كوسەمشەنىڭ سويلەمدەگى قىزمەتى
ساباق جوسپارى
قازاق ءتىلى 7 سىنىپ
تاقىرىبى: كوسەمشەنىڭ سويلەمدەگى قىزمەتى
مىندەتتەرى: 1) بىلىمدىلىك: كوسەمشەنىڭ سويلەمدەگى قىزمەتى تۋرالى وقۋشىلارعا تولىق مالىمەت بەرۋ. العان بىلىمدەرىن پىسىقتاپ، تەوريالىق العان ۇعىمدارىن مىسالدار ارقىلى تەرەڭ مەڭگەرتۋ.
2) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ دۇنيەتانىمىن، وي – ءورىسىن، كەڭەيتۋ، سويلەۋ ءتىلىن، سويلەۋ مادەنيەتىن جەتىلدىرۋ.
3) تاربيەلىك: ساۋاتتى جاۋاپ بەرە وتىرىپ، ساۋاتتى جازا بىلۋگە، تياناقتىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق
ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق – جاۋاپ، تەست، سەمانتيكالىق كارتا
كورنەكىلىكتەرى: سىزبا - كەستەلەر، سەمانتيكالىق كارتا
ساباقتىڭ بارىسى
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: - امانداسۋ
- وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ
- نازارلارىن ساباققا اۋدارۋ
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
III. بىلىمدەرىن جان - جاقتى تەكسەرۋ
1. انىقتاۋىش بولىپ تۇرعان ەسىمشەنى تاپ.
ا) بالانىڭ قىتىعىنا تيەتىنى – وسى جەرى.
*ءا) كوشكەن اۋىلدى ىزدەپ تابالىق.
ب) ۇيالعاندى كەشىرمەيتىن اكە مىنەزى ابايعا ءمالىم.
2. ەسىمشە بارىس جانە جاتىس، شىعىس، كومەكتەس سەپتىكتەرىنىڭ بىرىندە تۇرىپ نەمەسە شىلاۋ سوزدەرمەن تىركەسىپ قانداي سويلەم مۇشەسىنىڭ قىزمەتىن اتقارادى؟
ا) باستاۋىش
*ءا) پىسىقتاۋىش
ب) انىقتاۋىش
3. كوسەمشەنىڭ جىكتەلمەيتىن جۇرناعىن كورسەت.
*ا) – عالى، - گەلى
ءا) – ىپ، - ءىپ، - پ
ب) – ا، - ە، - ي
4. ەسىمشەنىڭ جۇرناعىن تاپ
ا) – ا،- ە،- ي
ءا) – ىپ،- ءىپ،- پ
*ب)- ار،- ەر،- ر
5. ەسىمشە اتاۋ سەپتىكتە تۇرىپ زاتتانىپ، قاي سويلەم مۇشەسىنىڭ قىزمەتىن اتقارادى؟
*ا) باستاۋىش
ءا) انىقتاۋىش
ب) تولىقتاۋىش
ءىV. ماقسات قويۋ:
بالالارعا كوسەمشەنىڭ سويلەمدەگى قىزمەتىن مەڭگەرتە وتىرىپ، تالداۋ - جاتتىعۋ جۇمىستارىن جاساتۋ ارقىلى ەسىمشەمەن كوسەمشەنى اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتۋ
V. جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ
كوسەمشەنىڭ سويلەمدەگى قىزمەتى
1. كوسەمشە جىكتەلىپ كەلىپ نەمەسە كۇردەلى ەتىستىكتىڭ كۇرامىندا نەگىزگى ەتىستىك كوسەمشە تۇلعالى، كومەكشى ەتىستىك جىكتەلىپ كەلىپ بايانداۋىش قىزمەتىن اتقارادى. مىسالى: جۇمابايدىڭ قالاعا بۇل جولى نە جۇمىسپەن بارعانىن اباي ءدالدى بىلمەيدى (م. ءا.).
قازىلار ارىزىن الىپ سۇراپ ەدى، مەنشيكوۆ جاۋاپ بەردى (ى. ا.). سونداي - اق كوسەمشە تۇلعالى ەتىستىك جىكتەلمەي - اق باعىنىڭقى سويلەمنىڭ بايانداۋىشى دا قىزمەتىن اتقارادى. مىسالى: مۇنى كورىپ، ءاربىر كوشپەلى ەلدەگى جارلى - جاكىبايلار دا كەلىپ، سەيىتقۇلعا قوسىلىپ كەلىپ، بەس - التى جىلدا سەيىتقۇل ەلى دەگەن ءتورت ءجۇز ۇيگە تاياندى دەيدى (ى. ا.).
2. كوسەمشە قيمىلدىڭ، ءىس - ارەكەتتىڭ امالىن، جاي - كۇيىن، ماقساتىن، سەبەبىن، مەزگىلىن ءبىلدىرىپ پىسىقتاۋىش قىزمەتىن اتقارادى. مىسالى: مەن جازبايمىن ولەڭدى ەرمەك ءۇشىن، جوق - باردى، ەرتەگىنى تەرمەك ءۇشىن، جازدىم ۇلگى جاستارعا بەرمەك ءۇشىن (ا.). اباي دا، جۇماباي دا قىزىعىپ تىڭداستى (م. ءا.).
3. كەيدە كوسەمشە تۇلعالى ەتىستىك جىكتەلىپ كەلگەن بايانداۋىشپەن، ەسىمشەدەن بولعان انىقتاۋىشپەن، سەپتەلىپ كەلگەن ەسىمشەدەن، تۇيىق ەتىستىكتەن بولعان تولىقتاۋىشپەن ءبىرىڭعاي مۇشە بولىپ كەلىپ تە قىزمەت اتقارادى. مىسالى: وسى جاقتا ءبىر قارت اتامىز بار دەگەنگە جولىعىپ، قولىن الىپ، ءبىر - ەكى اۋىز اقىل سۇرايىن دەپ ەدىم (ى. ا.). ۇزىلمەي، قاتايماي، ءبىر قالىپپەن جەلپىپ سوققان ادەمى سالقىن قوڭىر جەل قانداي راحات! (م. ءا.). ماداقتاپ، اسىرا ماقتاپ، قوشەمەتتەگەندى ول ۇناتپايدى. بەرىلگەن سويلەمدەردەگى جولىعىپ، قولىن الىپ دەگەن كوسەمشە تۇلعالى ەتىستىكتەر اقىل سۇرايىن دەپ ەدىم — مەن نە ىستەيىن دەپ ەدىم؟ (جولىعايىن دەپ ەدىم، قولىن الايىن دەپ ەدىم جانە اقىل سۇرايىن دەپ ەدىم) دەگەن بايانداۋىشپەن ءبىرىڭعاي مۇشە بولىپ، بايانداۋىش قىزمەتىن اتقارىپ تۇر. ەكىنشى سويلەمدە ۇزىلمەي، قاتايماي دەگەن كوسەمشە تۇلعالى ەتىستىكتەر جەلپىپ سوققان — قانداي جەل؟ (ۇزىلمەي سوققان جەل، قاتايماي سوققان جەل) دەگەن انىقتاۋىشپەن ءبىرىڭعاي مۇشە بولىپ تۇر. ءۇشىنشى سويلەمدە ماداقتاپ، اسىرا ماقتاپ دەگەن كوسەمشە تۇلعالى ەتىستىكتەر قوشەمەتتەگەندى — نەنى ۇناتپايدى؟ (ماداقتاعاندى ۇناتپايدى جانە اسىرا ماقتاعاندى ۇناتپايدى) دەگەن تولىقتاۋىشپەن ءبىرىڭعاي مۇشە بولىپ قىزمەت اتقارىپ تۇر.
VI. جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرگەنىن تەكسەرۋ.
203 - جاتتىعۋ
كوسەمشەلەردى تاۋىپ، سۇراق قويۋ ارقىلى ولار سويلەمنىڭ قاي مۇشەسى ەكەنىن انىقتاڭىزدار.
كوسەمشەنىڭ سويلەمدەگى قىزمەتى. جۇكتەۋ
قازاق ءتىلى 7 سىنىپ
تاقىرىبى: كوسەمشەنىڭ سويلەمدەگى قىزمەتى
مىندەتتەرى: 1) بىلىمدىلىك: كوسەمشەنىڭ سويلەمدەگى قىزمەتى تۋرالى وقۋشىلارعا تولىق مالىمەت بەرۋ. العان بىلىمدەرىن پىسىقتاپ، تەوريالىق العان ۇعىمدارىن مىسالدار ارقىلى تەرەڭ مەڭگەرتۋ.
2) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ دۇنيەتانىمىن، وي – ءورىسىن، كەڭەيتۋ، سويلەۋ ءتىلىن، سويلەۋ مادەنيەتىن جەتىلدىرۋ.
3) تاربيەلىك: ساۋاتتى جاۋاپ بەرە وتىرىپ، ساۋاتتى جازا بىلۋگە، تياناقتىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق
ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق – جاۋاپ، تەست، سەمانتيكالىق كارتا
كورنەكىلىكتەرى: سىزبا - كەستەلەر، سەمانتيكالىق كارتا
ساباقتىڭ بارىسى
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: - امانداسۋ
- وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ
- نازارلارىن ساباققا اۋدارۋ
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
III. بىلىمدەرىن جان - جاقتى تەكسەرۋ
1. انىقتاۋىش بولىپ تۇرعان ەسىمشەنى تاپ.
ا) بالانىڭ قىتىعىنا تيەتىنى – وسى جەرى.
*ءا) كوشكەن اۋىلدى ىزدەپ تابالىق.
ب) ۇيالعاندى كەشىرمەيتىن اكە مىنەزى ابايعا ءمالىم.
2. ەسىمشە بارىس جانە جاتىس، شىعىس، كومەكتەس سەپتىكتەرىنىڭ بىرىندە تۇرىپ نەمەسە شىلاۋ سوزدەرمەن تىركەسىپ قانداي سويلەم مۇشەسىنىڭ قىزمەتىن اتقارادى؟
ا) باستاۋىش
*ءا) پىسىقتاۋىش
ب) انىقتاۋىش
3. كوسەمشەنىڭ جىكتەلمەيتىن جۇرناعىن كورسەت.
*ا) – عالى، - گەلى
ءا) – ىپ، - ءىپ، - پ
ب) – ا، - ە، - ي
4. ەسىمشەنىڭ جۇرناعىن تاپ
ا) – ا،- ە،- ي
ءا) – ىپ،- ءىپ،- پ
*ب)- ار،- ەر،- ر
5. ەسىمشە اتاۋ سەپتىكتە تۇرىپ زاتتانىپ، قاي سويلەم مۇشەسىنىڭ قىزمەتىن اتقارادى؟
*ا) باستاۋىش
ءا) انىقتاۋىش
ب) تولىقتاۋىش
ءىV. ماقسات قويۋ:
بالالارعا كوسەمشەنىڭ سويلەمدەگى قىزمەتىن مەڭگەرتە وتىرىپ، تالداۋ - جاتتىعۋ جۇمىستارىن جاساتۋ ارقىلى ەسىمشەمەن كوسەمشەنى اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتۋ
V. جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ
كوسەمشەنىڭ سويلەمدەگى قىزمەتى
1. كوسەمشە جىكتەلىپ كەلىپ نەمەسە كۇردەلى ەتىستىكتىڭ كۇرامىندا نەگىزگى ەتىستىك كوسەمشە تۇلعالى، كومەكشى ەتىستىك جىكتەلىپ كەلىپ بايانداۋىش قىزمەتىن اتقارادى. مىسالى: جۇمابايدىڭ قالاعا بۇل جولى نە جۇمىسپەن بارعانىن اباي ءدالدى بىلمەيدى (م. ءا.).
قازىلار ارىزىن الىپ سۇراپ ەدى، مەنشيكوۆ جاۋاپ بەردى (ى. ا.). سونداي - اق كوسەمشە تۇلعالى ەتىستىك جىكتەلمەي - اق باعىنىڭقى سويلەمنىڭ بايانداۋىشى دا قىزمەتىن اتقارادى. مىسالى: مۇنى كورىپ، ءاربىر كوشپەلى ەلدەگى جارلى - جاكىبايلار دا كەلىپ، سەيىتقۇلعا قوسىلىپ كەلىپ، بەس - التى جىلدا سەيىتقۇل ەلى دەگەن ءتورت ءجۇز ۇيگە تاياندى دەيدى (ى. ا.).
2. كوسەمشە قيمىلدىڭ، ءىس - ارەكەتتىڭ امالىن، جاي - كۇيىن، ماقساتىن، سەبەبىن، مەزگىلىن ءبىلدىرىپ پىسىقتاۋىش قىزمەتىن اتقارادى. مىسالى: مەن جازبايمىن ولەڭدى ەرمەك ءۇشىن، جوق - باردى، ەرتەگىنى تەرمەك ءۇشىن، جازدىم ۇلگى جاستارعا بەرمەك ءۇشىن (ا.). اباي دا، جۇماباي دا قىزىعىپ تىڭداستى (م. ءا.).
3. كەيدە كوسەمشە تۇلعالى ەتىستىك جىكتەلىپ كەلگەن بايانداۋىشپەن، ەسىمشەدەن بولعان انىقتاۋىشپەن، سەپتەلىپ كەلگەن ەسىمشەدەن، تۇيىق ەتىستىكتەن بولعان تولىقتاۋىشپەن ءبىرىڭعاي مۇشە بولىپ كەلىپ تە قىزمەت اتقارادى. مىسالى: وسى جاقتا ءبىر قارت اتامىز بار دەگەنگە جولىعىپ، قولىن الىپ، ءبىر - ەكى اۋىز اقىل سۇرايىن دەپ ەدىم (ى. ا.). ۇزىلمەي، قاتايماي، ءبىر قالىپپەن جەلپىپ سوققان ادەمى سالقىن قوڭىر جەل قانداي راحات! (م. ءا.). ماداقتاپ، اسىرا ماقتاپ، قوشەمەتتەگەندى ول ۇناتپايدى. بەرىلگەن سويلەمدەردەگى جولىعىپ، قولىن الىپ دەگەن كوسەمشە تۇلعالى ەتىستىكتەر اقىل سۇرايىن دەپ ەدىم — مەن نە ىستەيىن دەپ ەدىم؟ (جولىعايىن دەپ ەدىم، قولىن الايىن دەپ ەدىم جانە اقىل سۇرايىن دەپ ەدىم) دەگەن بايانداۋىشپەن ءبىرىڭعاي مۇشە بولىپ، بايانداۋىش قىزمەتىن اتقارىپ تۇر. ەكىنشى سويلەمدە ۇزىلمەي، قاتايماي دەگەن كوسەمشە تۇلعالى ەتىستىكتەر جەلپىپ سوققان — قانداي جەل؟ (ۇزىلمەي سوققان جەل، قاتايماي سوققان جەل) دەگەن انىقتاۋىشپەن ءبىرىڭعاي مۇشە بولىپ تۇر. ءۇشىنشى سويلەمدە ماداقتاپ، اسىرا ماقتاپ دەگەن كوسەمشە تۇلعالى ەتىستىكتەر قوشەمەتتەگەندى — نەنى ۇناتپايدى؟ (ماداقتاعاندى ۇناتپايدى جانە اسىرا ماقتاعاندى ۇناتپايدى) دەگەن تولىقتاۋىشپەن ءبىرىڭعاي مۇشە بولىپ قىزمەت اتقارىپ تۇر.
VI. جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرگەنىن تەكسەرۋ.
203 - جاتتىعۋ
كوسەمشەلەردى تاۋىپ، سۇراق قويۋ ارقىلى ولار سويلەمنىڭ قاي مۇشەسى ەكەنىن انىقتاڭىزدار.
كوسەمشەنىڭ سويلەمدەگى قىزمەتى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
تاقىرىبى: ابىلايدىڭ ساياسي قايراتكەر قولباسشى رەتىندە قالىپتاسۋى
