سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 2 كۇن بۇرىن)
كۋب جانە ونىڭ كولەمى
ارقالىق قالاسى، جالعىزتال اۋىلى،
ت. اۋباكىروۆ اتىنداعى جالپى نەگىزگى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى: بيسەكەيەۆا گاۋحار زەينوللايەۆنا

ساباقتىڭ تاقىرىبى: كۋب جانە ونىڭ كولەمى
ماقساتى: كۋب جانە ونىڭ كولەمىن تابۋدى تەرەڭدەتە ۇيرەتۋ. وزدىگىنەن ىزدەنۋگە جانە ونى دالەلدەي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
ويلاۋ جانە شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
ادالدىققا، قايىرىمدىلىققا، اسەمدىككە باۋلي وتىرىپ تاربيەلەۋ
ءادىسى:
كورنەكىلىگى: گەومەتريالىق دەنەلەر، تەكشەلەر، سىيىمدىلىققا بايلانىستى سۋرەتتەر، تىرەك سحەمالار قازاقستان كارتاسى.
ءتۇرى: ساياحات ساباعى
بارىسى: ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ال، وقۋشىلار ءبىز بۇگىنگى ساباعىمىزدا قازاقستاننىڭ ءىرى قالالارىنا ساياحاتقا شىعامىز.
- ساياحاتقا نەمەن شىعامىز؟
- پوەزبەن.
- پوەزعا وتىرعىزۋ الدىندا نە تەكسەرەدى؟
- بيلەت
- ولاي بولسا، پسيحولوگيالىق كەزەڭدى ورىندايىق تا، بارىمىزدە بيلەت الايىق!
ارقالىق قالاسىنان باستايمىز. ارقالىق ءىرى قالالار قاتارىنا جاتپايدى.
ارقالىق قالاسى — ورتالىق قازاقستانداعى قالا. ول بۇرىنىراق تورعاي وبلىسىنىڭ ورتالىعى بولعان. قازىرگى كەزدە ول قوستاناي وبلىسى ارقالىق اۋدانىنىڭ ورتالىعى. قالانىڭ نەگىزى 1956 جىلى سالىندى، قالا ستاتۋسىنا 1965 جىلى يە بولدى. ارقالىق قالاسىنان وبلىس ورتالىعى قوستاناي قالاسىنا دەيىنگى قاشىقتىق — 480 كم، استانا قالاسىنا دەيىنگى قاشىقتىق — 670 كم.
ءبىلىم دەگەن بايلىق بار،
ەش بايلىق وعان جەتپەيدى.
جاسىڭدا وقىپ ءبىلىپ ال،
تەپكىلەسەڭ كەتپەيدى.

ءىى. ءۇي جۇمىسىن سۇراۋ: قوستاناي قالاسى اۆتوموبيل جولدارى توراپتارىنىڭ ءبىرى.
باتىس ءسىبىر ويپاتىنىڭ دالا بەلدەمى الىپ جاتقان وڭتۇستىك - باتىس شەتىن قۇرايتىن قوستاناي جازىعىنىڭ ورتالىق بولىگىندە ورنالاسقان. توبىل وزەنىنىڭ، وعان ءابىلساي مەن قوستاناي دەگەن سالالارى قۇياتىن بيىك جارقاباقتى تەرراسالى جاعادا ورنالاسقان.
جەرىنىڭ اۋماعى 8991 گەكتار. تۇرعىنى 205، 5 مىڭ ادام (2003). قوستاناي وسى اتىراپتاعى بايىرعى ەلدى مەكەندەردىڭ ءبىرى. ونىڭ ىرگەسىن 1897 ج. رەسەي پاتشاسىنىڭ جارلىعىنا بايلانىستى قازاقتىڭ جەرگىلىكتى رۋلارىنان تارتىپ الىنعان «قوستاناي» اتتى قونىستا، ەدىل بويى مەن ورىنبور گۋبەرنياسىنان كوشىپ كەلگەن ورىس شارۋالارى قالاعان.
العاشقىدا «نيكولايەۆكا» دەپ اتالدى. 1893 ج. قازاقستاننىڭ قۇرامىندا بولعان بۇرىنعى تورعاي وبلىسىندا جاڭادان ەندىرىلگەن ۋەزدىك اۋماقتىق - اكىمشىلىك بولىنىسىنە سايكەس وعان «قوستاناي» اتاۋى بەرىلدى دە، قوستاناي ۋەزىنىڭ ورتالىعىنا اينالدى.

1. تەڭدەۋدى اۋىزشا شەشەيىك
س*5=450
540: ا=60
ح: 8=56
a* 7=49

2. ۇزىندىق بىرلىكتەرىن اتاڭدار
ماسسا بىرلىكتەرىن اتاڭدار
ۋاقىت بىرلىكتەرىن اتاڭدار

ءىىى. جاڭا ساباق: استانا قالاسى
استانا — قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەلورداسى. استانادا 852 985 ادام تۇرادى (1 قاڭتار 2015)[3]. ءقازىر قالانىڭ اۋماعى 200 كم2 الىپ جاتىر. قالا قازاقستاننىڭ ورتالىق بولىگىنىڭ سولتۇستىگىندە اقمولا وبلىسىندا، ەسىل وزەنىنىڭ الابىنداعى وزەن ماڭى جازىقتىعىندا ورنالاسقان.
ا) «ارتىق فيگۋرانى تاپ» (وي قوزعاۋ، سالىستىرۋ)

قورىتىندى: مۇندا ارتىق فيگۋرا – تەكشە، سەبەبى ول كولەمدى فيگۋرا، قالعاندارى جازىق فيگۋرا. (گەومەتريالىق فيگۋرالار ينتەراكتيۆتى تاقتا ارقىلى كورسەتىلەدى).
ناتيجەسى: وقۋشىلار گەومەتريالىق فيگۋرالاردى سالىستىرا وتىرىپ، ولارعا ورتاق قاسيەتتەردى جانە ايىرماشىلىقتارىن تالداي وتىرىپ، ولاردىڭ ىشىنەن تەكشەنى ءبولىپ الادى. سول ارقىلى ولاردىڭ لوگيكالىق ويلاۋ دەڭگەيى جوعارىلايدى، فيگۋرالاردى قاسيەتتەرىنە قاراي تاني جانە اجىراتا الاتىن بولادى.
تەكشەنىڭ 6 جاعى، 12 قىرى، 8 توبەسى بار. ونىڭ ءاربىر جاعى شارشى، ءاربىر قىرى كەسىندى، ءاربىر توبەسى نۇكتە.
قاراعاندى قالاسى
قاراعاندى قالاسى وبلىستىڭ ءىرى يندۋستريالدى - ونەركاسىپتى، عىلىمي جانە مادەني ورتالىعى بولىپ تابىلادى. 1934 جىلعى 10 اقپاندا قاراعاندى پوسەلكەسى جواك پرەزيديۋمىنىڭ قاۋلىسىمەن قالا بولىپ قايتا قۇرىلدى. قالا اۋماعى 543، 3 شارشى كيلومەترگە تەڭ. قالا حالقىنىڭ سانى 2007 جىلعى 1 قاڭتاردا 453. 4 مىڭ ادامدى قۇرادى. قالالىق اكىمشىلىكتە 1 اۋىلدىق ەلدى مەكەن بار.

كىتاپپەن جۇمىس
№5 ەسەپ قۇراستىر جانە ونى شىعار
ساتىلدى 70كگ - 3 قاپ
قالدى 70كگ - 3قاپ
بولدى -؟

ساتىلدى 70كگ - 2 قاپ
قالدى 70كگ
بولدى -؟

ءوز بەتىنشە ورىنداۋ
№6 تەڭدەۋدى شەش
س*5=350
350: a=50
x: 5=70
C*5=300
300: a=50
x: 5=60

سەرگىتۋ ءساتى
ساعاتتىڭ تىلىندەي سولعا ءبىر وڭ اياق،
سول اياق جاتتىعۋ وڭاي - اق.
وڭعا ءتۇزۋ تۇر
سولعا ءتۇزۋ تۇر
العا قاراي ءبىر ادىم
ارتقا قاراي ءبىر ادىم
جوعارى تومەن قارايىق
ورنىمىزدى تابايىق.
الاقاندى ۇرايىق

الماتى قالاسى:
الماتى (ورىس. الماتى́، رەسەيدە — الما́ - اتا́[4]؛ 1921 جىلعا دەيىن — ۆەرنىي؛ ورتا عاسىرلاردا — الماتۋ (المالى)) — قازاقستاننىڭ ەڭ ۇلكەن قالاسى. ول تيان-شان تاۋلارىنىڭ سولتۇستىگىندە، ىلە الاتاۋىنىڭ باۋرايىندا، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ وڭتۇستىك - شىعىسىندا ورنالاسقان. الماتىدا 1 552 349 ادام تۇرادى (2015)[2]. الماتىنىڭ ءجىو 2010 جىلى 18. 8 ملرد. اقش دوللارىن، ال جان باسىنا شاققاندا 19 مىڭ اقش دوللارىن قۇراپ قازاقستاننىڭ ءجىو بەستەن ءبىر بولىگىن وندىرەدى.[5]

كارتوچكامەن جۇمىس
تىك ءتورتبۇرىشتىڭ ۇزىندىعى تىك ءتورتبۇرىشتىڭ ەنى تىك ءتورتبۇرىشتىڭ اۋدانى تىك ءتورتبۇرىشتىڭ پەريمەترى
6سم 2سم؟؟
5دم؟ 40دم2؟
؟ 4م؟ 18م

2كگ=…. گ 4ت=….. كگ 3س=….. كگ
6ت=…. س 50س=……ت 700كگ=…. س

سالىستىرۋعا شامالار بەرىلەدى. ال بالالار تەز ارادا سونى ەسەپتەپ، شىعارۋلارى قاجەت.
10دم 1م5دم 23ساع*2 1ءتاۋل 4م 40دم5سم
30سم 2دم9سم 12س*2 250كگ 100جىل*5 500جىل

ءىۇ. بەكىتۋ سەمەي قالاسى
سەمەي — شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ باتىس وڭىرىندەگى ەكىنشى ورىنداعى ءىرى قالا بولىپ تابىلادى. ول ەرتىس وزەنىنىڭ ەكى جاعاسىنا ورنالاسقان. اۋماعى – سەلولىق وكرۋگتەردى قوسقاندا 27، 5 مىڭ شارشى مەتر.
گرينۆيچتەن 500 ەندىك جانە 800 بويلىق سىزىقتارى قيىلىسىندا سەمەي قالاسىنان باتىسقا قاراي 40 كم. دەگەلەڭ تاۋىندا ەۆرازيا سۋپەر - قۇرىلىعىنىڭ گەوگرافيالىق ورتالىعى انىقتالعان.
ءوڭىر كليماتى ەرەكشە گەوگرافيالىق ورنالاسۋىمەن ەرەكشەلەنەدى، قۇرىلىقتا، مۇحيتتاردان بارىنشا الىس ورنالاسقان.
اۋماق اركتيكالىق باسسەينگە اشىلعان، ءبىراق ازيانىڭ ەڭ بيىك تاۋ شىڭدارى ونى ءۇندى مۇحيتىنىڭ اسەرىنەن وقشاۋ قالدىرعان. كليماتىنىڭ شۇعىل كونتينەنتالدىلىعى جىلدىق جانە تاۋلىكتىك تەمپەراتۋرالاردىڭ جوعارى امپليتۋداسى سالدارىنان بولىپ وتىر. قىستا - 45 – قا، جازدا +45 – قا دەيىن جەتەدى.
قالا حالقى 300 مىڭ ادامنان استام. ەرتىستىڭ ەكى جاعاسىندا ورنالاسقان سەمەي ەلىمىزدىڭ ءىرى دە اسەم قالالارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى، جەرگىلىكتى تۇرعىندار عانا ەمەس، قازاقستاننىڭ «رۋحاني استاناسىنىڭ» قوناقتارى دا وسىنداي پىكىردە.

جۇبىن تاپ.
ماتەماتيكالىق ديكتانت
تەكشەنىڭ نەشە قىرى بار؟
تەكشەنىڭ نەشە جاعى بار؟
تەكشەنىڭ نەشە توبەسى بار؟
ۇزىندىعى 6 سم، ەنى 4 سم بولاتىن تىك ءتورتبۇرىشتىڭ اۋدانى نەگە تەڭ؟
قابىرعاسى 7 سم بولاتىن شارشىنىڭ اۋدانى نەگە تەڭ؟
ەڭ ۇلكەن ءۇش تاڭبالى ساندى جاز.

ءۇ. قورىتىندى: سونىمەن ءبىز بۇگىن تەكشەنىڭ كولەمىمەن تانىسىپ قازاقستاننىڭ قالالارىنا ساياحات جاسادىق ساياحاتىمىزدى كەلەسى ساباقتا جالعاستىرامىز. ۇيىمشىلدىقپەن ساباققا قاتىسىپ، قايىرىمدىلىق جاساپ، اسەم قۋىرشاق كوردىك.

ءۇى. ۇيگە تاپسىرما 24 - بەت №6 (ءا) №7
ءۇىى. باعالاۋ

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما