جولاۋشىدان جولاۋشى جولىڭ بولسىن سۇرايدى. ءو. تۇرمانجانوۆ
اشىق ساباق
ادەبيەتتىك وقۋ 4 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جولاۋشىدان جولاۋشى جولىڭ بولسىن سۇرايدى. ءو. تۇرمانجانوۆ
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. ولەڭ مازمۇنىمەن يدەياسىن اشا وتىرىپ، ومىرمەن بايلانىستىرۋعا مۇمكىندىك بەرۋ.
2. ولەڭ تىلىنە ءمان بەرە وتىرىپ، تالداۋ، زەرتتەۋ جۇمىستارى ارقىلى شىعارماشىلىق داعدىلارىن دامىتۋ.
3. حالقىمىزدىڭ سالت - ءداستۇرى مەن ادەت - عۇرپىن، مادەني ەرەكشەلىگىن بالالاردىڭ ساناسىنا ءسىڭىرۋ، ويلاندىرۋ. ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرگە باۋلۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: قوسىمشا ماتەريالدار، پلاكات، بور، ماركەر، «ينسەرت» كەستەسى، ت. ب.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءار ەلدىڭ سالتى باسقا. باسقا ەلدەردىڭ امانداسۋ تۇرلەرىن كورسەتۋ. ادەپ، مادەنيەت – امانداسۋدان باستالادى. سالەمدەسۋدىڭ ءمانى – ەڭ الدىمەن ادامنىڭ كەيىپ - كەسكىنىن تانۋ، بولمىسىن بايقاۋ، وزىنە دەگەن كوڭىل اۋعانىن ءبىلۋ جانە تىلەك ارقىلى ءوزىنىڭ قالاۋىن ۇقتىرۋ، وزدەرىنىڭ امان - ەسەن ديدارلاسىپ تۇرعانىنا قۋانىپ، نيەتىنىڭ اق – ادال، تازا ەكەنىن ءبىلدىرۋ.
مىسالى، سىرتتان ۇيگە كىرگەن كىسى قانداي جاستاعى ادام بولسا دا، وتىرعاندارعا سالەم بەرۋى كەرەك.
قاۋىشىپ، امانداسۋ ەر ازاماتتار ءۇشىن ۇلتتىق امانداسۋدىڭ ەڭ قۇرمەتتى تۇرىنە جاتادى. جاستار قول الىسىپ، ارقا، يىق قاعىسىپ تا امانداسادى. قىزدار ءبىر – بىرىمەن قۇشاقتاسىپ، ءسۇيىسىپ، جاي قول الىسىپ نەمەسە «سالەمەتسىز بە؟»، «ەسەن – ساۋسىز با؟» دەپ امانداسادى.
ءار حالىقتىڭ امانداسۋ ءراسىمى، سالتتارى الۋان ءتۇرلى بولىپ كەلەدى. مىسالى، ورتا ازياداعى تۋىسقان تۇركى حالىقتارى بارلىق مۇسىلمان ەلدەرىندەگىدەي، «اسسالاۋماعالەيكۋم» دەگەن اراب سوزىمەن امانداسادى، ول «سىزگە اللانىڭ نۇرى جاۋسىن» - دەگەندى بىلدىرەدى، وعان جاۋاپ، ياعني، سالەمدى الۋ رەتىندە ايتىلاتىن «ۋاعالەيكۋماسسالام» سوزدەرى «اللانىڭ راقىم نۇرى سىزگە دە جاۋسىن» دەگەندى ۇقتىرادى.
جاپوندار تانىستارىن كورگەن جەردە قولىن الدىمەن بەلىنە، ودان كەيىن ءيىلىپ تىزەسىنە دەيىن اپارادى. سول ەڭكەيگەن قالپى ءمۇلايىم جۇزبەن كوزىن ءسۇزىپ قارايدى. جاپونداردا ونداي ءتالىم ەتۋدىڭ – باسى جەرگە جەتكەنشە ەڭكەيۋ، ورتاشا بۇگىلۋ جانە ءسال ءيىلۋ سياقتى ءتۇرى بار. وسىعان ۇقساس سالەم بەرۋ ادەتتەرى ءبىزدىڭ حالىقتا دا كەزدەسەدى. ماسەلەن، قازاق كەلىندەرى قايىن اتا مەن ەنەلەرىنە، ۇلكەندەرگە تىزەسىن بۇگىپ، وڭ قولىن كەۋدەسىنە قويىپ، ءيىلىپ سالەم سالادى.
ەرتەدە افريكاداعى، ورتا جانە كىشى ازياداعى مۇسىلمان حالىقتارى وڭ قولىن جۇرەگىنىڭ تۇسىنا اپارىپ، تاعزىم ەتۋ ارقىلى اماندىق ءراسىمىن جاساعان. اۋعاندار الدىمەن قولىن ماڭدايلارىنا تيگىزىپ، يبا جاساپ، ءيىلىپ سالەم بەرەدى. ول «باسىمىز امان بولسىن» دەگەنى.
ەرتە كەزدە قىتايدا دوس – جارانمەن سالەمدەسۋدىڭ ءتۇرى ءوز قولىن ءوزى قىسۋ بولىپتى.
تۇرىكتەر قول الىسىپ سالەمدەسەدى. كوپ كورمەگەن، سىيلى ادامدارىنىڭ قولىن ءسۇيىپ، قولىن ماڭدايىنا اپارادى، وڭ، سول ماڭدايلارىن تۇيىستىرەدى.
سالەمدەسۋدەن كەيىن حال – احۋال سۇراسۋ دا ادەپكە، كورەگەندىلىك پەن ەستىلىككە جاتادى. مۇندا دا ءار حالىقتا ءارى باسقا قالىپتاسقان جورا – سالتتار بار. مىسالى، ورىستار: «دەنساۋلىعىڭىز قالاي؟» دەيتىن بولسا، ەرتەدەگى مىسىرلىقتار «قالاي، ءسىز تەرلەيسىز بە؟» دەيتىن بولعان. گرەكتەر «قۋانىڭىز» ءسوزىن ايتسا، قىتايلىقتار «بۇگىن تاماقتاندىڭىز با، قارنىڭىز توق پا؟» دەپ سۇرايدى ەكەن.
№175 «جاڭا عاسىر» گيمنازياسىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى: نۋربەكوۆا ا. ا.
ادەبيەتتىك وقۋ 4 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جولاۋشىدان جولاۋشى جولىڭ بولسىن سۇرايدى. ءو. تۇرمانجانوۆ
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. ولەڭ مازمۇنىمەن يدەياسىن اشا وتىرىپ، ومىرمەن بايلانىستىرۋعا مۇمكىندىك بەرۋ.
2. ولەڭ تىلىنە ءمان بەرە وتىرىپ، تالداۋ، زەرتتەۋ جۇمىستارى ارقىلى شىعارماشىلىق داعدىلارىن دامىتۋ.
3. حالقىمىزدىڭ سالت - ءداستۇرى مەن ادەت - عۇرپىن، مادەني ەرەكشەلىگىن بالالاردىڭ ساناسىنا ءسىڭىرۋ، ويلاندىرۋ. ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرگە باۋلۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: قوسىمشا ماتەريالدار، پلاكات، بور، ماركەر، «ينسەرت» كەستەسى، ت. ب.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءار ەلدىڭ سالتى باسقا. باسقا ەلدەردىڭ امانداسۋ تۇرلەرىن كورسەتۋ. ادەپ، مادەنيەت – امانداسۋدان باستالادى. سالەمدەسۋدىڭ ءمانى – ەڭ الدىمەن ادامنىڭ كەيىپ - كەسكىنىن تانۋ، بولمىسىن بايقاۋ، وزىنە دەگەن كوڭىل اۋعانىن ءبىلۋ جانە تىلەك ارقىلى ءوزىنىڭ قالاۋىن ۇقتىرۋ، وزدەرىنىڭ امان - ەسەن ديدارلاسىپ تۇرعانىنا قۋانىپ، نيەتىنىڭ اق – ادال، تازا ەكەنىن ءبىلدىرۋ.
مىسالى، سىرتتان ۇيگە كىرگەن كىسى قانداي جاستاعى ادام بولسا دا، وتىرعاندارعا سالەم بەرۋى كەرەك.
قاۋىشىپ، امانداسۋ ەر ازاماتتار ءۇشىن ۇلتتىق امانداسۋدىڭ ەڭ قۇرمەتتى تۇرىنە جاتادى. جاستار قول الىسىپ، ارقا، يىق قاعىسىپ تا امانداسادى. قىزدار ءبىر – بىرىمەن قۇشاقتاسىپ، ءسۇيىسىپ، جاي قول الىسىپ نەمەسە «سالەمەتسىز بە؟»، «ەسەن – ساۋسىز با؟» دەپ امانداسادى.
ءار حالىقتىڭ امانداسۋ ءراسىمى، سالتتارى الۋان ءتۇرلى بولىپ كەلەدى. مىسالى، ورتا ازياداعى تۋىسقان تۇركى حالىقتارى بارلىق مۇسىلمان ەلدەرىندەگىدەي، «اسسالاۋماعالەيكۋم» دەگەن اراب سوزىمەن امانداسادى، ول «سىزگە اللانىڭ نۇرى جاۋسىن» - دەگەندى بىلدىرەدى، وعان جاۋاپ، ياعني، سالەمدى الۋ رەتىندە ايتىلاتىن «ۋاعالەيكۋماسسالام» سوزدەرى «اللانىڭ راقىم نۇرى سىزگە دە جاۋسىن» دەگەندى ۇقتىرادى.
جاپوندار تانىستارىن كورگەن جەردە قولىن الدىمەن بەلىنە، ودان كەيىن ءيىلىپ تىزەسىنە دەيىن اپارادى. سول ەڭكەيگەن قالپى ءمۇلايىم جۇزبەن كوزىن ءسۇزىپ قارايدى. جاپونداردا ونداي ءتالىم ەتۋدىڭ – باسى جەرگە جەتكەنشە ەڭكەيۋ، ورتاشا بۇگىلۋ جانە ءسال ءيىلۋ سياقتى ءتۇرى بار. وسىعان ۇقساس سالەم بەرۋ ادەتتەرى ءبىزدىڭ حالىقتا دا كەزدەسەدى. ماسەلەن، قازاق كەلىندەرى قايىن اتا مەن ەنەلەرىنە، ۇلكەندەرگە تىزەسىن بۇگىپ، وڭ قولىن كەۋدەسىنە قويىپ، ءيىلىپ سالەم سالادى.
ەرتەدە افريكاداعى، ورتا جانە كىشى ازياداعى مۇسىلمان حالىقتارى وڭ قولىن جۇرەگىنىڭ تۇسىنا اپارىپ، تاعزىم ەتۋ ارقىلى اماندىق ءراسىمىن جاساعان. اۋعاندار الدىمەن قولىن ماڭدايلارىنا تيگىزىپ، يبا جاساپ، ءيىلىپ سالەم بەرەدى. ول «باسىمىز امان بولسىن» دەگەنى.
ەرتە كەزدە قىتايدا دوس – جارانمەن سالەمدەسۋدىڭ ءتۇرى ءوز قولىن ءوزى قىسۋ بولىپتى.
تۇرىكتەر قول الىسىپ سالەمدەسەدى. كوپ كورمەگەن، سىيلى ادامدارىنىڭ قولىن ءسۇيىپ، قولىن ماڭدايىنا اپارادى، وڭ، سول ماڭدايلارىن تۇيىستىرەدى.
سالەمدەسۋدەن كەيىن حال – احۋال سۇراسۋ دا ادەپكە، كورەگەندىلىك پەن ەستىلىككە جاتادى. مۇندا دا ءار حالىقتا ءارى باسقا قالىپتاسقان جورا – سالتتار بار. مىسالى، ورىستار: «دەنساۋلىعىڭىز قالاي؟» دەيتىن بولسا، ەرتەدەگى مىسىرلىقتار «قالاي، ءسىز تەرلەيسىز بە؟» دەيتىن بولعان. گرەكتەر «قۋانىڭىز» ءسوزىن ايتسا، قىتايلىقتار «بۇگىن تاماقتاندىڭىز با، قارنىڭىز توق پا؟» دەپ سۇرايدى ەكەن.
№175 «جاڭا عاسىر» گيمنازياسىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى: نۋربەكوۆا ا. ا.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: WORDPAD ماتىندىك رەداكتورىنىڭ قوسىمشا مۇمكىندىكتەرى.
