جۇما كۇنىنىڭ قاسيەتى
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: “قاتىناس”،”تانىم”،”الەۋمەتتىك ورتا”
ءبولىمى: اينالامەن تانىستىرۋ
وقۋ ىس-ارەكەت تاقىرىبى: “جۇما كۇنىنىڭ قاسيەتى”
ماقساتى: بالالاردىڭ اپتا كۇندەرى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ. جۇما كۇنىنىڭ قاسيەتى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ،”جەتى شەلپەك” تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ، يماندىلىققا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىكتەرى: مەشىتتىڭ سۋرەتى، جەتى شەلپەك نان.
ادىس-تاسىلدەرى: اڭگىمەلەۋ، ءتۇسىندىرۋ، ساياحات، سۇراق-جاۋاپ.
موتيۆاسيالىق كەزەڭ:
تاربيەشى:
- بالالار بۇگىنگى كۇن قانداي تاماشا، سەندەر دە وتە ادىمىسىڭدەر. بۇگىنگى كۇندەرىڭ قۋانىشقا تولى بولسىن دەپ تىلەك بىلدىرەمىن.
(بالالار ءوز تىلەكتەرىن ارنايدى)
تاربيەشى
- بالالار بۇگىن اپتانىڭ قانداي كۇنى
- جۇما
- دۇرىس. بۇل كۇنى ءبىز قانداي وقۋ ىس-ارەكەتىن وتەمىز؟
- اينالامەن تانىستىرۋ
- تاماشا. وندا ءبىزدىڭ بۇگىنگى تاقىرىبىمىز جۇما كۇنىنىڭ قاسيەتى تۋرالى بولماق.
- بالالار اپتا كۇندەرى تۋرالى ولەڭدى كىم ماعان جاتقا ايتىپ بەرەدى ەكەن؟
ارسەن:
دۇيسەنبىدە دوپ وينادىق قورادا
سەيسەنبىدە سەرۋەن قۇردىق دالادا
سارسەنبىدە سۋرەت سالدىق ءساندى ەتىپ
بەيسەنبىدە بي بيلەدىك اندەتىپ
اياجان:
جۇما كۇنى جيدەك تەردىك قىراتتا
سەنبى كۇنى كينو كوردىك كلۋبتا
جەكسەنبىدە ۇيدە بولدىق، دەمالدىق
وسىلايشا وتە شىقتى ءبىر اپتا.
ىزدەنۋشىلىك-ۇيىمداستىرۋشىلىق:
وتكەن ىس-ارەكەتتەردە ءبىز يماندى بولۋ دەگەن اتا-انانى قۇرمەتتەۋ، ۇلكەنگە قۇرمەت، كىشىگە ىزەتتى بولۋ، ءوز ەلىن، جەرىن ءسۇيۋ، انا ءتىلىن قۇرمەت تۇتۋ دەپ ايتتىق ەستەرىڭدە مە؟
سونىمەن بىرگە يماندى بولۋ ءوز حالقىنىڭ ءسالت-داستۇرىن سىيلاۋ بولىپ تا تابىلادى.
بۇگىن مەن سەندەرگە سول سالت – ءداستۇرىمىزدىڭ ءبىرى تۋرالى ايتىپ بەرمەكپىن.
- بالالار سەندەردىڭ انالارىڭ، اجەلەرىڭ جەتى شەلپەك پىسىرەدى مە؟
(بالالار جاۋابى)
- جەتى شەلپەكتى قاي كۇنى پىسىرەدى؟ (بالالار جاۋابى)
- ءيا، بالالار، جۇما كۇنى ءبىزدىڭ قازاق حالقىندا جانە دە باسقا مۇسىلمان حالىقتارىندا”قاسيەتتى كۇن” بولىپ ەسەپتەلىنەدى. بۇل كۇنى ءار وتباسىنداعى اجەلەر، انالارىمىز “جەتى شەلپەك” ءپىسىرىپ تاراتادى. شەلپەك العان ادام “قۇدايىڭ قابىل بولسىن!”دەپ تىلەگىن ايتادى. شەلپەك تاراتقان ادام “ءاۋمين!” دەپ تىلەگىن قابىل الادى. جۇما كۇنى قايتىس بولعان تۋىستارىنا ارناپ قۇران باعىشتايدى. بۇل كۇنى كىر جۋۋعا بولمايدى.
مۇسىلمان حالقىنا قازاقتاردان باسقا دا ۇلت وكىلدەرى كىرەدى. مىسالى: تاتار، وزبەك، ۇيعىر، قىرعىز ت. ب سوندىقتان مۇسىلمان حالقىنىڭ سالت-داستۇرلەرى بىر-بىرىنە ۇقسايدى. جۇما كۇنى مۇسىلمان حالقى مەشىتكە بارىپ قۇران، ناماز وقيدى. اللادان ەلىنە، جەرىنە، حالقىنا بەيبىت ءومىر بەر دەپ تىلەك تىلەيدى.
- بالالار سەندەر مەشىتكە بارعاندارىڭ بار ما؟ (بالالار جاۋابى)
- بالالار ەندەشە ءبىز بۇگىنگى وقۋ ىس-ارەكەتىمىزدى سول مەشىتكە ساياحاتپەن جالعاستىرساق.
رەفلەكسيالىق:
(اۋىل ورتالىعىنداعى مەشىتكە ساياحات جاسايدى)
(بالالار مەشىت يمامىمەن امانداسادى. تاربيەشى مەشىتتە بالالارعا جەتى شەلپەك نان تاراتادى)
مەشىت يمامى:
- داستارحاندارىڭا بەرەكە بەرسىن!
باستارىڭا مەرەكە بەرسىن!
استارىڭا ادالدىق بەرسىن!
باستارىڭا اماندىق بەرسىن!
دەندەرىڭە ساۋلىق بەرسىن!
ءاۋمين!- دەپ باتا بەرەدى.
(مەشىت يمامى قۇران وقيدى.)
يماممەن قوشتاسىپ تاربيەشى بالالارمەن بالاباقشاعا ورالادى.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
“جەتى شەلپەك”ۇعىمىن تۇسىنەدى
جۇما كۇنىنىڭ قاسيەتى تۋرالى بىلەدى
ءبولىمى: اينالامەن تانىستىرۋ
وقۋ ىس-ارەكەت تاقىرىبى: “جۇما كۇنىنىڭ قاسيەتى”
ماقساتى: بالالاردىڭ اپتا كۇندەرى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ. جۇما كۇنىنىڭ قاسيەتى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ،”جەتى شەلپەك” تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ، يماندىلىققا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىكتەرى: مەشىتتىڭ سۋرەتى، جەتى شەلپەك نان.
ادىس-تاسىلدەرى: اڭگىمەلەۋ، ءتۇسىندىرۋ، ساياحات، سۇراق-جاۋاپ.
موتيۆاسيالىق كەزەڭ:
تاربيەشى:
- بالالار بۇگىنگى كۇن قانداي تاماشا، سەندەر دە وتە ادىمىسىڭدەر. بۇگىنگى كۇندەرىڭ قۋانىشقا تولى بولسىن دەپ تىلەك بىلدىرەمىن.
(بالالار ءوز تىلەكتەرىن ارنايدى)
تاربيەشى
- بالالار بۇگىن اپتانىڭ قانداي كۇنى
- جۇما
- دۇرىس. بۇل كۇنى ءبىز قانداي وقۋ ىس-ارەكەتىن وتەمىز؟
- اينالامەن تانىستىرۋ
- تاماشا. وندا ءبىزدىڭ بۇگىنگى تاقىرىبىمىز جۇما كۇنىنىڭ قاسيەتى تۋرالى بولماق.
- بالالار اپتا كۇندەرى تۋرالى ولەڭدى كىم ماعان جاتقا ايتىپ بەرەدى ەكەن؟
ارسەن:
دۇيسەنبىدە دوپ وينادىق قورادا
سەيسەنبىدە سەرۋەن قۇردىق دالادا
سارسەنبىدە سۋرەت سالدىق ءساندى ەتىپ
بەيسەنبىدە بي بيلەدىك اندەتىپ
اياجان:
جۇما كۇنى جيدەك تەردىك قىراتتا
سەنبى كۇنى كينو كوردىك كلۋبتا
جەكسەنبىدە ۇيدە بولدىق، دەمالدىق
وسىلايشا وتە شىقتى ءبىر اپتا.
ىزدەنۋشىلىك-ۇيىمداستىرۋشىلىق:
وتكەن ىس-ارەكەتتەردە ءبىز يماندى بولۋ دەگەن اتا-انانى قۇرمەتتەۋ، ۇلكەنگە قۇرمەت، كىشىگە ىزەتتى بولۋ، ءوز ەلىن، جەرىن ءسۇيۋ، انا ءتىلىن قۇرمەت تۇتۋ دەپ ايتتىق ەستەرىڭدە مە؟
سونىمەن بىرگە يماندى بولۋ ءوز حالقىنىڭ ءسالت-داستۇرىن سىيلاۋ بولىپ تا تابىلادى.
بۇگىن مەن سەندەرگە سول سالت – ءداستۇرىمىزدىڭ ءبىرى تۋرالى ايتىپ بەرمەكپىن.
- بالالار سەندەردىڭ انالارىڭ، اجەلەرىڭ جەتى شەلپەك پىسىرەدى مە؟
(بالالار جاۋابى)
- جەتى شەلپەكتى قاي كۇنى پىسىرەدى؟ (بالالار جاۋابى)
- ءيا، بالالار، جۇما كۇنى ءبىزدىڭ قازاق حالقىندا جانە دە باسقا مۇسىلمان حالىقتارىندا”قاسيەتتى كۇن” بولىپ ەسەپتەلىنەدى. بۇل كۇنى ءار وتباسىنداعى اجەلەر، انالارىمىز “جەتى شەلپەك” ءپىسىرىپ تاراتادى. شەلپەك العان ادام “قۇدايىڭ قابىل بولسىن!”دەپ تىلەگىن ايتادى. شەلپەك تاراتقان ادام “ءاۋمين!” دەپ تىلەگىن قابىل الادى. جۇما كۇنى قايتىس بولعان تۋىستارىنا ارناپ قۇران باعىشتايدى. بۇل كۇنى كىر جۋۋعا بولمايدى.
مۇسىلمان حالقىنا قازاقتاردان باسقا دا ۇلت وكىلدەرى كىرەدى. مىسالى: تاتار، وزبەك، ۇيعىر، قىرعىز ت. ب سوندىقتان مۇسىلمان حالقىنىڭ سالت-داستۇرلەرى بىر-بىرىنە ۇقسايدى. جۇما كۇنى مۇسىلمان حالقى مەشىتكە بارىپ قۇران، ناماز وقيدى. اللادان ەلىنە، جەرىنە، حالقىنا بەيبىت ءومىر بەر دەپ تىلەك تىلەيدى.
- بالالار سەندەر مەشىتكە بارعاندارىڭ بار ما؟ (بالالار جاۋابى)
- بالالار ەندەشە ءبىز بۇگىنگى وقۋ ىس-ارەكەتىمىزدى سول مەشىتكە ساياحاتپەن جالعاستىرساق.
رەفلەكسيالىق:
(اۋىل ورتالىعىنداعى مەشىتكە ساياحات جاسايدى)
(بالالار مەشىت يمامىمەن امانداسادى. تاربيەشى مەشىتتە بالالارعا جەتى شەلپەك نان تاراتادى)
مەشىت يمامى:
- داستارحاندارىڭا بەرەكە بەرسىن!
باستارىڭا مەرەكە بەرسىن!
استارىڭا ادالدىق بەرسىن!
باستارىڭا اماندىق بەرسىن!
دەندەرىڭە ساۋلىق بەرسىن!
ءاۋمين!- دەپ باتا بەرەدى.
(مەشىت يمامى قۇران وقيدى.)
يماممەن قوشتاسىپ تاربيەشى بالالارمەن بالاباقشاعا ورالادى.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
“جەتى شەلپەك”ۇعىمىن تۇسىنەدى
جۇما كۇنىنىڭ قاسيەتى تۋرالى بىلەدى
You Might Also Like
