كەنەلەردەن قورعانۋ شارالارى
تاقىرىپ: كەنەلەردەن قورعانۋ شارالارى
وتكىزۋ ءتۇرى: «اۋىزشا ساباق - 1» كارتاسى، بجس تەحنولوگياسى، «ستاندارتتىق مازمۇن»- 9
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىنشە ىزدەنىس – شىعارماشىلىق جۇمىس ارقىلى 63% وقۋ ماتەريالىن مەڭگەرۋى. ءوز ەڭبەگىنىڭ ناتيجەسىنە قاراي بالالاردىڭ تۇراقتى جاعىنا موتيۆاسياسىن قالىپتاستىرۋ. جىلدامدىقتى، ساپانى جانە وقۋ تەحنيكاسىنىڭ كولەمىن كوتەرۋ.
مىندەتى: تەحنولوگيالىق كارتانىڭ رەگلامەنتىن ورىنداۋ.
پاندىك ناتيجە: قويىلعان ماقساتقا جەتۋ.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
موتيۆاسيا
سىنىپتى بەلسەندىرۋ، كوشباسشىعا ءسوز بەرۋ.
ءبارىمىز ءبىرىمىز ءۇشىن، ءبىرىمىز ءبارىمىز ءۇشىن
وقۋشىلاردىڭ سۋبەكتىلىك تاجىريبەسىن وزەكتەندىرۋ.
وتكەن ساباق تاقىرىبى بويىنشا قاراما - قارسى سۇراق قويۋ.
1. كەنە قانداي تيپ، قانداي كلاسس وكىلى؟
2. قازاقستاندا قانشا ءتۇرى بار؟ (236)
3. مەكەنى
4. دەنەسى نەدەن تۇرادى؟؟
5. نەمەن تىنىس الادى؟
6. ۇرىقتانۋى قالاي؟
7. كوبەيۋ جولى؟
8. دامۋ ساتىسى؟
9. تىرشىلىك ارەكەتى؟
10. ادامدا كەزدەسەتىن اۋرۋ تۇرلەرى؟
11. مالدا كەزدەسەتىن كەنە تۇرلەرى؟
12. كەنەنى زەرتتەيتىن عىلىم؟ اكارالوگيا
13. سەزىم مۇشەلەرى؟
14. پارازيت قانشا ءتۇرى بار؟ 20000
15. دەنە تۇرقى قانشا؟ 0، 05 - 13
16. قانعا تويعان كەنە تۇرقى قانشا؟ 30مم
17. دەرناسىلى نەشە اياقتى؟ 6
18. ەرەسەك كەنە اياعى قانشا؟ 8
19. ءتورت اياقتى كەنە؟
20. كەنەنىڭ اۋىز قۇرىلىسى؟
21. نيمفا دەگەن نە؟
22. ەكى يەلى دەگەن نە؟
25. ءبىر يەلى دەگەن نە؟
قابىلداۋدى ۇيىمداستىرۋ
ءبىرىنشى سىني نۇكتە. جاڭا تاقىرىپ بويىنشا ءمۇعالىم قىسقاشا كىرىسپە جاسايدى، وقۋشىلاردىڭ نازارىن وسى تاقىرىپتا وتىلەتىن ءبىلىم كولەمىنە اۋدارۋ
ساباقتىڭ الدىندا ءمۇعالىم تىرەك سوزدەردى كىرگىزەدى. (7، 14، 21)
تىرەك سوزدەر:
1. يكسوديد
2. ۆيرۋس
3. ورتالىق جۇيكە
4. قانسيگەك
5. پيروپلازموز
6. نازىكباس
7. بيوتوپ
ءمۇعالىم تاقىرىپتاعى سوزدەردىڭ ماعىناسىن تۇسىندىرەدى. تىرەك سوزدەر جابىلادى. جاتتاۋعا بەرىلگەن ۋاقىت (30سەكۋند) اياقتالعاننان كەيىن تىرەك سوزدەر جابىلادى، وقۋشىلار جاتتاۋعا بەرىلگەن ۋاقىتتا(30سەكۋند) سوزدەردى جاتقا جازادى. جازىپ بولعاننان كەيىن تىرەك سوزدەر اشىلادى، وقۋشىلار داپتەرلەرىمەن الماسادى، ءبىر ءبىرىنىڭ جازىلعان سوزدەرىنىڭ سانىن سانايدى، مۇعالىمگە حابارلايدى، ول ناتيجەنى ووم بەلگىلەيدى.
ودان كەيىن ءمۇعالىم پليۋس العان وقۋشىلاردى ىرىكتەپ باقىلايدى، ەگەر مالىمەت دۇرىس بەرىلمەي، ناتيجە سايكەس بولماسا، ەكى وقۋشى دا مينۋس الادى، ناتيجە دۇرىس بەرىلمەگەنى ءۇشىن.
ۇعىنۋدى ۇيىمداستىرۋ
بەرىلگەن ۋاقىتتا وقۋشىلار وقۋلىقتاعى ءماتىندى وقىپ ءبىتىرۋى ءتيىس. ءمۇعالىم وقىعان ماتەريالى بويىنشا ءبىلىمدى تەكسەرۋ ماقساتىندا وقۋشىلاردان سۇرالاتىنىن ەسكەرەدى.
كەنەلەردەن قورعانۋ شارالارى. كەنەلەردىڭ تابيعاتتاعى جانە ادام ومىرىندەگى ءرولى.
كەنەلەر - اۋىل شارۋاشىلىعىنا وراسان زور زيان كەلتىرەتىن ءپارازيتتى كوپتەگەن جۇقپالى اۋرۋلاردى تاراتۋشى جاندىك. سولاردىڭ ءبىر توبى – يكسوديد كەنەلەرى.
يكسوديد - ەلىمىزدە كەزدەسەتىن كەنەلەردىڭ ىشىندەگى ەڭ ءىرىسى. تولىق جەتىلگەن ەرەسەك انالىق كەنەلەردىڭ تۇرقى نە بارى – 3مم. بۇلاردىڭ ءبارى – جۇمىرتقاعا ۇقساس سوپاقشا بولادى. تۇستەرى اقشىل قوڭىر نەمەسە قارا ءتۇستى. تۇمسىقتارى قان سورۋعا وتە جاقسى بەيىمدەلگەن. دەنە جابىندىسىنىڭ قان سورۋ كەزىندە سوزىلىپ، ۇلكەيەتىن قاسيەتى بار. دەنە سىرتىن سىرقابىقپەن (كۋتيكۋلا) جاۋىپ تۇرادى. يكسوديد كەنەلەرىنىڭ ىشىندە كوكتەمگى ەنسەفاليت اۋرۋىنىڭ ۆيرۋسىن تاراتاتىن ءقاۋىپتى تۇرلەرى بار. كەنەنىڭ بۇل ءتۇرىنىڭ اش كەزدەگى دەنە تۇرقى – 4 مم، ال قان سورعان كەزدە 11 مم - گە دەيىن ۇلعايادى. سوپاقشا ارقاسىنداعى قارا قوڭىر قالقانشاسى جىلتىراپ تۇرادى، ال اياعىندا وتكىر تىسشەلەر بولادى.
قازاقستاندا اتىراۋ وبلىسى ايماعى كەنە ەنسەفاليتى اۋرۋى بويىنشا قولايلى ايماق بولىپ سانالادى. ءبىزدىڭ ايماقتا بۇل اۋرۋدىڭ تابيعي وشاعى جوق. كەنە ەنسەفاليتى تاۋلى، ورماندى ايماقتاردا كەزدەسەدى. كەنە ەنسەفاليتى – ادامنىڭ ورتالىق جۇيكە جۇيەسىنىڭ زاقىمدايتىن ۆيرۋستىق اۋرۋ. ۆيرۋس كەنەنىڭ سىلەكەيىندە بولعاندىقتان ۆيرۋس تىستەگەن كەزدە بەرىلۋى مۇمكىن. ءتىپتى كەنەنىڭ تىستەگەننەن كەيىن الىپ تاستاعان جاعدايدا دا كەنە ەنسەفاليتىمەن اۋىرۋدىڭ ءقاۋىپ - قاتەرى وتە جوعارى. ۆيرۋس بارلىق كەنەدە بولمايدى. كەنە ەنسەفاليتىن تەك كەنە شاققاندا ەمەس، سونىمەن قاتار پىسپەگەن ەشكى نەمەسە قوي سۇتىنەن دە جۇقتىرۋعا بولادى.
ءمۇعالىم: سەرەكپايەۆا ا. ح.
كەنەلەردەن قورعانۋ شارالارى. جۇكتەۋ
وتكىزۋ ءتۇرى: «اۋىزشا ساباق - 1» كارتاسى، بجس تەحنولوگياسى، «ستاندارتتىق مازمۇن»- 9
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىنشە ىزدەنىس – شىعارماشىلىق جۇمىس ارقىلى 63% وقۋ ماتەريالىن مەڭگەرۋى. ءوز ەڭبەگىنىڭ ناتيجەسىنە قاراي بالالاردىڭ تۇراقتى جاعىنا موتيۆاسياسىن قالىپتاستىرۋ. جىلدامدىقتى، ساپانى جانە وقۋ تەحنيكاسىنىڭ كولەمىن كوتەرۋ.
مىندەتى: تەحنولوگيالىق كارتانىڭ رەگلامەنتىن ورىنداۋ.
پاندىك ناتيجە: قويىلعان ماقساتقا جەتۋ.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
موتيۆاسيا
سىنىپتى بەلسەندىرۋ، كوشباسشىعا ءسوز بەرۋ.
ءبارىمىز ءبىرىمىز ءۇشىن، ءبىرىمىز ءبارىمىز ءۇشىن
وقۋشىلاردىڭ سۋبەكتىلىك تاجىريبەسىن وزەكتەندىرۋ.
وتكەن ساباق تاقىرىبى بويىنشا قاراما - قارسى سۇراق قويۋ.
1. كەنە قانداي تيپ، قانداي كلاسس وكىلى؟
2. قازاقستاندا قانشا ءتۇرى بار؟ (236)
3. مەكەنى
4. دەنەسى نەدەن تۇرادى؟؟
5. نەمەن تىنىس الادى؟
6. ۇرىقتانۋى قالاي؟
7. كوبەيۋ جولى؟
8. دامۋ ساتىسى؟
9. تىرشىلىك ارەكەتى؟
10. ادامدا كەزدەسەتىن اۋرۋ تۇرلەرى؟
11. مالدا كەزدەسەتىن كەنە تۇرلەرى؟
12. كەنەنى زەرتتەيتىن عىلىم؟ اكارالوگيا
13. سەزىم مۇشەلەرى؟
14. پارازيت قانشا ءتۇرى بار؟ 20000
15. دەنە تۇرقى قانشا؟ 0، 05 - 13
16. قانعا تويعان كەنە تۇرقى قانشا؟ 30مم
17. دەرناسىلى نەشە اياقتى؟ 6
18. ەرەسەك كەنە اياعى قانشا؟ 8
19. ءتورت اياقتى كەنە؟
20. كەنەنىڭ اۋىز قۇرىلىسى؟
21. نيمفا دەگەن نە؟
22. ەكى يەلى دەگەن نە؟
25. ءبىر يەلى دەگەن نە؟
قابىلداۋدى ۇيىمداستىرۋ
ءبىرىنشى سىني نۇكتە. جاڭا تاقىرىپ بويىنشا ءمۇعالىم قىسقاشا كىرىسپە جاسايدى، وقۋشىلاردىڭ نازارىن وسى تاقىرىپتا وتىلەتىن ءبىلىم كولەمىنە اۋدارۋ
ساباقتىڭ الدىندا ءمۇعالىم تىرەك سوزدەردى كىرگىزەدى. (7، 14، 21)
تىرەك سوزدەر:
1. يكسوديد
2. ۆيرۋس
3. ورتالىق جۇيكە
4. قانسيگەك
5. پيروپلازموز
6. نازىكباس
7. بيوتوپ
ءمۇعالىم تاقىرىپتاعى سوزدەردىڭ ماعىناسىن تۇسىندىرەدى. تىرەك سوزدەر جابىلادى. جاتتاۋعا بەرىلگەن ۋاقىت (30سەكۋند) اياقتالعاننان كەيىن تىرەك سوزدەر جابىلادى، وقۋشىلار جاتتاۋعا بەرىلگەن ۋاقىتتا(30سەكۋند) سوزدەردى جاتقا جازادى. جازىپ بولعاننان كەيىن تىرەك سوزدەر اشىلادى، وقۋشىلار داپتەرلەرىمەن الماسادى، ءبىر ءبىرىنىڭ جازىلعان سوزدەرىنىڭ سانىن سانايدى، مۇعالىمگە حابارلايدى، ول ناتيجەنى ووم بەلگىلەيدى.
ودان كەيىن ءمۇعالىم پليۋس العان وقۋشىلاردى ىرىكتەپ باقىلايدى، ەگەر مالىمەت دۇرىس بەرىلمەي، ناتيجە سايكەس بولماسا، ەكى وقۋشى دا مينۋس الادى، ناتيجە دۇرىس بەرىلمەگەنى ءۇشىن.
ۇعىنۋدى ۇيىمداستىرۋ
بەرىلگەن ۋاقىتتا وقۋشىلار وقۋلىقتاعى ءماتىندى وقىپ ءبىتىرۋى ءتيىس. ءمۇعالىم وقىعان ماتەريالى بويىنشا ءبىلىمدى تەكسەرۋ ماقساتىندا وقۋشىلاردان سۇرالاتىنىن ەسكەرەدى.
كەنەلەردەن قورعانۋ شارالارى. كەنەلەردىڭ تابيعاتتاعى جانە ادام ومىرىندەگى ءرولى.
كەنەلەر - اۋىل شارۋاشىلىعىنا وراسان زور زيان كەلتىرەتىن ءپارازيتتى كوپتەگەن جۇقپالى اۋرۋلاردى تاراتۋشى جاندىك. سولاردىڭ ءبىر توبى – يكسوديد كەنەلەرى.
يكسوديد - ەلىمىزدە كەزدەسەتىن كەنەلەردىڭ ىشىندەگى ەڭ ءىرىسى. تولىق جەتىلگەن ەرەسەك انالىق كەنەلەردىڭ تۇرقى نە بارى – 3مم. بۇلاردىڭ ءبارى – جۇمىرتقاعا ۇقساس سوپاقشا بولادى. تۇستەرى اقشىل قوڭىر نەمەسە قارا ءتۇستى. تۇمسىقتارى قان سورۋعا وتە جاقسى بەيىمدەلگەن. دەنە جابىندىسىنىڭ قان سورۋ كەزىندە سوزىلىپ، ۇلكەيەتىن قاسيەتى بار. دەنە سىرتىن سىرقابىقپەن (كۋتيكۋلا) جاۋىپ تۇرادى. يكسوديد كەنەلەرىنىڭ ىشىندە كوكتەمگى ەنسەفاليت اۋرۋىنىڭ ۆيرۋسىن تاراتاتىن ءقاۋىپتى تۇرلەرى بار. كەنەنىڭ بۇل ءتۇرىنىڭ اش كەزدەگى دەنە تۇرقى – 4 مم، ال قان سورعان كەزدە 11 مم - گە دەيىن ۇلعايادى. سوپاقشا ارقاسىنداعى قارا قوڭىر قالقانشاسى جىلتىراپ تۇرادى، ال اياعىندا وتكىر تىسشەلەر بولادى.
قازاقستاندا اتىراۋ وبلىسى ايماعى كەنە ەنسەفاليتى اۋرۋى بويىنشا قولايلى ايماق بولىپ سانالادى. ءبىزدىڭ ايماقتا بۇل اۋرۋدىڭ تابيعي وشاعى جوق. كەنە ەنسەفاليتى تاۋلى، ورماندى ايماقتاردا كەزدەسەدى. كەنە ەنسەفاليتى – ادامنىڭ ورتالىق جۇيكە جۇيەسىنىڭ زاقىمدايتىن ۆيرۋستىق اۋرۋ. ۆيرۋس كەنەنىڭ سىلەكەيىندە بولعاندىقتان ۆيرۋس تىستەگەن كەزدە بەرىلۋى مۇمكىن. ءتىپتى كەنەنىڭ تىستەگەننەن كەيىن الىپ تاستاعان جاعدايدا دا كەنە ەنسەفاليتىمەن اۋىرۋدىڭ ءقاۋىپ - قاتەرى وتە جوعارى. ۆيرۋس بارلىق كەنەدە بولمايدى. كەنە ەنسەفاليتىن تەك كەنە شاققاندا ەمەس، سونىمەن قاتار پىسپەگەن ەشكى نەمەسە قوي سۇتىنەن دە جۇقتىرۋعا بولادى.
ءمۇعالىم: سەرەكپايەۆا ا. ح.
كەنەلەردەن قورعانۋ شارالارى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
