InfoHub Logo

كورتوچكالار قازاق تىلىنەن (10 سىنىپ)
№ 1
تاۋەلدىك جالعاۋلى سوزدەردىڭ استىن سىزىپ، ولاردىڭ تاۋەلدىكتىڭ قاي جاعىندا، قاي (وڭاشا، ورتاق) تۇرىندە تۇرعانىن ايتىڭدار.

وتان! دەپ، ءتىلى شىقتى بال بوبەگىم،
وتان! دەپ، بوبەگىمە بال بەرەمىن.
تەربەتكەن گۇلگە بولەپ بەسىگىنە
وتانعا جان بەرەمىن، ءان بەرەمىن.
نۇسقادىڭ ەكى ايتقىزباي ءامىرىڭدى،
جاڭعىرتىپ قاعامىز ءبىز دابىلىڭدى.
شارىقتاپ شىڭ باسىنان شىرقاتامىز،
ارداقتاپ مىنا عاجاپ ءداۋىرىمدى.
وتاننىڭ ۇرپاعىمىز، تۇلەگىمىز،
وتاننان تىنىس العان جۇرەگىمىز.

№ 2
تەكستى كوشىرىڭدەر. زات ەسىمدەردى تاۋىپ، ولاردىڭ نەگىزدىلەرىن ءتۇزۋ سىزىقپەن، تۋىندىلارىن يرەك سىزىقپەن سىزىڭدار.

الىستان كورىنگەندە، كول عوي دەپ ەدىك، قاسىنا كەلسەك كولشىك ەكەن. اۋزىمەن وراق ورعان وڭكەي مىلجىڭ. قارت باقتاشى سيىرلارىن كەشكى ساۋىنىنا قايىرىپ كەلەدى دە، ساۋىلىپ بولعانشا ۇيىنە قايتپايدى. ەڭبەك ءتۇبى - بەرەكە، كوپتىڭ ءتۇبى - مەرەكە.
ەل كوركى - مال، وزەن كوركى - تال. اڭشى اڭدى ۇستاسام دەيدى، اڭ اڭشىدان قۇتىلسام دەيدى.

№3
تەكستى وقىپ شىعىپ، كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا ءتيىستى كوپتىك جالعاۋىن قويىپ كوشىرىڭدەر دە، ماعىنالارىن ايقىنداڭدار.

مەنىڭ تۆورچەستۆومنىڭ باستى تاقىرىپ... ى – سوعىس تاقىرىبى. بۇل تاقىرىپ مەنىڭ كىتابىمنان كىتابىما كوشىپ كەلەدى، ساباقتاسىپ كەلەدى. كەيبىر جولداس...: « سوعىس اياقتالعانىنا ءبىراز جىل... وتسە دە، سەنىڭ كىتاپ... ىڭدا توقتاماي ءجۇرىپ جاتادى عوي»، - دەپ ازىلدەيدى. مايدان ءومىرىن جاقسى بىلەتىن، مايدانگەر... جانىن تەرەڭ تۇسىنەتىن اقىن... ءۇشىن جالىندى جىل... جايىندا ءارقاشان دا تولعاپ وتىرۋ - ۇلكەن پارىز. سولدات... دىڭ جورىق جول... ىن ەسكە ءتۇسىرىپ، ەرلىكتى جىرلاۋ – ازاماتتىق بورىش.

№ 4
زات ەسىمدەرگە جاقشاداعى جۇرناقتاردى جالعاپ، تۋىندى ءسوز جاساڭدار. ولاردىڭ ماعىنالارىن اجىراتىڭدار.

كۇركە. ءۇي. بولمە (- شىق، شىك)
پالتو. ەتىك. ءۇي ( - سىماق)
دارىگۇل. ءاليا. قۇمان. قالجان. نۇربەك. ايداربەك. (- ش، - ىش،- ءىش)
نۇرماعامبەت. جاقىپ. ساقىپ. نۇرگۇل (- قان،- ان،- كەن.)

№ 5
شىعىس سەپتىگىندە تۇرعان سوزدەردى تاۋىپ، ولاردىڭ جالعاۋلارىن بولەك جاز.

شىنىنىڭ جاڭا قاسيەتى.

ادامنىڭ شىنى وندىرە باستاعانىنا 5 مىڭ جىلدان اسقان. شىنىدان جاسالعان بۇيىمدار كۇندەلىكتى تۇرمىسقا كوپ قولدانىلادى. شىنىنىڭ قۇرامىنا كرەمنيي، كالسيي، ناتريي، كاليي، اليۋمينيي، ماگنيي، قورعاسىن جانە وتتەگى ەلەمەنتتەرى كىرەدى. شىنى زاتتارى سىنعىش بولادى. سوڭعى جىلدارى شىنىنىڭ قۇرامىنا جوعارىدا اتالعان ەلەمەنتتەردەن باسقا سەزيي، تيتان، ۆولفرام تاعى باسقا ەلەمەنتتەردى قوسىپ، ونىڭ جاڭا سورتتارىن جاسادى. بۇل – بولاتتان مىقتى، اليۋمينييدەن جەڭىل، توتىقپايتىن شىنى. 3500 گرادۋس تەمپەراتۋراعا توزەدى، ۇرعاندا سىنبايدى.

№6
ولەڭدى وقىپ شىعىپ، تىنىس بەلگىلەرىنىڭ قويىلۋ سەبەبىن ايتىپ، تاۋەلدىك، جىكتىك جالعاۋلى سوزدەردى تابىڭدار

داۋىسىڭدى ەستىپ تۇرمىن، قارلىعاشىم،
شىرىلداپ نەگە سونشا قارلىعاسىڭ؟
تيمەيمىن بالاپانعا، ءوزىم – بالا،
نەگە سەن مۇنشا ماعان جالىناسىڭ؟
بىلەم مەن تالاي جەردى ارالادىڭ،
شارق ۇرىپ، ويلادىڭ دا بالا قامىن
سول ءۇشىن انا جانىڭ ەلجىرەيدى،
كەلمەيدى جۇرەگىڭدى جارالاعىم
بىلەم مەن قاسيەتتى انا سىرىن،
شىرقىراپ بوبەگىنە جانى اشىرىن.
تيمەيمىن بالاپانعا، مەن دە سونداي،
بىرەۋدىڭ الديلەگەن بالاسىمىن.

№ 7
جاتىس سەپتىگىندە تۇرعان سوزدەردى تاۋىپ، كوشىرىپ جاز.

دوستار
قىستىگۇنى زەيىن باققا باردى. باقتا ادەمى قىزىل ءتوس تورعايلار جەمىس اعاشتارىنىڭ بۇرشىكتەرىن شوقىپ ءجۇر ەكەن.
- قانداي ادەمى تورعايلار - دەيدى زەيىن. ول تورعايلاردى ۇستاپ العىسى كەلدى. ءبىراق تورعايلار ۇشىپ كەتتى.
- ءبىر – ەكى تورعايدى ۇيگە اپارايىن دەپ ەدىم، ۇستاتپايدى،- دەدى زەيىن.
- ولار اش سەنەن جەم سۇراپ ءجۇر. كۇن سايىن جەم بەرىپ، قولعا ۇيرەتۋ كەرەك، - دەدى شەشەسى. زەيىن قۋانىپ كەتتى. اعاشتىڭ تومەنگى جاعىنا جەم شاشاتىن تاقتاي ورناتتى. مىنە، ەندى بىزگە تورعاي ۇيرەندى. شاشقان بيدايدى تاقتاي ۇستىنەنە جەيتىن بولدى. كەيىن الاقانداعى ءداندى شوقيتىن بولدى.

كارتوچكالار قازاق تىلىنەن (10 سىنىپ). جۇكتەۋ