InfoHub Logo

قازاقستانداعى جۋرناليستيكانىڭ قۇقىقتىق نەگىزدەرى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسىندا جانە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ قىزمەتىن رەتتەيتىن باسقا دا زاڭداردا ايقىندالادى. قازاقستان كونستيتۋسياسى مىسالىندا جۋرناليستيكاعا قاتىستى قۇقىقتىق نورمالاردىڭ كەيبىر نەگىزگى اسپەكتىلەرىن قاراستىرايىق.

1. ءسوز جانە اقپارات بوستاندىعى: قازاقستان كونستيتۋسياسىندا ءسوز جانە اقپارات بوستاندىعى قۇقىعىنا كەپىلدىك بەرىلگەن. كونستيتۋسيانىڭ 20-بابىندا " اركىمنىڭ اقپاراتتى كەز كەلگەن زاڭدى تۇردە ىزدەۋ، الۋ، بەرۋ، ءوندىرۋ جانە تاراتۋ ەركىندىگىنە قۇقىعى بار."بۇعان جۋرناليستيكا مەن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنا قۇقىق كىرەدى.

2. شەكتەۋلەر: ءسوز بوستاندىعى تانىلعانىمەن، ول مەملەكەتتىڭ مۇددەلەرىن، قوعامدىق قاۋىپسىزدىكتى، دەنساۋلىق پەن مورالدى، باسقالاردىڭ قۇقىقتارى مەن بەدەلىن قورعاۋ جانە مازمۇنى زاڭسىز دەپ تانىلعان اقپاراتتىڭ تارالۋىن بولدىرماۋ ءۇشىن زاڭعا سايكەس شەكتەلۋى مۇمكىن ەكەنىن ەسكەرۋ ماڭىزدى.

3. سەنزۋرا جانە قۋدالاۋ: قازاقستان كونستيتۋسياسى سەنزۋرا مەن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ قىزمەتىنە ارالاسۋعا تىيىم سالادى. 20-باپ سونىمەن قاتار جۋرناليستەرگە قىسىم جاساۋعا نەمەسە ولاردىڭ قىزمەتىن شەكتەۋگە تىيىم سالىنعانىن اتاپ كورسەتەدى.

4. قوعام مۇددەسى ءۇشىن جۇمىس: كونستيتۋسيا بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ قوعام مۇددەسى، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك جانە ەلدىڭ ەكونوميكالىق ءال-اۋقاتى ءۇشىن جۇمىس ىستەۋىنىڭ ماڭىزدىلىعىن كورسەتەدى.

5. زاڭناما: كونستيتۋسيادان باسقا، جۋرناليستيكانى رەتتەيتىن قوسىمشا ەرەجەلەر مەن ەرەجەلەر ءتيىستى زاڭنامادا جانە زاڭعا تاۋەلدى اكتىلەردە بەلگىلەنۋى مۇمكىن. مىسالى، قازاقستاندا جۋرناليستەر مەن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ قىزمەتىن رەتتەيتىن "بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى تۋرالى" زاڭى بار.

مىسال: جۋرناليست قازاقستان ۇكىمەتىندەگى سىبايلاس جەمقورلىق جاعدايلارىن زەرتتەپ، شەنەۋنىكتەر زاڭسىز پارا الادى دەپ مالىمدەيتىن ماقالا جاريالايدى دەلىك. ءجۋرناليستىڭ بۇل ارەكەتى كونستيتۋسيامەن كەپىلدەندىرىلگەن ءسوز جانە اقپارات بوستاندىعى قۇقىعىنا جاتادى. الايدا، ەگەر بۇل شاعىمدار جالعان بولىپ شىقسا جانە جەتكىلىكتى دالەلدەرسىز شەنەۋنىكتەردىڭ بەدەلىنە نۇقسان كەلتىرسە، ولار سوتقا تارتىلىپ، جالا جاپتى دەگەن ايىپ تاعىلۋى مۇمكىن.

باسپا ءسوز جانە جۋرناليستيكا بوستاندىعى قوعام مەن زاڭ الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىكپەن بايلانىستى ەكەنىن ەستە ۇستاعان ءجون. زاڭناما بۇزىلعان جاعدايدا جۋرناليستەر زاڭدى جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلۋى مۇمكىن. بۇل ءسوز بوستاندىعى مەن قوعامنىڭ مۇددەلەرى مەن جەكە قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىن قورعاۋ اراسىنداعى تەپە-تەڭدىكتى كورسەتەدى.

---