ك. بايسەيىتوۆا “قازاقستان بۇلب ۇلى”
اقتوبە وبلىسى، اقتوبە قالاسى،
№32 مەكتەپ- گيمنازياسىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى رايەۆا اينا جىلقىباي قىزى
انا ءتىلى.
تاقىرىبى: ك. بايسەيىتوۆا “قازاقستان بۇلب ۇلى”
ماقساتى:
1. وقۋشىلارعا “قازاقستان بۇلب ۇلى” اتانعان كۇلاش بايسەيىتوۆانىڭ ءومىرى جايلى اڭگىمەلەي وتىرىپ، اۋەلەپ سالىنعان ءاننىڭ قۇدىرەتتىلىگىن سەزىندىرۋ. بالۋان قاجىمۇقان مۇڭايتپاسوۆ تۋرالى العان بىلىمدەرىن بەكىتۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتا وتىرىپ قيالدارىن تۋعىزۋ، سوزدىك قورىن بايىتۋ، ءتىل بايلىعىن ارتتىرۋ.
3. ونەر ادامدارىن قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباق.
ساباقتىڭ ءتۇرى: توپتىق جۇمىس.
ساباقتىڭ ءادىس –تاسىلدەرى: توپپەن جۇمىس،وي قوزعاۋ، كورنەكىلىكپەن جۇمىس، سۇراق – جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، توپتاستىرۋ.
كورنەكىلىك: اۋەلبەك قوڭىراتبايەۆتىڭ سۇرەتى، قاجىمۇقان مۇڭايتپاسوۆتىڭ سۇرەتى، كۇلاش بايسەيىتوۆانىڭ سۇرەتى،بۋكلەتى، كىتاپتار “بالۋاندار”، “كۇلاش پوەماسى”، “مەنىڭ ەلىم قازاقستان”.
تەحنيكالىق قۇرالدار: ماگنيتوفون.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
2. وقۋشىلاردى توپقا ءبولۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ ويىن ساباققا اۋدارۋ.
كىرىسپە ءسوز.
بۇگىن ساباعىمىزدا بالۋان قاجىمۇقان مۇنايتپاسوۆ تۋرالى العان بىلىمدەرىڭدى بەكىتە وتىرىپ، “قازاقستان بۇلب ۇلى” كۇلاش بايسەيىتوۆانىڭ تۆورچەستۆوسىمەن تانىسامىز.
- ال ءقازىر ءبىزدىڭ ساباعىمىزدىڭ ۇرانى (قولدارىن ۇستاپ)
“ءبىر جەردە بىرگە جۇرسەڭ باسىڭ قوسىپ، ءبىرىڭنىڭ ءبىرى سويلە ءسوزىڭ توسىن”
اباي.
( ءبىر - ءبىرىمىزدى تىڭداپ، قوسىپ ءبىر - بىرىمىزگە جىلى قاراپ، ساباعىمىزدى باستايمىز).
“وي اشار ” كەزەڭى
- ءۇي تاپسىرماسىنا نە بەرىلدى؟
- سولاي بولسا
ءى توپ
- قاجىمۇقانمەن بەلدەسكەن پالۋان؟
ءىى توپ
- سايىس قالاي اتالادى؟
ءىىى توپ
- جاپون پالۋانىمەن كۇرەسۋ.
ءى توپ.
قاجىمۇقان مۇڭايتپاسوۆ: كۇش اتاسى، سيرك ءارتىسى، الىپ، كۇشتى، ەرجۇرەك، بالۋان، تۇڭعىش كاسىپقوي سپورتشى
گرەك - ريم (فرانسۋزشا)
جاپونشا (دجيۋ دجيتسي)
ەركىن كۇرەس (قازاقشا)
ءىى توپ.
قاجىمۇقاننىڭ وسكەن ورتاسى.
قاجىمۇقان – رۋى التىباس، قىپشاق.
1871-1948 ج. – اقمولا وبلىسى، قاراوتكەل اۋدانىندا قوسپادا دۇنيەگە كەلدى.
اكەسى - مۇڭايتپاس
اتاسى - ەرناق
جۇبايى - نادەجدا
ءىىى توپ.
- قاجىمۇقانعا قويىلعان اتتارى
شىن اتى - مۇقان، مۋحانۋرا (جاسىرىن اتى).
“قارا يۆان”، “قاجىمۇقان”.
سۇراقتار:
ماداقتامالار – بارلىعى 48 مەدال، التىن، كۇمىس، قولا.
“ قازاق دالاسىنىڭ باتىرى”
“ قۇرمەت بەلگىسى”
“ سيگيزمۋند بەلبەۋىنىڭ يەگەرى”
- سۋرەتتەر بويىنشا جۇمىس
- قاجىمۇقاننان باسقا تاعى قانداي سپورت شەبەرلەرىن بىلەسىڭدەر؟ (ماقال ماتەل ايتۋ)
- سپورت ونەرىنەن باسقا، ونەردىڭ باسقا قانداي تۇرلەرىن بىلەسىڭدەر؟
- ءان ونەرىندەگى قانداي اتاقتى جۇلدىزداردى بىلەسىڭدەر؟
جاڭا ساباق.
ماگنيتوفون. “گاككۋ” تىنداتۋ.
- “ونەردىڭ ەڭ جوعارعى ءتۇرى، ەڭ ساڭلاعى، ەڭ ساۋلەتشىسى دە – حالىقتىڭ ونەرى، ياعني جۇزدەگەن جىلدار وتسە دە مۇقالماي، سىنى قاشپاي، ساف كۇيىندە ساقتالىپ كەلە جاتقان حالىقتىڭ ەڭ اسىل مۇلكى”.
م.ي.كالينين.
- سىزدەردىڭ تىڭداعان اندەرىڭ ك.بايسەيىتوۆانىڭ ورىندالۋىندا
“گاككۋ” ءانى “قىز جىبەك” وپەراسىنان.
- كۇلاش بايسەيىتوۆا (1912-1957ج) كۇلاش (گۇلباھرام) جالىن قىزى–قازاقتىڭ اتاقتى ءانشىسى، قازاق وپەرا ونەرى نەگىزىن سالۋشىلاردىڭ ءبىرى، قوعام قايراتكەرى. 1934ج كۇلاش قازاق مۋزىكالىق تەاترىنىڭ ءانشىسى بولدى. ونىڭ ورىندالۋىندا “جىبەك”، “ءاقجۇنىس”، سارا “تاتيانا” “ەۆگەنيي ونەگين” 24 جاسىندا حالىق ءارتىسى دەگەن قۇرمەتكە يە بولدى.
- كۇلاش قازاق اندەرىن ەۆروپالىق وركەسترگە قوستى، قازاق وپەراسىنىڭ ساحناسىنا ەۆروپالىق مۋزىكانى شىعارىپ كەتتى.
- كۇلاشتىڭ وسىنداي سەگىز قىرلى ونەرى مەن ەڭبەگىن وتە جوعارى باعالاپ، سسسر حالىق ءارتىسى، نەجدانوۆا ونى “چۋدو” (كەرەمەت) دەيتىن ەدى.
(بۋكلەتىن كورسەتۋ).
“قازاقستان بۇلب ۇلى”اتتى اڭگىمەسىڭ جازعان قانابەك بايسەيىتوۆ
(1905-1979ج.) – اكتەر، ءانشى، دراماتۋرگ، وپەرا رەجيسسەرى. كۇلاش بايسەيىتوۆانىڭ ومىردەگى جانە قىزمەتتەگى سەرىگى، وسى ماتىندە ءوزىنىڭ كورگەن بىلگەندەرىن ەستەلىك ەتىپ جازادى. الماتىدا ونىڭ قىزى راۋشان بايسەيىتوۆا تۇرادى.
- ءماتىندى وقۋ.
- اڭگىمە نەلىكتەن “قازاقتىڭ بۇلب ۇلى” دەپ اتالعان؟
- وسى تاقىرىپپەن بۇلبۇل قۇستىڭ اراسىندا قانداي بايلانىس بار؟
- بۇلبۇل قانداي قۇس؟
- تىزبەكتەپ وقىتۋ.
ءى توپ
- كۇلاش بايسەيىتوۆانىڭ ءان كۇيگە اۋەستىگى تۋرالى ايتىلعانىن تاپ؟
ءىى توپ
- ماتىننەن كۇلاشتىڭ قانداي رولدە ويناعانىن تاپ؟
ءىىى توپ
- حالىقتىڭ كۇلاش ونەرىنە بەرگەن باعاسى قانداي؟
سۇراق - جاۋاپ:
- كۇلاشتىڭ قانداي اندەرىن بىلەسىڭدەر؟
- كۇلاشتىڭ مىنەزى جونىندە ايتىلعان تۇستى تاۋىپ وقۋ؟
- كۇلاشتىڭ “قىز جىبەك” جىرىنداعى جىبەكتىڭ بەينەسىن تاپ.
- 2) “تەز وقۋ” مينۋتاسى.
- 3) داپتەرمەن جۇمىس.
سوزدىك جۇمىس
ا) «ارقاسى بار ەكەن» – كيەلى تالانتتى ادام.
“ارۋاعى كوتەرىلىپ كەلەدى ەكەن” – دارىندى قاسيەتى بار. قابىلەتتىگى كورىنەتىن ادام.
- تىزبەكتەپ وقۋ.
- تەز وقۋ.
- قورىتۋ.
- شىعارما كىم تۋرالى جازىلعان؟ كۇلاش بايسەيىتوۆاعا مىنەزدەمە بەر.
كۇلاش:
قازاق وپەراسىنىڭ اناسى
قازاقتىڭ بۇلب ۇلى
سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى
ءارتىس
وپەرا ءانشىسى
قوعام قايراتكەرى
اكتريسا
اتاق:
“قازاقتىڭ بۇلب ۇلى”
سسسر حالىق ءارتىسى
مىنەزى:
جۇزىنەن كۇلكى كەتپەس
مىنەزى اشىق
جارقىن جان ادام
كەك ساقتامايدى
كوڭىلدى جۇرەتىن ادام
رەنىش كوپكە ۇزامايدى
كارتا
ءاليا مەن مانشۇك باتىر قىزدارى
تۇڭعىش بالۋانى قاجىمۇقان مۇڭايتپاسوۆ
كۇي اتاسى
قۇرمانعازى
تۇڭعىش عالىمى
قانىش ساتبايەۆ
- ماداقتاۋ ------------1) ءماتىندى وقۋ.
- باعالاۋ ------------- 2) ءمانجازبا
- ۇيگە تاپسىرما ---- 3) سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
№32 مەكتەپ- گيمنازياسىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى رايەۆا اينا جىلقىباي قىزى
انا ءتىلى.
تاقىرىبى: ك. بايسەيىتوۆا “قازاقستان بۇلب ۇلى”
ماقساتى:
1. وقۋشىلارعا “قازاقستان بۇلب ۇلى” اتانعان كۇلاش بايسەيىتوۆانىڭ ءومىرى جايلى اڭگىمەلەي وتىرىپ، اۋەلەپ سالىنعان ءاننىڭ قۇدىرەتتىلىگىن سەزىندىرۋ. بالۋان قاجىمۇقان مۇڭايتپاسوۆ تۋرالى العان بىلىمدەرىن بەكىتۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتا وتىرىپ قيالدارىن تۋعىزۋ، سوزدىك قورىن بايىتۋ، ءتىل بايلىعىن ارتتىرۋ.
3. ونەر ادامدارىن قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباق.
ساباقتىڭ ءتۇرى: توپتىق جۇمىس.
ساباقتىڭ ءادىس –تاسىلدەرى: توپپەن جۇمىس،وي قوزعاۋ، كورنەكىلىكپەن جۇمىس، سۇراق – جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، توپتاستىرۋ.
كورنەكىلىك: اۋەلبەك قوڭىراتبايەۆتىڭ سۇرەتى، قاجىمۇقان مۇڭايتپاسوۆتىڭ سۇرەتى، كۇلاش بايسەيىتوۆانىڭ سۇرەتى،بۋكلەتى، كىتاپتار “بالۋاندار”، “كۇلاش پوەماسى”، “مەنىڭ ەلىم قازاقستان”.
تەحنيكالىق قۇرالدار: ماگنيتوفون.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
2. وقۋشىلاردى توپقا ءبولۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ ويىن ساباققا اۋدارۋ.
كىرىسپە ءسوز.
بۇگىن ساباعىمىزدا بالۋان قاجىمۇقان مۇنايتپاسوۆ تۋرالى العان بىلىمدەرىڭدى بەكىتە وتىرىپ، “قازاقستان بۇلب ۇلى” كۇلاش بايسەيىتوۆانىڭ تۆورچەستۆوسىمەن تانىسامىز.
- ال ءقازىر ءبىزدىڭ ساباعىمىزدىڭ ۇرانى (قولدارىن ۇستاپ)
“ءبىر جەردە بىرگە جۇرسەڭ باسىڭ قوسىپ، ءبىرىڭنىڭ ءبىرى سويلە ءسوزىڭ توسىن”
اباي.
( ءبىر - ءبىرىمىزدى تىڭداپ، قوسىپ ءبىر - بىرىمىزگە جىلى قاراپ، ساباعىمىزدى باستايمىز).
“وي اشار ” كەزەڭى
- ءۇي تاپسىرماسىنا نە بەرىلدى؟
- سولاي بولسا
ءى توپ
- قاجىمۇقانمەن بەلدەسكەن پالۋان؟
ءىى توپ
- سايىس قالاي اتالادى؟
ءىىى توپ
- جاپون پالۋانىمەن كۇرەسۋ.
ءى توپ.
قاجىمۇقان مۇڭايتپاسوۆ: كۇش اتاسى، سيرك ءارتىسى، الىپ، كۇشتى، ەرجۇرەك، بالۋان، تۇڭعىش كاسىپقوي سپورتشى
گرەك - ريم (فرانسۋزشا)
جاپونشا (دجيۋ دجيتسي)
ەركىن كۇرەس (قازاقشا)
ءىى توپ.
قاجىمۇقاننىڭ وسكەن ورتاسى.
قاجىمۇقان – رۋى التىباس، قىپشاق.
1871-1948 ج. – اقمولا وبلىسى، قاراوتكەل اۋدانىندا قوسپادا دۇنيەگە كەلدى.
اكەسى - مۇڭايتپاس
اتاسى - ەرناق
جۇبايى - نادەجدا
ءىىى توپ.
- قاجىمۇقانعا قويىلعان اتتارى
شىن اتى - مۇقان، مۋحانۋرا (جاسىرىن اتى).
“قارا يۆان”، “قاجىمۇقان”.
سۇراقتار:
ماداقتامالار – بارلىعى 48 مەدال، التىن، كۇمىس، قولا.
“ قازاق دالاسىنىڭ باتىرى”
“ قۇرمەت بەلگىسى”
“ سيگيزمۋند بەلبەۋىنىڭ يەگەرى”
- سۋرەتتەر بويىنشا جۇمىس
- قاجىمۇقاننان باسقا تاعى قانداي سپورت شەبەرلەرىن بىلەسىڭدەر؟ (ماقال ماتەل ايتۋ)
- سپورت ونەرىنەن باسقا، ونەردىڭ باسقا قانداي تۇرلەرىن بىلەسىڭدەر؟
- ءان ونەرىندەگى قانداي اتاقتى جۇلدىزداردى بىلەسىڭدەر؟
جاڭا ساباق.
ماگنيتوفون. “گاككۋ” تىنداتۋ.
- “ونەردىڭ ەڭ جوعارعى ءتۇرى، ەڭ ساڭلاعى، ەڭ ساۋلەتشىسى دە – حالىقتىڭ ونەرى، ياعني جۇزدەگەن جىلدار وتسە دە مۇقالماي، سىنى قاشپاي، ساف كۇيىندە ساقتالىپ كەلە جاتقان حالىقتىڭ ەڭ اسىل مۇلكى”.
م.ي.كالينين.
- سىزدەردىڭ تىڭداعان اندەرىڭ ك.بايسەيىتوۆانىڭ ورىندالۋىندا
“گاككۋ” ءانى “قىز جىبەك” وپەراسىنان.
- كۇلاش بايسەيىتوۆا (1912-1957ج) كۇلاش (گۇلباھرام) جالىن قىزى–قازاقتىڭ اتاقتى ءانشىسى، قازاق وپەرا ونەرى نەگىزىن سالۋشىلاردىڭ ءبىرى، قوعام قايراتكەرى. 1934ج كۇلاش قازاق مۋزىكالىق تەاترىنىڭ ءانشىسى بولدى. ونىڭ ورىندالۋىندا “جىبەك”، “ءاقجۇنىس”، سارا “تاتيانا” “ەۆگەنيي ونەگين” 24 جاسىندا حالىق ءارتىسى دەگەن قۇرمەتكە يە بولدى.
- كۇلاش قازاق اندەرىن ەۆروپالىق وركەسترگە قوستى، قازاق وپەراسىنىڭ ساحناسىنا ەۆروپالىق مۋزىكانى شىعارىپ كەتتى.
- كۇلاشتىڭ وسىنداي سەگىز قىرلى ونەرى مەن ەڭبەگىن وتە جوعارى باعالاپ، سسسر حالىق ءارتىسى، نەجدانوۆا ونى “چۋدو” (كەرەمەت) دەيتىن ەدى.
(بۋكلەتىن كورسەتۋ).
“قازاقستان بۇلب ۇلى”اتتى اڭگىمەسىڭ جازعان قانابەك بايسەيىتوۆ
(1905-1979ج.) – اكتەر، ءانشى، دراماتۋرگ، وپەرا رەجيسسەرى. كۇلاش بايسەيىتوۆانىڭ ومىردەگى جانە قىزمەتتەگى سەرىگى، وسى ماتىندە ءوزىنىڭ كورگەن بىلگەندەرىن ەستەلىك ەتىپ جازادى. الماتىدا ونىڭ قىزى راۋشان بايسەيىتوۆا تۇرادى.
- ءماتىندى وقۋ.
- اڭگىمە نەلىكتەن “قازاقتىڭ بۇلب ۇلى” دەپ اتالعان؟
- وسى تاقىرىپپەن بۇلبۇل قۇستىڭ اراسىندا قانداي بايلانىس بار؟
- بۇلبۇل قانداي قۇس؟
- تىزبەكتەپ وقىتۋ.
ءى توپ
- كۇلاش بايسەيىتوۆانىڭ ءان كۇيگە اۋەستىگى تۋرالى ايتىلعانىن تاپ؟
ءىى توپ
- ماتىننەن كۇلاشتىڭ قانداي رولدە ويناعانىن تاپ؟
ءىىى توپ
- حالىقتىڭ كۇلاش ونەرىنە بەرگەن باعاسى قانداي؟
سۇراق - جاۋاپ:
- كۇلاشتىڭ قانداي اندەرىن بىلەسىڭدەر؟
- كۇلاشتىڭ مىنەزى جونىندە ايتىلعان تۇستى تاۋىپ وقۋ؟
- كۇلاشتىڭ “قىز جىبەك” جىرىنداعى جىبەكتىڭ بەينەسىن تاپ.
- 2) “تەز وقۋ” مينۋتاسى.
- 3) داپتەرمەن جۇمىس.
سوزدىك جۇمىس
ا) «ارقاسى بار ەكەن» – كيەلى تالانتتى ادام.
“ارۋاعى كوتەرىلىپ كەلەدى ەكەن” – دارىندى قاسيەتى بار. قابىلەتتىگى كورىنەتىن ادام.
- تىزبەكتەپ وقۋ.
- تەز وقۋ.
- قورىتۋ.
- شىعارما كىم تۋرالى جازىلعان؟ كۇلاش بايسەيىتوۆاعا مىنەزدەمە بەر.
كۇلاش:
قازاق وپەراسىنىڭ اناسى
قازاقتىڭ بۇلب ۇلى
سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى
ءارتىس
وپەرا ءانشىسى
قوعام قايراتكەرى
اكتريسا
اتاق:
“قازاقتىڭ بۇلب ۇلى”
سسسر حالىق ءارتىسى
مىنەزى:
جۇزىنەن كۇلكى كەتپەس
مىنەزى اشىق
جارقىن جان ادام
كەك ساقتامايدى
كوڭىلدى جۇرەتىن ادام
رەنىش كوپكە ۇزامايدى
كارتا
ءاليا مەن مانشۇك باتىر قىزدارى
تۇڭعىش بالۋانى قاجىمۇقان مۇڭايتپاسوۆ
كۇي اتاسى
قۇرمانعازى
تۇڭعىش عالىمى
قانىش ساتبايەۆ
- ماداقتاۋ ------------1) ءماتىندى وقۋ.
- باعالاۋ ------------- 2) ءمانجازبا
- ۇيگە تاپسىرما ---- 3) سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
You Might Also Like
