كەل تانىسايىق
كەل تانىسايىق.
ماقساتى: قازىرگى كەزدەگى بالانىڭ دامۋىنا، جەكە تۇلعا بولىپ قالىپتاسۋىنا اتا-انا تاربيەسىنىڭ ادىس-تاسىلدەرىن جەتىلدىرە وتىرىپ، قارىم-قاتىناس ورناتۋ.
ادىس-تاسىلدەر: سۇراق-جاۋاپ، جاتتىعۋ.
ترەنينگ بارىسى:
بالانى جاستان باقپاساڭ،
جاماندىقتان قاقپاساڭ،
قادىردەن جۇرداي قاسقا بوپ،
كەشكەنىڭ ءومىر بوسقا تەك،- دەگەندەي، بالانىڭ ىستىق-سۋىعىنا كۇيمەيتىن، جاقسىلىعىنا سۇيىنبەيتىن اتا-انا جوق شىعار. بۇگىنگى ۇل - ەرتەڭگى اكە، ول قاراپ وسەدى. بۇگىنگى قىز - ەرتەڭگى انا، ول شەشەگە قاراپ وسەدى، بويىن تۇزەيدى. بالاعا ءبىلىم، تاربيە بەرۋدە باستى تۇلعا ۇستاز بولسا، ونى جالعاستىرۋشى، دەمەۋشى - اتا - انا.
«تانىسۋ» جاتتىعۋى.
ءاربىر اتا - انا ءوز ەسىمىن ايتىپ، ەسىمىنىڭ ءبىرىنشى ارپىنە ءوزىنىڭ بويىنداعى ءۇش قاسيەتىن ايتادى. مىسالى مەنىڭ ەسىمىم اقەلىك - اقىلدى، ارمانشىل، ادامگەرشىلىگىم مول. شەڭبەر بويىمەن ترەنينگكە قاتىسۋشىلار وزدەرىن تانىستىرىپ وتەدى.
وسى اتالىپ كەتكەن بويلارىڭىزداعى قاسيەتتەرىڭىزدى ەستەرىڭىزدەن شىعارماۋلارىڭىزدى سۇرايمىن.
«قىزىقتى سۇراقتار» جاتتىعۋى.
سىزدەرگە دوپتى بەرۋ ارقىلى سۇراقتار قويامىن. سولارعا جاۋاپ بەرۋلەرىڭىزدى سۇرايمىن.
- بالاڭىزدىڭ تۋعان كۇنى؟
- تاربيەشىنىڭ تولىق اتى - ءجونى؟
- بالاڭىز قانداي ولشەمدى اياق كيىم كيەدى؟
- بالاڭىزدىڭ سۇيىكتى اسى؟
- بالاڭىز قانداي ءتۇستى جاقسى كورەدى؟
بالاڭىزدى ەركەلەتىپ قانداي ءسوز ايتاسىز؟
- بالاڭىز ءسىزدى رەنجىتكەندە، ەڭ الدىمەن قانداي ءسوز اۋزىڭىزعا تۇسەدى؟
«جالپىلاۋ» جاتتىعۋى.
قيمىل - قوزعالىس ارقىلى جاۋاپ بەرۋ.
- «ءيا» دەسەڭىزدەر - قولدارىڭىزدى شاپالاقتاڭىز.
- «جوق» دەسەڭىزدەر - اياقتارىڭىزدى تارسىلداتىڭىزدار.
1) گازەت بەتىندەگى ماقالالاردان، تەلەديدارداعى باعدارلامالاردان تاربيەگە بايلانىستى سۇراقتاردى تىڭداپ، قاراپ جۇرەسىز بە؟
2) بالاعا تاربيە بەرۋ كەزىندە ۇيدە اتا - انا بىردەي ىقپال جاساي ما؟
- ەگەر «جانۇيا» دەسەڭىزدەر جىميىڭىز.
- ەگەر «قورشاعان ورتا، قوعام» دەسەڭىزدەر قولدى الدىمىزعا سوزامىز.
3) بالا تاربيەلەۋ جاۋاپكەرشىلىگى كىمدە دەپ ويلايسىز؟
- ەگەر «اكە» دەسەڭىزدەر، قولدى الدىمىزعا سوزامىز.
- ەگەر «شەشە» دەسەڭىزدەر، جىميىڭىز.
- ەگەر «ەكەۋى» دەسەڭىزدەر، قولدارىڭىزدى شاپالاقتاڭىز.
«ورمانداعى نوسەر» جاتتىعۋى.
قانەكەي بارلىعىمىز تىعىز شەڭبەر بويىنا تۇرامىز. وزدەرىڭىزدى ورماندا قالىپ قويدىق دەپ ەلەستەتىڭىزدەر. اۋا رايى وتە تاماشا، كۇن شۋاعىن شاشىپ تۇر، وتە ىستىق قاپىرىق. كەنەت جەڭىل سامال جەل تۇردى. الدارىڭىزدا تۇرعان ادامنىڭ ارقاسىنا قولىڭىزدى تيگىزىڭىز دە، جەڭىل قيمىلدار جاساڭىزدار. جەل ۇدەي ءتۇستى - ارقاعا تۇسكەن قىسىمدى كۇشەيتەمىز. داۋىل باستالدى ارقاعا قولدى شەڭبەر بويىمەن دوڭگەلەتە جۇرگىزەمىز. سوسىن ۇساق جاۋىن باستالدى - جەڭىل سوققىلار. كەنەتتەن نوسەر باستالدى - ساۋساقتارمەن جوعارى - تومەن قوزعالىستار جاساۋ. نايزاعاي جارقىلدادى - بارلىق ساۋساقپەن قاتتى سوققىلار جاسايمىز. تاعىدا نوسەر، داۋىل، قاتتى جەل. نوسەر بىرتىندەپ باسىلا باستايدى. تابيعات تولىق تىنىشتالدى. قايتادان جارقىراپ كۇن شىقتى.
اتا - انا كوز قۋانىش،
الدىنا العان ەركەسى.
كوڭىلىنە كوپ جۇبانىش،
گۇلدەنىپ وي - ولكەسى،- دەپ اباي اتامىز اتا - انانىڭ قۋانىشى، گۇلدەنگەن ءۇمىت – ارمانى تەك پەرزەنت ءسۇيۋ، ونى تاربيەلەۋ ەكەندىگىن ايتقىسى كەلگەن ەكەن.
ەندەشە، اتا - انالار قولىمىزداعى التىنىمىزدى جاقسىلاپ تاربيەلەيىك جانە بىزدەر ولاردىڭ ەڭ باستى ۇلگى بولار بەينەسى ەكەنىمىزدى ۇمىتپايىق.
ماڭعىستاۋ وبلىسى، ءتۇپقاراعان اۋدانى،
فورت - شيەۆچەنكو قالاسى، باۋتين اۋىلى
"اقبوتا" بالاباقشاسىنىڭ پسيحولوگى
توگايەۆا اكەليك ۋتەلگەنوۆنا
ماقساتى: قازىرگى كەزدەگى بالانىڭ دامۋىنا، جەكە تۇلعا بولىپ قالىپتاسۋىنا اتا-انا تاربيەسىنىڭ ادىس-تاسىلدەرىن جەتىلدىرە وتىرىپ، قارىم-قاتىناس ورناتۋ.
ادىس-تاسىلدەر: سۇراق-جاۋاپ، جاتتىعۋ.
ترەنينگ بارىسى:
بالانى جاستان باقپاساڭ،
جاماندىقتان قاقپاساڭ،
قادىردەن جۇرداي قاسقا بوپ،
كەشكەنىڭ ءومىر بوسقا تەك،- دەگەندەي، بالانىڭ ىستىق-سۋىعىنا كۇيمەيتىن، جاقسىلىعىنا سۇيىنبەيتىن اتا-انا جوق شىعار. بۇگىنگى ۇل - ەرتەڭگى اكە، ول قاراپ وسەدى. بۇگىنگى قىز - ەرتەڭگى انا، ول شەشەگە قاراپ وسەدى، بويىن تۇزەيدى. بالاعا ءبىلىم، تاربيە بەرۋدە باستى تۇلعا ۇستاز بولسا، ونى جالعاستىرۋشى، دەمەۋشى - اتا - انا.
«تانىسۋ» جاتتىعۋى.
ءاربىر اتا - انا ءوز ەسىمىن ايتىپ، ەسىمىنىڭ ءبىرىنشى ارپىنە ءوزىنىڭ بويىنداعى ءۇش قاسيەتىن ايتادى. مىسالى مەنىڭ ەسىمىم اقەلىك - اقىلدى، ارمانشىل، ادامگەرشىلىگىم مول. شەڭبەر بويىمەن ترەنينگكە قاتىسۋشىلار وزدەرىن تانىستىرىپ وتەدى.
وسى اتالىپ كەتكەن بويلارىڭىزداعى قاسيەتتەرىڭىزدى ەستەرىڭىزدەن شىعارماۋلارىڭىزدى سۇرايمىن.
«قىزىقتى سۇراقتار» جاتتىعۋى.
سىزدەرگە دوپتى بەرۋ ارقىلى سۇراقتار قويامىن. سولارعا جاۋاپ بەرۋلەرىڭىزدى سۇرايمىن.
- بالاڭىزدىڭ تۋعان كۇنى؟
- تاربيەشىنىڭ تولىق اتى - ءجونى؟
- بالاڭىز قانداي ولشەمدى اياق كيىم كيەدى؟
- بالاڭىزدىڭ سۇيىكتى اسى؟
- بالاڭىز قانداي ءتۇستى جاقسى كورەدى؟
بالاڭىزدى ەركەلەتىپ قانداي ءسوز ايتاسىز؟
- بالاڭىز ءسىزدى رەنجىتكەندە، ەڭ الدىمەن قانداي ءسوز اۋزىڭىزعا تۇسەدى؟
«جالپىلاۋ» جاتتىعۋى.
قيمىل - قوزعالىس ارقىلى جاۋاپ بەرۋ.
- «ءيا» دەسەڭىزدەر - قولدارىڭىزدى شاپالاقتاڭىز.
- «جوق» دەسەڭىزدەر - اياقتارىڭىزدى تارسىلداتىڭىزدار.
1) گازەت بەتىندەگى ماقالالاردان، تەلەديدارداعى باعدارلامالاردان تاربيەگە بايلانىستى سۇراقتاردى تىڭداپ، قاراپ جۇرەسىز بە؟
2) بالاعا تاربيە بەرۋ كەزىندە ۇيدە اتا - انا بىردەي ىقپال جاساي ما؟
- ەگەر «جانۇيا» دەسەڭىزدەر جىميىڭىز.
- ەگەر «قورشاعان ورتا، قوعام» دەسەڭىزدەر قولدى الدىمىزعا سوزامىز.
3) بالا تاربيەلەۋ جاۋاپكەرشىلىگى كىمدە دەپ ويلايسىز؟
- ەگەر «اكە» دەسەڭىزدەر، قولدى الدىمىزعا سوزامىز.
- ەگەر «شەشە» دەسەڭىزدەر، جىميىڭىز.
- ەگەر «ەكەۋى» دەسەڭىزدەر، قولدارىڭىزدى شاپالاقتاڭىز.
«ورمانداعى نوسەر» جاتتىعۋى.
قانەكەي بارلىعىمىز تىعىز شەڭبەر بويىنا تۇرامىز. وزدەرىڭىزدى ورماندا قالىپ قويدىق دەپ ەلەستەتىڭىزدەر. اۋا رايى وتە تاماشا، كۇن شۋاعىن شاشىپ تۇر، وتە ىستىق قاپىرىق. كەنەت جەڭىل سامال جەل تۇردى. الدارىڭىزدا تۇرعان ادامنىڭ ارقاسىنا قولىڭىزدى تيگىزىڭىز دە، جەڭىل قيمىلدار جاساڭىزدار. جەل ۇدەي ءتۇستى - ارقاعا تۇسكەن قىسىمدى كۇشەيتەمىز. داۋىل باستالدى ارقاعا قولدى شەڭبەر بويىمەن دوڭگەلەتە جۇرگىزەمىز. سوسىن ۇساق جاۋىن باستالدى - جەڭىل سوققىلار. كەنەتتەن نوسەر باستالدى - ساۋساقتارمەن جوعارى - تومەن قوزعالىستار جاساۋ. نايزاعاي جارقىلدادى - بارلىق ساۋساقپەن قاتتى سوققىلار جاسايمىز. تاعىدا نوسەر، داۋىل، قاتتى جەل. نوسەر بىرتىندەپ باسىلا باستايدى. تابيعات تولىق تىنىشتالدى. قايتادان جارقىراپ كۇن شىقتى.
اتا - انا كوز قۋانىش،
الدىنا العان ەركەسى.
كوڭىلىنە كوپ جۇبانىش،
گۇلدەنىپ وي - ولكەسى،- دەپ اباي اتامىز اتا - انانىڭ قۋانىشى، گۇلدەنگەن ءۇمىت – ارمانى تەك پەرزەنت ءسۇيۋ، ونى تاربيەلەۋ ەكەندىگىن ايتقىسى كەلگەن ەكەن.
ەندەشە، اتا - انالار قولىمىزداعى التىنىمىزدى جاقسىلاپ تاربيەلەيىك جانە بىزدەر ولاردىڭ ەڭ باستى ۇلگى بولار بەينەسى ەكەنىمىزدى ۇمىتپايىق.
ماڭعىستاۋ وبلىسى، ءتۇپقاراعان اۋدانى،
فورت - شيەۆچەنكو قالاسى، باۋتين اۋىلى
"اقبوتا" بالاباقشاسىنىڭ پسيحولوگى
توگايەۆا اكەليك ۋتەلگەنوۆنا
You Might Also Like
-
ينفورماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى: قاماليدەن ايگەرىم ساعىندىق قىزى
