ىڭعايلاس سالالاس قۇرمالاس سويلەم
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ىڭعايلاس سالالاس قۇرمالاس سويلەم
ساباقتا قولدانىلاتىن تەحنولوگيا ءتۇرى: ستو ەلەمەنتتەرى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: سالالاس قۇرمالاس جانە ونىڭ تۇرلەرى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ، ىڭعايلاس سالالاستىڭ جالعاۋلىقتى، جالعاۋلىقسىز تۇرلەرىنىڭ جاسالۋ جولدارىن مەڭگەرتۋ.
دامىتۋشىلىق: زەيىن، ىنتا قابىلەتتەرىن، وي - ورىستەرىن دامىتۋ، ببد قالىپتاستىرۋ.
تاربيەلىك: مادەنيەتتى سويلەۋگە، تازالىققا، ۇقىپتىلىققا، ساۋاتتىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ماتەريالدى ءتۇسىندىرۋ
قولدانىلاتىن ءادىس - تاسىلدەر: ءتۇسىندىرۋ، تالداۋ - جيناقتاۋ، سۇراق - جاۋاپ، وقۋلىقپەن جۇمىس
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى (وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ، ساباق تاقىرىبىن، ماقساتىن ايتۋ).
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
- سالالاس قۇرمالاستىڭ جاسالۋ جولدارى؟
- سالالاس قۇرمالاس جاسايتىن شىلاۋلار؟
- بەرىلگەن تاپسىرمالارىن تەكسەرۋ
3. جاڭا ساباق.
سالالاستىڭ قۇرامىنداعى جاي سويلەمدەر ءبىر - بىرىمەن ءار ءتۇرلى ماعىنالىق قاتىناستا بولادى. سوعان وراي ونىڭ 6 ءتۇرى بار.
تاقتادا: شاحاڭ سىڭعىرلاعان ادەمى داۋسىمەن «ماقپال قارانى» باستادى، وزگەمىز ەرىكسىز قوسىلىپ كەتتىك. (ىڭعايلاس سالالاس)
كوكتەمدە جاڭبىر قالىڭ جاۋدى، سوندىقتان كوك قاۋلاپ ءوستى. (سەبەپ - سالدار سالالاس)
تاڭىربەرگەن بىرەر رەت ءتىل قاتىپ ەدى، ءبىراق ەلامان ۇندەمەدى. (قارسىلىقتى سالالاس)
كورگەندەرىن ءوزى ايتار، يا بولماسا قىزىمنان سۇرارمىن. (تالعاۋلى سالالاس)
بىرەسە جاڭبىر سەبەلەيدى، بىرەسە قار ۇشقىندايدى. (كەزەكتەس سالالاس)
ءومىردىڭ ءوز زاڭى بار: قۋانىش پەن قايعى ۇنەمى الماسىپ جاتادى. (تۇسىندىرمەلى سالالاس)
قۇرامىنداعى جاي سويلەمدەرىنىڭ بىرىندە ايتىلعان ويعا ەكىنشىسىندە ايتىلعان ويدىڭ مەزگىلدەس، باعىتتاس، ىڭعايلاس ءماندى قارىم - قاتىناستا بولۋىن ىڭعايلاس سالالاس دەيمىز.
ىڭعايلاستىق ءماندى جالعاۋلىق شىلاۋلاردىڭ قاتىسۋ - قاتىسپاۋىنا قاراي ىڭعايلاس سالالاس جالعاۋلىقتى، جالعاۋلىقسىز بولىپ ەكىگە بولىنەدى.
1. جالعاۋلىقسىز ى. س.
ا) ءبىر مەزگىلدە قاتار بولعان يا بولاتىن ىستەردى بىلدىرەدى. بايانداۋىشتارى كوبىنەسە ءبىر شاقتا تۇرادى. مىس: شاي ءىشىلدى، تاماق جەلىندى.
ءا) ءار مەزگىلدە، ياعني بىرىنەن سوڭ ءبىرى بولاتىن يا بولعان ىستەردى بىلدىرەدى.
مىس: تۇمارباي اعامىز قوناققا شاقىرعان ەدى، گاۋحار ەكەۋمىز سوعان باردىق.
2. جالعاۋلىقتى ى. س. جانە، دا، دە، ءارى جالعاۋلىقتارى ارقىلى جاسالادى.
مىس: دارىن دومبىرانى قاعىپ - قاعىپ جىبەردى دە، المەش «بوزتورعايدى» باستاپ كەتتى.
ەندى ءارى اعاشتار دا شىرىمەيدى، ءارى ءبىراز جەر ۇنەمدەلەدى.
اسقار ونشا ءانشى جىگىت ەمەس ەدى جانە ونىڭ داۋسى دا قوڭىراۋلى بولمايتىن.
كومىردەي قارا مۇرتىن شيراتىپ قويىپتى ءارى جاڭا شىعىپ كەلە جاتقان شوقشا ساقالى بار.
ەسكەرتۋ. جانە شىلاۋى قايتالانباي قولدانىلادى، ودان كەيىن جانە ءارى شىلاۋى قايتالانباي قولدانىلعاندى ءۇتىر قويىلمايدى، دا، دە، تا، تە جانە ءارى جالعاۋلىعى قايتالانعاندا ءۇتىر قويىلادى.
4. جاتتىعۋ جۇمىستارىن ورىنداۋ.
97 - جاتتىعۋ. (اۋىزشا)
98 - جاتتىعۋ. سويلەمدەردى سويلەم مۇشەلەرىنە تالداڭدار. قايسىسى جاي، قايسىسى قۇرمالاس سويلەم اجىراتىڭدار. تىنىس بەلگىلەرىنىڭ قويىلۋ سەبەبىن انىقتاڭدار.
جالعاۋلىقتى شىلاۋلاردىڭ قايسىسى جاي سويلەمدەردى، قايسىسى ءبىرىڭعاي مۇشەلەردى بايلانىستىرىپ تۇر؟
دالا دا، ەگىن دە، توعاي دا – ءبارى دە ساپ - سارى. (دا، دە شىلاۋلارى ءبىرىڭعاي مۇشەلەردى باي - پ تۇر، ءۇتىر ءبىرىڭعاي باستاۋىشقا، سىزىقشا جالپىلاۋىش سوزگە قويىلعان)
كابينەتكە نۇرجامال مەن بايمۇرات كىردى دە، ەندىگى نازار سولارعا اۋدى. (دە شىلاۋى ىڭعايلاس سالالاس قۇرمالاستىڭ جاي ءسويل - ن بايل - پ تۇر، ءۇتىر ەكى جاي سويلەم اراسىنا قويىلعان)
100 - جاتتىعۋ. كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا جاي سويلەمدەردى ويلارىڭنان قويىپ، ىڭعايلاس سالالاس
قۇرمالاس جاساڭدار.
مىس: ەل ورىنعا وتىرعان كەز ەدى، كۇزدىڭ قارا سۋىعى دا باستالىپ كەتتى.
5. بەكىتۋ.
كارتوچكامەن سوزدەر بەرىلەدى، ءار توپتان ءبىر وقۋشى شىعىپ، تاقتاعا سويلەمدەر جازادى نەمەسە وقيدى.
مىس: ءبىر، سالىنىپ، ءۇي، جاتىر، ءۇي، جاتىر، بۇزىلىپ، ءبىر.
جىگىت، الدىمەن، قىز، كەتتى، سوڭىنان، كەتتى.
كەلىسىلگەن، باكەڭ دە، جەرگە، جەتتى، ار جاعىنان، شالاباي دا، كەلدى، ەرتىپ، بوجەنەيدى.
جۇمىسى، ولاردىڭ، اۋىر، كۇندەرى دە، دەمالاتىن، جانە، از.
سۇراقتار قويۋ:
- سالالاس قۇرمالاستىڭ تۇرلەرى؟
- ىڭعايلاس سالالاس؟ جاسالۋ جولى؟
- ءبىرىڭعاي مۇشەلەردەن ايىرماشىلىعى قانداي؟ تىنىس بەلگىلەرى قانداي؟
ىڭعايلاس سالالاس قۇرمالاس سويلەم. جۇكتەۋ
ساباقتا قولدانىلاتىن تەحنولوگيا ءتۇرى: ستو ەلەمەنتتەرى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: سالالاس قۇرمالاس جانە ونىڭ تۇرلەرى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ، ىڭعايلاس سالالاستىڭ جالعاۋلىقتى، جالعاۋلىقسىز تۇرلەرىنىڭ جاسالۋ جولدارىن مەڭگەرتۋ.
دامىتۋشىلىق: زەيىن، ىنتا قابىلەتتەرىن، وي - ورىستەرىن دامىتۋ، ببد قالىپتاستىرۋ.
تاربيەلىك: مادەنيەتتى سويلەۋگە، تازالىققا، ۇقىپتىلىققا، ساۋاتتىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ماتەريالدى ءتۇسىندىرۋ
قولدانىلاتىن ءادىس - تاسىلدەر: ءتۇسىندىرۋ، تالداۋ - جيناقتاۋ، سۇراق - جاۋاپ، وقۋلىقپەن جۇمىس
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى (وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ، ساباق تاقىرىبىن، ماقساتىن ايتۋ).
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
- سالالاس قۇرمالاستىڭ جاسالۋ جولدارى؟
- سالالاس قۇرمالاس جاسايتىن شىلاۋلار؟
- بەرىلگەن تاپسىرمالارىن تەكسەرۋ
3. جاڭا ساباق.
سالالاستىڭ قۇرامىنداعى جاي سويلەمدەر ءبىر - بىرىمەن ءار ءتۇرلى ماعىنالىق قاتىناستا بولادى. سوعان وراي ونىڭ 6 ءتۇرى بار.
تاقتادا: شاحاڭ سىڭعىرلاعان ادەمى داۋسىمەن «ماقپال قارانى» باستادى، وزگەمىز ەرىكسىز قوسىلىپ كەتتىك. (ىڭعايلاس سالالاس)
كوكتەمدە جاڭبىر قالىڭ جاۋدى، سوندىقتان كوك قاۋلاپ ءوستى. (سەبەپ - سالدار سالالاس)
تاڭىربەرگەن بىرەر رەت ءتىل قاتىپ ەدى، ءبىراق ەلامان ۇندەمەدى. (قارسىلىقتى سالالاس)
كورگەندەرىن ءوزى ايتار، يا بولماسا قىزىمنان سۇرارمىن. (تالعاۋلى سالالاس)
بىرەسە جاڭبىر سەبەلەيدى، بىرەسە قار ۇشقىندايدى. (كەزەكتەس سالالاس)
ءومىردىڭ ءوز زاڭى بار: قۋانىش پەن قايعى ۇنەمى الماسىپ جاتادى. (تۇسىندىرمەلى سالالاس)
قۇرامىنداعى جاي سويلەمدەرىنىڭ بىرىندە ايتىلعان ويعا ەكىنشىسىندە ايتىلعان ويدىڭ مەزگىلدەس، باعىتتاس، ىڭعايلاس ءماندى قارىم - قاتىناستا بولۋىن ىڭعايلاس سالالاس دەيمىز.
ىڭعايلاستىق ءماندى جالعاۋلىق شىلاۋلاردىڭ قاتىسۋ - قاتىسپاۋىنا قاراي ىڭعايلاس سالالاس جالعاۋلىقتى، جالعاۋلىقسىز بولىپ ەكىگە بولىنەدى.
1. جالعاۋلىقسىز ى. س.
ا) ءبىر مەزگىلدە قاتار بولعان يا بولاتىن ىستەردى بىلدىرەدى. بايانداۋىشتارى كوبىنەسە ءبىر شاقتا تۇرادى. مىس: شاي ءىشىلدى، تاماق جەلىندى.
ءا) ءار مەزگىلدە، ياعني بىرىنەن سوڭ ءبىرى بولاتىن يا بولعان ىستەردى بىلدىرەدى.
مىس: تۇمارباي اعامىز قوناققا شاقىرعان ەدى، گاۋحار ەكەۋمىز سوعان باردىق.
2. جالعاۋلىقتى ى. س. جانە، دا، دە، ءارى جالعاۋلىقتارى ارقىلى جاسالادى.
مىس: دارىن دومبىرانى قاعىپ - قاعىپ جىبەردى دە، المەش «بوزتورعايدى» باستاپ كەتتى.
ەندى ءارى اعاشتار دا شىرىمەيدى، ءارى ءبىراز جەر ۇنەمدەلەدى.
اسقار ونشا ءانشى جىگىت ەمەس ەدى جانە ونىڭ داۋسى دا قوڭىراۋلى بولمايتىن.
كومىردەي قارا مۇرتىن شيراتىپ قويىپتى ءارى جاڭا شىعىپ كەلە جاتقان شوقشا ساقالى بار.
ەسكەرتۋ. جانە شىلاۋى قايتالانباي قولدانىلادى، ودان كەيىن جانە ءارى شىلاۋى قايتالانباي قولدانىلعاندى ءۇتىر قويىلمايدى، دا، دە، تا، تە جانە ءارى جالعاۋلىعى قايتالانعاندا ءۇتىر قويىلادى.
4. جاتتىعۋ جۇمىستارىن ورىنداۋ.
97 - جاتتىعۋ. (اۋىزشا)
98 - جاتتىعۋ. سويلەمدەردى سويلەم مۇشەلەرىنە تالداڭدار. قايسىسى جاي، قايسىسى قۇرمالاس سويلەم اجىراتىڭدار. تىنىس بەلگىلەرىنىڭ قويىلۋ سەبەبىن انىقتاڭدار.
جالعاۋلىقتى شىلاۋلاردىڭ قايسىسى جاي سويلەمدەردى، قايسىسى ءبىرىڭعاي مۇشەلەردى بايلانىستىرىپ تۇر؟
دالا دا، ەگىن دە، توعاي دا – ءبارى دە ساپ - سارى. (دا، دە شىلاۋلارى ءبىرىڭعاي مۇشەلەردى باي - پ تۇر، ءۇتىر ءبىرىڭعاي باستاۋىشقا، سىزىقشا جالپىلاۋىش سوزگە قويىلعان)
كابينەتكە نۇرجامال مەن بايمۇرات كىردى دە، ەندىگى نازار سولارعا اۋدى. (دە شىلاۋى ىڭعايلاس سالالاس قۇرمالاستىڭ جاي ءسويل - ن بايل - پ تۇر، ءۇتىر ەكى جاي سويلەم اراسىنا قويىلعان)
100 - جاتتىعۋ. كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا جاي سويلەمدەردى ويلارىڭنان قويىپ، ىڭعايلاس سالالاس
قۇرمالاس جاساڭدار.
مىس: ەل ورىنعا وتىرعان كەز ەدى، كۇزدىڭ قارا سۋىعى دا باستالىپ كەتتى.
5. بەكىتۋ.
كارتوچكامەن سوزدەر بەرىلەدى، ءار توپتان ءبىر وقۋشى شىعىپ، تاقتاعا سويلەمدەر جازادى نەمەسە وقيدى.
مىس: ءبىر، سالىنىپ، ءۇي، جاتىر، ءۇي، جاتىر، بۇزىلىپ، ءبىر.
جىگىت، الدىمەن، قىز، كەتتى، سوڭىنان، كەتتى.
كەلىسىلگەن، باكەڭ دە، جەرگە، جەتتى، ار جاعىنان، شالاباي دا، كەلدى، ەرتىپ، بوجەنەيدى.
جۇمىسى، ولاردىڭ، اۋىر، كۇندەرى دە، دەمالاتىن، جانە، از.
سۇراقتار قويۋ:
- سالالاس قۇرمالاستىڭ تۇرلەرى؟
- ىڭعايلاس سالالاس؟ جاسالۋ جولى؟
- ءبىرىڭعاي مۇشەلەردەن ايىرماشىلىعى قانداي؟ تىنىس بەلگىلەرى قانداي؟
ىڭعايلاس سالالاس قۇرمالاس سويلەم. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
Lesson Study ءتاسىلى ارقىلى «ديالوگتىك وقىتۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ بەلسەندىلىگىن قالاي ارتتىرۋعا بولادى؟»
-
زياتى زاقىمدالعان وقۋشىلاردى تاربيەلەۋ ەرەكشەلىكتەرى
