جەلتوقسان - ەرلىك تاريحىمىز
شىعىسى قازاقستان وبلىسى،
زايسان قالاسى، م. اۋەزوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى بايكاداموۆا ايمان دۋبەكوۆنا
تاقىرىبى: جەلتوقسان - ەرلىك تاريحىمىز
س\ماقساتى: جەلتوقسان وقيعاسى تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ، ەلىن، جەرىن سۇيۋگە، ۇلتجاندىلىققا، وتانىن سۇيە بىلۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىك: 1.«جەلتوقسان قۇرباندارى» سلايدى
2. جەلتوقسان وقيعاسى تۋرالى بەينەكورىنىس
3. ۇران ءسوز جازىلعان باننەر «جەلتوقسان - تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ باستاۋى، ەگەمەندىگىمىزگە نەگىز قالاپ بەرگەن سارا جول»
ءمۇعالىم: تاۋەلسىزدىك دەگەندە ويىمىزعا قانداي سوزدەر كەلەدى؟
بالالار جاۋابى: (شەرۋ، اسكەري ادامدار، سۋ شاشقان پوليسەيلەر، مۇز، اياز ت. ب.)
ءمۇعالىم: ءيا، دۇرىس وسى سوزدەرىڭنىڭ ءبارى شىندىق.
ءمۇعالىم: تاۋەلسىزدىك - ەڭ الدىمەن قازاق حالقىنىڭ بوستاندىققا ۇمتىلعان اسقاق ارماندارى مەن قايسار رۋحىنىڭ جەمىسى. سوندىقتان دا ءبىز ءۇشىن تاۋەلسىزدىك كۇشى - ەڭ ءقادىرلى كۇش. ەلىمىز تاۋەلسىزدىگىن جاريالاپ، دەربەس مەملەكەت رەتىندە الەمگە تانىلدى.
تاۋەلسىزدىك كۇنى - قازاقتىڭ جەكە مەملەكەتتىك جالاۋى، قالاۋى جەلبىرەگەن تاريحي كۇن. بۇل - ەلىمىز ءۇشىن ۇلكەن مارتەبە.
1986 جىلعى جەلتوقسان وقيعاسى رەسپۋبليكانى تولىق قامتىعان ساياسي - الەۋمەتتىك كوتەرىلىس بولدى.
جەلتوقسان جاڭعىرىعى الماتى، وسكەمەن، ماڭعىستاۋ باسقا دا قالالاردا جالعاسىپ جاتتى. ءيا، سول ءبىر قاندى شەرۋ وقيعا قالاي باستالىپ ەدى؟
جەلتوقسان وقيعاسى تۋرالى بەينەكورىنىس كورسەتىلەدى.
1-وقۋشى:
سول كۇندەردى ەسىمە مەن كوپ الام،
جەلتوقساننىڭ ون جەتىسى توپ الاڭ.
توعىشاردىڭ تۇسىنە دە كىرمەگەن
باستالدى ءبىر سۇمدىق ۋ - شۋ زوبالاڭ.
2وقۋشى
تۇتقيىلدان تۇسكەن سۋىق مالىمەت
تاراپ ەلگە دەيدى كۇشپەن قابىل ەت.
جاڭا الاڭعا قالىڭ جاستار قاپتادى
قايدا، قايدا جاريالىلىق ادىلەت.
3-وقۋشى
ءدۇر سىلكىندى جەلتوقساندا قوڭىر ايماق
ويتپەسە ءتىلىم ءقايتىپ قانات جايماق،
ۇران جازىپ، قىپ - قىزىل تۋ كوتەرىپ
جاستار شىقتى الاڭعا «ەلىم - ايلاپ»
4 -وقۋشى
1986 جىلى 17 جەلتوقساندا قازاق جاستارى «ءار رەسپۋبليكاعا ءوزىنىڭ باسشىسى! قازاقستان جاساسىن! ەزۋ مەن قاناۋسىز ەركىن، ەرىكتى دامۋ ءۇشىن!» دەگەن قازاق، ورىس تىلدەرىندە جازىلعان جازبا ۇستاپ، شەرۋگە شىقتى.
5-وقۋشى
الاڭعا شىعىپ، ويىن ايتتى جاستارىم
قيىندىق پەن قاتەرگە تىگىپ باستارىن.
سودان بارىپ، توڭى ەرىدى كەڭەستىڭ،
سودان كەيىن ەركىندىكتى باستادىم.
6وقۋشى
جەلتوقسان - زامان تولعاعى بايتاق دالانىڭ،
شارپىعان ءساتى ءۇمىت پەن كۇدىك قالانى.
جەلتوقسان - قايرات، ەربول، ءلاززات، سابيرا
قۇربانى بولعاندار جالانىڭ.
7-وقۋشى
8-وقۋشى
جەلتوقسان وقيعاسى ق. رىسقۇلبەكوۆ، ل. اسانوۆا، س. مۋحامەتجانوۆا، ە. سىپاتايەۆ ءتارىزدى باتىرلاردىڭ بار ەكەنىن دالەلدەپ بەردى.
«جەلتوقساندا ۇزىلگەن جاۋقازىندار» سلايدىن كورسەتۋ
ەندى سول جەلتوقسان قۇرباندارىن 1مينۋت ۇنسىزدىكپەن ەسكە الايىق.
9وقۋشى
وسەر ۇلدىڭ قاي ساتتە دە بىرلىك بولماق قالاۋى
لاۋلا، لاۋلا جەلتوقساندا مۇزعا جاققان الاۋى
وزدەرىڭدەي ءور نامىستى جاس وركەنى بار ەلدىڭ
ەشقاشاندا ەڭكەيۋگە ءتيىستى ەمەس جالاۋى.
10-وقۋشى
مۇز جاستانىپ ازاتتىقتىڭ جولىندا
تاۋەلسىزدىكتىڭ تۋى تۇردى قولىڭدا
جەڭىپ شىقتىڭ، باس يمەدىڭ قاسارىپ
سويىل، تاياق ويناسا دا باسىڭدا.
11-وقۋشى
وتان ءۇشىن جانىن قيدى ۇلدارىڭ
از بولعان جوق ازاپ شەككەن قىزدارىڭ،
كۇيىنىشتەن اۋىرادى جۇرەگىم
ەستىگەندە جەلتوقساننىڭ ىزعارىن.
12-وقۋشى
تەگەۋرىندى سوققىلاردى جايراتقان،
اقشا قارعا سۋداي اقتى قايناپ قان.
قايدان ءبىلسىن قىزبالانعان ەرلەرىم،
ايرىلارىن سابيرا، ەربول، ءلاززاتتان.
كورىنىس «جەلتوقساندا ۇزىلگەن جاۋقازىن»
اۆتور: (سابيرانىڭ سۋرەتىن كورسەتۋ) سابيرا وسكەمەن قالاسىنداعى باستاۋىش سىنىپ مۇعالىمدەرىن دايىندايتىن وقۋ ورنىنىڭ ستۋدەنتى ەدى. كەشىكپەي الماتى قالاسىنداعى جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ جاڭعىرىعى الىستاعى التايعا دا جەتەدى. ستۋدەنت جاستار قالا ورتالىعىنداعى «ۋشانوۆ» الاڭىنا شەرۋ تارتادى. ولاردىڭ اراسىندا ادىلەت جولىن ىزدەگەن الىستاعى الماتى جاستارىنىڭ بەيبىت شەرۋىن جۇدىرىقتاي جۇرەگىمەن قولداعان سابيرا مۇحامەتجان قىزى دا بار ەدى. سابيرانىڭ وقۋ ورنىنا اتا - انالارىن شاقىرتقان ۇلكەن جينالىس بولادى. اق سامايلى، اق ساقالدى اكەسىن كورگەندە سابيرا نامىستان جارىلىپ كەتە جازدادى.
زايسان قالاسى، م. اۋەزوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى بايكاداموۆا ايمان دۋبەكوۆنا
تاقىرىبى: جەلتوقسان - ەرلىك تاريحىمىز
س\ماقساتى: جەلتوقسان وقيعاسى تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ، ەلىن، جەرىن سۇيۋگە، ۇلتجاندىلىققا، وتانىن سۇيە بىلۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىك: 1.«جەلتوقسان قۇرباندارى» سلايدى
2. جەلتوقسان وقيعاسى تۋرالى بەينەكورىنىس
3. ۇران ءسوز جازىلعان باننەر «جەلتوقسان - تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ باستاۋى، ەگەمەندىگىمىزگە نەگىز قالاپ بەرگەن سارا جول»
ءمۇعالىم: تاۋەلسىزدىك دەگەندە ويىمىزعا قانداي سوزدەر كەلەدى؟
بالالار جاۋابى: (شەرۋ، اسكەري ادامدار، سۋ شاشقان پوليسەيلەر، مۇز، اياز ت. ب.)
ءمۇعالىم: ءيا، دۇرىس وسى سوزدەرىڭنىڭ ءبارى شىندىق.
ءمۇعالىم: تاۋەلسىزدىك - ەڭ الدىمەن قازاق حالقىنىڭ بوستاندىققا ۇمتىلعان اسقاق ارماندارى مەن قايسار رۋحىنىڭ جەمىسى. سوندىقتان دا ءبىز ءۇشىن تاۋەلسىزدىك كۇشى - ەڭ ءقادىرلى كۇش. ەلىمىز تاۋەلسىزدىگىن جاريالاپ، دەربەس مەملەكەت رەتىندە الەمگە تانىلدى.
تاۋەلسىزدىك كۇنى - قازاقتىڭ جەكە مەملەكەتتىك جالاۋى، قالاۋى جەلبىرەگەن تاريحي كۇن. بۇل - ەلىمىز ءۇشىن ۇلكەن مارتەبە.
1986 جىلعى جەلتوقسان وقيعاسى رەسپۋبليكانى تولىق قامتىعان ساياسي - الەۋمەتتىك كوتەرىلىس بولدى.
جەلتوقسان جاڭعىرىعى الماتى، وسكەمەن، ماڭعىستاۋ باسقا دا قالالاردا جالعاسىپ جاتتى. ءيا، سول ءبىر قاندى شەرۋ وقيعا قالاي باستالىپ ەدى؟
جەلتوقسان وقيعاسى تۋرالى بەينەكورىنىس كورسەتىلەدى.
1-وقۋشى:
سول كۇندەردى ەسىمە مەن كوپ الام،
جەلتوقساننىڭ ون جەتىسى توپ الاڭ.
توعىشاردىڭ تۇسىنە دە كىرمەگەن
باستالدى ءبىر سۇمدىق ۋ - شۋ زوبالاڭ.
2وقۋشى
تۇتقيىلدان تۇسكەن سۋىق مالىمەت
تاراپ ەلگە دەيدى كۇشپەن قابىل ەت.
جاڭا الاڭعا قالىڭ جاستار قاپتادى
قايدا، قايدا جاريالىلىق ادىلەت.
3-وقۋشى
ءدۇر سىلكىندى جەلتوقساندا قوڭىر ايماق
ويتپەسە ءتىلىم ءقايتىپ قانات جايماق،
ۇران جازىپ، قىپ - قىزىل تۋ كوتەرىپ
جاستار شىقتى الاڭعا «ەلىم - ايلاپ»
4 -وقۋشى
1986 جىلى 17 جەلتوقساندا قازاق جاستارى «ءار رەسپۋبليكاعا ءوزىنىڭ باسشىسى! قازاقستان جاساسىن! ەزۋ مەن قاناۋسىز ەركىن، ەرىكتى دامۋ ءۇشىن!» دەگەن قازاق، ورىس تىلدەرىندە جازىلعان جازبا ۇستاپ، شەرۋگە شىقتى.
5-وقۋشى
الاڭعا شىعىپ، ويىن ايتتى جاستارىم
قيىندىق پەن قاتەرگە تىگىپ باستارىن.
سودان بارىپ، توڭى ەرىدى كەڭەستىڭ،
سودان كەيىن ەركىندىكتى باستادىم.
6وقۋشى
جەلتوقسان - زامان تولعاعى بايتاق دالانىڭ،
شارپىعان ءساتى ءۇمىت پەن كۇدىك قالانى.
جەلتوقسان - قايرات، ەربول، ءلاززات، سابيرا
قۇربانى بولعاندار جالانىڭ.
7-وقۋشى
8-وقۋشى
جەلتوقسان وقيعاسى ق. رىسقۇلبەكوۆ، ل. اسانوۆا، س. مۋحامەتجانوۆا، ە. سىپاتايەۆ ءتارىزدى باتىرلاردىڭ بار ەكەنىن دالەلدەپ بەردى.
«جەلتوقساندا ۇزىلگەن جاۋقازىندار» سلايدىن كورسەتۋ
ەندى سول جەلتوقسان قۇرباندارىن 1مينۋت ۇنسىزدىكپەن ەسكە الايىق.
9وقۋشى
وسەر ۇلدىڭ قاي ساتتە دە بىرلىك بولماق قالاۋى
لاۋلا، لاۋلا جەلتوقساندا مۇزعا جاققان الاۋى
وزدەرىڭدەي ءور نامىستى جاس وركەنى بار ەلدىڭ
ەشقاشاندا ەڭكەيۋگە ءتيىستى ەمەس جالاۋى.
10-وقۋشى
مۇز جاستانىپ ازاتتىقتىڭ جولىندا
تاۋەلسىزدىكتىڭ تۋى تۇردى قولىڭدا
جەڭىپ شىقتىڭ، باس يمەدىڭ قاسارىپ
سويىل، تاياق ويناسا دا باسىڭدا.
11-وقۋشى
وتان ءۇشىن جانىن قيدى ۇلدارىڭ
از بولعان جوق ازاپ شەككەن قىزدارىڭ،
كۇيىنىشتەن اۋىرادى جۇرەگىم
ەستىگەندە جەلتوقساننىڭ ىزعارىن.
12-وقۋشى
تەگەۋرىندى سوققىلاردى جايراتقان،
اقشا قارعا سۋداي اقتى قايناپ قان.
قايدان ءبىلسىن قىزبالانعان ەرلەرىم،
ايرىلارىن سابيرا، ەربول، ءلاززاتتان.
كورىنىس «جەلتوقساندا ۇزىلگەن جاۋقازىن»
اۆتور: (سابيرانىڭ سۋرەتىن كورسەتۋ) سابيرا وسكەمەن قالاسىنداعى باستاۋىش سىنىپ مۇعالىمدەرىن دايىندايتىن وقۋ ورنىنىڭ ستۋدەنتى ەدى. كەشىكپەي الماتى قالاسىنداعى جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ جاڭعىرىعى الىستاعى التايعا دا جەتەدى. ستۋدەنت جاستار قالا ورتالىعىنداعى «ۋشانوۆ» الاڭىنا شەرۋ تارتادى. ولاردىڭ اراسىندا ادىلەت جولىن ىزدەگەن الىستاعى الماتى جاستارىنىڭ بەيبىت شەرۋىن جۇدىرىقتاي جۇرەگىمەن قولداعان سابيرا مۇحامەتجان قىزى دا بار ەدى. سابيرانىڭ وقۋ ورنىنا اتا - انالارىن شاقىرتقان ۇلكەن جينالىس بولادى. اق سامايلى، اق ساقالدى اكەسىن كورگەندە سابيرا نامىستان جارىلىپ كەتە جازدادى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
