كومىرسۋتەكتەر تاراۋى بويىنشا قورىتىندىلاۋ
قاراعاندى وبلىسى، ۇلىتاۋ اۋدانى،
قوسكول اۋىلى، «№11قوسكول جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەبى»
كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك مەكەمەسى حيميا ءپانى ءمۇعالىمى
تلەۋوۆا شايزات ديۋسەنوۆنا
تاقىرىبى: كومىرسۋتەكتەر تاراۋى بويىنشا قورىتىندىلاۋ.
تالاپكەر ۇبت - كە دايىندىعىن قالاي؟
باعالاۋ ساباعى (ينتەگراسيالىق ساباق)
جۇلدىز جورامال ويىنى. ويىن ءۇش بولىمنەن تۇرادى
شارتتارى:
1. ءار بولىمدە ءوز جۇلدىزىڭنان جۇلدىز ال.
2. جۇلدىز سانىمەن ۇپاي جينا.
3. بولاشاققا اپاراتىن كولىگىڭدى تاڭدا.
4. سايكەستى جۇلدىز جورامالىڭدى تىڭدا.
ءسات ساپار جاس تۇلەك!
1. ءبولىم
ا) قازاق ءتىلى (وي تولعاۋ)
ءا) حيميا
كاسىبي لەزدەمەلىك سۇراقتار. 10 - سۇراق.
2 - ءبولىم
ا) قازاق ءتىلى (وي تولعاۋ)
ءا) تاڭداۋ پاندەرى: فيزيكا - 2
بيولوگيا - 1
گەوگرافيا – 2
دۇنيە ءجۇزى تاريحى – 1
ادەبيەت – 1
تەست سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋ مەرزىمى: 10مين
3 – ءبولىم
ا) قازاق ءتىلى (وي تولعاۋ)
ءا) قازاقستان تاريحى بويىنشا سۇراقتار
ب) ماتەماتيكالىق ادىستەردى پايدالانا وتىرىپ حيميالىق ەسەپتەۋلەر
جاس تالاپكەر: مەكتەپ سەنى ۇلكەن ومىرگە شىعارىپ سالادى.
بۇدان ءارى ءومىر - مۇحيتىنىڭ جال - جال تولقىندارى سەنى الاي دا، بىلاي دا لاقتىرىپ، وي ءبىر راحاتتانادى دەيسىڭ. ءجۇزىپ شىعا الساڭ، جاراعانىڭ. مالتىعىپ جۇرە بەرسەڭ - كوپتىڭ ءبىرى بولعانىڭ.
1 - ءبولىم
كاسىبي لەزدەمەلىك سۇراقتار.
1. وسىمدىكتەر قالدىقتارى ميكروورگانيزمدەر قاتىسىمەن سۋ تۇبىندە ءشىرىپ،«بالشىق» گازىن تۇزەدى.
قانداي قانىققان كومىرسۋتەك وسى گازدىڭ قۇرامىنا كىرەدى.
ا) س ₂ ن ₆ ءا) س ₆ ن ₁₄ ب) سن ₄ ۆ) س ₃ ن ₈؟
2. كەيدە تاس كومىر كەندەرىندە مەتان جيناقتالىپ قالادى. سوندىقتان ول «كەنىش» گازى دەپ اتالادى. ونداي گاز شاحتادا جينالسا، قالاي اسەر ەتەدى.
ا) اسەر ەتپەيدى، ءا) ءقاۋىپتى جارىلىس بەرەدى،
ب) كومىردىڭ ساپاسىن ارتتىرادى، ۆ) بەلگىسىز؟
3. ەڭ العاش رەت ۆ. ۆ. ماركوۆنيكوۆ «نافتەندەر» دەپ اتاعان باكۋ مۇنايىنان قانداي كومىرسۋتەك تابىلعان.
ا) سيكلوالكاندار، ءا) الكاندار ب) الكيندەر، ۆ) الكاديندەر
4. باتپاقتاردا «كوشپەلى وتتار» قالاي پايدا بولادى؟
ا) وسىمدىكتەر شىرىندىلەرىنىڭ وپىرىلۋىنان،
ءا) «بالشىق گازى» قۇرامىنداعى كومىرسۋتەكتىڭ وزدىگىنەن اۋادا جاناتىندىعىنان،
ب) باتپاقتاعى اممياكتىڭ جانۋىنان،
ۆ) باتپاقتىڭ قۇرامىنداعى زاتتار ايىرىلۋىنان؟
5. اۋا رايى بۇزىلعان كەزدە نەگە بالشىقتاعى سۋ «قوپىرلادى»
ا) اۋا رايى بۇزىلعاندا گازدار وزدىگىنەن اسەرلەسەتىندىكتەن.
ءا) اۋا رايى بۇزىلعاندا گازدار قوسپاسى جارىلىس بەرەتىندىكتەن،
ب) اۋا رايى بۇزىلعاندا اتموسفەرا قىسىمى تومەندەيدى، ال قىسىمى تومەندەگەندە گاز بالشىقتىڭ بەتىنە شىعاتىندىقتان.
ۆ) اۋا رايى بۇزىلعاندا گازدار سۋمەن وزدىگىنەن اسەرلەسەتىندىكتەن؟
6. نەلىكتەن تەتراحلورمەتان ارنايى ءورت سوندىرگىشتەردە ءورت ءسوندىرۋشى رەتىندە قولدانىلادى:
ا) تەتراحلورمەتانمەن اۋىر سۇيىقتىق، قۇرامىندا سۋتەك بولماعاندىقتان جانبايدى،
ءا) تەتراحلورمەتانداردى ءورت جالىنى گاز كۇيىنە اينالدىرادى، ول اۋادان 5ەسە اۋىر، جالىندى تورلاپ الىپ، وتتەكتىڭ وتۋىنە كەدەرگى جاسايدى،
ب) تەتراحلورمەتان جانۋدى قولدامايتىندىقتان،
ۆ) تەتراحلورمەتان جوعارى تەمپەراتۋرادا ايىرىلاتىندىقتان؟
7. بەنزيننىڭ ساپاسىن باعالاۋ كەپىلى قانداي:
ا) قۇرامىنداعى سۋدىڭ مولشەرىمەن؛
ءا) وكتان شكالاسىمەن ( 0 - 100)
ب) قۇرامىنىڭ كۇردەلىلىگىمەن
ۆ) الىنۋ كوزىنە بايلانىستى انىقتالادى؟
8. ەگىستىكتەن قازىلىپ اكەلىنگەن كارتوپ قىسقى بازعا سالعاندا، وعان الما قوسادى، ونىڭ ءرولى قانداي:
ا) كارتوپ تۇيىندەرى جاسىل تۇسكە بويالىپ كەتپەۋ ءۇشىن
ءا) جۇمسارىپ، بوساپ كەتپەۋ ءۇشىن
ب) پىسكەن المادان بولىنەتىن ەتيلەن گازى ءوسۋ ۇردىستەرىن تەجەيتىندىكتەن، كارتوپ تۇيىندەرى ۇزاعىراق ساقتالۋ ءۇشىن،
ۆ) جاعىمسىز ءيىستى جويىپ، جاعىمدى ءيىس بەرۋ ءۇشىن؟
9. جولاۋشى كوككە شىعۋعا دايىندالىپ جاتىپ، «سۋىق سۋ قۇيۋ ءۇشىن» دەگەن جازۋى بار تورسىققا ىستىق سۋ قۇيىپ الادى. جولاۋشى دۇرىس ىستەدى مە؟
ا) دۇرىس ىستەدى، ونداي جازۋلار جازىلسا دا ىستىق سۋ قۇيا بەرۋگە بولادى،
ءا) جوق، سەبەبى تورسىق پوليەتيلەن پلاستماسساسىنان جاسالعان، ونى جاساۋ ءۇشىن كاتاليزاتور رەتىندە حروم مەن تيتان قوسىلىستارى قولدانىلادى. شايدان بولىنەتىن جىلۋ حروم مەن تيتان يوندارىنىڭ پلاستماسسادان سۇيىقتىققا وتۋىنە اسەر ەتەدى،
ب) تورسىق جىلۋدى وتكىزبەيتىندىكتەن قولدانۋعا بولمايدى؛
ۆ) جوق، تورسىق جارىلىپ كەتەدى؟
10. قوعامدىق تاماقتانۋ ورتالىقتارىندا نەلىكتەن تۇزى از تاعامدار دايىندايدى؟
ا) دامدىرەك بولۋى ءۇشىن؛
ءا) تاعامنىڭ قىشقىل ءدامىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن،
ب) تاعام ءدامدى ءارى ءتاتتى بولۋى ءۇشىن
ۆ) تاعامنىڭ جاعىمدى ءيىسىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن
11. قامىر دايىنداعاندا قانداي سۋ
پايدالانعان ءجون:
ا) قۇدىقتىڭ مۇزداي سۋى نەمەسە سۋىق سۋ
ءا) مۇزدان ەرىگەن حيميالىق سۋ
ب) ديستيلدەنگەن سۋ
ۆ) 30 - 40 س تەمپەراتۋراداعى تازا، جىلى سۋ
ە) تۇششى سۋ
12. ساحاروزا س12ن22و11 – ديساحاريد، گليۋكوزا مەن فرۋكتوزانىڭ دەگيدروليز تۋىندىسى، تابيعاتتا فوتوسينتەز كومەگىمەن تۇزىلەدى. پوليساحاريد (كراحمال نەمەسە ينسۋلين) تۇرىندە جيناقتالادى. ساحاروزانى تازا كۇيىندە العاش XVI عاسىردا ءۇندىستاندا العان رەسەيدە ساحاروزا ءوندىرىسى 1719ج سانكت-پەتەربۋرگتەگى قانت - رافيناد زاۋىتى سالىنا باستاعان، XX عاسىردا (1974 ج كسرو - دا ءاربىر تۇرعىنعا كۇنىنە 157گ قانت وندىرگەن) قانت وندىرۋمەن قاتار “قانت ديابەتى” اۋرۋى دا ءوستى. عالىمدار قانت ديابەتىن “عاسىر ىندەتى” دەپ ەسەپتەيدى. قانت ديابەتى اۋرۋىنىڭ سەبەبى نەدە؟
ا) اعزادا ءينسۋليننىڭ جەتىسپەۋشىلىگىنەن
ءا) ەكولوگياعا بايلانىستى وسىمدىك كراحمالىنىڭ سانى مەن ساپاسىنىڭ تومەندەۋىنەن
ب) ادامدار تەز قورىتىلاتىن ساحاروزانى كوپ قولدانادى.
ۆ) ادامدار كراحمالدى كوپ قولدانادى.
جاس تالاپكەر: مەكتەپ سەنەن بالالىقتى وزىنە الىپ قالادى. بۇدان بىلاي، ءوزىڭ قالاماساڭ دا، تىرلىك ءۇشىن تارتىس باستالادى. سەنىڭ، شالالىعىڭدى بالالىققا بالاپ، ەشكىم دە كەشىرە سالمايدى. قايتا قادام باسقان سايىن
« جىگىت بولدىڭ ەمەس پە، مۇنىڭ نە» دەگەنگە ساياتىن جازعىرۋلار كوبەيەدى.
2 - ءبولىم
تەست سۇراقتارىمەن جۇمىس.
جاس تالاپكەر: مەكتەپ سەنىڭ ءمولدىر الەمىڭنىڭ تۇنىق تامشىسى. بۇدان ءارى ءوزىڭ
قالاماساڭ دا، ادامعا ءتان بارلىق قىلىقتارمەن، قۋلىقتاردى ۇيرەنۋگە ءماجبۇرسىڭ. ارادا 5 - 6، ءتىپتى 10 - 20 جىل وتكەندە التىن ۇيا مەكتەبىڭدى ەسىنە الاسىن، سەنىڭ ساناڭا سول ءبىر تازا، پاك الەم ورالادى.
قايتىپ كەلمەيتىنى عانا وكىندىرەدى.
3 – ءبولىم
قازاقستان تاريحىنان سۇراقتار
ءى. «ورتا عاسىر عالىمدارى»
1. ءال – فارابي
2. ءجۇسىپ بالاساعۇني
3. ماحمۇد قاشعاري
4. احمەت ياسساۋي
سۇراق. ءحىى ع. اياعىندا ءومىر سۇرگەن عالىمدى كورسەت.
№1ەسەپ.
بەنزول مولەكۋلاسىنداعى كومىرتەك اتومىنىڭ ماسسالىق ۇلەسىن انىقتا.
بەرىلگەنى: س6ن6
م(س ₆ن ₆) = 12*6+1*6= 78گ/مول
W(س ₆) =72/78*100% =92. 3%
ءىى. «ەجەلگى قازاقستان قالالارى»
1. يسپيدجاب
2. تاراز
3. وتىرار
4. تۇركىستان
سۇراق: 2000 جىلدىق تاريحى بار قالانى كورسەت!
ءتورتحلورلى كومىرتەك بۋىنىڭ تىعىزدىعى اۋانىڭ تىعىزدىعىنان نەشە ەسە اۋىر ەكەنىن ەسەپتەپ تابىڭدار. بۇل زاتتىڭ ءورت ءسوندىرۋ ءۇشىن قولدانىلاتىنىن قالاي تۇسىندىرەسىڭدەر؟
CCL ₄ - تەتراحلورمەتان
M(CCL ₄ ) = 154 گ/م
د اۋا = 154/29 = 5، 3 ەسە اۋىر
سەبەبى بۇل زاتتىڭ سۇيىقتىق بۋلانعان كەزدە تۇزىلەتىن جانبايتىن اۋىر بۋى جانىپ جاتقان زاتتى اۋاداعى وتتەگىنەن تەز ءبولىپ تاستايدى.
ءىىى «قازاق باتىرلارى»
1. بوگەنباي باتىر (ءحۇىى - ءحۇىىىعع)
2. رايىمبەك باتىر(ءحۇىىىع)
3. سىرىم باتىر(ءحۇىىى ع ءىى جارتع)
4. كەنەسارى باتىر(ءحىحع)
سۇراق. ەڭ جاس باتىر اتانعان قاي باتىر؟
مولشەرى 6 مول اسەتيلەننەن قانشا بەنزولدى الۋعا بولادى؟
ەسەپتىڭ شەشۋى:
3س₂ ن ₂ = س6H6
3 مول اسەتيلەننەن – 1 مول بەنزول
6 مول اسەتيلەننەن – ح مول بەنزول
ح = 6/3 = 2 مول
IV «قازاق حاندارى»
1. قاسىم حان (1511 - 1523جج)
2. حاقنازار حان (1538 - 1580جج)
3. تاۋكە حان (1680 - 1718جج)
4. ابىلاي حان (1771 - 1781جج)
سۇراق: ءومىر سۇرگەن جىلدارىنا قاراي قاي حانداردىڭ ورنى اۋىسىپ تۇر؟
بەرىلگەن كومىرسۋتەكتەرگە اتاۋ بەر.
1) سن ₃ – سن₂ – سن₂ – سن₂ – سن₃
2) سن₃ – سن – سن ₂ – سن₃
سن₃ 3) سن₃
سن₃ – س – سن₃
سن₃
جاۋابى
1) ن - پەنتان
2) 2مەتيلبۋتان
3) 2، 2 - ديمەتيلپروپان
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
قوسكول اۋىلى، «№11قوسكول جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەبى»
كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك مەكەمەسى حيميا ءپانى ءمۇعالىمى
تلەۋوۆا شايزات ديۋسەنوۆنا
تاقىرىبى: كومىرسۋتەكتەر تاراۋى بويىنشا قورىتىندىلاۋ.
تالاپكەر ۇبت - كە دايىندىعىن قالاي؟
باعالاۋ ساباعى (ينتەگراسيالىق ساباق)
جۇلدىز جورامال ويىنى. ويىن ءۇش بولىمنەن تۇرادى
شارتتارى:
1. ءار بولىمدە ءوز جۇلدىزىڭنان جۇلدىز ال.
2. جۇلدىز سانىمەن ۇپاي جينا.
3. بولاشاققا اپاراتىن كولىگىڭدى تاڭدا.
4. سايكەستى جۇلدىز جورامالىڭدى تىڭدا.
ءسات ساپار جاس تۇلەك!
1. ءبولىم
ا) قازاق ءتىلى (وي تولعاۋ)
ءا) حيميا
كاسىبي لەزدەمەلىك سۇراقتار. 10 - سۇراق.
2 - ءبولىم
ا) قازاق ءتىلى (وي تولعاۋ)
ءا) تاڭداۋ پاندەرى: فيزيكا - 2
بيولوگيا - 1
گەوگرافيا – 2
دۇنيە ءجۇزى تاريحى – 1
ادەبيەت – 1
تەست سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋ مەرزىمى: 10مين
3 – ءبولىم
ا) قازاق ءتىلى (وي تولعاۋ)
ءا) قازاقستان تاريحى بويىنشا سۇراقتار
ب) ماتەماتيكالىق ادىستەردى پايدالانا وتىرىپ حيميالىق ەسەپتەۋلەر
جاس تالاپكەر: مەكتەپ سەنى ۇلكەن ومىرگە شىعارىپ سالادى.
بۇدان ءارى ءومىر - مۇحيتىنىڭ جال - جال تولقىندارى سەنى الاي دا، بىلاي دا لاقتىرىپ، وي ءبىر راحاتتانادى دەيسىڭ. ءجۇزىپ شىعا الساڭ، جاراعانىڭ. مالتىعىپ جۇرە بەرسەڭ - كوپتىڭ ءبىرى بولعانىڭ.
1 - ءبولىم
كاسىبي لەزدەمەلىك سۇراقتار.
1. وسىمدىكتەر قالدىقتارى ميكروورگانيزمدەر قاتىسىمەن سۋ تۇبىندە ءشىرىپ،«بالشىق» گازىن تۇزەدى.
قانداي قانىققان كومىرسۋتەك وسى گازدىڭ قۇرامىنا كىرەدى.
ا) س ₂ ن ₆ ءا) س ₆ ن ₁₄ ب) سن ₄ ۆ) س ₃ ن ₈؟
2. كەيدە تاس كومىر كەندەرىندە مەتان جيناقتالىپ قالادى. سوندىقتان ول «كەنىش» گازى دەپ اتالادى. ونداي گاز شاحتادا جينالسا، قالاي اسەر ەتەدى.
ا) اسەر ەتپەيدى، ءا) ءقاۋىپتى جارىلىس بەرەدى،
ب) كومىردىڭ ساپاسىن ارتتىرادى، ۆ) بەلگىسىز؟
3. ەڭ العاش رەت ۆ. ۆ. ماركوۆنيكوۆ «نافتەندەر» دەپ اتاعان باكۋ مۇنايىنان قانداي كومىرسۋتەك تابىلعان.
ا) سيكلوالكاندار، ءا) الكاندار ب) الكيندەر، ۆ) الكاديندەر
4. باتپاقتاردا «كوشپەلى وتتار» قالاي پايدا بولادى؟
ا) وسىمدىكتەر شىرىندىلەرىنىڭ وپىرىلۋىنان،
ءا) «بالشىق گازى» قۇرامىنداعى كومىرسۋتەكتىڭ وزدىگىنەن اۋادا جاناتىندىعىنان،
ب) باتپاقتاعى اممياكتىڭ جانۋىنان،
ۆ) باتپاقتىڭ قۇرامىنداعى زاتتار ايىرىلۋىنان؟
5. اۋا رايى بۇزىلعان كەزدە نەگە بالشىقتاعى سۋ «قوپىرلادى»
ا) اۋا رايى بۇزىلعاندا گازدار وزدىگىنەن اسەرلەسەتىندىكتەن.
ءا) اۋا رايى بۇزىلعاندا گازدار قوسپاسى جارىلىس بەرەتىندىكتەن،
ب) اۋا رايى بۇزىلعاندا اتموسفەرا قىسىمى تومەندەيدى، ال قىسىمى تومەندەگەندە گاز بالشىقتىڭ بەتىنە شىعاتىندىقتان.
ۆ) اۋا رايى بۇزىلعاندا گازدار سۋمەن وزدىگىنەن اسەرلەسەتىندىكتەن؟
6. نەلىكتەن تەتراحلورمەتان ارنايى ءورت سوندىرگىشتەردە ءورت ءسوندىرۋشى رەتىندە قولدانىلادى:
ا) تەتراحلورمەتانمەن اۋىر سۇيىقتىق، قۇرامىندا سۋتەك بولماعاندىقتان جانبايدى،
ءا) تەتراحلورمەتانداردى ءورت جالىنى گاز كۇيىنە اينالدىرادى، ول اۋادان 5ەسە اۋىر، جالىندى تورلاپ الىپ، وتتەكتىڭ وتۋىنە كەدەرگى جاسايدى،
ب) تەتراحلورمەتان جانۋدى قولدامايتىندىقتان،
ۆ) تەتراحلورمەتان جوعارى تەمپەراتۋرادا ايىرىلاتىندىقتان؟
7. بەنزيننىڭ ساپاسىن باعالاۋ كەپىلى قانداي:
ا) قۇرامىنداعى سۋدىڭ مولشەرىمەن؛
ءا) وكتان شكالاسىمەن ( 0 - 100)
ب) قۇرامىنىڭ كۇردەلىلىگىمەن
ۆ) الىنۋ كوزىنە بايلانىستى انىقتالادى؟
8. ەگىستىكتەن قازىلىپ اكەلىنگەن كارتوپ قىسقى بازعا سالعاندا، وعان الما قوسادى، ونىڭ ءرولى قانداي:
ا) كارتوپ تۇيىندەرى جاسىل تۇسكە بويالىپ كەتپەۋ ءۇشىن
ءا) جۇمسارىپ، بوساپ كەتپەۋ ءۇشىن
ب) پىسكەن المادان بولىنەتىن ەتيلەن گازى ءوسۋ ۇردىستەرىن تەجەيتىندىكتەن، كارتوپ تۇيىندەرى ۇزاعىراق ساقتالۋ ءۇشىن،
ۆ) جاعىمسىز ءيىستى جويىپ، جاعىمدى ءيىس بەرۋ ءۇشىن؟
9. جولاۋشى كوككە شىعۋعا دايىندالىپ جاتىپ، «سۋىق سۋ قۇيۋ ءۇشىن» دەگەن جازۋى بار تورسىققا ىستىق سۋ قۇيىپ الادى. جولاۋشى دۇرىس ىستەدى مە؟
ا) دۇرىس ىستەدى، ونداي جازۋلار جازىلسا دا ىستىق سۋ قۇيا بەرۋگە بولادى،
ءا) جوق، سەبەبى تورسىق پوليەتيلەن پلاستماسساسىنان جاسالعان، ونى جاساۋ ءۇشىن كاتاليزاتور رەتىندە حروم مەن تيتان قوسىلىستارى قولدانىلادى. شايدان بولىنەتىن جىلۋ حروم مەن تيتان يوندارىنىڭ پلاستماسسادان سۇيىقتىققا وتۋىنە اسەر ەتەدى،
ب) تورسىق جىلۋدى وتكىزبەيتىندىكتەن قولدانۋعا بولمايدى؛
ۆ) جوق، تورسىق جارىلىپ كەتەدى؟
10. قوعامدىق تاماقتانۋ ورتالىقتارىندا نەلىكتەن تۇزى از تاعامدار دايىندايدى؟
ا) دامدىرەك بولۋى ءۇشىن؛
ءا) تاعامنىڭ قىشقىل ءدامىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن،
ب) تاعام ءدامدى ءارى ءتاتتى بولۋى ءۇشىن
ۆ) تاعامنىڭ جاعىمدى ءيىسىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن
11. قامىر دايىنداعاندا قانداي سۋ
پايدالانعان ءجون:
ا) قۇدىقتىڭ مۇزداي سۋى نەمەسە سۋىق سۋ
ءا) مۇزدان ەرىگەن حيميالىق سۋ
ب) ديستيلدەنگەن سۋ
ۆ) 30 - 40 س تەمپەراتۋراداعى تازا، جىلى سۋ
ە) تۇششى سۋ
12. ساحاروزا س12ن22و11 – ديساحاريد، گليۋكوزا مەن فرۋكتوزانىڭ دەگيدروليز تۋىندىسى، تابيعاتتا فوتوسينتەز كومەگىمەن تۇزىلەدى. پوليساحاريد (كراحمال نەمەسە ينسۋلين) تۇرىندە جيناقتالادى. ساحاروزانى تازا كۇيىندە العاش XVI عاسىردا ءۇندىستاندا العان رەسەيدە ساحاروزا ءوندىرىسى 1719ج سانكت-پەتەربۋرگتەگى قانت - رافيناد زاۋىتى سالىنا باستاعان، XX عاسىردا (1974 ج كسرو - دا ءاربىر تۇرعىنعا كۇنىنە 157گ قانت وندىرگەن) قانت وندىرۋمەن قاتار “قانت ديابەتى” اۋرۋى دا ءوستى. عالىمدار قانت ديابەتىن “عاسىر ىندەتى” دەپ ەسەپتەيدى. قانت ديابەتى اۋرۋىنىڭ سەبەبى نەدە؟
ا) اعزادا ءينسۋليننىڭ جەتىسپەۋشىلىگىنەن
ءا) ەكولوگياعا بايلانىستى وسىمدىك كراحمالىنىڭ سانى مەن ساپاسىنىڭ تومەندەۋىنەن
ب) ادامدار تەز قورىتىلاتىن ساحاروزانى كوپ قولدانادى.
ۆ) ادامدار كراحمالدى كوپ قولدانادى.
جاس تالاپكەر: مەكتەپ سەنەن بالالىقتى وزىنە الىپ قالادى. بۇدان بىلاي، ءوزىڭ قالاماساڭ دا، تىرلىك ءۇشىن تارتىس باستالادى. سەنىڭ، شالالىعىڭدى بالالىققا بالاپ، ەشكىم دە كەشىرە سالمايدى. قايتا قادام باسقان سايىن
« جىگىت بولدىڭ ەمەس پە، مۇنىڭ نە» دەگەنگە ساياتىن جازعىرۋلار كوبەيەدى.
2 - ءبولىم
تەست سۇراقتارىمەن جۇمىس.
جاس تالاپكەر: مەكتەپ سەنىڭ ءمولدىر الەمىڭنىڭ تۇنىق تامشىسى. بۇدان ءارى ءوزىڭ
قالاماساڭ دا، ادامعا ءتان بارلىق قىلىقتارمەن، قۋلىقتاردى ۇيرەنۋگە ءماجبۇرسىڭ. ارادا 5 - 6، ءتىپتى 10 - 20 جىل وتكەندە التىن ۇيا مەكتەبىڭدى ەسىنە الاسىن، سەنىڭ ساناڭا سول ءبىر تازا، پاك الەم ورالادى.
قايتىپ كەلمەيتىنى عانا وكىندىرەدى.
3 – ءبولىم
قازاقستان تاريحىنان سۇراقتار
ءى. «ورتا عاسىر عالىمدارى»
1. ءال – فارابي
2. ءجۇسىپ بالاساعۇني
3. ماحمۇد قاشعاري
4. احمەت ياسساۋي
سۇراق. ءحىى ع. اياعىندا ءومىر سۇرگەن عالىمدى كورسەت.
№1ەسەپ.
بەنزول مولەكۋلاسىنداعى كومىرتەك اتومىنىڭ ماسسالىق ۇلەسىن انىقتا.
بەرىلگەنى: س6ن6
م(س ₆ن ₆) = 12*6+1*6= 78گ/مول
W(س ₆) =72/78*100% =92. 3%
ءىى. «ەجەلگى قازاقستان قالالارى»
1. يسپيدجاب
2. تاراز
3. وتىرار
4. تۇركىستان
سۇراق: 2000 جىلدىق تاريحى بار قالانى كورسەت!
ءتورتحلورلى كومىرتەك بۋىنىڭ تىعىزدىعى اۋانىڭ تىعىزدىعىنان نەشە ەسە اۋىر ەكەنىن ەسەپتەپ تابىڭدار. بۇل زاتتىڭ ءورت ءسوندىرۋ ءۇشىن قولدانىلاتىنىن قالاي تۇسىندىرەسىڭدەر؟
CCL ₄ - تەتراحلورمەتان
M(CCL ₄ ) = 154 گ/م
د اۋا = 154/29 = 5، 3 ەسە اۋىر
سەبەبى بۇل زاتتىڭ سۇيىقتىق بۋلانعان كەزدە تۇزىلەتىن جانبايتىن اۋىر بۋى جانىپ جاتقان زاتتى اۋاداعى وتتەگىنەن تەز ءبولىپ تاستايدى.
ءىىى «قازاق باتىرلارى»
1. بوگەنباي باتىر (ءحۇىى - ءحۇىىىعع)
2. رايىمبەك باتىر(ءحۇىىىع)
3. سىرىم باتىر(ءحۇىىى ع ءىى جارتع)
4. كەنەسارى باتىر(ءحىحع)
سۇراق. ەڭ جاس باتىر اتانعان قاي باتىر؟
مولشەرى 6 مول اسەتيلەننەن قانشا بەنزولدى الۋعا بولادى؟
ەسەپتىڭ شەشۋى:
3س₂ ن ₂ = س6H6
3 مول اسەتيلەننەن – 1 مول بەنزول
6 مول اسەتيلەننەن – ح مول بەنزول
ح = 6/3 = 2 مول
IV «قازاق حاندارى»
1. قاسىم حان (1511 - 1523جج)
2. حاقنازار حان (1538 - 1580جج)
3. تاۋكە حان (1680 - 1718جج)
4. ابىلاي حان (1771 - 1781جج)
سۇراق: ءومىر سۇرگەن جىلدارىنا قاراي قاي حانداردىڭ ورنى اۋىسىپ تۇر؟
بەرىلگەن كومىرسۋتەكتەرگە اتاۋ بەر.
1) سن ₃ – سن₂ – سن₂ – سن₂ – سن₃
2) سن₃ – سن – سن ₂ – سن₃
سن₃ 3) سن₃
سن₃ – س – سن₃
سن₃
جاۋابى
1) ن - پەنتان
2) 2مەتيلبۋتان
3) 2، 2 - ديمەتيلپروپان
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
