جۇلدىزدى 50 جىل
كەشتىڭ ماقساتى: وقۋشىلارعا عارىشكەرلەر ومىرىنەن ماعلۇمات بەرە وتىرىپ، ويىن دامىتۋ، تانىمدىق قابىلەتىن شىڭداي ءتۇسۋ عارىشكەرلىككە قىزىعۋىن وياتۋ.
كىرىسپە ءسوز ەلۋ جىلدا ەل جاڭا دەگەندەي، يۋ. گاگاريننىڭ كوسموسقا ۇشقانىنا بيىل 50 جىل تولىپ وتىر. عارىشقا تۇڭعىش ۇشقان ادام 1961 جىلى 12 ساۋىردە تاريحتا تۇڭعىش رەت «ۆوستوك» عارىش كەمەسىمەن بايقوڭىر عارىش الاڭىنان عارىشقا ۇشتى. ءبىرىنشى عارىشكەر، رەسەي ازامات – يۋريي گاگارين.
بايقوڭىردان ساعات 9-دان 07 مينۋت كەتكەندە ۇشتى، 108 مينۋت وتكەننەن كەيىن «ۆوستوك» كەمەسى الدىن الا بەلگىلەنگەن جەرگە امان ەسەن جەتتى. 1961جىلى 12 ساۋىردە ماسكەۋدەن ادامنىڭ عارىشقا تۇڭعىش ساپارىنىڭ ويداعىداي اياقتالعانى تۋرالى حابارلاندى، الەمنىڭ تۇڭعىش عارىشكەرى قونعان جەرىنەن بىلاي دەپ حابارلادى. ۇكىمەتكە، حالىققا جەرگە قونۋدىڭ ويداعىداي وتكەنىن، ءوزىمدى جاقسى سەزىنەتىنىمدى حابارلاۋدى سۇرايمىن.
1 مينۋت يۋريي گاگاريندى ەسكە الۋ.
1 - وقۋشى: سيولكوۆسكيي كونستانتين ەدۋاردوۆيچ.
(1857 - 1935)
كوسموناۆتيكانىڭ نەگىزىن سالۋشى ۇلى عالىم كونستانتين ەدۋاردوۆيچ سيولكوۆسكييدىڭ ەسىمى بۇكىل الەمگە ايگىلى. ك. ە. سيولكوۆسكيي ريازان تۇبىندەگى يجيەۆسك سەلوسىندا دۇنيەگە كەلدى. اكەسى ورمانشى بولعان.
ول توبەگە ورناتىلعان شاعىن ءدۇربى ارقىلى كۇن مەن ايعا جۇلدىزدار مەن پلانەتالارعا باقىلاۋ جاسادى. ك. ە. سيولكوۆسكييدىڭ وسىنداي جۇپىنى جاعدايدا، شەت ايماقتا، ورنالاسقان شاعىن قالاشىقتا، ەشكىمنەن ەشقانداي كومەك الا الماسا دا، تەڭدەسى جوق ۇلى جاڭالىقتار اشقانىنا تاڭدانباۋ مۇمكىن ەمەس.
تەك سوۆەت وكىمەتى ورناعاننان كەيىن عانا سيولكوۆسكييدىڭ تۇرمىسى جاقسارىپ، ونىڭ جۇمىس ىستەۋىنە جان - جاقتى جاعداي جاسالدى. سوۆەت ۇكىمەتى وعان بارىنشا كومەك كورسەتتى. ك. ە. سيولكوۆسكييدىڭ ەڭ باستى عىلىمي ەڭبەكتەرى كوسموس راكەتالارى مەن ولاردىڭ كوسموسقا ۇشۋىنا ارنالعان 1903 جىلى ۇلى عالىم ءوزىنىڭ «الەم كەڭىستىكتەرىن رەاكتيۆتىك قۇرالدارمەن زەرتتەۋ» دەگەن ماقالاسىندا پلانەتاارالىق ۇشۋلاردىڭ مۇمكىندىگىن دۇنيە جۇزىندە العاش رەت عىلىمي تۇرعىدان دالەلدەپ بەردى. تەك راكەتا عانا پلانەتا ارالىق كورابل بولا الاتىنىن دالەلدەدى.
ك. ە. سيولكوۆسكيي ادام كوسموستا ۇزاق ۋاقىت تۇرىپ جۇمىس ىستەيتىن وربيتالىق ءىرى ستانسيالار جاساۋدى ۇسىندى. عىلىم مەن تەحنيكا جەتىلە كەلە كوسموس ءسوزسىز يگەرىلەدى دەپ ەسەپتەيدى.
2 - وقۋشى. توقتار اۋباكىروۆ
عارىشتا 2 اپتاداي ۋاقىت بولعاندا قازاق عالىمدارىنىڭ العاشقى عىلىمي - زەرتتەۋ جۇمىستارىن تۇڭعىش رەت شەكسىز كەڭىستىكتە سىناقتان وتكىزىپ قايتتى. ەكى اپتا عىلىمي – زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ قىسقا مەرزىم ەدى. سونىڭ وزىندە توقتار ۇلكەن ىستەر اتقاردى.
3 - وقۋشى. تالعات مۇسابايەۆ.
«مير» ستانسياسىنا بارعان ساپارىنىڭ ەكەۋىندە عىلىمي زەرتتەۋ باعدارلاماسى بويىنشا عالىمدارىمىزدىڭ زەرتتەۋ جۇمىستارىن سىناقتان وتكىزدى. تالعاتتىڭ وتىز ساعاتتان ارتىق عارىشتا بولۋى قازاق ءۇشىن ۇلكەن مارتەبە، ماقتانىش. ول تاۋ وڭىرىندەگى تاۋ قار قاباتتارىن قوستاناي، سەمەي ماڭىن سۋرەتكە ءتۇسىردى.
4. حور: اتامەكەن
5. ولەڭ جولدارىن وقۋ (وقۋشىلاردىڭ وزدەرىنىڭ شىعارعان ولەڭدەرى)
6. اي نەگە جالاڭاش؟ (ەرتەگى)
7. شاكىرتتەر ايتىسى
8. ۆيكتورينالىق سۇراقتار
قۇپيا - سوزدەر شەشۋ
كىرىسپە ءسوز ەلۋ جىلدا ەل جاڭا دەگەندەي، يۋ. گاگاريننىڭ كوسموسقا ۇشقانىنا بيىل 50 جىل تولىپ وتىر. عارىشقا تۇڭعىش ۇشقان ادام 1961 جىلى 12 ساۋىردە تاريحتا تۇڭعىش رەت «ۆوستوك» عارىش كەمەسىمەن بايقوڭىر عارىش الاڭىنان عارىشقا ۇشتى. ءبىرىنشى عارىشكەر، رەسەي ازامات – يۋريي گاگارين.
بايقوڭىردان ساعات 9-دان 07 مينۋت كەتكەندە ۇشتى، 108 مينۋت وتكەننەن كەيىن «ۆوستوك» كەمەسى الدىن الا بەلگىلەنگەن جەرگە امان ەسەن جەتتى. 1961جىلى 12 ساۋىردە ماسكەۋدەن ادامنىڭ عارىشقا تۇڭعىش ساپارىنىڭ ويداعىداي اياقتالعانى تۋرالى حابارلاندى، الەمنىڭ تۇڭعىش عارىشكەرى قونعان جەرىنەن بىلاي دەپ حابارلادى. ۇكىمەتكە، حالىققا جەرگە قونۋدىڭ ويداعىداي وتكەنىن، ءوزىمدى جاقسى سەزىنەتىنىمدى حابارلاۋدى سۇرايمىن.
1 مينۋت يۋريي گاگاريندى ەسكە الۋ.
1 - وقۋشى: سيولكوۆسكيي كونستانتين ەدۋاردوۆيچ.
(1857 - 1935)
كوسموناۆتيكانىڭ نەگىزىن سالۋشى ۇلى عالىم كونستانتين ەدۋاردوۆيچ سيولكوۆسكييدىڭ ەسىمى بۇكىل الەمگە ايگىلى. ك. ە. سيولكوۆسكيي ريازان تۇبىندەگى يجيەۆسك سەلوسىندا دۇنيەگە كەلدى. اكەسى ورمانشى بولعان.
ول توبەگە ورناتىلعان شاعىن ءدۇربى ارقىلى كۇن مەن ايعا جۇلدىزدار مەن پلانەتالارعا باقىلاۋ جاسادى. ك. ە. سيولكوۆسكييدىڭ وسىنداي جۇپىنى جاعدايدا، شەت ايماقتا، ورنالاسقان شاعىن قالاشىقتا، ەشكىمنەن ەشقانداي كومەك الا الماسا دا، تەڭدەسى جوق ۇلى جاڭالىقتار اشقانىنا تاڭدانباۋ مۇمكىن ەمەس.
تەك سوۆەت وكىمەتى ورناعاننان كەيىن عانا سيولكوۆسكييدىڭ تۇرمىسى جاقسارىپ، ونىڭ جۇمىس ىستەۋىنە جان - جاقتى جاعداي جاسالدى. سوۆەت ۇكىمەتى وعان بارىنشا كومەك كورسەتتى. ك. ە. سيولكوۆسكييدىڭ ەڭ باستى عىلىمي ەڭبەكتەرى كوسموس راكەتالارى مەن ولاردىڭ كوسموسقا ۇشۋىنا ارنالعان 1903 جىلى ۇلى عالىم ءوزىنىڭ «الەم كەڭىستىكتەرىن رەاكتيۆتىك قۇرالدارمەن زەرتتەۋ» دەگەن ماقالاسىندا پلانەتاارالىق ۇشۋلاردىڭ مۇمكىندىگىن دۇنيە جۇزىندە العاش رەت عىلىمي تۇرعىدان دالەلدەپ بەردى. تەك راكەتا عانا پلانەتا ارالىق كورابل بولا الاتىنىن دالەلدەدى.
ك. ە. سيولكوۆسكيي ادام كوسموستا ۇزاق ۋاقىت تۇرىپ جۇمىس ىستەيتىن وربيتالىق ءىرى ستانسيالار جاساۋدى ۇسىندى. عىلىم مەن تەحنيكا جەتىلە كەلە كوسموس ءسوزسىز يگەرىلەدى دەپ ەسەپتەيدى.
2 - وقۋشى. توقتار اۋباكىروۆ
عارىشتا 2 اپتاداي ۋاقىت بولعاندا قازاق عالىمدارىنىڭ العاشقى عىلىمي - زەرتتەۋ جۇمىستارىن تۇڭعىش رەت شەكسىز كەڭىستىكتە سىناقتان وتكىزىپ قايتتى. ەكى اپتا عىلىمي – زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ قىسقا مەرزىم ەدى. سونىڭ وزىندە توقتار ۇلكەن ىستەر اتقاردى.
3 - وقۋشى. تالعات مۇسابايەۆ.
«مير» ستانسياسىنا بارعان ساپارىنىڭ ەكەۋىندە عىلىمي زەرتتەۋ باعدارلاماسى بويىنشا عالىمدارىمىزدىڭ زەرتتەۋ جۇمىستارىن سىناقتان وتكىزدى. تالعاتتىڭ وتىز ساعاتتان ارتىق عارىشتا بولۋى قازاق ءۇشىن ۇلكەن مارتەبە، ماقتانىش. ول تاۋ وڭىرىندەگى تاۋ قار قاباتتارىن قوستاناي، سەمەي ماڭىن سۋرەتكە ءتۇسىردى.
4. حور: اتامەكەن
5. ولەڭ جولدارىن وقۋ (وقۋشىلاردىڭ وزدەرىنىڭ شىعارعان ولەڭدەرى)
6. اي نەگە جالاڭاش؟ (ەرتەگى)
7. شاكىرتتەر ايتىسى
8. ۆيكتورينالىق سۇراقتار
قۇپيا - سوزدەر شەشۋ
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: وندىق بولشەكتەرگە امالدار قولدانۋ
