كالسيي. پەريودتىق جۇيەدەگى ورنى، قاسيەتتەرى
تاقىرىبى: كالسيي. پەريودتىق جۇيەدەگى ورنى، قاسيەتتەرى
ماقساتى:
1) پەريودتىق جۇيەدەگى ورنى بويىنشا سىلتىلىك جەر مەتالى كالسييگە سيپاتتاما بەرۋ؛
2) كالسيي جانە ونىڭ قوسىلىستارىنىڭ تابيعاتتا كەزدەسۋى، فيزيكالىق، حيميالىق قاسيەتتەرى، بيولوگيالىق ماڭىزى، قولدانىلۋى تۋرالى وقۋشىلاردىڭ تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتىپ، تەوريالىق بىلىمدەرىن پراكتيكامەن ۇشتاستىرۋ ارقىلى پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن، تانىم بەلسەندىلىگىن، ويلاۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ؛
3) قاۋىپسىزدىك تەحنيكاسىنىڭ ەرەجەلەرىن باسشىلىققا الا وتىرىپ، وقۋشىلار - دىڭ دۇنيەتانىمىن كەڭەيتىپ ماتەريالدىق بايلىققا، ونى يگەرۋ مەن ساقتاۋعا كوڭىل بولۋگە داعدىلارىن قالىپتاستىرىپ، دامىتۋ.
ساباق ءتيپى: جاڭا ساباق
ساباق ءتۇرى: ءداستۇرلى
ساباقتا قولدانىلاتىن ادىستەر: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، پراكتيكالىق جۇمىس
ءپانارالىق بايلانىس: بيولوگيا، تاريح
ساباق جوسپارى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
“مەتالداردىڭ ادام ومىرىندەگى جانە تابيعي ورتاداعى ماڭىزى” تاقىرىبى بويىنشا حيميالىق ديكتانت؛
“ق. ساتبايەۆتىڭ قازاقستان مەتاللۋرگياسىنا تيگىزگەن ۇلەسى” تاقىرىبىندا حابارلامالار تىڭداۋ؛
ءىىى. جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرۋ كەزەڭى:
ولەڭ جولدارى ارقىلى ساباق تاقىرىبىن اشۋ، ماقساتىمەن تانىستىرۋ؛
“قايتالاۋ – وقۋ ايناسى” /كالسيي ەلەمەنتىنە پج ورنى بويىنشا سيپاتتاما بەرۋ/؛
“بىلگەنگە – مارجان” /كالسيي ەلەمەنتىنىڭ اشىلۋ تاريحى، تابيعاتتا تارالۋى جانە ماڭىزدى قوسىلىستارى/؛
“سا - تىرشىلىك تىرەگى”/ كالسيي ەلەمەنتىنىڭ بيولوگيالىق ماڭىزى/؛
كالسيي ەلەمەنتىنىڭ فيزيكالىق قاسيەتتەرى مەن الىنۋى؛
“حيميانى بولجاممەن ۇعا المايسىڭ” /كالسيي ەلەمەنتىنىڭ حيميالىق قاسيەتتەرى،
حيميالىق تاجىريبە/؛
كالسيي جانە ونىڭ قوسىلىستارىنىڭ قولدانىلۋى.
ءىۇ. بەكىتۋ كەزەڭى
“زەرەك بولساڭ، شەشىپ كور”/دەڭگەيلىك تاپسىرمالار ورىنداۋ/
بەكىتۋ سۇراقتارى
ءۇ. ۇيگە تاپسىرما
ءۇى. ساباقتى قورىتىندىلاۋ، وقۋشىلاردى باعالاۋ
حيميالىق ديكتانت
جەر بەتىندە مەتالداردى پايدالانۋ وسىدان 10 مىڭعا جۋىق جىل بۇرىن باستالعان.
2. ءبىزدىڭ زامانىمىزعا دەيىن قانشا جانە قانداي مەتالدار بەلگىلى بولعان؟
7 مەتالل: التىن، كۇمىس، مىس، تەمىر، سىناپ، قالايى، قورعاسىن.
مەتالدار مەن ولاردىڭ قۇيمالارىنىڭ اتتارىمەن اتالعان تاريحي داۋىرلەر:
مىس، قولا، تەمىر
تابيعاتتا مەتالداردىڭ ىشىندە تارالۋى بويىنشا ءى ورىن الاتىن قاي مەتالل؟
اليۋمينيي
قالايى مەن مىستىڭ قۇيماسى قولا دەپ اتالادى.
قورشاعان ورتا فاكتورلارىنىڭ اسەرىنەن بولاتىن مەتالدىڭ ءبۇلىنۋ قۇبىلىسى –
جەمىرىلۋ
ءتىرى ورگانيزمدە ەڭ كەم دەگەندە قانشا مەتالل بار جانە قالاي اتالادى؟
10 مەتالل: تەمىر، مىس، ماگنيي، كوبالت، مىرىش، مارگانەس، موليبدەن،
ناتريي، كاليي، كالسيي
الحيميكتەردىڭ ارمانى بولعان مەتالل – التىن.
عالىمداردىڭ ەسەپتەۋىنشە جىل سايىن جەرگە 3000 ت جۋىق مەتەوريت تۇرىندە كەزدەسەتىن تازا مەتالل — تەمىر.
قازاقستان مەتاللۋرگياسىنىڭ دامۋىنا باعا جەتپەس ۇلەس قوسقان قاي عالىم؟
قانىش ساتبايەۆ
“ق. ساتبايەۆتىڭ قازاقستان مەتاللۋرگياسىنا تيگىزگەن ۇلەسى”تاقىرىبىندا حابارلامالار تىڭداۋ
جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرۋ كەزەڭى
كالسيي دەگەن كۇمىس ءتۇستى مەتالمىن،
ءومىر بويى كەرەگىڭە جەتە الدىم.
مەنمىن – اق بور، اكتاس، ءمارمار، عانىشپىن،
تىرشىلىككە قاجەت مەتالل اتالدىم.
قىرتىسىندا جەردىڭ مەن دە كەزدەسەم،
ارتىق بولماس “جەر مەتالى مەن دەسەم”
عارىشتاعى راكەتا دا، ۇشاقتان،
قولتاڭبامدى تاباسىڭ سەن ىزدەسەڭ.
جانۋاردىڭ باقالشاعى، قاڭقاسى،
جەر بەتىنىڭ مينەرالدى ءار تاسى.
سان قۇرىلىستىڭ ساۋلەتى، نەگىزى،
قالانادى مەنەن عانا ويلانشى.
قايتالاۋ – وقۋ ايناسى
پەريودتىق جۇيەدەگى ورنى بويىنشا سيپاتتاما بەرۋ:
Ca – 4 پەريود، ءىى توپتىڭ نەگىزگى توپشاسىنىڭ ەلەمەنتى، سىلتىلىك جەر مەتالى، s ەلەمەنت.
رەتتىك ءنومىرى 20، 20 پروتون، 20 نەيترون، يادرو زاريادى +20، ەلەكتروندار سانى – 20. Ar – 40.
ەلەكتروندىق فورمۋلاسى 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2
ۆالەنتتىلىگى: ءىى
توتىعۋ دارەجەسى: 0، +2
بىلگەنگە — مارجان
كالسيي. پەريودتىق جۇيەدەگى ورنى، قاسيەتتەرى جۇكتەۋ
ماقساتى:
1) پەريودتىق جۇيەدەگى ورنى بويىنشا سىلتىلىك جەر مەتالى كالسييگە سيپاتتاما بەرۋ؛
2) كالسيي جانە ونىڭ قوسىلىستارىنىڭ تابيعاتتا كەزدەسۋى، فيزيكالىق، حيميالىق قاسيەتتەرى، بيولوگيالىق ماڭىزى، قولدانىلۋى تۋرالى وقۋشىلاردىڭ تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتىپ، تەوريالىق بىلىمدەرىن پراكتيكامەن ۇشتاستىرۋ ارقىلى پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن، تانىم بەلسەندىلىگىن، ويلاۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ؛
3) قاۋىپسىزدىك تەحنيكاسىنىڭ ەرەجەلەرىن باسشىلىققا الا وتىرىپ، وقۋشىلار - دىڭ دۇنيەتانىمىن كەڭەيتىپ ماتەريالدىق بايلىققا، ونى يگەرۋ مەن ساقتاۋعا كوڭىل بولۋگە داعدىلارىن قالىپتاستىرىپ، دامىتۋ.
ساباق ءتيپى: جاڭا ساباق
ساباق ءتۇرى: ءداستۇرلى
ساباقتا قولدانىلاتىن ادىستەر: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، پراكتيكالىق جۇمىس
ءپانارالىق بايلانىس: بيولوگيا، تاريح
ساباق جوسپارى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
“مەتالداردىڭ ادام ومىرىندەگى جانە تابيعي ورتاداعى ماڭىزى” تاقىرىبى بويىنشا حيميالىق ديكتانت؛
“ق. ساتبايەۆتىڭ قازاقستان مەتاللۋرگياسىنا تيگىزگەن ۇلەسى” تاقىرىبىندا حابارلامالار تىڭداۋ؛
ءىىى. جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرۋ كەزەڭى:
ولەڭ جولدارى ارقىلى ساباق تاقىرىبىن اشۋ، ماقساتىمەن تانىستىرۋ؛
“قايتالاۋ – وقۋ ايناسى” /كالسيي ەلەمەنتىنە پج ورنى بويىنشا سيپاتتاما بەرۋ/؛
“بىلگەنگە – مارجان” /كالسيي ەلەمەنتىنىڭ اشىلۋ تاريحى، تابيعاتتا تارالۋى جانە ماڭىزدى قوسىلىستارى/؛
“سا - تىرشىلىك تىرەگى”/ كالسيي ەلەمەنتىنىڭ بيولوگيالىق ماڭىزى/؛
كالسيي ەلەمەنتىنىڭ فيزيكالىق قاسيەتتەرى مەن الىنۋى؛
“حيميانى بولجاممەن ۇعا المايسىڭ” /كالسيي ەلەمەنتىنىڭ حيميالىق قاسيەتتەرى،
حيميالىق تاجىريبە/؛
كالسيي جانە ونىڭ قوسىلىستارىنىڭ قولدانىلۋى.
ءىۇ. بەكىتۋ كەزەڭى
“زەرەك بولساڭ، شەشىپ كور”/دەڭگەيلىك تاپسىرمالار ورىنداۋ/
بەكىتۋ سۇراقتارى
ءۇ. ۇيگە تاپسىرما
ءۇى. ساباقتى قورىتىندىلاۋ، وقۋشىلاردى باعالاۋ
حيميالىق ديكتانت
جەر بەتىندە مەتالداردى پايدالانۋ وسىدان 10 مىڭعا جۋىق جىل بۇرىن باستالعان.
2. ءبىزدىڭ زامانىمىزعا دەيىن قانشا جانە قانداي مەتالدار بەلگىلى بولعان؟
7 مەتالل: التىن، كۇمىس، مىس، تەمىر، سىناپ، قالايى، قورعاسىن.
مەتالدار مەن ولاردىڭ قۇيمالارىنىڭ اتتارىمەن اتالعان تاريحي داۋىرلەر:
مىس، قولا، تەمىر
تابيعاتتا مەتالداردىڭ ىشىندە تارالۋى بويىنشا ءى ورىن الاتىن قاي مەتالل؟
اليۋمينيي
قالايى مەن مىستىڭ قۇيماسى قولا دەپ اتالادى.
قورشاعان ورتا فاكتورلارىنىڭ اسەرىنەن بولاتىن مەتالدىڭ ءبۇلىنۋ قۇبىلىسى –
جەمىرىلۋ
ءتىرى ورگانيزمدە ەڭ كەم دەگەندە قانشا مەتالل بار جانە قالاي اتالادى؟
10 مەتالل: تەمىر، مىس، ماگنيي، كوبالت، مىرىش، مارگانەس، موليبدەن،
ناتريي، كاليي، كالسيي
الحيميكتەردىڭ ارمانى بولعان مەتالل – التىن.
عالىمداردىڭ ەسەپتەۋىنشە جىل سايىن جەرگە 3000 ت جۋىق مەتەوريت تۇرىندە كەزدەسەتىن تازا مەتالل — تەمىر.
قازاقستان مەتاللۋرگياسىنىڭ دامۋىنا باعا جەتپەس ۇلەس قوسقان قاي عالىم؟
قانىش ساتبايەۆ
“ق. ساتبايەۆتىڭ قازاقستان مەتاللۋرگياسىنا تيگىزگەن ۇلەسى”تاقىرىبىندا حابارلامالار تىڭداۋ
جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرۋ كەزەڭى
كالسيي دەگەن كۇمىس ءتۇستى مەتالمىن،
ءومىر بويى كەرەگىڭە جەتە الدىم.
مەنمىن – اق بور، اكتاس، ءمارمار، عانىشپىن،
تىرشىلىككە قاجەت مەتالل اتالدىم.
قىرتىسىندا جەردىڭ مەن دە كەزدەسەم،
ارتىق بولماس “جەر مەتالى مەن دەسەم”
عارىشتاعى راكەتا دا، ۇشاقتان،
قولتاڭبامدى تاباسىڭ سەن ىزدەسەڭ.
جانۋاردىڭ باقالشاعى، قاڭقاسى،
جەر بەتىنىڭ مينەرالدى ءار تاسى.
سان قۇرىلىستىڭ ساۋلەتى، نەگىزى،
قالانادى مەنەن عانا ويلانشى.
قايتالاۋ – وقۋ ايناسى
پەريودتىق جۇيەدەگى ورنى بويىنشا سيپاتتاما بەرۋ:
Ca – 4 پەريود، ءىى توپتىڭ نەگىزگى توپشاسىنىڭ ەلەمەنتى، سىلتىلىك جەر مەتالى، s ەلەمەنت.
رەتتىك ءنومىرى 20، 20 پروتون، 20 نەيترون، يادرو زاريادى +20، ەلەكتروندار سانى – 20. Ar – 40.
ەلەكتروندىق فورمۋلاسى 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2
ۆالەنتتىلىگى: ءىى
توتىعۋ دارەجەسى: 0، +2
بىلگەنگە — مارجان
كالسيي. پەريودتىق جۇيەدەگى ورنى، قاسيەتتەرى جۇكتەۋ
You Might Also Like
