InfoHub Logo

قاسىمنىڭ ۇلكەن قاتىنىنان — ەسەنگەلدى، سارجان ءام كەنەسارى، توقالىنان — ناۋرىزباي، قارىنداسى قاراشاش، ۇيسىننەن شابىنشىلىقتان كەلگەن ايەلىنەن — بوپي. اعىبايدىڭ اكەسى ولجاباي ونىمەن بىرگە تۋىسقاندار — ماڭاباي، تاڭاباي، مىڭباي. كەنەسارىنىڭ قولدارىنىڭ ىشىندە شۇبىرتپالى الپىس ەكى ءۇي.

تاڭاباي اسكەردىڭ ىشىندەگى ۇلكەن، ءقادىرلى وزىنە ءبولىپ بەرگەن اسكەرگە قولباسشى. شۇبىرتپالى قولدىنىڭ ىشىندە رۋلى ەل ەشكىم باتپايدى، وزدەرى تيىسسە دە، قارسى كەلمەيدى. اعىباي ولجاباي ۇلى ەشبىر قولباسشىلىقتا جوق، كەنەسارىمەن قۇرداس.

ءبىر ۋاقىتتا قول جورىققا اتتانىپ بارا جاتقاندا، ءبىر سارى شىمشىق تورعاي اعىبايدىڭ باسىنا كەلىپ قونىپ، بىرەسە ەكى يىعىنا، يەگىنە، مۇرنىنا قونىپ جۇرگەنىن قولدار كورىپ، اعىبايدىڭ قاسىنا كەلىپ، تورعايدى ءتۇرتىپ: «قوناتۇعىن كىسىگە قونباي، قونبايتىن كىسىگە قونىپ»، — دەپ تاماشا قىلىپتى. تورعاي ءبىر كوش جەرگە شەيىن قونىپ، كورىنبەي كەتتى.

اعىباي كوسەلەۋ، سەلدىر ساقالدى ۇزىن بويلى، شۇڭىرەك كوزدى، زور يىقتى، قولدارىنىڭ تولارساعى قولدارىن باۋرىنا يگەندە بولەك ءبىر تۇتام شىعىپ تۇرادى. توعىز قازىقتان بىلەزىكتەپ تىستەگەن نايزا، نايزانىڭ تۇبىندە قۇلاش جارىم شىجىم قايىس بار، قۇلاننىڭ ۇيەگىنەن (باۋىر تەرىسى) تاققان. توسىنە ەكى وكپەسىنە ۇستايتىن شارايناسى بار، جانىندا قىلىش ءام ناركەسكەن قانجارى بولادى.

كەنەسارى اعىبايدى «كوسە» دەپ شاقىرادى، «اعىباي» دەپ اتامايدى. ناۋرىزباي ءام قاراشاش ەكەۋى اعىبايدىڭ ۇيىمەن بىرگە. اعىبايدىڭ ايەلى تالشىبىق ءبارىن باسقارىپ، شارۋالارىنا قاراپ تۇراتىن. قاراشاش ءام ناۋرىزباي «اجەلەپ» ەركەلەپ تۇرادى. تۋعان شەشەسىندەي، تالشىبىق تۋعان بالالارىنداي كۇتەدى.

قاراشاش ۇزىن بويلى، شاشى، قاسى-كوزى قارا، اققۇبا، قىر-مۇرىندى، نازىك بەلدى، ساۋساقتارى ۇزىن، جىڭىشكە. تالشىبىقتىڭ ايتۋى:
«قاراشاش ارمان قىلۋشى ەدى «ەركەك بولىپ، ناۋانجانمەن بىرگە ءجۇرىپ قايراتىمدى كورسەتە الماي كەتىپ بارامىن»، — دەپ. اعىبايدىڭ نەمەرە ءىنىسى شىڭباي مىڭباي ۇلى ۇزىن بويلى، زور يىقتى، ءوزى اۋسار، سالعىرت باتىر. ناۋرىزباي مەن اعىبايدىڭ ۇيىندە جۇرەدى. اعىبايدىڭ ۇلكەن ايەلىنەن: امانجول ءام امانباي، كىشى ايەلى شوكىجاننان — سوپى ءام دۋانا.

كەنەسارىنىڭ اسكەرىنىڭ ىشىندە بىرگە جۇرگەن قۇدايمەندە دەگەن تورە بولعان. قۇدايمەندە تورەنىڭ بالالارى قارقارالى ۋەزىنە قاراعان توقىراۋىن ەلىندە. ەسەنگەلدى ەرجەتكەن قىزىن سول قۇدايمەندەگە ايتتىرعان ەسەنگەلدىنىڭ ۇيىندە بولادى. بۇل قىزعا ناۋرىزباي بارادى. قۇدايمەندەگە قىز ريزا بولماي، ناۋرىزبايدى قويمايدى. اقىرىندا، بۇل جۇمىستى كەنە اعاڭ ەستيدى. نە قىلارىن بىلە الماي، قاپادا بولىپ: «اگاردا ناۋانجاندى جازىم قىلسام، جاۋعا قارسى شابار تۋىسقانىم جوق، جالعىز قالامىن جانە اعىباي شىعارىپ بەرە قويماس»، — دەپ ويلاپ تاپقانى: ناۋرىزبايدىڭ قاسىنا ەرىپ بارعان كىسىلەردى ۇستاپ ولتىرە بەرسە، ەرۋگە كىسى شىقپاسا، جالعىز بارا الماس ەدى — دەپ لايىقتادى. جانسىزداپ قۇدايمەندەگە حابار قىلدى. بۇل ءسوزدى ناۋرىزباي ەستىپ، بۇرىنعىدان جامان قاتايىپ: «مەنىڭ قاسىمداعى جولداسىمدى قاڭعىرىپ كەلگەن قۇدايمەندە ولتىرەتىن بولسا، باسىن ءبىراق كەسەرمىن!» — دەپ، دالادا بايالىش شاۋىپ جۇرگەن شىڭبايعا قارسى شاۋىپ، جانىنداعى قانجارىن سۋىرىپ الىپ: «ۋا، شىڭباي! باسىڭدى توسە، شابامىن!» — دەپ داۋىستاپ كەلە جاتقاندا، شىڭباي «الديارلاپ!» قولىن قۋسىرىپ، باسىن توسەپ تۇردى. ناۋرىزباي قاسىنان شاۋىپ ءوتىپ:

— ءيا، شىڭباي، قورىقتىڭ با؟ — دەپ سۇراعاندا، شىڭباي ايتتى:

— تورە ەكى ءسوزدى بولا ما ەكەن، ايتقان ءسوزىن ورنىنان شىعارۋ كەرەك ەمەس پە؟ ناۋرىزباي:

— جارايدى، شىڭباي! بۇگىن كەشكە مەنىڭ قاسىما ەر، ولىمگە اپارامىن، — دەگەندە،

— الديار جارايدى! — دەيدى شىڭباي.

ءتۇن بولعاندا ناۋرىزباي شىڭبايدى ەرتىپ الىپ، ەسەنگەلدىنىڭ اۋلىنا كەلىپ: «شىڭباي اتپەن ارالا، كىم بار، ابدەن بايقا؟» — دەپ. شىڭباي ارالاپ: «ەشكىم جوق، كورىنبەيدى»، — دەگەن سوڭ، اتتان سەكىرىپ ءتۇسىپ: «شىڭباي، مەن ءۇش داۋىستاپ، كەت دەسەم، كەتەرسىڭ، اگاردا قاسىڭا كەلگەن كىسى بولسا، ءما قانجار، وسىمەن شاۋىپ ولتىرە بەر»، — دەپ ءوزى قىز جاتقان ۇيگە كىرىپ كەتتى. سوندا قۇدايمەندە ءبىر ۇيدە جولداستارىمەن جاسىرىنىپ وتىر ەكەن. قۇدايمەندە جۇگىرىپ كەلىپ ءۇيدىڭ ەسىگىن باسىپ تۇرىپ، جولداستارىنا ايتتى: «بار، جولداسىن ۇستاپ الىپ كەلىڭدەر؟ وسى ەسىكتىڭ الدىندا باۋىزدايمىن»، — دەپ. ەكى كىسى دالباڭداپ جۇگىرىپ كەلىپ، شىڭبايدى ۇستايمىز دەگەندە، ەكەۋىن قانجارمەن ەكى شاپتى. ەكەۋى شىڭبايدى ۇستاماق تۇگىل، وزدەرىمەن-وزدەرى الەك بولىپ، ويبايلاپ قالدى. ناۋرىزباي ۇيدە جاتىپ داۋىستادى: «ۋا، قاڭعىرىپ كەلگەن قۇدايمەندەنىڭ ءجۇز جىگىتىنە مەنىڭ جالعىز شىڭبايىم دا بولادى!» — دەپ ۇيدەن جۇگىرىپ شىعىپ، شىڭبايدىڭ قاسىنا كەلىپ سۇرادى:

— امانسىڭ با؟ — دەپ. شىڭباي:

— امانمىن، — دەگەندە اتىنا ءمىنىپ قايتىپ كەتتى.

سارجاننىڭ ايىمجان دەگەن قىزىنا اعىبايدىڭ اكەسىمەن بىرگە تۋىسقان تاڭاباي باراتىن ەدى. تاڭاباي سۇلۋ، كوركەم ادام. تورە ەكەن دەپ «الديارلاپ» قالادى. تاڭاباي قاتىن الايىن دەسە، قىز العىزبايدى. «ءوزىڭ تي» دەسە، «كەنە اعانىڭ رۇقساتىنسىز تيە المايمىن عوي» دەپ. تورەلەر قازاققا قىز بەرمەيتىن. اقىرىندا تاڭاباي ۇيسىننەن ايەل الىپ كەلىپ وتىرعاندا، ايىمجان ايتتى، جاڭا ءتۇسىپ وتىرعان كەلىنشەككە: «سورلى-اۋ، نەگە كەلدىڭ؟ تاڭابايدى ساعان قور قىلىپ قويمايمىن!» — دەپ. اقىرىندا ۋ بەرىپ ولتىرەدى.

بوپى اۋەلى شارۋاشىلىق جاعىن باسقارىپ جۇرەتىن ادام بولدى، ەسەنگەلدى، سارجان ءام ەرجاندى سارتتار ولتىرگەن. سونىڭ اۋىلدارىن، كوشى-قوندارىن، شارۋالارىن باسقارىپ جۇرۋگە كەنەسارى اعىبايعا تاپسىردى. ەرتە-كەش سولاردىڭ شارۋالارىن جايعاپ جۇرگەندە، ەسەنگەلدى، سارجاننىڭ قاتىندارى: «اعىكە، بۇگىن قونىڭىز؟» — دەپ ەتەگىنەن ۇستاسا، «ءتاي، نان جاۋعىر!» — دەپ ەتەگىن سىلكىپ تاستاپ، ءجۇرىپ كەتەدى. وسىنداي جۇمىس بىرنەشە رەت بولعان اعىباي ەشبىر ۋاقىتتا مويىن بۇرمادى. حانىمدار اعىبايدىڭ مۇنىسىنا اشۋلانىپ، كەنەسارىعا شاعىستارىدى.
«كوسە بىزدەردى مازاقتاپ، كۇلكى قىلعىسى كەلەدى»، — دەپ بىرەۋدەن ايتقىزىپ. بۇل ءسوزدى اعىبايعا بىرەۋ ايتادى. كەنەسارى بۇل سوزگە اشۋلانىپ، اعىبايدى شاقىرتا كىسى جىبەرەدى. «ءيا، اعىكە، ءسىزدى حان شاقىرادى»، — دەگەندە، «تايت، حانى كىم؟ كەتارمان!» — دەگەن سوڭ بۇل كىسى كەنەسارىعا ايتتى.

قولدىڭ اسكەرىنىڭ ءبارى «اعىكە» دەۋشى ەدى. قۋاندىقتان باسىقارا دەگەن كەنە اعانىڭ باتىرى بار ەدى. قيىن جۇمىسقا جۇمساپ تۇراتىن. سونى شاقىرىپ الىپ: «بار كوسەگە! كەلسە، ەرتىپ كەل، كەلمەسە، باسىن كەسىپ اكەل!» — دەپ ءامىر قىلدى. باسىقارا — ورتا بويلى، تولىق جۋان، قارا شۇبار، كۇشتى. اعىبايمەن دوس ەدى. ءبىراق دوس بولعاندا ءقاۋىپ قىلىپ، كۇنى ءۇشىن دوس ەدى. مۇنى اعىباي بىلسە دە، كەرەك قىلماي ءجۇرۋشى ەدى.

باسىقارا كىرىپ كەلىپ، وكىرىپ جىلاپ: «ءيا، اعىكە! جۇرسەڭ، سەن ءولدىڭ، جۇرمەسەڭ، مەن ءولدىم!». اعىباي بۇل كەزدە قارىستاي قارا پىشاعىن قايراپ وتىر ەدى. باسىقارانىڭ ءسوزىن ەستىگەن سوڭ اشۋ كەرنەپ: «مۇندا قاڭعىرىپ جۇرگەن باسىقارا جوق، ءجۇر! — دەپ قايراقتى سىرماقتىڭ استىنا تىعامىن دەپ، پىشاعىن اشۋ ۇستىندە بىرگە تىعىپ جىبەرەدى. ءسويتتى دە بەلىندەگى قىنىن ۇستاپ، باسىقارامەن بىرگە كەنەسارىنىڭ ۇيىنە كىرىپ كەلىپ، شارت جۇگىنىپ، كەنەسارىعا قارسى قاراپ وتىردى. بۇرىنعى رەتتى ورنىنا وتىرمادى. كەنەسارى:

— ءيا، كوسە، شاقىرسا، نەگە كەلمەيسىڭ؟ — دەگەندە،

— كەلمەگەندە نە قىلار ەدىڭ؟ — دەپ سول جۇگىنىپ وتىرعان تۇرىمەن قالايشا كەنەسارىنىڭ الدىنا كەلىپ قالعانىن بىلمەي، جانىنداعى پىشاققا قولىن سالىپ قالعاندا، پىشاعى جوق بولدى. كەنەسارى سوندا ايتتى:

— تارت، كوسەنى، تارت! — دەگەندە، باسىقارا:

— ءيا، اعىكە، ساعان نە بولدى؟ — دەپ ونىڭ قولىنان ۇستاعاندا، قولىن سەرمەپ جىبەرگەندە، باسىقارا بوساعاعا بارىپ جىعىلىپ بارىپ، سۇيەنىپ قالدى. كەنەسارى تۇرىپ، كەيىن شەگىنىپ بارىپ وتىردى. حاندا دا ءام وتىرعان حالىقتا دا ءسوز جوق وتىرىستى.

ءبىرازدان سوڭ وتىرعان ادامدارعا: «ءيا، حالىق! كوسەدەن باسقالارىڭىز شىعىڭىزدار؟» — دەدى. حالىق ءبىرى قالماي شىعىستى. كەنەسارىنىڭ قاتىن-بالالارى ءۇرپيىسىپ قورقىپ وتىرىستى. ءبىر مەزگىلدە كەنەسارى تۇرەگەلىپ، كەرەگەدە ءىلۋلى تۇرعان التىن-كۇمىس وقامەن تىككەن سارتتىڭ بەكتەر بەگىنەن كەلگەن جىبەك شاپاندى الىپ: «ءيا، كوسە، مىناۋ شاپانىڭ»، — دەپ الدىنا قويدى. جىلقىشى ۇلكەن توپتىڭ باسشىسىن شاقىرىپ الىپ: «مىنا كوسەگە، قانداي لايىقتى ات بار؟ تەزىنەن ءقازىر الىپ كەل!» — دەگەن. سوندا اعىباي جىلقىشىنىڭ بەتىنە ءبىر قاراپ قويدى. جىلقىشى الدىراپ-ساسىپ، جىلقىدان ءبىر كوك سەمىز اتتى الىپ كەلىپ: «الديار حان! كەلدى دەگەندە، كەنەسارى ايتتى: «كوسە، مىناۋ شاپانىڭ، اناۋ اتىڭ». اعىباي شاپاندى قولتىعىنا قىسىپ، اتتى جەتەكتەپ ۇيىنە كەلسە، اعايىن-تۋعاندارى، الپىس ەكى ءۇيدىڭ ەركەكتەرى اق جەلەك نايزالارىن قولدارىنا الىپ، ۇرعاشىلارى باقان-پىشاقتارىن قولدارىنا الىپ دايىندالىپ تۇر ەكەن. ناۋرىزباي وزىنە قاراعان اسكەرلەرىن دايىنداپ و دا تۇر. ناۋرىزبايدىڭ قارىنداسى قاراشاش شاشىن جەلكەسىنە ءتۇيىپ، نايزاسىن و دا قولىنا الىپ تۇر. تالشىبىق بايبىشە كوك بەستىنى ەرتتەپ، نايزا-قىلىش، ناركەسكەن سايماندارىن دايىنداپ تۇردى. اعىبايدىڭ امان ەكەنىن كورگەن سوڭ، تاراسىپ كەتتى.

اعىباي ۇيىنە كىرىپ، سىرماقتىڭ استىنا اشۋمەن تىققان پىشاقتى الىپ: «سەن بولمادىڭ، سەن بولمادىڭ!» — دەپ جەرگە ءۇش تىقتى. سوندا باسىقارا:

— اعىكە، بۇل نە قىلعانىڭ؟ — دەگەندە، اعىباي ايتتى:

— قاڭعىرىپ جۇرگەن باسىقارا جوق، كەنەسارىنى باۋىزداپ جىبەرىپ، «قارقاباتتاپ» شىعايىن دەپ ەدىم.

اعىباي بۇرىنعىداي ەسەنگەلدى، ەرجان اۋلىنا بارۋدى قويدى جانە كەنەسارى شاقىرسا عانا باراتىن بولدى.

بوپىنىڭ ايەلى بوسانىپ، ەركەك بالا تاپقان. سوعان توي ىستەۋگە ات شاپقىزۋعا، ەكى اي بۇرىن كەنەسارى جاريالادى. اعىباي ايىپقا العان كوك ات ۇيسىننەن كەلگەن ەدى. ونى «سۇمسەكەي» دەپ اتاۋشى ەدى. بۇرىننان قىزىعىپ، «قالايشا قولعا ءتۇسىرىپ الامىن» دەپ ويلاپ ءجۇرۋشى ەدى. «قۇلاننىڭ قاسۋىنا، مىلتىقتىڭ باسۋى» تۋرا كەلىپ، كەنەسارى كوسەگە: «قانداي لايىقتى ات بار؟» — دەگەندە، باس جىلقىشىنىڭ بەتىنە قاراعان يشاراتى وسى ەدى. بۇل جىلقىشىدان ماعان بەر؟ — دەپ سۇراعاندا، كەنەسارىدان قورقىپ بەرە الماۋشى ەدى. سۇمسەكەي قولىنا كەلگەن سوڭ ەشكىمگە بىلدىرتپەي جاراتىپ ءجۇردى.

ءۇيسىندى شاپقاندا، ءبىر جاس بالا قولعا تۇسكەن. سونى اعىباي قولىنان تاربيەلەپ جۇرگەن. اتى — شوبات، رۋى — سىرگەلى. سوعان مىنگىزىپ، ەلسىز جەردە ءوزى كوك بەستى دەگەن اتىمەن جارىسىپ، ابدەن باپتاپ، تويدى ايتقان كۇنىنە دايىندادى.

ەلسىز دالاعا شىققاندا شوباتقا ۇيرەتەدى. اگاردا سۇمسەكەي بايگەگە ىلىنەرلىك بولسا، «ابىلايلاپ!» شاپپا، «قارقاباتتاپ» شاپ! — دەپ، كۇنىنە ءۇش مەزگىل — رۋىڭ كىم؟ — دەيدى. شوبات: «قارقابات!»، «قارقابات!» — دەپ ايتادى.

بۇل تويعا كوپ ادامدار ات جاراتتى. توي ايتقان كۇنى بولدى. ىشكەن-جەگەن توق بولىپ، بايگى اتتاردى ايداپ شىقتى. اعىباي شوباتتى مىنگىزىپ، سۇمسەكەيدى قوسىپ قويا بەردى. ءبىراق تاپسىردى: «قارقاباتتى ۇمىتپا؟» — دەپ. شوبات ابدەن جاتتاپ الدى. بايگە اتتار كەلگەنشە، كۇرەس بولىپ جاتتى. اعىباي مەن ناۋرىزباي ەكەۋى بولەك بارىپ وتىردى.

كەنەسارى ءبىر توبەنىڭ باسىنا كىلەم-كورپە سالعىزىپ وتىر. ماڭايىندا حالىق ويىن-كۇلكى ساۋىقتا ءجۇر. بايگى اتتاردىڭ جولىندا ءۇش جەردەن كەلەشى تۇردى. اتتاردى ۇزاققا ايدادى. تۇستەن كەيىن الىستاعى كەلەشى قوزعالدى. ءبىرازدان سوڭ ەكىنشى كەلەشى بۇل كەلەشىدەن ءوتىپ، ءبىر جالعىز ات كەلدى. وزگە اتتار كورىنبەيدى. كومبەدەگى كەلەشىنىڭ قاسىنا كەلگەندە، «قار- قار» دەپ شاۋىپ كەلە جاتقان بالانىڭ داۋسىن كەنەسارى ەستىپ، حالىقتان سۇرادى:

— باسقا جاقتان كىسى كەلىپ، ات قوسقان بار ما؟» — دەپ. سوندا اعىباي تۇرەگەلىپ: «ول كەشەگى ارسىز كوك، — دەدى. بۇل سوزگە كەنەسارى سىرت قارادى. ناۋرىزباي:

— ەي، اعىكە، كىسىنىڭ كوڭىلىنە قارامايسىز-اۋ؟

شوباتتىڭ بالدارى: نەمەنە، بودەنە، بالاپان، تورعاي، ۇزاقباي، قىزدارى: قارلىعاش، قارشىعا — شۇبىرتپالىنىڭ ىشىندە.

اعىبايدىڭ كوك بەستىسى كەنەسارىنىڭ قولى ۇيسىنگە شابىن- شىلىققا بارا جاتقاندا، شۋ بويىندا ءبىر كوك قۇلىق بيە جاڭا قۇلىنداپ ءجۇر ەكەن. كوك قۇلىن ارتقى ەكى اياعى مايماق، تىرسەگىنەن باسىپ، ەنەسىن ەمە الماي ءجۇر. قولدىڭ الدى كورىپ، كەرەك قىلماي ءوتىپ كەتتى. اعىباي كورىپ، اينالدىرىپ قاراپ، قول تەگىس شۋعا قۇلاعان سوڭ، كۇزەۋلى كەر دەگەن اتىمەن قۇلىندى وڭگەرىپ، كوك قۇلىقتى جەتەكتەپ، ارا كۇندىك جەردەگى اۋلىنا كەلىپ، تالشىبىق بايبىشەسىن شاقىرىپ الىپ: «مىنا بيە مەن قۇلىندى ۇيگە كىرگىزىپ، مەن كەلگەنشە كۇت!» — دەپ، قولدىڭ ارتىنان قۋىپ جەتتى. ءبىر اي وتكەن سوڭ جولدا ءجۇرىپ، اعىباي كەلسە، قۇلىن ءجۇرىپ ويناق سالىپ، كۇندىز ۇيگە كىرگىزىپ قويعاندا اعىبايدىڭ توسەگىنىڭ ۇستىندە جاتادى، تاي بولعاندا ەنەسى جايىلىپ جۇرگەندە، ويناقتاپ ءجۇرىپ ەنەسىنىڭ ۇستىنەن مىنا جاعىنان سەكىرىپ، انا جاعىنا تۇسەدى. اعىباي شۇبىرتپالى جىلقىلارىن كەنەسارىنىكىنەن بولەك جايادى. جىلقى ارالاپ جۇرگەندە اعىبايدى كورىپ، ولاي ءبىر شاۋىپ، بىلاي ءبىر شاۋىپ اعىبايدىڭ ۇزەڭگىسىن تىستەلەپ، ارتقى ەكى اياعىمەن تۇرا قالىپ، باسىنداعى بوركى ءيا تۇماعى بولسا، الىپ قاشادى.

ءبىر كۇنى كەنەسارى وڭاشا وتىرعاندا حانىمى ايتتى:

— ءيا، الديار تورە! قولدىڭ ىشىندەگى بىرنەشە ادامدارعا ات قويدىڭىز، مىڭباسى، بەسجۇزباسى كوسەگە نەگە ات قويمايسىز؟ سوندا كەنەسارى حانىمنىڭ بەتىنە تەسىلە قاراپ ۇندەمەدى. ەكىنشى ايتتى، وندا دا ءسوز جوق، ءۇشىنشى ايتقاندا، تەسىلە قاراپ، ءتۇسىن بۇزىپ تۇرىپ، قايتا وتىرىپ:

— ءيا، حانىم! مەن ايتايىن، قولدىڭ الدى ابىلايلاپ تيسە، ارتى اعىبايلاپ تيەدى. مەنىڭ قويعان اتىم نە بولادى؟ قۇداي ءوزى بەرگەن سوڭ، ءبىراق، تۇبىندە كوسەدەن ساقتانارلىق ادام، — دەپ ۇندەمەي وتىردى. قول «اعىبايلاپ» تيسە، اعىباي «ءيا، قۇدايلاپ» ۇرادى ەكەن.

وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:

جالبىر باتىر (ءى نۇسقا)

سىرىمنىڭ نۇرالى حاندى شابۋى (ءىى نۇسقا)

بايماعامبەت سۇلتان مەن سىرىم باتىر

---