جەلتوقسان باتىرلارى
تاقىرىبى: جەلتوقسان باتىرلارى
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
• بالالار، بۇگىن اپتانىڭ قاي كۇنى؟
• كوڭىل - كۇيلەرىڭ قانداي؟ ەندەشە، كوڭىل - كۇيلەرىڭ جاقسى بولسا، بۋگىنگى تاقىرىبىمىز دا ەرەكشە. «جەلتوقسان باتىرلارى» اتتى اشىق تاربيە - ساباعىمىزدى باستايمىز.
كىرىسپە. وي - قوزعاۋ. تاربيەشى قولىنداعى ءارتۇرلى مەرەكەلەر بەينەلەنگەن دوپتاردى بالالارعا لاقتىرادى. دوپتا جاڭا جىل، ناۋرىز، تاۋەلسىزدىك، حالىقتار دوستىعى، ايەل - قىزدار مەرەكەسى، تۇڭعىش پرەزيدەنت كۇنى، مۇعالىمدەر كۇنى، كونستيتۋسيا كۇنىنە ارنالعان سۋرەتتەر بەينەلەنگەن. وقۋشىلار دوپتى الادى. تاربيەشى سۇراق بەرەدى.
• قولدارىڭداعى دوپتا قانداي مەرەكە بەينەلەنگەن؟
• وسى مەرەكەلەردىڭ ىشىندە قايسىسى ءبىزدىڭ ءتول مەرەكەمىزگە جاتادى؟
وقۋشىلار جاۋاپ بەرەدى. ەندەشە، بالالار، بۇگىنگى اشىق ساباعىمىز وسى ءتول مەرەكەمىز تاۋەلسىزدىك مەرەكەسىنە ارنالادى. قازاق حالقىنىڭ تاۋەلسىزدىك مەرەكەسى 16 - 17 جەلتوقسان بولىپ سانالادى. ءبىزدىڭ تاۋەلسىزدىك مەرەكەمىز بىزگە وڭاي جەتكەن جوق. قازاقتىڭ تاۋەلسىزدىگىن اتا - بابالارىمىز ەجەلدەن ارمانداعان. 70 جىل بويى ورىس يمپەرياسىنىڭ قول استىندا بولعان قازاق حالقى بوستاندىقتى اڭساپ كەلگەن ەدى. حالىق اراسىنداعى وزبىرلىققا شىداماعان قازاق جاستارى 1986 جىلى الاڭعا شىقتى. وسى الاڭدا بىرنەشە قازاق جاستارى مەرت بولدى. بۇگىنگى اشىق ساباعىمىز وسى تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كۇرەسكەن جەلتوقسان باتىرلارىنا ارنالادى. تاقىرىبىمىز: «جەلتوقسان باتىرلارى» دەپ اتالادى. رەسەيدىڭ ەزگىزىندە بولىپ، ءتىلىمىز بەن دىنىمىزدەن بەزىپ، ورىستانعالى تۇرعاندا قازاق ستۋدەنتتەرىنىڭ قۇرباندىققا بارۋى ارقاسىندا عانا تاۋەلسىزدىك الىپ، ەگەمەندى ەل بولدىق. سول كەزدە الاڭعا شىققان قازاق جاستارىنىڭ اراسىندا قايرات رىسقۇلبەكوۆ، لاززات اسانوۆا، سابيرا مۇحامەدجانوۆا، ەربول سىپاتايەۆتار بولدى.
(سلايد ارقىلى تۇسىندىرەدى)
نەگىزگى ءبولىم. ساحنالىق كورىنىس. «جەلتوقسان باتىرلارى» اتتى ساحنالىق كورىنىس. (ورتاعا ەكى وقۋشى شىعادى. ءبىرى – قايرات، ەكىنشىسى – ەربول. قولدارىندا كونسپەكتىلەرى بار.)
قايرات: ەربول، سەن ەستىدىڭ بە؟ كەشە دىنمۇحامەد اعامىز ورنىنان الىنىپتى دەيدى.
ەربول: قويشى، راس ايتاسىڭ با؟ كىمنەن ەستىدىڭ؟
قايرات: كەشە كۋراتور اعايدان ەستىدىم. بۇگىن برەجنيەۆ الاڭىندا كوپ ادام جينالادى ەكەن.
ەربول: نەگە؟ نەلىكتەن؟
قايرات: قونايەۆتىڭ ورنىنا رەسەيدەن ءبىر ورىس كەلىپتى دەيدى. حالىق نارازىلىق ءبىلدىرىپ جاتقان كورىنەدى. كۋراتور اعاي ول جاققا بارماڭدار دەپ ەسكەرتتى.
ەربول: قوي، ءبىزدىڭ مۇندا تىعىلىپ جاتقانىمىز دۇرىس بولماس. ءجۇر كەتەيىك، تەز بارايىق!
تاربيەشى: يا، اڭعال سەنىممەن الاڭعا شىققان بەيكۇنا قىز - جىگىتتەر «وكىمەتكە قارسى» ەمەس ەدى. ولاردىڭ ويى حالىقتىڭ قۇقىقتارى مەن پروبلەمالارى تۋرالى ءسوز جۇرگىزۋ ەدى. الايدا ولاردى ءبىر قولىندا شوقپارى، ءبىر قولىندا قالقانى بار قارۋلى، ساقاداي ساي اسكەرلەر قارسى الدى. ال الاڭداعى جاستار جايباراقات ەدى، اڭعال ەدى، الاڭسىز ەدى.
كورىنىس: الاڭدا جاستار بەيبىت، جايباراقات. قولدارىندا «ءار حالىققا ءوزىنىڭ كوسەمى كەرەك»، «قازاقستان قازاقتاردىكى» دەگەن جازۋى بار قاعازدار. ولارعا سابيرا، جازيرا قوسىلدى. وسى كەزدە قوسىلىپ «مەنىڭ قازاقستانىم» ءانىن ورىندايدى.
تاربيەشى: ءتۇن. كادىمگى ميلليونداعان تۇندەردىڭ ءبىرى، ءبىراق بۇل ءتۇن وزگەشە ەدى. سەبەبى بۇل تۇندە قالانىڭ كەزكەلگەن تۇسىنان ۇستالعان جاستاردى ۇرىپ سوعىپ ءولىمشى حالگە جەتكىزدى. وسىنداي قاتىگەزدىكتى كورگەن ولارعا اراشا تۇسەم دەپ جۇرگەندەردىڭ ءبىرى قايرات رىسقۇلبەكوۆ تا ۇستالىپ قامالدى.
(تەرگەۋشىنىڭ الدىندا وتىرعان قايرات رىسقۇلبەكوۆ)
تەرگەۋشى: ساۆيسسكييدى ولتىرگەن سەن بە؟
قايرات: مەن ەمەس.
تەرگەۋشى: سەن ولتىرگەن. موينىڭا ال.
قايرات: مەن ولتىرگەن جوقپىن، وتىرىك جالا جاپپاڭدار.
تەرگەۋشى: موينىڭا الاسىڭ.
تاربيەشى: وسىلايشا قايراتقا ساۆيسسكييدى ءولتىردى دەگەن ايىپ تاعىلىپ، اتۋ جازاسىنا كەسىلدى. كەيىن اتۋ جازاسى 20 جىل باس بوستاندىعىنان ايىرۋمەن اۋىستىرىلدى. ءبىراق بۇل حابار قايراتتى قۋانتا العان جوق.
قايرات: كۇنادان تازا باسىم بار.
جيىرما بىردە جاسىم بار
قاسقالداقتاي قانىم بار
بوزتورعايداي جانىم بار.
قايرات دەگەن اتىم بار
قازاق دەگەن زاتىم بار.
ەركەك توقتى قۇرباندىق
اتام دەسەڭ اتىڭدار
تاربيەشى: دەپ قايرات سوتتالىپ كەتە باردى. 1988 - جىلى 21 مامىردا سەمەي قالاسىنداعى تۇرمەنىڭ 21 كامەراسىندا 21 جاسىندا «ءوزىن - ءوزى ءولتىردى» دەگەن اتپەن قۇپيا تۇردە قازا تاپتى. تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن جەلتوقسان باتىرلارى اقتالىپ قايراتقا «حالىق قاھارمانى» اتاعى بەرىلدى. لاززات پەن سابيراعا اقتاۋ جونىندەگى انىقتاما قاعازى بەرىلدى.
وقۋشىلار «جەلتوقسان جەلى» ءان ايتىلادى.
تاقپاق. جاندوس:
قورىتىندى.
تاقتامەن جۇمىس. سلايد. تاقتادا بىرنەشە قازاق باتىرلارىنىڭ سۋرەتتەرى كورسەتىلەدى. وقۋشىلار سولاردىڭ اراسىنان جەلتوقسان باتىرلارىن تابادى.
تاربيەشى: بالالار، مىنا سۋرەتتەردەن جەلتوقسان باتىرلارىن كورسەتىڭدەر. وقۋشىلار كورسەتەدى.
سۇراق - جاۋاپ. سلايد.
• بيىل تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا نەشە جىل بولدى؟
• جەلتوقسان وقيعاسىنا نەشە جىل بولدى؟
• ءبىزدىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەرىمىز قانداي؟
• ءبىزدىڭ پرەزيدەنتىمىز كىم؟
• مەملەكەتتىك ءتىلىمىز قاي ءتىل؟ وقۋشىلار سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى.
تاربيەشى: وسىلايشا قازاق جاستارىنىڭ ارمانداعان تاۋەلسىزدىگىن 1991 - جىلى قول جەتكىزدىك.
تۋ تىگىلدى حالقىمنىڭ بۇگىن باعىنا
جاس ورەندەر جەلبىرەتىپ نىق ۇستا.
عاسىرلارعا جالعاستىرىپ ەلدىكتى،
داق تۇسىرمە اتا - بابا رۋحىنا.
تاۋەلسىزدىك قۇتتى بولسىن، بالالار! حالقىمىزدىڭ ەڭسەسى جوعارى، ەگەمەندىگىمىز باياندى بولسىن، بالالار!
ءان. «كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى»
قاسكەلەڭ قالاسى وبلىستىق
زەردە بۇزىلىستارى بار بالالارعا ارنالعان مەكتەپ -
ينتەرناتىنىڭ تاربيەشىسى جۋمانازاروۆا امينا
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
• بالالار، بۇگىن اپتانىڭ قاي كۇنى؟
• كوڭىل - كۇيلەرىڭ قانداي؟ ەندەشە، كوڭىل - كۇيلەرىڭ جاقسى بولسا، بۋگىنگى تاقىرىبىمىز دا ەرەكشە. «جەلتوقسان باتىرلارى» اتتى اشىق تاربيە - ساباعىمىزدى باستايمىز.
كىرىسپە. وي - قوزعاۋ. تاربيەشى قولىنداعى ءارتۇرلى مەرەكەلەر بەينەلەنگەن دوپتاردى بالالارعا لاقتىرادى. دوپتا جاڭا جىل، ناۋرىز، تاۋەلسىزدىك، حالىقتار دوستىعى، ايەل - قىزدار مەرەكەسى، تۇڭعىش پرەزيدەنت كۇنى، مۇعالىمدەر كۇنى، كونستيتۋسيا كۇنىنە ارنالعان سۋرەتتەر بەينەلەنگەن. وقۋشىلار دوپتى الادى. تاربيەشى سۇراق بەرەدى.
• قولدارىڭداعى دوپتا قانداي مەرەكە بەينەلەنگەن؟
• وسى مەرەكەلەردىڭ ىشىندە قايسىسى ءبىزدىڭ ءتول مەرەكەمىزگە جاتادى؟
وقۋشىلار جاۋاپ بەرەدى. ەندەشە، بالالار، بۇگىنگى اشىق ساباعىمىز وسى ءتول مەرەكەمىز تاۋەلسىزدىك مەرەكەسىنە ارنالادى. قازاق حالقىنىڭ تاۋەلسىزدىك مەرەكەسى 16 - 17 جەلتوقسان بولىپ سانالادى. ءبىزدىڭ تاۋەلسىزدىك مەرەكەمىز بىزگە وڭاي جەتكەن جوق. قازاقتىڭ تاۋەلسىزدىگىن اتا - بابالارىمىز ەجەلدەن ارمانداعان. 70 جىل بويى ورىس يمپەرياسىنىڭ قول استىندا بولعان قازاق حالقى بوستاندىقتى اڭساپ كەلگەن ەدى. حالىق اراسىنداعى وزبىرلىققا شىداماعان قازاق جاستارى 1986 جىلى الاڭعا شىقتى. وسى الاڭدا بىرنەشە قازاق جاستارى مەرت بولدى. بۇگىنگى اشىق ساباعىمىز وسى تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كۇرەسكەن جەلتوقسان باتىرلارىنا ارنالادى. تاقىرىبىمىز: «جەلتوقسان باتىرلارى» دەپ اتالادى. رەسەيدىڭ ەزگىزىندە بولىپ، ءتىلىمىز بەن دىنىمىزدەن بەزىپ، ورىستانعالى تۇرعاندا قازاق ستۋدەنتتەرىنىڭ قۇرباندىققا بارۋى ارقاسىندا عانا تاۋەلسىزدىك الىپ، ەگەمەندى ەل بولدىق. سول كەزدە الاڭعا شىققان قازاق جاستارىنىڭ اراسىندا قايرات رىسقۇلبەكوۆ، لاززات اسانوۆا، سابيرا مۇحامەدجانوۆا، ەربول سىپاتايەۆتار بولدى.
(سلايد ارقىلى تۇسىندىرەدى)
نەگىزگى ءبولىم. ساحنالىق كورىنىس. «جەلتوقسان باتىرلارى» اتتى ساحنالىق كورىنىس. (ورتاعا ەكى وقۋشى شىعادى. ءبىرى – قايرات، ەكىنشىسى – ەربول. قولدارىندا كونسپەكتىلەرى بار.)
قايرات: ەربول، سەن ەستىدىڭ بە؟ كەشە دىنمۇحامەد اعامىز ورنىنان الىنىپتى دەيدى.
ەربول: قويشى، راس ايتاسىڭ با؟ كىمنەن ەستىدىڭ؟
قايرات: كەشە كۋراتور اعايدان ەستىدىم. بۇگىن برەجنيەۆ الاڭىندا كوپ ادام جينالادى ەكەن.
ەربول: نەگە؟ نەلىكتەن؟
قايرات: قونايەۆتىڭ ورنىنا رەسەيدەن ءبىر ورىس كەلىپتى دەيدى. حالىق نارازىلىق ءبىلدىرىپ جاتقان كورىنەدى. كۋراتور اعاي ول جاققا بارماڭدار دەپ ەسكەرتتى.
ەربول: قوي، ءبىزدىڭ مۇندا تىعىلىپ جاتقانىمىز دۇرىس بولماس. ءجۇر كەتەيىك، تەز بارايىق!
تاربيەشى: يا، اڭعال سەنىممەن الاڭعا شىققان بەيكۇنا قىز - جىگىتتەر «وكىمەتكە قارسى» ەمەس ەدى. ولاردىڭ ويى حالىقتىڭ قۇقىقتارى مەن پروبلەمالارى تۋرالى ءسوز جۇرگىزۋ ەدى. الايدا ولاردى ءبىر قولىندا شوقپارى، ءبىر قولىندا قالقانى بار قارۋلى، ساقاداي ساي اسكەرلەر قارسى الدى. ال الاڭداعى جاستار جايباراقات ەدى، اڭعال ەدى، الاڭسىز ەدى.
كورىنىس: الاڭدا جاستار بەيبىت، جايباراقات. قولدارىندا «ءار حالىققا ءوزىنىڭ كوسەمى كەرەك»، «قازاقستان قازاقتاردىكى» دەگەن جازۋى بار قاعازدار. ولارعا سابيرا، جازيرا قوسىلدى. وسى كەزدە قوسىلىپ «مەنىڭ قازاقستانىم» ءانىن ورىندايدى.
تاربيەشى: ءتۇن. كادىمگى ميلليونداعان تۇندەردىڭ ءبىرى، ءبىراق بۇل ءتۇن وزگەشە ەدى. سەبەبى بۇل تۇندە قالانىڭ كەزكەلگەن تۇسىنان ۇستالعان جاستاردى ۇرىپ سوعىپ ءولىمشى حالگە جەتكىزدى. وسىنداي قاتىگەزدىكتى كورگەن ولارعا اراشا تۇسەم دەپ جۇرگەندەردىڭ ءبىرى قايرات رىسقۇلبەكوۆ تا ۇستالىپ قامالدى.
(تەرگەۋشىنىڭ الدىندا وتىرعان قايرات رىسقۇلبەكوۆ)
تەرگەۋشى: ساۆيسسكييدى ولتىرگەن سەن بە؟
قايرات: مەن ەمەس.
تەرگەۋشى: سەن ولتىرگەن. موينىڭا ال.
قايرات: مەن ولتىرگەن جوقپىن، وتىرىك جالا جاپپاڭدار.
تەرگەۋشى: موينىڭا الاسىڭ.
تاربيەشى: وسىلايشا قايراتقا ساۆيسسكييدى ءولتىردى دەگەن ايىپ تاعىلىپ، اتۋ جازاسىنا كەسىلدى. كەيىن اتۋ جازاسى 20 جىل باس بوستاندىعىنان ايىرۋمەن اۋىستىرىلدى. ءبىراق بۇل حابار قايراتتى قۋانتا العان جوق.
قايرات: كۇنادان تازا باسىم بار.
جيىرما بىردە جاسىم بار
قاسقالداقتاي قانىم بار
بوزتورعايداي جانىم بار.
قايرات دەگەن اتىم بار
قازاق دەگەن زاتىم بار.
ەركەك توقتى قۇرباندىق
اتام دەسەڭ اتىڭدار
تاربيەشى: دەپ قايرات سوتتالىپ كەتە باردى. 1988 - جىلى 21 مامىردا سەمەي قالاسىنداعى تۇرمەنىڭ 21 كامەراسىندا 21 جاسىندا «ءوزىن - ءوزى ءولتىردى» دەگەن اتپەن قۇپيا تۇردە قازا تاپتى. تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن جەلتوقسان باتىرلارى اقتالىپ قايراتقا «حالىق قاھارمانى» اتاعى بەرىلدى. لاززات پەن سابيراعا اقتاۋ جونىندەگى انىقتاما قاعازى بەرىلدى.
وقۋشىلار «جەلتوقسان جەلى» ءان ايتىلادى.
تاقپاق. جاندوس:
قورىتىندى.
تاقتامەن جۇمىس. سلايد. تاقتادا بىرنەشە قازاق باتىرلارىنىڭ سۋرەتتەرى كورسەتىلەدى. وقۋشىلار سولاردىڭ اراسىنان جەلتوقسان باتىرلارىن تابادى.
تاربيەشى: بالالار، مىنا سۋرەتتەردەن جەلتوقسان باتىرلارىن كورسەتىڭدەر. وقۋشىلار كورسەتەدى.
سۇراق - جاۋاپ. سلايد.
• بيىل تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا نەشە جىل بولدى؟
• جەلتوقسان وقيعاسىنا نەشە جىل بولدى؟
• ءبىزدىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەرىمىز قانداي؟
• ءبىزدىڭ پرەزيدەنتىمىز كىم؟
• مەملەكەتتىك ءتىلىمىز قاي ءتىل؟ وقۋشىلار سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى.
تاربيەشى: وسىلايشا قازاق جاستارىنىڭ ارمانداعان تاۋەلسىزدىگىن 1991 - جىلى قول جەتكىزدىك.
تۋ تىگىلدى حالقىمنىڭ بۇگىن باعىنا
جاس ورەندەر جەلبىرەتىپ نىق ۇستا.
عاسىرلارعا جالعاستىرىپ ەلدىكتى،
داق تۇسىرمە اتا - بابا رۋحىنا.
تاۋەلسىزدىك قۇتتى بولسىن، بالالار! حالقىمىزدىڭ ەڭسەسى جوعارى، ەگەمەندىگىمىز باياندى بولسىن، بالالار!
ءان. «كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى»
قاسكەلەڭ قالاسى وبلىستىق
زەردە بۇزىلىستارى بار بالالارعا ارنالعان مەكتەپ -
ينتەرناتىنىڭ تاربيەشىسى جۋمانازاروۆا امينا
You Might Also Like
