جاقسى ادەتتەردى قالاي قالىپتاستىرۋعا بولادى جانە جامان ادەتتەردەن قالاي ارىلامىز؟
ءسىز تەرىس ادەتتەر الەمىندە ءومىر سۇرەسىز بە؟ ءسىز ولاردان قۇتىلعىڭىز كەلەدى، ءبىراق قانداي دا ءبىر سەبەپتەرمەن ولار ءسىزدىڭ ءومىرىڭىزدى باسقارادى ما؟
ءسىز نەنى وزگەرتۋ كەرەكتىگىن بىلەسىز، ءبىراق ءسىزدىڭ ءومىرىڭىزدىڭ ساپاسى مەن ۇزاقتىعى كوپتەگەن ادەتتەرىڭىزگە تىكەلەي بايلانىستى بولسا دا، ءسىز ءۇشىن ەشتەڭە جۇمىس ىستەمەيدى ما؟ وندا سىزگە بۇل ماقالا قاجەت!
ادەت دەگەنىمىز نە؟
ءبىزدىڭ ميىمىز وتە تاڭعاجايىپ جولمەن جاسالعان. ەگەر ءبىز قانداي دا ءبىر ارەكەتتى بىرنەشە رەت ورىنداساق، ول ءبىزدىڭ ادەتتەرىمىزدە بىردەن قالىپتاسادى. كەيىننەن ءبىز مۇنداي ارەكەتتەردى اۆتوماتتى تۇردە جاسايمىز. عالىمداردىڭ ايتۋىنشا، مۇنداي اۆتوماتتاندىرۋدا ءبىز كۇندەلىكتى ارەكەتتەرىمىزدىڭ 40%-ىن جاسايمىز. بۇل ەندى ءبىزدىڭ تاڭداۋىمىزدىڭ ناتيجەسى ەمەس، ءدال ادەتكە اينالادى.
پسيحولوگتار ادەتتەردى ەكى تۇرگە بولەدى:
ءپوزيتيۆتى (پايدالى) ادەتتەر، تەرىس ادەتتەر.
ءتىستى تازالاۋ، دۋش قابىلداۋ، كيىم كيۋ، كىتاپ وقۋ، جاتتىعۋ جاساۋ سياقتى جاعىمدى ادەتتەر كۇندەلىكتى جۇمىسىمىزدىڭ ءبىر بولىگى. دەگەنمەن، جاعىمسىز ادەتتەردىڭ بىزگە پايداسىنان گورى زيانى كوپ. ولارعا سپورتپەن شۇعىلدانباۋ، كەش تۇرۋ، زياندى تاعامداردى جەۋ جانە ت.ب. جاتادى. سونىمەن قاتار، ادام ءجيى جامان ادەتتەردەن باس تارتىپ، جاعىمدى ادەتتەرگە يە بولعىسى كەلەدى، ءبىراق ودان ەشتەڭە شىقپايدى. ادەت ەكىنشى تابيعات دەپ بەكەر ايتىلماعان. ءبىراق ءسىز ءۇمىت ۇزبەۋىڭىز كەرەك. ەڭ ۇيرەنشىكتى ءومىر سالتىن جانە ەڭ ادەتتەگى ءتارتىپتى ءوزىڭىز ءۇشىن ۇلكەن سترەسسسىز وزگەرتۋگە بولادى.
ادەتتەر قالاي قالىپتاسادى جانە جۇمىس ىستەيدى؟
ءبىزدىڭ بارلىق ادەتتەرىمىز ءبىر مەحانيزم بويىنشا قالىپتاسادى. ادەتتەگى مەحانيزمدى ىسكە قوسۋ ءۇشىن سىزگە قاجەت ءبىرىنشى نارسە - قانداي دا ءبىر بەلگى. بۇل ءبىزدى ءدال سولاي ىستەۋگە يتەرمەلەيتىن سيگنال.
مىسالى، كەش ۇيىقتاۋ ادەتى. بۇل جاعدايدا كەشكە تەلەديداردى قوسۋ نەمەسە الەۋمەتتىك جەلىگە كىرۋ بەلگىسى بولادى. كەلەسى ارەكەتتىڭ ءبىر ءتۇرى كەلەدى. ياعني، ءبىزدىڭ مىسالدا ءسىز الدەقاشان تەلەحيكايالاردى كورە باستادىڭىز نەمەسە دوستارىڭىزدان اقپاراتتى ىنتامەن وقي باستادىڭىز. ساعات ارتىنان ساعات وسىلاي وتەدى، ال سەنىڭ ۇيىقتاعىڭ مۇلدە كەلمەيدى.
ءبىراق ادەتتىڭ كۇشى ۇنەمى قايتالاناتىن ارەكەتتەردىڭ قالىپتاسۋ مەحانيزمىندە ءۇشىنشى قۇرامداس بولىگىنىڭ دە بار ەكەندىگىندە. ول سىيلىق. ءسىز ونى ءدال ورىنداعان قادامداردان كەيىن الاسىز. تەلەديدار نەمەسە الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى جوعارىدا كەلتىرىلگەن مىسالدا بۇل دەمالۋدىڭ جانە قىزىقتى نارسە جاساۋدىڭ وڭاي جولى. ال ونىڭ ەسەسىنە ءتۇرلى سىلتاۋلار ايتىپ، ءوزىڭىزدى دە الداۋعا بولادى (ادامنىڭ جۇرەگى وتە ايلاكەر). مىسالى: «ەگەر مەن ءقازىر ۇيىقتاسام، مەن ءبارىبىر جاي جاتىپ، ۇيىقتاي المايمىن”. بۇلاي بولماسا دا، مۇنداي «وتىرىك ايتۋ» تەلەديدار، نوۋتبۋك نەمەسە سمارتفونعا قاراپ جاتقاندا ەرتەڭگە دەيىن قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن ەڭ جاقسى دەمالىس بولادى دەپ ەسەپتەيمىز.
وسىلايشا، ءبىز ادەتتىڭ كۇشى كەلەسى ءۇش نۇكتەدە جاتقانىن بىلدىك: بەلگى ارەكەتتەر سىياقى
ءدال وسى كەزەڭدەردىڭ ءوزارا بايلانىسى وتە كۇشتى تاۋەلدىلىكتى تۋدىرادى. كۇشتىلىگى سونشا، ادەتتەردەن باس تارتۋ وڭاي ەمەس.
وزىڭىزگە ۇنامايتىن ادەتتەردەن تولىق ارىلۋدىڭ جانە ومىرىڭىزگە پايدالى جاڭا ادەتتەردى ەنگىزۋدىڭ ەكى نەگىزگى جولى بار:
1. ەرىك كۇشىن پايدالانىڭىز. ءبىراق بۇل ءار كەزدە جۇمىس ىستەي بەرمەيدى جانە بۇكىل ادامدار ءۇشىن ارنالماعان. بۇل جول قيىن جانە ادەتتە توتەنشە جاعدايدا عانا ناتيجە بەرەدى. مىسالى، دارىگەر سىزگە ەرتەرەك ۇيىقتاۋ كەرەكتىگىن ايتادى، بۇل ادەتتى ورىنداماساڭىز دەپرەسسيادان، وبسەسسيۆتى نيەۆروزدان نەمەسە سەمىزدىكتەن ەشقاشان شىعا المايسىز.
ءدال وسى كەزدە ادامدار قورقىپ باستايدى جانە بۇل قورقىنىش ولاردى ادەتتەرىن وزگەرتۋگە يتەرمەلەيدى. كوپتەگەن ادامدار تەمەكى شەگۋدى وتە اۋىر دياگنوزدارعا ۇشىراعان كەزدە عانا تاستايتىنى كەزدەيسوق ەمەس. ءبىراق مۇنداي وقيعالاردى كۇتۋ ءبىزدىڭ تاڭداۋىمىز بولماۋ كەرەك.
2. چارلز دۋحيگ سحەماسىن قولدانىڭىز. ونىڭ «بەلگى – ارەكەت – ماراپات» ادەتىنىڭ ارەكەت ەتۋ مەحانيزمىنىڭ سحەماسىندا بەلگى مەن ماراپاتتى قالدىرۋ كەرەك، ال ارەكەتتى باسقاسىمەن اۋىستىرۋ كەرەك.
ءبىراق ىس-ارەكەتتى اۋىستىرۋ اۋىرتپالىقسىز جانە ءتىپتى وتە ءپوزيتيۆتى بولۋى ءۇشىن ءسىز ادال ءوزىن-وزى تەكسەرىس جۇرگىزىپ، بەلگىلى ءبىر ادەتتەر ءسىز ءۇشىن نە بەلگى جانە نە سىيلىق ەكەنىن ءبىلۋىڭىز كەرەك. ياعني، مۇنىڭ ءبارى نەدەن باستالاتىنىن، ارەكەتتى قابىلداعاننان كەيىن قانداي جاعىمدى ەموسيالار پايدا بولاتىنىن تالداۋ كەرەك.
سحەماداعى «سىياقىڭىزدى» ءتۇسىنۋ ءۇشىن وزىڭىزگە ءبىرقاتار سۇراقتار قويۋ كەرەك: ناتيجەسىندە مەن نە الامىن؟ ۋاقىت قىزىقتى ءوتتى مە؟ سوندا مەن دەمالىپ، بوساڭسىپ جاتىرمىن با؟ نەمەسە مەن جامان ويلار مەن ماسەلەلەردەن وسىلاي قاشىپ جۇرگەن شىعارمىن با؟ الدە مەن باسقا نارسەمەن اينالىسپاي، بىردەڭە ىستەيمىن دەپ ءوزىمدى الداپ ءجۇرمىن بە؟
ەندى ءسىزدىڭ ميىڭىز ءسىز انىقتاعان بەلگىنى الدى. مىسالى، ءسىز تاماق جەدىڭىز، كەشكى دۋش قابىلدادىڭىز، ءبىراق ۇيىقتاۋعا ءالى ەرتە سياقتى دەپ ويلايسىز، سول ءۇشىن ءسىز وتىرىپ تەلەديدار كورە الامىن نەمەسە دوستارىڭىزدان الەۋمەتتىك جەلىدەگى جاڭالىقتاردى بىلە الامىن دەپ ارەكەتتى وزگەرتىپ جىبەرەسىز. كەرىسىنشە ءسىزدى قىزىقتىرمايتىن، ۇيىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن جانە سونىمەن بىرگە جاعىمدى ەموسيالار الاتىن نارسەلەردى جاساڭىز - «سىياقى».
مىسالى، توسەكتە قىزىقتى كىتاپتى (سمارتفوندا ەمەس) وقىڭىز نەمەسە ۇيىقتار الدىندا كوبىك پەن تەڭىز تۇزى بار (ءبىراق قولىڭىزدا سمارتفونسىز) بوساڭسىتاتىن ۆاننادا جاتىڭىز. نەمەسە ۇيىقتار الدىندا ازداپ سۋرەت سالۋعا بولادى، نەمەسە جاي جاتىپ، ءومىردىڭ ءمانى تۋرالى ويلاۋعا بولادى.
دەگەنمەن، مۇنداي ارەكەت سىزگە ءلاززات اكەلۋى كەرەك ەكەنىن ەستە ساقتاڭىز، ءبىراق ۋاقىتتى ۇمىتىپ كەتپەڭىز!
جاڭا ادەتتەر ءدال وسى پرينسيپپەن جاسالادى. مىسالى، ءسىز جۇمىستان بۇرىن تاڭەرتەڭ جۇگىرگىڭىز كەلەدى. سودان كەيىن وزىڭىزگە «بەلگى» جاساڭىز - سپورتتىق فورماڭىزدى توسەكتىڭ جانىنا قويىڭىز. وسىلايشا، ءسىز تۇرعان كەزدە، بەلگى سىزگە بىردەن جۇمىس ىستەيدى. ال سىياقى الۋ ءۇشىن ءوزىڭىز تۋرالى ويلاڭىز، مىسالى، كيلومەتردى ساناۋ، كيلوگرامم جوعالتۋ، بەلدە سم ازايتۋ نەمەسە جاي عانا «مەن جۇگىرىپ كەلەمىن، ءوزىمدى جاقسى سەزىنەمىن جانە جۇمىستا تۇسكى اسقا ءدامدى تاماق جەيمىن» دەپ وزىڭىزگە سىياقى جاساڭىز!
ۆيكتوريا لي
You Might Also Like
-
مي ءالى كۇنگە دەيىن عىلىمداعى ەڭ ۇلكەن قۇپيا بولىپ كەلەدى.
