لوگيكانىڭ نەگىزگى تۇسىنىكتەرى
ينفورماتيكا 8 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: لوگيكانىڭ نەگىزگى تۇسىنىكتەرى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: وقۋشىلاردى لوگيكا ۇعىمىمەن، لوگيكانىڭ تۇرلەرىمەن تانىستىرۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن، لوگيكاسىن دامىتۋ.
تاربيەلىلىگى: ىزدەنىمپازدىققا، توپپەن جۇمىس جاساۋعا ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كومپيۋتەرلەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1. سالەمدەسۋ
2. تۇگەلدەۋ
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
ساناۋ جۇيەسى
سىنىپتى فيگۋرالار بويىنشا ءۇش توپقا ءبولۋ.
1 - توپ ساناۋ جۇيەسى
2 - توپ پوزيسيالىق ساناۋ جۇيەسى
3 - توپ پوزيسيالىق ەمەس ساناۋ جۇيەسى
جاڭا ساباق.
لوگيكا ءسوزى گرەكتىڭ “Logos” – وي، سانا، ءسوز دەگەن سوزىنەن شىققان. لوگيكا – اقيقاتقا، شىندىققا كوز جەتكىزۋ ءۇشىن قالاي دۇرىس ويلاۋ كەرەكتىگىن، ويلاۋدىڭ زاڭدارى مەن ەرەجەلەرىن زەرتتەيتىن عىلىم. ەگەر حابارلى سويلەمنىڭ اقيقات نەمەسە جالعان ەكەندىگى تۋرالى ايتۋعا بولاتىن بولسا، وندا ونى پىكىر دەپ اتايمىز.
پىكىر دەپ اقيقات نەمەسە جالعان ەكەنىن تۇجىرىمداۋعا بولاتىن، ماعىناسى بويىنشا اياقتالعان سويلەمدى ايتامىز.
لوگيكا – ويلاۋ فورمالارى مەن زاڭدارىن زەرتتەۋ، پايىمداۋ ادىستەرى مەن دالەلدەۋ، پىكىرلەر جانە ونىڭ بايلانىستارى تۋرالى عىلىم.
لوگيكانىڭ نەگىزىن سالعان ەجەلگى گرەك ويشىلى – اريستوتەل (ب. ز. د. 384 – 322جج.). ول ادام ويىنا جانە ونىڭ فورمالارىنا، اتاپ ايتقاندا، ۇعىم، پىكىر، وي قورىتىندىسىنا تالداۋ جاساپ، ويلاۋدى ءفورمالدى جاعىنان (قۇرىلىم قالىپتاسۋ) قاراستىردى. وسىنىڭ نەگىزىندە ءفورمالدى لوگيكا پايدا بولدى.
ءفورمالدى لوگيكا – تالداۋ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەتىن، لوگيكالىق وپەراسيالار مەن ويلاۋ ەرەجەلەرىن زەرتتەيتىن عىلىم.
ىقتيمالدىق لوگيكا – كەزدەيسوق پارامەترلەرمەن جاسالاتىن سىناقتىڭ بىرنەشە سەريالارىن قولدانۋعا نەگىزدەلگەن.
پىكىر دەگەنىمىز – جالعان نەمەسە اقيقات بولۋى مۇمكىن قانداي دا ءبىر پايىمداۋ. مىسالى، «قارا – اق»، «22=4» دەگەن اقيقات، ال «تاۋ تەگىس»، «22=5» دەگەن – جالعان پىكىرلەر.
ەگەر پىكىر ايتىلعان وي وبەكتىلەرىنىڭ كەز كەلگەنى ءۇشىن راس بولسا، وندا جالپى پىكىر تەپە - تەڭ اقيقات دەپ اتالادى. مىسالى، «ءيتتىڭ ءتورت اياعى بار» پىكىرى كەز كەلگەن يت ءۇشىن راس.
كۇردەلى جاعدايلاردا سۇراقتاردىڭ جاۋابى جانە، نەمەسە، ەمەس لوگيكالىق جالعاۋلىقتارىن پايدالانىپ، قۇرامدى پىكىرلەر ارقىلى بەرىلەدى.
لوگيكالىق جالعاۋلىقتاردىڭ كومەگىمەن باسقا پىكىرلەردەن قۇراستىرىلعان پىكىرلەردى قۇرامدى دەپ اتايدى. قۇرامدى ەمەس پىكىرلەردى قاراپايىم نەمەسە ەلەمەنتار دەپ اتايدى.
قۇرامدى پىكىردەگى جانە جالعاۋلىعى ءارقاشان قۇراۋشى پىكىرلەردىڭ ءبارىن اقيقات دەپ ۇيعارادى. بارلىق كومپيۋتەرلىك باعدارلامادا جانە ماتەماتيكالىق پايىمداۋدا نەمەسە جالعاۋلىعى تەك بىرىكتىرۋشى رولدە تۇسىنىلەدى. ەمەس جالعاۋلىعى تەرىسكە شىعارۋدى تۇجىرىمداۋ ءۇشىن قولدانىلادى.
قاراپايىم پىكىرلەر لوگيكالار الگەبراسىندا لاتىننىڭ باس ارىپتەرىمەن تاڭبالانادى:
ا = {اباي – قازاق حالقىنىڭ ۇلى اقىنى}. ۆ = {ا. س. پۋشكين – ۇلى ماتەماتيك}.
اقيقات پىكىرگە 1 سانى، جالعانعا 0 سانى سايكەس قويىلادى. سوندىقتان ا=1، ۆ=0. قۇرمالاس پىكىرلەر تابيعي تىلدە پىكىرلەر الگەبراسىندا لوگيكالىق امالدارمەن الماستىرىلاتىن «جانە»، «نەمەسە»، «ەمەس» سوزدەرى ارقىلى قۇرىلادى. لوگيكالىق امالدار اقيقاتتىق كەستەسىمەن بەرىلەدى جانە گرافيكالىق تۇردە ەيلەر - ۆەنن دياگرامماسى كومەگىمەن بەينەلەنەدى.
ساباقتى بەكىتۋ. كىتاپ بويىنشا پراكتيكالىق جۇمىستى ورىنداۋ.
1 - توپ اقيقات پىكىر
2 - توپ جالعان پىكىر
كەستە تولتىرۋ.
پىكىرلەر تابيعي تىلدە بەرىلگەن
پىكىرلەر فورمالدىق تىلدە بەرىلگەن
پىكىرلەرگە سيپاتتاما
ءۇي تاپسىرماسى.
لوگيكانىڭ نەگىزگى تۇسىنىكتەرى. لوگيكانى زەرتتەگەن عالىمدار.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ. وقۋشىلاردى باعالاۋ. جاڭا ماتەريالدى پىسىقتاۋ.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: لوگيكانىڭ نەگىزگى تۇسىنىكتەرى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: وقۋشىلاردى لوگيكا ۇعىمىمەن، لوگيكانىڭ تۇرلەرىمەن تانىستىرۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن، لوگيكاسىن دامىتۋ.
تاربيەلىلىگى: ىزدەنىمپازدىققا، توپپەن جۇمىس جاساۋعا ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كومپيۋتەرلەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1. سالەمدەسۋ
2. تۇگەلدەۋ
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
ساناۋ جۇيەسى
سىنىپتى فيگۋرالار بويىنشا ءۇش توپقا ءبولۋ.
1 - توپ ساناۋ جۇيەسى
2 - توپ پوزيسيالىق ساناۋ جۇيەسى
3 - توپ پوزيسيالىق ەمەس ساناۋ جۇيەسى
جاڭا ساباق.
لوگيكا ءسوزى گرەكتىڭ “Logos” – وي، سانا، ءسوز دەگەن سوزىنەن شىققان. لوگيكا – اقيقاتقا، شىندىققا كوز جەتكىزۋ ءۇشىن قالاي دۇرىس ويلاۋ كەرەكتىگىن، ويلاۋدىڭ زاڭدارى مەن ەرەجەلەرىن زەرتتەيتىن عىلىم. ەگەر حابارلى سويلەمنىڭ اقيقات نەمەسە جالعان ەكەندىگى تۋرالى ايتۋعا بولاتىن بولسا، وندا ونى پىكىر دەپ اتايمىز.
پىكىر دەپ اقيقات نەمەسە جالعان ەكەنىن تۇجىرىمداۋعا بولاتىن، ماعىناسى بويىنشا اياقتالعان سويلەمدى ايتامىز.
لوگيكا – ويلاۋ فورمالارى مەن زاڭدارىن زەرتتەۋ، پايىمداۋ ادىستەرى مەن دالەلدەۋ، پىكىرلەر جانە ونىڭ بايلانىستارى تۋرالى عىلىم.
لوگيكانىڭ نەگىزىن سالعان ەجەلگى گرەك ويشىلى – اريستوتەل (ب. ز. د. 384 – 322جج.). ول ادام ويىنا جانە ونىڭ فورمالارىنا، اتاپ ايتقاندا، ۇعىم، پىكىر، وي قورىتىندىسىنا تالداۋ جاساپ، ويلاۋدى ءفورمالدى جاعىنان (قۇرىلىم قالىپتاسۋ) قاراستىردى. وسىنىڭ نەگىزىندە ءفورمالدى لوگيكا پايدا بولدى.
ءفورمالدى لوگيكا – تالداۋ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەتىن، لوگيكالىق وپەراسيالار مەن ويلاۋ ەرەجەلەرىن زەرتتەيتىن عىلىم.
ىقتيمالدىق لوگيكا – كەزدەيسوق پارامەترلەرمەن جاسالاتىن سىناقتىڭ بىرنەشە سەريالارىن قولدانۋعا نەگىزدەلگەن.
پىكىر دەگەنىمىز – جالعان نەمەسە اقيقات بولۋى مۇمكىن قانداي دا ءبىر پايىمداۋ. مىسالى، «قارا – اق»، «22=4» دەگەن اقيقات، ال «تاۋ تەگىس»، «22=5» دەگەن – جالعان پىكىرلەر.
ەگەر پىكىر ايتىلعان وي وبەكتىلەرىنىڭ كەز كەلگەنى ءۇشىن راس بولسا، وندا جالپى پىكىر تەپە - تەڭ اقيقات دەپ اتالادى. مىسالى، «ءيتتىڭ ءتورت اياعى بار» پىكىرى كەز كەلگەن يت ءۇشىن راس.
كۇردەلى جاعدايلاردا سۇراقتاردىڭ جاۋابى جانە، نەمەسە، ەمەس لوگيكالىق جالعاۋلىقتارىن پايدالانىپ، قۇرامدى پىكىرلەر ارقىلى بەرىلەدى.
لوگيكالىق جالعاۋلىقتاردىڭ كومەگىمەن باسقا پىكىرلەردەن قۇراستىرىلعان پىكىرلەردى قۇرامدى دەپ اتايدى. قۇرامدى ەمەس پىكىرلەردى قاراپايىم نەمەسە ەلەمەنتار دەپ اتايدى.
قۇرامدى پىكىردەگى جانە جالعاۋلىعى ءارقاشان قۇراۋشى پىكىرلەردىڭ ءبارىن اقيقات دەپ ۇيعارادى. بارلىق كومپيۋتەرلىك باعدارلامادا جانە ماتەماتيكالىق پايىمداۋدا نەمەسە جالعاۋلىعى تەك بىرىكتىرۋشى رولدە تۇسىنىلەدى. ەمەس جالعاۋلىعى تەرىسكە شىعارۋدى تۇجىرىمداۋ ءۇشىن قولدانىلادى.
قاراپايىم پىكىرلەر لوگيكالار الگەبراسىندا لاتىننىڭ باس ارىپتەرىمەن تاڭبالانادى:
ا = {اباي – قازاق حالقىنىڭ ۇلى اقىنى}. ۆ = {ا. س. پۋشكين – ۇلى ماتەماتيك}.
اقيقات پىكىرگە 1 سانى، جالعانعا 0 سانى سايكەس قويىلادى. سوندىقتان ا=1، ۆ=0. قۇرمالاس پىكىرلەر تابيعي تىلدە پىكىرلەر الگەبراسىندا لوگيكالىق امالدارمەن الماستىرىلاتىن «جانە»، «نەمەسە»، «ەمەس» سوزدەرى ارقىلى قۇرىلادى. لوگيكالىق امالدار اقيقاتتىق كەستەسىمەن بەرىلەدى جانە گرافيكالىق تۇردە ەيلەر - ۆەنن دياگرامماسى كومەگىمەن بەينەلەنەدى.
ساباقتى بەكىتۋ. كىتاپ بويىنشا پراكتيكالىق جۇمىستى ورىنداۋ.
1 - توپ اقيقات پىكىر
2 - توپ جالعان پىكىر
كەستە تولتىرۋ.
پىكىرلەر تابيعي تىلدە بەرىلگەن
پىكىرلەر فورمالدىق تىلدە بەرىلگەن
پىكىرلەرگە سيپاتتاما
ءۇي تاپسىرماسى.
لوگيكانىڭ نەگىزگى تۇسىنىكتەرى. لوگيكانى زەرتتەگەن عالىمدار.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ. وقۋشىلاردى باعالاۋ. جاڭا ماتەريالدى پىسىقتاۋ.
You Might Also Like
