InfoHub Logo

جەزقازعان قالاسىنداعى «№21 جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەبى» كمم-سىنىڭ

10-سىنىپ وقۋشىسى بوزايەۆا جانسايا

ءپان ءمۇعالىمى: ەرشۋمانوۆا گۋلميرا بۋلاتوۆنا

 

ءبىز ءۇشىن حالىقتار دوستىعىنان ارتىق يدەال بولماق ەمەس.

                                                                    م.و. اۋەزوۆ

حالىق – ءومىردىڭ بار كەزەڭىن باسىنان بىرگە كەشەتىن، ءبىر جەڭنەن قول، ءبىر جاعادان باس شىعارا بىلەتىن ۇلىس. ەلدىڭ ەلدىگى تاتۋلىقتىڭ ءتاتتى دامىندە. ەلىنىڭ ىرگەسى بەرىك قالانۋى، ءار باستاعان باستاماسىنىڭ ناتيجەلى بولۋى ءاربىر پەرزەنتىنىڭ امالىمەن ولشەنبەك. ادام جۇرەكسىز ءومىر سۇرە المايتىنى سەكىلدى، وتانسىز دا ەشقاشان ءومىر سۇرمەك ەمەس. وتانىمىزدىڭ وزىق بولۋىنا بارشامىز قالتقىسىز قىزمەت ەتۋىمىز قاجەت.قازاقستان – كوپتەگەن ۇلتتار مەن ۇلىستاردىڭ تاتۋلىقتا ورىن تەپكەن قاسيەتتى مەكەنى ءبىر تاعدىر – بۇل ءبىز بىرگە ءجۇرىپ وتكەن قيىندىقتار مەن جەڭىستەر!». حالىق دانالىعىندا «تار جەردە تابىسقان كەڭ جەردە كەلىسەدى» دەۋشى ەدى عوي. حالقىمىزدىڭ قاتپارلى تاريحى سىرعا تولى وقيعالارمەن جيناقتالعان بولاتىن. قاي كەزەڭدى الىپ قاراساڭىز دا، ەلىمىز ىرگەدەگى كورشىمىزدى سىيلاپ، قاشاندا كومەك قولىن سوزۋعا بارىنشا تىرىسىپ، باۋىر تۇتاتىن. ەڭ تار زاماندى بىرگە باستان وتكەردىك. بۇگىندە سول حالىق وكىلدەرى ءوز باۋىرىمىز بولىپ، ءبىر حالىققا اينالدى.

تۋعان ەلدىڭ تۋىنىڭ استىندا بىرىگىپ، تۋعان جەردىڭ تۇعىرىن بيىك ەتۋگە بەل شەشكەن ازاماتتاردى ءبىر تاعدىر كۇتەدى. قازاقتىڭ ىنتىماعى مەن بىرلىگى مىقتى بولمايىنشا، مەملەكەتتىڭ تۇتاستىق كەلبەتىن ساقتاۋ قيىننىڭ قيىنى. ەڭ الدىمەن، وزگەگە ۇلگى بولۋ ءۇشىن ءوز ۇلتتىق يدەيا – ماڭگىلىك ەل باستى اتا زاڭىمىزدا انىقتالعانداي، ەلباسى مارتەبەسى مەن مىندەتتەرىنىڭ ءبىر پاراسى جىل سايىن حالىققا ارنالعان جولداۋىن جاريالاۋ بولىپ تابىلادى. ەندەشە، پرەزيدەنتتىك رەسپۋبليكا قازاق ەلىندە ەلباسىنا تۇسەتىن جاۋاپكەرشىلىك سالماعى ادام ايتقىسىز اۋىر. بۇل – ءبىر. ەكىنشى جاعىنان، ءححى عاسىردىڭ قازاقستانىن «نولدەن» باستاپ، ەكى ونجىلدىق ىشىندە قۇرعان تالانتتى، ەڭبەكقور، تولەرانتتى حالقىمىز ەلىن سۇيگەن ەلباسىنا تىرەۋ بولعان ميسسياسىن اتقارۋدى جالعاستىرعاندا عانا باستى ماقسات ۇدەسىنەن شىعا الامىز. بىرلىك پەن قاۋىپسىزدىك – ءبىرىن-بىرى تولىقتىراتىن ەگىز ۇعىمدار مۇددەلەردىڭ تەز دە جىلدام جاڭارۋى مەن جاڭعىرتىلۋى نەگىزىنەن سىرتقى فاكتور – حالىقارالىق قاتىناستارعا بايلانىستى.

ۇلى ىزدەنىس قانا ۇلى سەرپىلىسكە نەگىز قالاي الادى. وسىنىڭ تاماشا ۇلگىسى – ەلباسىنىڭ حالىققا ارناعان بيىلعى جولداۋى. قازاقستاندىق جولدىڭ ورتاق ماقساتى، مۇددەسى، بولاشاعى قانداي قورىتىندىمەن تۇيىندەلەتىنىن، ەڭ باستىسى قانداي ەل قۇرۋمەن تياناقتالاتىنىن جان-جاقتى، ديالەكتيكالىق قيسىنمەن اشىپ بەردى، ەل تاريحىنداعى ءبىز اياق باساتىن جاڭا ءداۋىردىڭ كەمەل كەلبەتىن سومدادى. «مەن، – دەدى ن.نازاربايەۆ، – قوعامدا «قازاق ەلىنىڭ ۇلتتىق يدەياسى قانداي بولۋى كەرەك؟» دەگەن ساۋال ءجيى تالقىعا تۇسەتىنىن كورىپ ءجۇرمىن. ءبىز ءۇشىن بولاشاعىمىزعا باعدار ەتەتىن، ۇلتتى ۇيىستىرىپ، ۇلى ماقساتتارعا جەتەلەيتىن يدەيا بار. ول – ماڭگىلىك ەل يدەياسى». سونىمەن، ءححى عاسىر ورتاسىنا دەيىنگى قازاقستان حالقى ۇستاناتىن ۇلتتىق يدەيا قىسقا دا نۇسقا يدەولوگيامەن انىقتالدى: «ماڭگىلىك ەل». كىم وتانىنىڭ، ۇرپاعىنىڭ، ءىسى مەن ەسىمىنىڭ ماڭگىلىك بولعانىن قالامايدى؟ ەشكىم دە! امەريكادا دا، افريكادا دا سولاي. جۇمىر باستى پەندەگە ماڭگىلىك ءومىر بۇيىرماعان. ءبىراق قامشىنىڭ سابىنداي قىسقا ومىرىندە ادام تولاعاي اقىل-ويىمەن، شەبەر قولىمەن ماڭگىلىك ەل تۇزە الادى. باسقاسىنىڭ ءبارى – كومىر دە، تەمىر دە، تاۋ دا، تاس تا كومەكشى قۇرال عانا. سەنىمدى سەرىگى – ۇلتتىق يدەيا. ۇلتتىق يدەيانىڭ تاريحي ورنىن، ونىڭ كەشەگى، بۇگىنگى، ەرتەڭگى ءبولمىس-بىتىمىن انىقتاۋ ءۇشىن الدىمەن «ۇلت»، «يدەيا» ۇعىم-تۇسىنىكتەرىنە توقتالا كەتكەن ءجون. عالىمداردىڭ پايىمى بويىنشا، «ۇلت» (لاتىنشا – nascor) تەرمينى ەجەلگى ريمدە از حالىقتار دەگەن ماعىنادا قولدانىلعان ەكەن. بۇگىندە «ۇلت» تەرمينىنە بەرىلگەن انىقتامالار قيساپسىز كوپ. بىرىندە ەتنيكالىق قاۋىمداستىقتى بىلدىرەتىنى تالدانسا، كەلەسىندە مەملەكەتتىڭ بارشا حالقى ماعىناسىندا تۇسىندىرىلەدى. قازاق دالاسىندا ۇلتتىق يدەيا بايىرعى تۇرىك داۋىرىندە مەملەكەتتىك، ءتىپتى يمپەريالىق بيىككە كوتەرىلدى. VIII عاسىردا: «بۇكىل تۇركى حالقى ءۇشىن قىزىل قانىمدى جۇگىرتتىم، تۇندە ۇيىقتامادىم، كۇندىز وتىرمادىم، ءتورت بۇرىشتاعى حالىقتىڭ ءبارىن بەيبىت ەتتىم: باستىنى ەڭكەيتتىم، تىزەلىنى بۇكتىردىم!»، دەگەن بابالارىمىز «ماڭگىلىك ەل» قۇرعانىنا سەنىمدى ەدى. قازاق حاندىعىنىڭ شاڭىراق كوتەرۋىمەن ۇلتتىق يدەيا مەملەكەت پەن ونى قۇراۋشى ەتنوستى، تاريح ساباقتاستىعىن ۇزبەستەن، دارالاندىراتىن فاكتورعا اينالدى. كەيىندە ول يدەيا تالانتتى ۇل-قىزدارىن الەمدىك اقىل-ويدىڭ اسقار شىڭىنا الىپ شىعۋعا سەپتەستى. ەندەشە، ۇلتتىق يدەيامىزدىڭ بەس عاسىردان استام تاريحى بار ەكەن. . ونىڭ ءوزi بiرنەشە ءداۋiردەن تۇرادى. قازاق حاندىعى تۇسىندا ۇلتتىق يدەيانىڭ وزەگiن مەملەكەتتiلىكتi نىعايتۋ، ەتنيكالىق اۋماقتى قالىپتاستىرۋ، بiردە تiلiن، بiردە تiسiن كورسەتكەن رەسەي، جۇڭگو، جوڭعار، ورتا ازيالىق مەملەكەتتەرمەن وڭتايلى قارىم-قاتىناس ورناتۋ، باسەكەگە توتەپ بەرۋ قۇرادى. جاقسى مەنەن جايساڭنىڭ باسىن ءولiمگە بايلاعان حVءىىى عاسىر ابىلاي حان دۇنيە سالۋىمەن قازاقتىڭ ماڭدايىنداعى باعىن ۇشىردى. رەسەيدiڭ بوداندىعىنا كiرگەن قازاق قوعامى الەۋمەتتiك-ساياسي جانە اۋماقتىق تۇتاستىعىنان ايىرىلدى. ءتول مەملەكەتتiڭ بولماۋىمەن قوسا بiرتۇتاس اقپاراتتىق كەڭiستiكتiڭ جوقتىعى دا جالپىۇلتتىق يدەيانىڭ ءورiسiن تارىلتتى، جولىن كەستi. «ءبولiپ ال دا بيلەي بەر» ساياساتىنان تۋىنداعان ءاربiر ساياسي كۇش، الەۋمەتتiك قاۋىم ءوز بيiگiنە، كوزدەگەنiنە لايىق ۇلتتىق يدەيانى دۇنيەگە اكەلدi. حVءىىى عاسىردا ابىلاي مەن بوتاقاننىڭ، ءحىح عاسىردا ماحامبەت پەن بايماعامبەت سۇلتاننىڭ، كەنەسارى مەن قوڭىرقۇلجانىڭ، حح عاسىر باسىندا ساكەن مەن ماعجاننىڭ، ءالiبي مەن ءاليحاننىڭ ۇستانعان ۇلتتىق مۇراتى بارشا قازاققا ورتاق ەدi دەپ، سiءرا، ەشكiم ايتا الماس. ءيا، بۇلار ءارiسi – تۋعان حالقىنا، بەرiسi – سوڭىنان ەرگەن پىكىرلەس قاۋىمعا قىزمەت ەتكiسi كەلدi. بiراق، ۋاقىت ءوزi كورسەتكەندەي، بiرەۋلەرi ات توبەلiندەي ازشىلىقتىڭ مۇراتىن جالاۋلاتسا، ەكiنشiلەرi – بارشا قازاقتىڭ بولماسا دا قالىڭ كوپشiلiكتiڭ مۇراتىن ءدوپ باسىپ تابا العانى اقيقات. سىرىم، ماحامبەت، كەنەسارىلار ۇلتتىق يدەيانى قارۋلى كۇرەستەن تاپسا، شوقان، اباي، ىبىرايلار اعارتۋشىلىقتان، ءاليحان، احمەت، مiرجاقىپتار الاش اۆتونومياسىنان، شوقاي تۇتاس تۇركiستاندى قۇرۋدان، ءالiبي، ساكەندەر تاپتىق كۇرەس ءىلىمىن ولجالادى. قوعام، مەملەكەت – تاعدىرى توقسان مىڭ تاراۋ ادامدار قاۋىمداستىعى. وسىلاردىڭ ورتاق مۇراتىن ءدوپ باسىپ انىقتاۋ، ءبولمىس-بىتىمىن ساقتايتىن وزىندىك جولى مەن بولاشاعىنا دۇرىس ءجون سىلتەۋ ويشىلداردىڭ الدەنەشە بۋىنىن تولعانتقان. حح عاسىر باسىنداعى الاش زيالىلارى بۇل مىندەتتى شەشە الدى. ەگەر ۇلتتىق يدەيانىڭ ءمانى – ۇلتتىڭ تاعدىر انىقتاعىش تىلەگى، نيەتى، ونى ىلگەرى قادام باسۋعا جۇمىلدىرۋشى فاكتور، كۇن تارتىبىندەگى باستى ماسەلەنى شەشۋگە باعىشتالعان مازمۇندى ءارى كەسەك وي دەسەك، وسىلاردىڭ جيىنتىق فورمۋلاسى م.دۋلاتوۆ دايەكتەگەن «ويان، قازاق!» تۇعىرناماسىندا جاتىر. بۇل ۇران ەمەس، م.دۋلاتوۆتىڭ ولەڭدەر جيناعى دا ەمەس. حالىق قاسىرەتىن، زامانا كەلبەتىن دالمە-دال ايقىنداعان ساۋەگەيلىك. شىنىندا دا ەكى عاسىرعا جۋىق سوزىلعان وتارلاۋ، قورلىق پەن زورلىق حالىقتىڭ دۇنيەتانىمىنا، مىنەزىنە، ءومىرسالتىنا، شارۋاشىلىعىنا وراسان زور نۇقسان كەلتىرىپ، ەڭسەسىن تۇسىرگەن ەدى، الدى-ارتىن باعامداۋ قاسيەتتەرىنەن ايىرا باستاعان-تىن. ءبىر مۇشەلدەن دە از مەرزىم ىشىندە ۇلى دالانى قوزعالىسقا اكەلگەن «ويان، قازاق!» يدەياسى ماقسات-مۇراتىنا جەتىپ، 1917 جىلدىڭ جازىنان ونىڭ ورنىن «قازاق اۆتونومياسى» ۇلتتىق يدەياسى باستى. بولشيەۆيكتىك بيلىك قازاق حالقىنا قيساپسىز قاسىرەت اكەلەتىنىن الاش باسشىلارى 1917 جىلى-اق ەسكەرتتى. قازان توڭكەرىسىن «نايزانىڭ ۇشىمەن، ايبالتانىڭ جۇزىمەن بولعان» زورلىق اكتىسى رەتىندە قابىلداعان ءا.بوكەيحانوۆ، وبالى نەشىك، ءاۋ باستان قازاق جۇرتىن بىرىگۋگە، ماقساتتى ارەكەتكە، باس اماندىعىن قامتاماسىز ەتۋگە شاقىردى. «ەسىك الدىنان داۋىل، ءۇي ارتىنان جاۋ كەلدى! – دەپ دابىل قاقتى ول. – الاشتىڭ بالاسى، اقتابان شۇبىرىندى، القاكول سۇلامادان سوڭ، 200 جىلدا، باسىڭا ءبىر قيىن ءىس كەلدى! اقساقال اعا، ازامات ءىنى، وت باسى ارازدىق داۋدى قوي؛ بىرىك، جۇرت قىزمەتىنە كىرىس! الاشتىڭ باسىن قورعاۋعا قام قىل!». بۇل «قورعان، قازاق!» ۇلتتىق يدەياسى ەدى. ءبىراق الاش كوسەمىنىڭ ساقتاندىرۋىنان قورىتىندى شىقپادى. بولشيەۆيكتەر الاش ءۇنىن تۇنشىقتىرۋ ءۇشىن كۇش قولدانۋمەن قاتار قازاق اۆتونومياسى يدەياسىن ءوز پايداسىنا ۇتىمدى جاراتا الدى. اقيقاتىنا كەلگەندە، قازاققا مەملەكەتتىك قۇرىلىمى اۆتونوميادان تومەن مارتەبەنى ۇسىنۋعا جول قالمادى. سونىڭ وزىندە ءۇردىستى ءۇش جىلعا سوزدى. 1920 جىلى قۇرىلعان قازاق اكسر-ى ءتۇرى جاعىنان ۇلتتىق مەملەكەتتىك قۇرىلىم كورىنگەنىمەن، مازمۇنى، وكىلەتتىگى، ميسسياسى بويىنشا قۋىرشاق مارتەبەسىندە قالعانىن تاريح تاعىلىمى سان رەت دالەلدەدى. كەڭەستiك قازاقستانداعى ۇلتتىق يدەيانىڭ تاريحى مەن تاعدىرىن بiر اۋىز سوزبەن شيىرىپ ايتار بولساق، ول – ۇلتجاندى تۇلعالاردىڭ قاسiرەتi مەن قۋعىن-سۇرگiنگە ۇشىراعانى، كەشەگi ءارالۋان ۇلتتىق يدەيانى ءاۋ باستاعى تارتىمدى ءمان-ماعىناسىنان جۇرداي بولعان ۋتوپيالىق سوسياليستiك يدەيانىڭ الماستىرعانى، ول – ءوز ەلiندەگi، ءوز جەرiندەگi ءبىراز قازاقتىڭ كۇشپەن تاڭىلعان ساياسي-يدەولوگيالىق تاپشىل ۇراندار مەن اداسۋلار اسەرiنەن قازاقتان جاتسىنۋعا بەت تۇزەگەنi. ۇلتىن سۇيگەن، سوسياليستiك ەكسپەريمەنتتەردەن قارا بۇلتتاي ءتونiپ كەلە جاتقان اپاتتىڭ سۇمدىعىن قاپىسىز ۇعىنعان رۋحى بيiك اقىن-جازۋشىلار، عالىمدار، جەكەلەگەن تۇلعالار تۋعان حالقىنىڭ تiلi، دiنi، مادەنيەتi، جەرi ءۇشiن وتقا كۇيiپ، سۋعا تۇسكەنمەن، قىلىشىنان قان تامعان توتاليتارلىق جۇيە قازاقستاندا تiلگە جەڭiل، جۇرەككە جىلى ۇلتتىق يدەيانى تۇزۋگە دە، حالىققا ۇسىنۋعا دا جەتكiزبەدi، كوكتەي سولدىردى. 20-30-جىلدارى الاش زيالىلارى قۇرباندىققا شالىنعاننان كەيiن ۇلتتىق يدەيانى تابۋ باعىتىنداعى تالپىنىستى «ەسەپ» پارتياسىنىڭ، «جاس تۇلپار» قوزعالىسىنىڭ دۇنيەگە كەلگەنiنەن، «قازاق ادەبيەتi»، «زەردە» گازەت-جۋرنالدارىنداعى ۇلت تاريحى، تiلi، مادەني مۇراسى جايلى جاريالانىمداردان، ش.سماحان ۇلىنىڭ قازاق مەكتەپتەرiن اشۋعا جانتالاسىنان، 1979 جىلعى سەلينوگراد، 1986 جىلعى الماتى وقيعالارىنان كورگەنiمiز ءلازiم. ايتكەنمەن، باعىت – ماقساتقا تۋرا جەتكiزەتiن داڭعىل جول ەمەس. كەڭەستىك 70 جىلدىڭ ىشىندە قيساپسىز قاسiرەتتi باسىنان وتكiزگەن، دەموگرافيالىق ازشىلىقتىڭ اسەرىنەن ۇلتتىق بولمىس-بىتىمىنەن اجىراي جازداعان ءبىزدىڭ ەل تاۋەلسiزدiكتiڭ تابالدىرىعىنان كەمەل ۇلتتىق يدەياسىز اتتادى. تاۋەلسىزدىك تاڭى اتىسىمەن ۇلتتىق يدەيا ماسەلەسى بەلسەندى قولعا الىندى. ءتۇرلى پىكىرلەر ورتاعا سالىندى. ولار قوعامدىق ساناعا يگى اسەر ەتكەنى ءسوزسىز. الايدا، عىلىمي ىزدەنىستەر ءبىر ارناعا توعىسپاعان كۇيدە قالا بەردى. مەملەكەتتىك بيلىكتىڭ اشىق تا جاريا قولداۋىنسىز ۇلتتىق يدەيا تابىلمايتىنى، تامىرىنا قان جۇگىرمەيتىنى بەلگىلى بولدى. جۇلدىزدى ءسات پرەزيدەنتىمىزدىڭ «قازاقستان جولى – 2050: ءبىر ماقسات، ءبىر مۇددە، ءبىر بولاشاق» اتتى حالىققا جولداۋىن جاريالاۋمەن تۋدى. ەندى نە ىستەۋ كەرەك؟ بىرىنشىدەن، «ماڭگىلىك ەل» يدەياسىن زەرتتەۋدە، ناسيحاتتاۋدا، وقۋ ۇدەرىسىنە ەنگىزۋدە سامارقاۋلىققا جول بەرمەۋ كەرەك. بۇل ىستەن بارشا زيالى قاۋىم، ساياسي پارتيالار، قوعامدىق بىرلەستىكتەر، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار، ب ا ق تىس قالماۋىنا پارلامەنت پەن ۇكىمەت، پرەزيدەنت اكىمشىلىگى جاعداي جاساعانى ابزال. ەكىنشىدەن، زاماناۋي ۇلتتىق يدەيامىزدى بالاباقشادا تاربيەلەنىپ جاتقان بۇلدىرشىندەردەن باستاپ وقۋشىلارعا، ستۋدەنتتەرگە، جاستارعا جەتكىزۋ ءۇشىن بار كۇشتى سالعان ارتىقتىق ەتپەيدى. وسىلاردىڭ ساناسىنا، ءومىر سالتىنا سىڭگەن قۇندىلىق پەن سەنىم «ماڭگىلىك ەل» ورناتۋدىڭ قوزعاۋشى كۇشى بولارى كۇمانسىز. ۇشىنشىدەن، «ماڭگىلىك ەل» يدەياسىن قازاقستاندىق كاسىپكەرلەر، بيزنەسمەندەر، باي-باعلاندار قولداۋىنىڭ ماڭىزى زور. ولار عالىمدارمەن ىنتىماقتاسۋى ارقىلى ماسەلەنى تەرەڭىنەن زەردەلەگەن ەڭبەكتەردىڭ دۇنيەگە كەلۋىنە سەپتەسەر ەدى. تورتىنشىدەن، بولاشاعى جارقىن ۇلتتىق يدەيامىزدى قازاقستانداعى بارلىق ەتنوستار مەن ايماقتارعا جەتكىزۋ اتقارىلار ءىس-شارانىڭ ءبىر پاراسى عانا. ول الەمدىك اقپاراتتىق، عىلىمي كەڭىستىكتەردەن ويىپ تۇرىپ ءوز ورنىن الۋى كەرەك. سوڭعى ءۇش عاسىردا قازاق دالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن وزىق ۇلتتىق يدەيانىڭ بىردە-بىرەۋى جاسامپاز ميسسياسىن تولىق اتقارا الماي، تاريح قويناۋىنا كىرگەن ەدى. ەسەسىنە كەڭەستىك ءتوتاليتاريزمنىڭ تاپتىق-پارتيالىق قاتىگەز يدەياسى تۇلعالارىمىزدى باۋداي ءتۇسىرىپ، قازاقستاندى وركەنيەت الەمىنەن جىراققا اكەتە جازدادى. قازاق ەلىنىڭ ماڭگىلىگىنە، گۇلدەنۋىنە قىزمەت ەتەتىن يدەيا ەندى تۋدى. وسىنىسىمەن-اق «قازاقستان جولى – 2050: ءبىر ماقسات، ءبىر مۇددە، ءبىر بولاشاق» جولداۋىنىڭ ماڭگىلىك عۇمىرى باستالدى.  . ەگەر ۇلتتىق يدەيانىڭ ءمانى – ۇلتتىڭ تاعدىر انىقتاعىش تىلەگى، نيەتى، ونى ىلگەرى قادام باسۋعا جۇمىلدىرۋشى فاكتور، كۇن تارتىبىندەگى باستى ماسەلەنى شەشۋگە باعىشتالعان مازمۇندى ءارى كەسەك وي دەسەك، وسىلاردىڭ جيىنتىق فورمۋلاسى م.دۋلاتوۆ دايەكتەگەن «ويان، قازاق!» تۇعىرناماسىندا جاتىر. بۇل ۇران ەمەس، م.دۋلاتوۆتىڭ ولەڭدەر جيناعى دا ەمەس. حالىق قاسىرەتىن، زامانا كەلبەتىن دالمە-دال ايقىنداعان ساۋەگەيلىك. جىك-جىككە بولىنبەي، بىرلىگىمىزدىڭ بەرىكتىگى باسقا دا ۇلت وكىلدەرىن باۋىرىمىزعا تارتۋدا ۇلگى بولماق.

ءبىز – ءبىر مەملەكەتپىز. ءبىر اۋامەن تىنىستاپ، ءبىر جەردىڭ ءونىمىن ءبولىپ جەۋدەمىز. ءبارىمىزدىڭ وتانىمىز بىرەۋ عانا. ءبىر مەملەكەتتىڭ ازاماتى بولىپ، ءبىر تۋدىڭ استىندا بىرىككەندىكتەن، ارمانىمىز بەن تىلەگىمىز ءبىر بولۋى ءتيىس. ەلدىگىمىزدىڭ ەرتەڭىن ويلايتىن ءاربىر ازامات ۇلت پەن جەرگە بولىنبەستەن بىرلەسە قىزمەت ەتۋى قاجەت. قايتكەن كۇندە دە جۇمىلا كوتەرگەن جۇكتىڭ جەڭىل بولارى بارشامىزعا بەلگىلى جايت. ولاي بولسا، ءبىر تاعدىردىڭ جولىندا جۇرگەن ءبىر ەل ارمانىمىزدى بىرگە جۇزەگە اسىرايىق! مەملەكەتىمىزدىڭ تۋىن بيىكتە جەلبىرەتۋگە حالقىمىزدىڭ ءار پەرزەنتى قالتقىسىز قىزمەت اتقارا بەرسىن!

ماڭگى بولۋ – ماڭگىلىك ارمان. ماڭگىگە شەكتەمە بولمايتىنى سەكىلدى، ماڭگىلىك ەلگە اينالۋ وركەنيەتكە ىلەسكەن بۇل كۇننىڭ تولقىنىندا جۇرگەن جۇرتتىڭ ارمانى. ەلدىڭ ەرتەڭى نۇرلى بولسىن! قازاق ەلى ماڭگى بولسىن! الدىعا قويعان ۇلى ماقساتتارى بار، ەرتەڭىنە سەنىممەن قارايتىن،  جاستارى  العىر،  جاڭالىققا جانى قۇشتار، رۋحى بيىك ەل عانا ماڭگىلىك ەل  بولىپ عاسىرلار بويى جاسايدى. ولاي بولسا ەلباسى سالعان سارا جولدان تايمايىق، ەلدىگىمىز بەن تۋعان ءتىلىمىز ماڭگىلىك جاساي بەرسىن!

---