
5. ءىلياس جانسۇگىروۆ اكەسىنەن نە ۇيرەنگەن؟
6. ءىلياستىڭ ادەبيەتكە قىزىعۋىنا كىم اسەر ەتكەن؟
7. ءىلياس كىمنەن حالىق ولەڭدەرىن، قىزىقتى اڭگىمەلەر ەستىگەن؟
8. حالىق ومىرىمەن تەرەڭىرەك تانىسۋىنا كىم مۇمكىندىك تۋعىزعان؟
2 - تاپسىرما. «ون سۇراق» ويىنى
ءمۇعالىم ءبىر وقۋشىنى تاڭداپ الادى جانە ونىڭ ماڭدايىنا نەگىزگى ءسوز جازىلعان ستيكەردى جابىستىرادى - قاتىسۋشى سىنىپقا ون سۇراق قويا الادى، وقۋشىلار «ءيا» نەمەسە «جوق» دەپ قانا جاۋاپ بەرە الادى. وسىلايشا وقۋشى ماڭدايىندا جازىلىپ تۇرعان ءسوزدى انىقتاۋى كەرەك.
3 - تاپسىرما. ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ «مەن قالاي جازدىم؟» ماقالاسىنداعى ايتقان ءسوزىن قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
... بىزدە بالالار ادەبيەتى جاسالماعان ادەبيەت. سوندىقتان مەنىڭ ءبىر ويىم وسى ادەبيەتتىڭ ءبىز دە جاسالۋىنا كومەكتەسۋىمىز كەرەك. بۇل تۋرالى ءبىراز ەڭبەكتەرىم بار: «بالالارعا تارتۋ»، «بالالارعا بازارلىق»، ت. ب.
«بىزدە، اسىرەسە، تەحنيكا، ونەر جايىندا شىعارمالار تۋعان جوق. ەندى بۇل كەتىككە كىرپىش قالاۋىمىز كەرەك دەيمىز...»
ءىV. ساباقتى بەكىتۋ
بۇگىنگى ساباقتان نە تۇسىندىك؟ قانداي جاڭا سوزدەرمەن تانىستىق؟ قاي تاپسىرما سىزدەرگە قيىندىق كەلتىردى جانە وڭاي تۇسكەندەرى قايسىسى؟
V. ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ
5 - تاپسىرما 135 - بەت.
Vءى. باعالاۋ
اتىراۋ وبلىسى، اتىراۋ قالاسى
اعىلشىن ءتىلىن تەرەڭدەتىپ وقىتاتىن
تەحنيكالىق گيمنازيانىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى
يمانعالييەۆا ايدانا جەكسەن قىزى
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
