InfoHub Logo

تاقىرىبى: «جول ءتارتىبىن ساقتايىق!»
ماقساتى: بالالاردى جولدا ءجۇرۋ ەرەجەسىمەن جانە باعدارشامنىڭ قىزمەتىمەن تانىستىرۋ. جولدا ءجۇرۋ ەرەجەسىمەن تانىستىرا وتىرىپ، باعدارشام سيگنالدارىن مەڭگەرتۋ، كوشەدە دۇرىس جۇرۋگە ۇيرەتۋ. جول بەلگىلەرىن ايىرا ءبىلۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ، كوشە جاعدايىنداعى كەڭىستىكتى باعدارلاي ءبىلۋ داعدىلارىن، كوشەدەگى مىنەز - قۇلىعىن، ءوزىن - ءوزى ۇستاۋىن، جول ەرەجەسىنە بايلانىستى سانا - سەزىمىن دامىتۋ. بالالاردى مەيىرىمدىلىككە، زەيىندى بولۋعا، ءوزىن - ءوزى قورعاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىكتەر: جول ماكەتى، جول بەلگىلەرى، باعدارشام ۇلگىسى، جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولى، ويىنشىق ماشينالار، كىتاپتار، بۋكلەتتەر، جول ءجۇرۋ ەرەجەسىنىڭ بەلگىلەرى، ۆيدەو - كورسەتىلىم.

ۇيىمداستىرۋ:
پسيحولوگيالىق دايىندىق:
ءبىز ادەپتى بالامىز،
ءبىز ەرەكشە بولامىز.
قوناقتاردى كورگەندە،
سالەمەتسىزدەر مە؟- دەپ
امانداسىپ الامىز.

سۇراق - جاۋاپ.
- بالالار، اتا - انامىز قايدا بارادى؟
- جۇمىسقا، بازارعا، كورشى اۋىلعا، باسقا قالاعا بارادى.
- ولار نەمەن جۇرەدى؟
- كولىكتەر مەن.
- قانداي كولىك تۇرلەرىن بىلەسىڭدەر؟
- جەر ءۇستى، اۋا، سۋ دا جۇرەتىن كولىكتەر.
- جەر ۇستىندە قانداي كولىكتەر جۇرەدى؟
- جەڭىل كولىك، اۋىر كولىك، ۆەلوسيپەد، پوەزد، ترامۆاي، تروللەيبۋس، اۆتوبۋس. ت. ب.
- جولدا جۇرگەندە جول ءجۇرۋ ەرەجەلەرىن ساقتايسىڭدار ما؟
- يا.
- ولاي بولسا مەن سەندەرگە جۇمباق جاسىرايىن.
ءۇش كوزدى باتىر،
جولدى اڭدىپ جاتىر.(باعدارشام)
- بالالار باعدارشام نە ءۇشىن كەرەك؟
- قانداي جول ەرەجەلەرىن بىلەسىڭدەر؟

پەداگوگ:- كوشە ءجۇرىسىنىڭ ەرەجەلەرى تۋرالى اڭگىمەلەپ بەرەدى.
ادامدار ءالى اۆتوموبيلدەردى ويلاستىرماعان كەزدەر بولمايدى. ول كەزدە جۇرتتىڭ بارلىعى كوشەدە اتپەن جانە اربامەن، كىمنىڭ قالاي جۇرگىسى كەلسە، سولاي ءجۇردى. وسى زامانعى قالالاردىڭ كوشەلەرى جۇك جانە جەڭىل ماشينا، اۆتوبۋس، تروللەيبۋس، ترامۆايلارعا تولىپ كەتتى. ەگەر بۇگىندە جۇرتتىڭ بارلىعى جاياۋ جانە كولىكپەن قالاي جۇرگىسى كەلسە، سولاي جۇرسە، كوشەلەردە تارتىپسىزدىك ورنار ەدى. وسىنداي جاعدايلار بولماۋ ءۇشىن، ادامدار كوشە ءجۇرىسىنىڭ ەرەجەلەرىن - كوشەلەر مەن جولدارعا ارنالعان زاڭداردى ويلاپ تاپتى.

ماشينالار مەن جاياۋ جۇرگەندەردىڭ جول قيىعىنداعى ءجۇرىسىن باعدارشام رەتتەيدى. ونىڭ ءار ءتۇستى جاناتىن شامى بار. ول بارشاعا نە ىستەۋدى كورسەتەدى. قىزىل جارىق جۇرۋگە بولمايتىنىن كورسەتەدى. سارى جارىق ءقازىر باعدارشامنىڭ وزگە جارىققا اۋىساتىنىن ەسكەرتەدى. جاسىل جارىق جۇرۋگە رۇقسات بەرەدى.
قيىلىستاعى ءجۇرىستى باعدارشام ەمەس، رەتتەۋشى - پوليسەيلەر باسقاراتىن دا كەز بولادى. ول قولىنىڭ قيمىلى مەن ماشينالار اعىمىن توقتاتىپ، جاياۋلاردى كوشەدەن وتۋگە شاقىرادى.
جۇرگىزۋشىلەر مەن جاياۋ ادامدار وزدەرىنىن جولدا نە كۇتىپ تۇرعانىن ءبىلۋى ءتيىس. بۇل تۋرالى ولارعا جول بەلگىلەرى حابارلايدى. ولار بەلگىلەردىڭ ءمانىن وڭاي تۇسىنۋگە بولاتىنىن قاراپايىم سۋرەت تۇرىندە جاسالعان. ساقتاندىراتىن - قىزىل شەڭبەرلى ۇش بۇرىش بەلگىسى بار، تىيىم سالاتىن بەلگى - شەڭبەرلەر، رۇقسات بەرەتىن - كەز كەلگەن ءپىشىندى كوگىلدىر بەلگىلەر بار.
مىسالى: قىزىل شەڭبەردە ۆەلوسيپەد بولسا، ۆەلوسيپەد پەن جۇرۋگە بولمايدى، ەگەر ۆەلوسيپەد كوگىلدىر ءتۇستى بەلگىدە بولسا، وندا بۇل ۆەلوسيپەد پەن جۇرۋگە بولاتىن جول. جاياۋلارعا ارنالعان بەلگىلەردىڭ بارلىعى كوگىلدىر ءتۇستى بولادى. جاياۋ ادامدار كوشەدەن تەك سونداي بەلگى بار جەردەن ءوتۋى ءتيىس.
جول جۇرگەندە وزىڭە جاردەمدەسەتىن نەگىزگى ەرەجەلەردى جادىمىزدا ساقتاۋىمىز كەرەك.
1. ماشينا وتكەننەن كەيىن عانا ءجۇرۋ كەرەك.
2. كوشەدە جاياۋ جۇرگىنشىگە ارنالعان جول نەمەسە جەر استى جولىنان عانا ءوت.
3. ءجۇرىس قاۋىپسىزدىگىنە جۇرگىنشى دە، جاياۋ جۇرگىنشىدە جاۋاپتى!
- وسى ەرەجەلەردى ساقتاۋ ءۇشىن ءبىز باعدارشامعا سۇيەنەمىز. ولاي بولسا كىم باعدارشام تۋرالى تاقپاق ايتىپ بەرەدى.

1 - بالا.
كەل، بالالار ويناڭدار
باعدارشامعا قاراڭدار.
جانعان كەزدە كوزدەرىم،
ەرەجەنى بۇزباڭدار.
2 - بالا.
ۇلكەن ءبىزدىڭ قالامىز
ەستە ساقتاپ الامىز.
قىزىل، جاسىل، سارى شام
كوشەدە تۇر باعدارشام.

(بالالار ەكرانعا قارايدى باعدارشامدى كورەدى، جولدان ءوتىپ جاتقان ادامدار مەن ماشينا ءجۇرىسى تۋرالى ۆيدەو - كورسەتىلىم كورەدى)
- بالالار جول ءجۇرۋ بەلگىلەرى تۋرالى كىم تاقپاقتار بىلەدى؟
1 - بالا:- مەن جاياۋ جۇرگىنشىلەر تەك تروتۋارلارمەن جولدىڭ وڭ قول قاناتىمەن عانا ءجۇرۋى قاجەت ەكەنىن بىلەمىن.
تروتۋار جۇرەر جولى جاياۋدىڭ،
جەلاياقتىڭ جايباساردىڭ باياۋدىڭ.
ماشينانىڭ جولى كوشە ورتاسى،
سونى ۇمىتىپ كەتە كورمە اياۋلىم.
2 - بالا.- ەسكەرتۋ بەلگىسى.
ءۇشبۇرىشتى قىزىل،
بوياۋمەن كورسەڭ ابايلا.
جول باسىندا ءقاۋىپتى ءتۇس
الدان شىعار دەگەندى
ابايلا! بۇل ەسكەرتۋ بەلگىسى.
3 - بالا: تىيىم بەلگىسى:
ءدوپ - دوڭگەلەك قىزىل شەڭبەرمىن
كورسەم: «توقتا، قانە»
دەپ جار سالار،
تىيىم سالۋ مەن بولام.!
4 - بالا. كورسەتكىش بەلگىسى
ءدوپ - دوڭگەلەك جاسىل شەڭبەرمىن
كورسەم: «جول اشىق!»
مەن كولىك پەن جاياۋ ادام جۇرەر جولدى نۇسقايمىن!
5 - بالا. انىقتاما بەلگىسى:
بەلگىمەن كورسەتەر
جىلدامدىق پەن باعىتتى
ىلدي مەن بۇرىشتى
قاتەر مەن ءقاۋىپتى.

تاربيەشىنىڭ قورىتىندى ءسوزى: باعدارشام - ءبىزدىڭ دوسىمىز. ول ءبىزدى جول اپاتىنان قۇتقارادى. ول ءۇشىن ءبىز جولدا ءجۇرۋ ەرەجەلەرىن ساقتاۋىمىز قاجەت.
1 - بالا: جولدان وتەردە توقتاپ، جان جاعىڭا قاراپ ال.
2 - بالا: باعدارشامنىڭ جاسىل ءتۇسى جانعاندا عانا ءوت.
3 - بالا: جولعا جاقىن ويناما! بۇل وتە ءقاۋىپتى.
4 - بالا: جاياۋ جۇرگىنشىلەرگە ارنالعان جولداردان عانا ءوت.
5 - بالا: كولىكتەن تۇسكەن سوڭ ارتقى جاعىنان ءوتۋ كەرەك.
6. جولدا جۇرگەندە باعدارشامعا مۇقيات قاراڭدار.
7. اتا-انالارىڭسىز جولعا شىقپاڭدار.
8. جولدا دوپ ويناماڭدار. جول اپاتى ايتىپ كەلمەيدى.
جول ءتارتىبىن ساقتايمىز،
ەل ءۇمىتىن اقتايمىز! - دەپ قورىتىندىلاۋ.