كىتاپ - اسىل قازىنا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كىتاپ - اسىل قازىنا (1 سىنىپ)
ماقساتى: وقۋشىلارعا ءبىلىمنىڭ كىتاپ ارقىلى بەرىلەتىنىن ۇعىندىرۋ. كىتاپتىڭ جاسالۋ جولى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
زەيىنىن شوعىرلاندىرۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتىن، ءتىل بايلىعىن، وي - ءورىسىن دامىتۋ.
وقۋلىقتى قۇرمەتتەي بىلۋگە، ۇقىپتىلىققا، ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىك: ينتەراكتيۆتى تاقتا، پرەزەنتاسيا، ماقال - ماتەلدەر، تاقتاداعى سۋرەتتەر، كورىنىستەر، كىتاپ كەيىپكەرلەرى مەن بەتپەردەلەرى، جادىناما، كىتاپتار كورمەسى.
ساباقتىڭ بارىسى:
كىتاپ تا الما اعاشى،
جەمىسىن بىزدەر تەرەتىن.
ءتاتتى الماعا بالاشى،
كىتابىڭنىڭ ءار بەتىن.
جۇمباق شەشۋ.
كوپ اڭگىمەم ولەڭىم،
كۇندە اقىل بەرەمىن.
جاقسى كورسە مەنى كىم،
مەن دە ونى جاقسى كورەمىن. (كىتاپ).
نە بىلەمىز؟.
كىتاپ – اراب ءسوزى، “جازبا”، ال تۇرىكشە “داپتەر”،”مەرزىمدى باسپا ءسوز باسىلىمى”دەگەن ءسوز.
كىتاپ ءومىر ايناسى، زامانا سىرى، تاريح شەجىرەسى، وقۋ، تاربيە قۇرالى.
ادام كىتاپ باساتىن قۇرالدى ويلاپ تاپقانشا كوپ ۋاقىت ءوتتى. كىتاپتار مازمۇنى جاعىنان ءارتۇرلى بولادى. ولاردىڭ قاعازى دا، تىسى دا مۇقاباسى دا، بەزەندىرۋلەرىنە دە قاراي ءارتۇرلى بولادى. (ءتۇرلى كىتاپ كورسەتۋ)
ال كىتاپ حانشايىمى ءوز تۋرالى نە ايتادى ەكەن؟
(كىتاپ كىرەدى).
تاريحتان مالىمەت
كىتاپ حانشايىمى. سالەمسىزدەر مە، دوستارىم! سەندەردى كورگەنىمە وتە قۋانىشتىمىن. مەن سىزدەردىڭ دوستارىڭمىن. دوستارىڭ تۋرالى كوپ بىلەسىڭدەر مە؟ مەنىڭ اجەم قانداي بولعانىن بىلەسىڭدەر مە؟ ەندەشە، تىڭداڭدار. كىتاپتار جۇزدەگەن جىلدار بويى ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى. ەرتەدە ولار مۇلدەم باسقاشا بولدى. باسپا كىتاپتارعا دەيىن ادامدار ءوز قولىمەن جازعان ەكەن. ول وتە قيىن جانە اۋىر جۇمىس بولدى. ون عاسىر بۇرىن ەۋروپادا قاعاز جاساپ ۇيرەندى، سوسىن ءبىزدىڭ ەلدە.
ءقازىر كىتاپتار تەز باسىلىپ شىعادى. كىتاپ جاساۋدا كوپ ادام ەڭبەكتەنەدى. كىتاپ جاسايتىن ماشينا ءوزى كىتاپ ىستەي المايدى. قاعازدى جاساۋدى ورمانشىلاردىڭ دا ەڭبەگى زور. قاعازدى اعاشتان جاسايدى. جازۋشىلار مەن اقىندار ەرتەگى، ولەڭ، اڭگىمە جازادى. سۋرەتشىلەر ءتۇرلى سۋرەتتەر سالادى. ءماتىندى تەرىپ جازاتىن ادامدار، باسىپ شىعاراتىن ادامدار، كىتاپتى قاپسىرمالايتىن ادامدار دا ەڭبەك ەتەدى. ادامنىڭ ەڭبەگى مول. سول ادامدارعا راحمەت ايتايىق بالالار. العاشقى كىتاپ باسپاسى اعاشتان جاسالدى. قازاق كىتاپ باسپاسى رەسەيگە قوسىلعان سوڭ قالىپتاستى. تۇڭعىش قازاق كىتاپتارى 1800 جىلى شىعارىلا باستادى.
ءمۇعالىم:- وقۋشىلار، ەرتەدە بولعان كىتاپتىڭ تۇرلەرىن تاماشالايىق.
تۇركى حالىقتارىنىڭ كونە جازبا ەسكەرتكىشى.( سلايد)
“پاپيرۋس” كىتابى.( سلايد)
مىسىردا جازۋعا پاپيرۋس قولدانىلا باستادى. كىتاپ “پاپيرۋس”دەپ اتالاتىن سۋ وسىمدىگىنەن دايىندالعان ماتەريالعا جازىلىپ، جۇمىر تاياقشالارعا شيىرشىقتاپ ورالدى.
“پەرگامەنت” كىتابى.( سلايد)
كىتاپ باسۋ سەحى.( سلايد)
تۇپتەۋ سەحى.( سلايد)
ءمۇعالىم: كىتاپ جاساۋ وڭاي ما؟ كىتاپ جاساۋدا قانشا ادام قاتىسادى؟ كىتاپتىڭ ءومىرى ۇزاق پا؟ ۇزاق نە قىسقا بولسا ول نەگە بايلانىستى؟ ال سەن ءوز كىتاپتارىڭدى قالاي ساقتايسىڭ؟
(«سىنىپتاعى ەڭ تازا، ۇقىپتى كىتاپ» تەكسەرىسىنىڭ قورىتىندىسى.)
(الىپپە جىلاپ كىرەدى.)
كىتاپ حانشايىمى: - بار كىتاپتىڭ تورەسى، سىزگە نە بولدى؟
الىپپە: و، كىتاپ حانشايىمى، مەنى ۇقىپسىز وقۋشىلار قۇرتىپ جىبەرە جازدادى، ءبىر ادەپتى بالا كومەك بەرىپ، قۇتقاردى
كىتاپ حانشايىمى: قاتتى رەنىشتىسىز عوي.
الىپپە: قالاي رەنجىمەيىن؟! بار ءبىلىمنىڭ كوش باسى الىپپە ەدىم سالماقتى. بۇلدىرشىندەر مەنىمەن ساۋات اشىپ دوستاسىپ، قۇرمەتتەپ مەنى قوشتاسقان. بالالارعا نە ىستەگەنىمدى بىلمەيمىن، پاراعىمدى پارشالاپ، قورعانىش مۇقابام قابىرعاسىن كۇيرەتىپ، مەنى اپارىپ سۇيرەتتى...
(جىلايدى)
كىتاپ حانشايىمى: قيىن بولعان ەكەن، بۇل بۇزىق بالالاردىڭ ءىسى عوي. امان قۇتىلعان ەكەنسىز، سابىر ساقتاڭىز. ءسىز بۇگىن وسى جەردەن ناعىز دوس تاباسىز. مىنا بالالار كىتاپپەن دوس بولامىز وتىر.
(قاتتى اۋەن وينايدى)
كىتاپ حانشايىمى: ال، دوستارىم، سەندەرگە نە بولدى؟ سەندەردى تانۋ مۇمكىن ەمەس قوي. سەندەر ءوزى قاي كىتاپ بولاسىڭدار؟
كورىنىس: «كىتاپتار مۇڭى»
انا ءتىلى: مەن «انا ءتىلى» وقۋلىعىمىن. مەن ءۇشىن اۆتورلار ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت ءبولىپ، قانشا قىزمەت ەتتى دەسەڭشى! سوندا كىم ءۇشىن؟ بالالار وقىسىن، ساۋاتىن اشسىن، ادام بولسىن دەگەن ىزگى نيەت ەدى عوي بارىنىكى. مەن دە قولىمنان كەلگەنشە، ءوز بويىمداعى ءبىلىمىمدى بەرىپ، بالالاردى ادامگەرشىلىك پاراساتقا تاربيەلەۋگە تىرىسىپ باقتىم. سويتكەن كۇنىم نە بولدى؟ سورىم قايناعاندا ادىرباي دەگەن بالانىڭ قولىنا ءتۇسىپ، ءبىر جىل بولماي مىنا كۇيگە ۇشىرادىم. ەگەر كۇتىپ ۇستاسا كەلەر جىلى مەنى باسقا بالالار وقىماس پا ەدى؟ جىرتىلماعان، شيمايلانباعان، سيا تامباعان پاراعىم كەمدە - كەم.
ماتەماتيكا: مەنىڭ دە وڭىپ تۇرعان جەرىم جوق، ارىپتەسىم. مەن «ماتەماتيكا» وقۋلىعى بولامىن. سوتقارباي دەگەن بالانىڭ مەنشىگىنە ءتيدىم. ادەپكىدە وقۋلىق بولىپ، مەكتەپ بوساعاسىنا اتتاعانىما قۋانعان ەدىم. ونىم كوپكە بارمادى. بىرنەشە كۇن وتپەي - اق سوتقارباي كوزىمدى باقىرايتىپ قويىپ، سۋرەتىمدى سيامەن باستىرىپ - باستىرىپ سىزىپ تاستادى. ونان كوتەرىپ جۇرۋگە اۋىرسىندى ما، كەيدە وزىنە كەرەكتى ءبىر بەتتەردى جىرتىپ الاتىندى شىعاردى. وقۋ جىلى اياقتالعان كۇنى مەكتەپ اۋلاسىندا دوپ قىلىپ تەپكىلەپ - تەپكىلەپ تاستاپ كەتتى.
انا ءتىلى: شىندىعىن ايتقاندا، اركىم ءوز دۇنيەسىنە ۇقىپتى بولۋى كەرەك قوي. ونداي بالالار جوق تا ەمەس، بار. الايدا ولاردىڭ ءبىر كەمشىلىگى - ادىرباي مەن سوتقارباي سياقتىلارعا دوستىق اقىل ايتا الماي كەلەدى.
ماتەماتيكا: مەنىڭ ءوزىم سياقتى قۇرداسىم بولدى. ەكەۋمىز - مەكتەپ كىتاپحاناسىنا ءبىر كۇندە تۇستىك. مىنە، وقۋشى دەپ ونىڭ يەسىن ايت. ونداي بالانىڭ قولىنا تۇسسەڭ، ارمانىڭ بولماس، شىركىن! كىتابىنا شاڭ جۋىتپايدى. سىزبايدى، سيا تامىزبايدى.
انا ءتىلى: ءاي، دوستىم، بىزدەن ەندى وقۋلىق شىقپايدى. ءبىزدى قايتادان فابريكادا باياعىداي قاعاز جاساپ، باسپاحانالارعا جونەلتەدى، ول جەردەن قايتا كىتاپ ەتىپ شىعارادى. تەك كەلەسى جولى ۇقىپتى وقۋشىنىڭ قولىنا تۇسسەك ەكەن.
(ەكى كىتاپ مۇڭايىپ تۇرادى، سول كەزدە قازاق ءتىلى وقۋلىعى كەلەدى)
قازاق ءتىلى: جۇرىڭدەر، دوستار! مەنى ۇستاعان داۋرەنبەك دەگەن بالا بار. سول سەندەردى بۇتىندەيدى، قۇدايىم ادىرباي مەن سوتقارباي سياقتىلاردان ساقتاسىن. كەلەسى وقۋ جىلىندا داۋرەنبەك سياقتى بالاعا تاپ بولعايسىڭدار.
كىتاپ حانشايىمى:
كىتاپپەن دوس بولايىق،
اتا - بابا ءۇمىتىن ءبىز اقتايىق!
بالالارىم، وقى، وينا،
وقۋ - ءبىلىم ساعان پايدا.
انا ءتىلى: كىتابىڭنىڭ شەتىن جىرتىپ،
سيامەنەن بوياپ قويما.
ءمۇعالىم: ءار بالاعا جادىناما ۇلەستىرۋ.
ەسىڭە ساقتا!
1. كىتاپتى ۇقىپتى، تازا ۇستاۋ كەرەك. وزدەرىڭنەن كەيىن ونى كوپتەگەن بالالار وقيتىنىن ەسىڭنەن شىعارما.
2. كىتاپتى توسەكتە جاتىپ، اس ءىشىپ وتىرىپ وقىما، كىتاپ وقۋدى ۇلكەن وي ەڭبەگىمەن وقۋ كەرەك.
3. كىتاپتى قالاي بولسا سولاي وقىما.
4. كىتاپتى جىرتۋعا، سىزۋعا بولمايدى.
5. كىتاپحانادا شۋلاۋعا بولمايدى، ويتكەنى باسقالارعا كەدەرگى كەلتىرەسىڭ.
ءمۇعالىم: ال بالالار، كىتاپ تۋرالى ولەڭ، تاقپاق بىلەسىڭدەر مە؟ ورتاعا شاقىرامىز.
ادەبي مونتاج.
1 - وقۋشى:
ساعان ءبىلىم جەمىسىن،
وقۋلىعىڭ بەرەدى.
تالاي ادام سول ءۇشىن،
ماڭداي تەرىن توگەدى.
2 - وقۋشى:
ورمانشىنىڭ ايالى،
الاقانى وسىرگەن.
سوناۋ اعاش سايالى،
قاعاز ءۇشىن كەسىلگەن.
3 - وقۋشى:
اعاش كەسىپ قانشاما ادام،
ورمانداردا جۇرەدى.
اعا قانشا شارشاعان،
اعاش تيەپ ۇنەمى.
4 - وقۋشى:
ماشينيست بوپ جاسىنان،
دۇبىرلەتىپ دالانى،
سول اعاشتى تاسىعان،
بىلەر مە ەكەن كوپ ادام.
5 - وقۋشى:
زاۆودتاردا كۇن - ءتۇنى،
قاعاز جاساپ باعالى.
قانشا ادام كىم ءۇشىن،
ماڭداي تەرى تامادى.
6 - وقۋشى:
وقۋلىقتى بارشاعا،
تالاي عالىم قولعا الىپ.
جىلدار بويى قانشاما،
جازادى ۇزاق تولعانىپ.
7 - وقۋشى:
ادەمىلەپ بەرسەم دەپ،
بوياۋ جاعىپ نە ءتۇرلى.
سۋرەتشىلەر كوركەمدەپ،
قانشا ۋاقىت وتىردى.
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى: دجۋماتايەۆا اقمارال بولەگەن قىزى
كىتاپ - اسىل قازىنا. جۇكتەۋ
ماقساتى: وقۋشىلارعا ءبىلىمنىڭ كىتاپ ارقىلى بەرىلەتىنىن ۇعىندىرۋ. كىتاپتىڭ جاسالۋ جولى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
زەيىنىن شوعىرلاندىرۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتىن، ءتىل بايلىعىن، وي - ءورىسىن دامىتۋ.
وقۋلىقتى قۇرمەتتەي بىلۋگە، ۇقىپتىلىققا، ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىك: ينتەراكتيۆتى تاقتا، پرەزەنتاسيا، ماقال - ماتەلدەر، تاقتاداعى سۋرەتتەر، كورىنىستەر، كىتاپ كەيىپكەرلەرى مەن بەتپەردەلەرى، جادىناما، كىتاپتار كورمەسى.
ساباقتىڭ بارىسى:
كىتاپ تا الما اعاشى،
جەمىسىن بىزدەر تەرەتىن.
ءتاتتى الماعا بالاشى،
كىتابىڭنىڭ ءار بەتىن.
جۇمباق شەشۋ.
كوپ اڭگىمەم ولەڭىم،
كۇندە اقىل بەرەمىن.
جاقسى كورسە مەنى كىم،
مەن دە ونى جاقسى كورەمىن. (كىتاپ).
نە بىلەمىز؟.
كىتاپ – اراب ءسوزى، “جازبا”، ال تۇرىكشە “داپتەر”،”مەرزىمدى باسپا ءسوز باسىلىمى”دەگەن ءسوز.
كىتاپ ءومىر ايناسى، زامانا سىرى، تاريح شەجىرەسى، وقۋ، تاربيە قۇرالى.
ادام كىتاپ باساتىن قۇرالدى ويلاپ تاپقانشا كوپ ۋاقىت ءوتتى. كىتاپتار مازمۇنى جاعىنان ءارتۇرلى بولادى. ولاردىڭ قاعازى دا، تىسى دا مۇقاباسى دا، بەزەندىرۋلەرىنە دە قاراي ءارتۇرلى بولادى. (ءتۇرلى كىتاپ كورسەتۋ)
ال كىتاپ حانشايىمى ءوز تۋرالى نە ايتادى ەكەن؟
(كىتاپ كىرەدى).
تاريحتان مالىمەت
كىتاپ حانشايىمى. سالەمسىزدەر مە، دوستارىم! سەندەردى كورگەنىمە وتە قۋانىشتىمىن. مەن سىزدەردىڭ دوستارىڭمىن. دوستارىڭ تۋرالى كوپ بىلەسىڭدەر مە؟ مەنىڭ اجەم قانداي بولعانىن بىلەسىڭدەر مە؟ ەندەشە، تىڭداڭدار. كىتاپتار جۇزدەگەن جىلدار بويى ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى. ەرتەدە ولار مۇلدەم باسقاشا بولدى. باسپا كىتاپتارعا دەيىن ادامدار ءوز قولىمەن جازعان ەكەن. ول وتە قيىن جانە اۋىر جۇمىس بولدى. ون عاسىر بۇرىن ەۋروپادا قاعاز جاساپ ۇيرەندى، سوسىن ءبىزدىڭ ەلدە.
ءقازىر كىتاپتار تەز باسىلىپ شىعادى. كىتاپ جاساۋدا كوپ ادام ەڭبەكتەنەدى. كىتاپ جاسايتىن ماشينا ءوزى كىتاپ ىستەي المايدى. قاعازدى جاساۋدى ورمانشىلاردىڭ دا ەڭبەگى زور. قاعازدى اعاشتان جاسايدى. جازۋشىلار مەن اقىندار ەرتەگى، ولەڭ، اڭگىمە جازادى. سۋرەتشىلەر ءتۇرلى سۋرەتتەر سالادى. ءماتىندى تەرىپ جازاتىن ادامدار، باسىپ شىعاراتىن ادامدار، كىتاپتى قاپسىرمالايتىن ادامدار دا ەڭبەك ەتەدى. ادامنىڭ ەڭبەگى مول. سول ادامدارعا راحمەت ايتايىق بالالار. العاشقى كىتاپ باسپاسى اعاشتان جاسالدى. قازاق كىتاپ باسپاسى رەسەيگە قوسىلعان سوڭ قالىپتاستى. تۇڭعىش قازاق كىتاپتارى 1800 جىلى شىعارىلا باستادى.
ءمۇعالىم:- وقۋشىلار، ەرتەدە بولعان كىتاپتىڭ تۇرلەرىن تاماشالايىق.
تۇركى حالىقتارىنىڭ كونە جازبا ەسكەرتكىشى.( سلايد)
“پاپيرۋس” كىتابى.( سلايد)
مىسىردا جازۋعا پاپيرۋس قولدانىلا باستادى. كىتاپ “پاپيرۋس”دەپ اتالاتىن سۋ وسىمدىگىنەن دايىندالعان ماتەريالعا جازىلىپ، جۇمىر تاياقشالارعا شيىرشىقتاپ ورالدى.
“پەرگامەنت” كىتابى.( سلايد)
كىتاپ باسۋ سەحى.( سلايد)
تۇپتەۋ سەحى.( سلايد)
ءمۇعالىم: كىتاپ جاساۋ وڭاي ما؟ كىتاپ جاساۋدا قانشا ادام قاتىسادى؟ كىتاپتىڭ ءومىرى ۇزاق پا؟ ۇزاق نە قىسقا بولسا ول نەگە بايلانىستى؟ ال سەن ءوز كىتاپتارىڭدى قالاي ساقتايسىڭ؟
(«سىنىپتاعى ەڭ تازا، ۇقىپتى كىتاپ» تەكسەرىسىنىڭ قورىتىندىسى.)
(الىپپە جىلاپ كىرەدى.)
كىتاپ حانشايىمى: - بار كىتاپتىڭ تورەسى، سىزگە نە بولدى؟
الىپپە: و، كىتاپ حانشايىمى، مەنى ۇقىپسىز وقۋشىلار قۇرتىپ جىبەرە جازدادى، ءبىر ادەپتى بالا كومەك بەرىپ، قۇتقاردى
كىتاپ حانشايىمى: قاتتى رەنىشتىسىز عوي.
الىپپە: قالاي رەنجىمەيىن؟! بار ءبىلىمنىڭ كوش باسى الىپپە ەدىم سالماقتى. بۇلدىرشىندەر مەنىمەن ساۋات اشىپ دوستاسىپ، قۇرمەتتەپ مەنى قوشتاسقان. بالالارعا نە ىستەگەنىمدى بىلمەيمىن، پاراعىمدى پارشالاپ، قورعانىش مۇقابام قابىرعاسىن كۇيرەتىپ، مەنى اپارىپ سۇيرەتتى...
(جىلايدى)
كىتاپ حانشايىمى: قيىن بولعان ەكەن، بۇل بۇزىق بالالاردىڭ ءىسى عوي. امان قۇتىلعان ەكەنسىز، سابىر ساقتاڭىز. ءسىز بۇگىن وسى جەردەن ناعىز دوس تاباسىز. مىنا بالالار كىتاپپەن دوس بولامىز وتىر.
(قاتتى اۋەن وينايدى)
كىتاپ حانشايىمى: ال، دوستارىم، سەندەرگە نە بولدى؟ سەندەردى تانۋ مۇمكىن ەمەس قوي. سەندەر ءوزى قاي كىتاپ بولاسىڭدار؟
كورىنىس: «كىتاپتار مۇڭى»
انا ءتىلى: مەن «انا ءتىلى» وقۋلىعىمىن. مەن ءۇشىن اۆتورلار ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت ءبولىپ، قانشا قىزمەت ەتتى دەسەڭشى! سوندا كىم ءۇشىن؟ بالالار وقىسىن، ساۋاتىن اشسىن، ادام بولسىن دەگەن ىزگى نيەت ەدى عوي بارىنىكى. مەن دە قولىمنان كەلگەنشە، ءوز بويىمداعى ءبىلىمىمدى بەرىپ، بالالاردى ادامگەرشىلىك پاراساتقا تاربيەلەۋگە تىرىسىپ باقتىم. سويتكەن كۇنىم نە بولدى؟ سورىم قايناعاندا ادىرباي دەگەن بالانىڭ قولىنا ءتۇسىپ، ءبىر جىل بولماي مىنا كۇيگە ۇشىرادىم. ەگەر كۇتىپ ۇستاسا كەلەر جىلى مەنى باسقا بالالار وقىماس پا ەدى؟ جىرتىلماعان، شيمايلانباعان، سيا تامباعان پاراعىم كەمدە - كەم.
ماتەماتيكا: مەنىڭ دە وڭىپ تۇرعان جەرىم جوق، ارىپتەسىم. مەن «ماتەماتيكا» وقۋلىعى بولامىن. سوتقارباي دەگەن بالانىڭ مەنشىگىنە ءتيدىم. ادەپكىدە وقۋلىق بولىپ، مەكتەپ بوساعاسىنا اتتاعانىما قۋانعان ەدىم. ونىم كوپكە بارمادى. بىرنەشە كۇن وتپەي - اق سوتقارباي كوزىمدى باقىرايتىپ قويىپ، سۋرەتىمدى سيامەن باستىرىپ - باستىرىپ سىزىپ تاستادى. ونان كوتەرىپ جۇرۋگە اۋىرسىندى ما، كەيدە وزىنە كەرەكتى ءبىر بەتتەردى جىرتىپ الاتىندى شىعاردى. وقۋ جىلى اياقتالعان كۇنى مەكتەپ اۋلاسىندا دوپ قىلىپ تەپكىلەپ - تەپكىلەپ تاستاپ كەتتى.
انا ءتىلى: شىندىعىن ايتقاندا، اركىم ءوز دۇنيەسىنە ۇقىپتى بولۋى كەرەك قوي. ونداي بالالار جوق تا ەمەس، بار. الايدا ولاردىڭ ءبىر كەمشىلىگى - ادىرباي مەن سوتقارباي سياقتىلارعا دوستىق اقىل ايتا الماي كەلەدى.
ماتەماتيكا: مەنىڭ ءوزىم سياقتى قۇرداسىم بولدى. ەكەۋمىز - مەكتەپ كىتاپحاناسىنا ءبىر كۇندە تۇستىك. مىنە، وقۋشى دەپ ونىڭ يەسىن ايت. ونداي بالانىڭ قولىنا تۇسسەڭ، ارمانىڭ بولماس، شىركىن! كىتابىنا شاڭ جۋىتپايدى. سىزبايدى، سيا تامىزبايدى.
انا ءتىلى: ءاي، دوستىم، بىزدەن ەندى وقۋلىق شىقپايدى. ءبىزدى قايتادان فابريكادا باياعىداي قاعاز جاساپ، باسپاحانالارعا جونەلتەدى، ول جەردەن قايتا كىتاپ ەتىپ شىعارادى. تەك كەلەسى جولى ۇقىپتى وقۋشىنىڭ قولىنا تۇسسەك ەكەن.
(ەكى كىتاپ مۇڭايىپ تۇرادى، سول كەزدە قازاق ءتىلى وقۋلىعى كەلەدى)
قازاق ءتىلى: جۇرىڭدەر، دوستار! مەنى ۇستاعان داۋرەنبەك دەگەن بالا بار. سول سەندەردى بۇتىندەيدى، قۇدايىم ادىرباي مەن سوتقارباي سياقتىلاردان ساقتاسىن. كەلەسى وقۋ جىلىندا داۋرەنبەك سياقتى بالاعا تاپ بولعايسىڭدار.
كىتاپ حانشايىمى:
كىتاپپەن دوس بولايىق،
اتا - بابا ءۇمىتىن ءبىز اقتايىق!
بالالارىم، وقى، وينا،
وقۋ - ءبىلىم ساعان پايدا.
انا ءتىلى: كىتابىڭنىڭ شەتىن جىرتىپ،
سيامەنەن بوياپ قويما.
ءمۇعالىم: ءار بالاعا جادىناما ۇلەستىرۋ.
ەسىڭە ساقتا!
1. كىتاپتى ۇقىپتى، تازا ۇستاۋ كەرەك. وزدەرىڭنەن كەيىن ونى كوپتەگەن بالالار وقيتىنىن ەسىڭنەن شىعارما.
2. كىتاپتى توسەكتە جاتىپ، اس ءىشىپ وتىرىپ وقىما، كىتاپ وقۋدى ۇلكەن وي ەڭبەگىمەن وقۋ كەرەك.
3. كىتاپتى قالاي بولسا سولاي وقىما.
4. كىتاپتى جىرتۋعا، سىزۋعا بولمايدى.
5. كىتاپحانادا شۋلاۋعا بولمايدى، ويتكەنى باسقالارعا كەدەرگى كەلتىرەسىڭ.
ءمۇعالىم: ال بالالار، كىتاپ تۋرالى ولەڭ، تاقپاق بىلەسىڭدەر مە؟ ورتاعا شاقىرامىز.
ادەبي مونتاج.
1 - وقۋشى:
ساعان ءبىلىم جەمىسىن،
وقۋلىعىڭ بەرەدى.
تالاي ادام سول ءۇشىن،
ماڭداي تەرىن توگەدى.
2 - وقۋشى:
ورمانشىنىڭ ايالى،
الاقانى وسىرگەن.
سوناۋ اعاش سايالى،
قاعاز ءۇشىن كەسىلگەن.
3 - وقۋشى:
اعاش كەسىپ قانشاما ادام،
ورمانداردا جۇرەدى.
اعا قانشا شارشاعان،
اعاش تيەپ ۇنەمى.
4 - وقۋشى:
ماشينيست بوپ جاسىنان،
دۇبىرلەتىپ دالانى،
سول اعاشتى تاسىعان،
بىلەر مە ەكەن كوپ ادام.
5 - وقۋشى:
زاۆودتاردا كۇن - ءتۇنى،
قاعاز جاساپ باعالى.
قانشا ادام كىم ءۇشىن،
ماڭداي تەرى تامادى.
6 - وقۋشى:
وقۋلىقتى بارشاعا،
تالاي عالىم قولعا الىپ.
جىلدار بويى قانشاما،
جازادى ۇزاق تولعانىپ.
7 - وقۋشى:
ادەمىلەپ بەرسەم دەپ،
بوياۋ جاعىپ نە ءتۇرلى.
سۋرەتشىلەر كوركەمدەپ،
قانشا ۋاقىت وتىردى.
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى: دجۋماتايەۆا اقمارال بولەگەن قىزى
كىتاپ - اسىل قازىنا. جۇكتەۋ
You Might Also Like
