جىلى جۇرەك – جاقسى تىلەك
جىلى جۇرەك – جاقسى تىلەك
ماقساتى: وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، مەيىرىمدىلىككە، قاراپايىمدىلىققا، ىزگىلىككە، كەڭپەيىلدىككە تاربيەلەي وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ بويىنا جاقسى قاسيەتتەردى بويىنا ءسىڭىرۋ، ءاردايىم جاقسىلىق، قامقورلىق جاساي بىلۋگە باۋلۋ
ءجۇرىسى: 1- ءبولىم
ادامگەرشىلىكتىڭ شۋاعى سونبەسىن!
ومىردە جامان ادام تۋىلمايدى. ەگەر ءناپسىسى رۋحىنان جوعارى، ۇستەم بولسا، جاقسى ءىس - ارەكەتتەردى ادام بويىنان تابۋ قيىن. ال بارلىق جاقسى قاسيەتتەر، ياعني شىنشىل، مەيىرىمدى، كەشىرىمدى، ەڭبەكقور، اقىلدى ت. ب. ادامدا عانا بولادى. وسىنىڭ ءبارى رۋحتان تۋىندايدى. رۋح دەگەنىمىز نە؟ رۋح - ادام بويىنداعى ءبىر كۇشتى قۋات، سەزىم. كۇن ادامنىڭ رۋحى بولسا، كۇننىڭ ساۋلەسىن ادام بويىنداعى جاقسى قاسيەتتەر دەپ الايىق.
ال ەندى مىنا كۇنگە قاراڭدارشى؟ وسى جارىق كۇندى ءبىز مەيىربان شۋاعىن توگەتىن قۇدىرەتتى اناعا تەڭەيىك، ءبىراق كۇنىمىزدىڭ بەتىن جارتىلاي بۇلت باسىپ تۇر، ياعني بۇل انا جۇرەگىندەگى كولەڭكە سەزىمى.
جۇرگىزۋشى: و، التىن كۇن كوكتەگى،
ارمانىڭ بولار، كوپ تەگى...
كۇن: ەڭ اۋەلى ارمانىم،
ورتەنبەي ەش ورمانىم.
قۇتى قاشىپ ەلىمنىڭ
سولماسا گ ۇلى جەرىمنىڭ،
رەنجىتپەي ءبىرىن تەك
ادامدار ءجۇرسىن كۇلىمدەپ،
دەپ توگەمىن نۇرىمدى
كەيدە ۇقپاي پەندەلەر،
تۇتىنگە ءوزى سەندەلەر.
ولار تارتار سازايىن
نەسىنە ايتام، و جايىن.
جۇرگىزۋشى: بالالار كۇننىڭ بەتىندەگى بۇلتتاردى اشىپ، انا كوڭىلىن سەرگىتۋىمىز كەرەك. ەندەشە كۇننىڭ بەتىندەگى بۇلتتاردى اشىپ، انا كوڭىلىن سەرگىتۋىمىز كەرەك. ەندەشە كۇننىڭ وزىنەن سۇرايىق. ءسىزدى مىنا بۇلتتاردى ارىلتۋ ءۇشىن نە ىستەيىك؟
كۇن: «جاقسىلىق ەتسەڭ وزىڭە، جاماندىق ەتسەڭ وزىڭە»دەگەن ماقالدىڭ ماعىناسىن اشىپ بەرىڭىزشى؟
جۇرگىزۋشى: اڭىز اڭگىمەدەن كورىنىس:
ءبىر ديۋانا ەل ارالاپ شاحاردان شاحار كەزىپ؛ قورجىنىن ارقالاپ جۇرەدى ەكەن. ونىڭ ايتار ءسوزى «جاقسىلىق ەتسەڭ وزىڭە، جاماندىق ەتسەڭ وزىڭە» دەگەن ماقال بولسا كەرەك. كۇندەردىڭ كۇنىندە كەلە جاتىپ ەسىك الدىندا ەرىگىپ تۇرعان كەربەز ايەلگە كەلەدى. ايەل ونى كورىپ: - و، جامان نەمە مىنە ساعان جاقسىلىق تا، جاماندىق تا مىنانى جە دە ءول،- دەپ ۋ قوسىلعان ناندى بەرەدى.
ءبىر كۇنى كەلە جاتىپ ديۋانا جۇرگەن جەرىڭ قايىرىمدى، مەيىرىمدى بولسىن - دەپ سالەم بەرەدى كەرۋەن باسى. ازىق تاۋسىلىپ، ءبىزدىڭ كۇنىمىز قيىن بولدى. مىنا قاراقشىلارعا تونالعان اكەلى، بالالىلارعا جۇرەك جالعار بىردەڭەڭ بار ما؟
قايىرشى قالتاسىنداعى ناندى الىپ ەكەۋىنە ءبولىپ بەرەدى. نەشە كۇن ءنار تاتپاعان ولار قوماعايلانا جەپ الادى. سالدەن سوڭ بىرىنەن سوڭ ءبىرى قۇلاپ، ءتىل قاتپاستان قالادى. كەرۋەن ادامدارى ديۋانانى ساباي باستايدى. ءبىر كەزدە ول ءۇن قاتىپ: - ۋا، قايىرىمدى ادامزات جازىقسىز مەنى تاياقتاماڭدار. مەن ەل بەرگەن ساداقانى الىپ جۇرە بەرەمىن. كىمنىڭ نە بەرگەنىن قايدان بىلەيىن. ءبىراق سول ناندى بەرگەن ادامنىڭ ءۇيىن بىلەمىن – دەيدى.
- ءجۇر، باستا وندا سول ۇيگە – دەپ كەرۋەنشىلەر ماناعى ءۇيدىڭ جانىنا كەلەدى. كەرۋەندى كورگەن ايەل سىرتقا جۇگىرىپ شىعادى. ءحال ۇستىندە جاتقا كۇيەۋى مەن بالاسىن كورىپ، ءوز ىسىنە وكىنەدى. ايەلدىڭ جازىقسىز جانعا جاۋىزدىق جاساعانى ءوز الدىنا كەلەدى. جاساعان جاماندىعىنا وكىنىپ، اقىرى ءىشقۇسا بولىپ ولەدى.
ماڭعىستاۋ وبلىسى، ءتۇپقاراعان اۋدانى
اقشۇقىر اۋىلى، م. ءابدىحالىقوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەبى
باستاۋىش سىنىپتار بويىنشا تاربيە ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى:
كوكەن گۇلجامال ءومىرزاق قىزى
ماقساتى: وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، مەيىرىمدىلىككە، قاراپايىمدىلىققا، ىزگىلىككە، كەڭپەيىلدىككە تاربيەلەي وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ بويىنا جاقسى قاسيەتتەردى بويىنا ءسىڭىرۋ، ءاردايىم جاقسىلىق، قامقورلىق جاساي بىلۋگە باۋلۋ
ءجۇرىسى: 1- ءبولىم
ادامگەرشىلىكتىڭ شۋاعى سونبەسىن!
ومىردە جامان ادام تۋىلمايدى. ەگەر ءناپسىسى رۋحىنان جوعارى، ۇستەم بولسا، جاقسى ءىس - ارەكەتتەردى ادام بويىنان تابۋ قيىن. ال بارلىق جاقسى قاسيەتتەر، ياعني شىنشىل، مەيىرىمدى، كەشىرىمدى، ەڭبەكقور، اقىلدى ت. ب. ادامدا عانا بولادى. وسىنىڭ ءبارى رۋحتان تۋىندايدى. رۋح دەگەنىمىز نە؟ رۋح - ادام بويىنداعى ءبىر كۇشتى قۋات، سەزىم. كۇن ادامنىڭ رۋحى بولسا، كۇننىڭ ساۋلەسىن ادام بويىنداعى جاقسى قاسيەتتەر دەپ الايىق.
ال ەندى مىنا كۇنگە قاراڭدارشى؟ وسى جارىق كۇندى ءبىز مەيىربان شۋاعىن توگەتىن قۇدىرەتتى اناعا تەڭەيىك، ءبىراق كۇنىمىزدىڭ بەتىن جارتىلاي بۇلت باسىپ تۇر، ياعني بۇل انا جۇرەگىندەگى كولەڭكە سەزىمى.
جۇرگىزۋشى: و، التىن كۇن كوكتەگى،
ارمانىڭ بولار، كوپ تەگى...
كۇن: ەڭ اۋەلى ارمانىم،
ورتەنبەي ەش ورمانىم.
قۇتى قاشىپ ەلىمنىڭ
سولماسا گ ۇلى جەرىمنىڭ،
رەنجىتپەي ءبىرىن تەك
ادامدار ءجۇرسىن كۇلىمدەپ،
دەپ توگەمىن نۇرىمدى
كەيدە ۇقپاي پەندەلەر،
تۇتىنگە ءوزى سەندەلەر.
ولار تارتار سازايىن
نەسىنە ايتام، و جايىن.
جۇرگىزۋشى: بالالار كۇننىڭ بەتىندەگى بۇلتتاردى اشىپ، انا كوڭىلىن سەرگىتۋىمىز كەرەك. ەندەشە كۇننىڭ بەتىندەگى بۇلتتاردى اشىپ، انا كوڭىلىن سەرگىتۋىمىز كەرەك. ەندەشە كۇننىڭ وزىنەن سۇرايىق. ءسىزدى مىنا بۇلتتاردى ارىلتۋ ءۇشىن نە ىستەيىك؟
كۇن: «جاقسىلىق ەتسەڭ وزىڭە، جاماندىق ەتسەڭ وزىڭە»دەگەن ماقالدىڭ ماعىناسىن اشىپ بەرىڭىزشى؟
جۇرگىزۋشى: اڭىز اڭگىمەدەن كورىنىس:
ءبىر ديۋانا ەل ارالاپ شاحاردان شاحار كەزىپ؛ قورجىنىن ارقالاپ جۇرەدى ەكەن. ونىڭ ايتار ءسوزى «جاقسىلىق ەتسەڭ وزىڭە، جاماندىق ەتسەڭ وزىڭە» دەگەن ماقال بولسا كەرەك. كۇندەردىڭ كۇنىندە كەلە جاتىپ ەسىك الدىندا ەرىگىپ تۇرعان كەربەز ايەلگە كەلەدى. ايەل ونى كورىپ: - و، جامان نەمە مىنە ساعان جاقسىلىق تا، جاماندىق تا مىنانى جە دە ءول،- دەپ ۋ قوسىلعان ناندى بەرەدى.
ءبىر كۇنى كەلە جاتىپ ديۋانا جۇرگەن جەرىڭ قايىرىمدى، مەيىرىمدى بولسىن - دەپ سالەم بەرەدى كەرۋەن باسى. ازىق تاۋسىلىپ، ءبىزدىڭ كۇنىمىز قيىن بولدى. مىنا قاراقشىلارعا تونالعان اكەلى، بالالىلارعا جۇرەك جالعار بىردەڭەڭ بار ما؟
قايىرشى قالتاسىنداعى ناندى الىپ ەكەۋىنە ءبولىپ بەرەدى. نەشە كۇن ءنار تاتپاعان ولار قوماعايلانا جەپ الادى. سالدەن سوڭ بىرىنەن سوڭ ءبىرى قۇلاپ، ءتىل قاتپاستان قالادى. كەرۋەن ادامدارى ديۋانانى ساباي باستايدى. ءبىر كەزدە ول ءۇن قاتىپ: - ۋا، قايىرىمدى ادامزات جازىقسىز مەنى تاياقتاماڭدار. مەن ەل بەرگەن ساداقانى الىپ جۇرە بەرەمىن. كىمنىڭ نە بەرگەنىن قايدان بىلەيىن. ءبىراق سول ناندى بەرگەن ادامنىڭ ءۇيىن بىلەمىن – دەيدى.
- ءجۇر، باستا وندا سول ۇيگە – دەپ كەرۋەنشىلەر ماناعى ءۇيدىڭ جانىنا كەلەدى. كەرۋەندى كورگەن ايەل سىرتقا جۇگىرىپ شىعادى. ءحال ۇستىندە جاتقا كۇيەۋى مەن بالاسىن كورىپ، ءوز ىسىنە وكىنەدى. ايەلدىڭ جازىقسىز جانعا جاۋىزدىق جاساعانى ءوز الدىنا كەلەدى. جاساعان جاماندىعىنا وكىنىپ، اقىرى ءىشقۇسا بولىپ ولەدى.
ماڭعىستاۋ وبلىسى، ءتۇپقاراعان اۋدانى
اقشۇقىر اۋىلى، م. ءابدىحالىقوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەبى
باستاۋىش سىنىپتار بويىنشا تاربيە ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى:
كوكەن گۇلجامال ءومىرزاق قىزى
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
