InfoHub Logo

ماڭعىستاۋ- كيەلى تۇبەك، تۇنىپ تۇرعان تاريح .كيەلى تۇبەكتىڭ كيەسى نەدە، الىستان ەم ىزدەپ كەلۋشىلەر اۋليە بەكەتى ءپىر تۇتادى، ول قايدان كەلگەن قاسيەت، توڭىرەگى تولا جازۋ دالانىڭ قانداي ادۋىندى داستان جىرلارى بار، قۇندىلىعى رۋحاني جاڭعىرتىلىپ جۇرمە؟ بۇل سانسىز ساۋالداردىڭ جاۋابىن جىپكە تىزگەندەي جەتكىزەيىن مەن.

ولكەمىزدىڭ عۇلاما جازۋشىسى ءابىش كەكىلبايەۆ ايتقانداي، ماڭعىستاۋ - اشىق اسپان استىنداعى اشىق مۇراجاي ساندىعى.ويتكەنى، ولكەگە تابان تىرەگەن ءاربىر جولاۋشىنىڭ جولداسى اۋەلى اللا كەيىن، ءپىر بەكەت رۋحى اۋليەلەر قولداعان قاسيەتتى مەكەن.ايتسە دە، قادىر-قاسيەتىن ەشكىم ءدوپ باسىپ ايتا المايدى.انىعى بەكەت اتانىڭ يسلام ءدىنىن تاراتۋ ماقساتىندا مەككە-مەدينەدەن شىعىپ، ماڭعىستاۋ جەرىندە ماڭگىلىك قالىپ قويعان دەگەن اڭىز بار.360 اۋليەنىڭ قانداي كەرەمەت جاساعانى جونىندە دە ناقتى دەرەك جوق.ايتەۋىر،اڭىزاق جەلى شيپاسىن بەرىپ، قاپىرىق دالاسى دەرتىنە داۋا بولعان. سول ارقىلى كىسىلەر رۋحاني دۇنيەسىنە ازىق الادى،قۇلاعىنىڭ قۇرىشى جىراۋلار ۇنىمەن كومكەرىلەدى.كوزىن كورگەندەر كىشى ءجۇز رۋى ادايدىڭ ۇرانى دا بەكەت دەسەدى. اداي دەسە كوپشىلىگى  ۇركە قارايتىن حالىق،ءالى كۇنگە دەيىن، ماڭعىستاۋدى قاھارلى مىنەزىمەن قابىلدايدى.مىنە،  بىزدەگى مىنەزدىك قاسيەت قايسارلىعىمەن مىقتى.ناتيجەسىندە، ەلمەن ەلدى تاتۋلىققا بىرىكتىرىپ،ەكونوميكا باستاۋى بولعان ۇلى جىبەك جولى دا وسىندا جاتىر.ءدىني، عيماراتتار مەن قىرداعى ءپىر بەكەت، ويداعى سانازار باستاعان 360 اۋليەنىڭ قاسيەتى دە ەلگە ايان.ولارعا وزگە وڭىرلەردەن كەلىپ  تابىنۋشىلار كوپ.ماڭعازدى ەلدىڭ قاسيەتى دە وسىندا.سونىسىمەن قۇندى دا قۇتتى مەكەن!

ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆ "ماڭعىستاۋ تۇرعىندارىنا كوپ  ادامدار ومىرىندە تىم قۇرىعاندا ءبىر رەت كورۋدى ارماندايتىنداي جەردە  تۇرۋ باقىتى بۇيىرعان" - دەگەن  بولاتىن. ءسوز ءتۇبىرى،  ماڭعىستاۋ  ولكەسىنىڭ عاجايىپ عالاماتىن ناقتىلاپ  جەتكىزگەن. كەلبەتىنىڭ ءوزى  عارىشتان  قاراعاندا  جاس كەلىنشەكتىڭ مۇسىنىنە ۇقسايدى ەكەن. تاريحىنىڭ  تامىرى ماڭعىستاۋ  جەرىنىڭ  قارت كاسپيى تالايلاردى  تاڭ قىلىپ كەلەدى.تۇرتسەڭ تاۋ -تاسى سويلەيتىن  تابيعاتى جانە  بار.تابيعاتتى ۇيقىداعى ارۋعا تەڭەگەن ءابىش كەكىلبايەۆ "سەن ونى ەمەس،ولمەنى وقىپ تۇرعانداي،تۇپتەپ كەلگەندە ءبىر كىتاپ دەرسىڭ" - دەپ سۋرەتتەيدى.ولكەنىڭ ولمەس قاسيەتىن، تۇمسا تابيعاتىن سوزىنە ارقاۋ ەتكەن تۇلعالاردىڭ ءبىرسىپىراسى مىنا كىسىلەر :قىرىمنىڭ قىرىق  باتىرىن التى اي جىرلاعان مۇرىن جىراۋ، ءسۇيىنعارا ابىل مەن قايقىنىڭ جەتى قايقىسىن ايتقان قالنياز اتالارىمىز، سۇگىر مەن قاشاعاندا ەلدىڭ  اق قاراسىن قاشاندا قاشاپ ايتقان.ءبارىن  ايتسام سارقىلماس قازىنا. ءار قايسىسى ماڭعىستاۋدىڭ  دەرەككە تولى كەرەك دەرەكتەرى.ءقازىر  ەل قاسيەتىنىڭ قۇندىلىعىن دارىپتەپ جاتقان  ارنالار مەن جەلىدەگى اشىلعان پاراقشالار زاماناۋي جاڭعىرتۋلار دەپ بىلەمىن. ايتالىق ءتول ارناداعى ساپالى باعدارلامالار ءار اۋىلدىڭ تاريحىن، جۇمباق قىرلارىن  كورسەتىپ،  تۇبەكتىڭ كيەلى  جەرلەرىن ايشىقتاپ كەلەدى.سونداي-اق ورتالىق مۋزەيدەگى تاريحي جادىگەرلەر وتكەن عاسىردان سىر شەرتىپ  تۇر.كەلۋشىلەر  سانى دا جوعارى.قاراپايىم  تۇرعىندار ولكەدەن كومىلىپ قالىپ،  ەندى  تابىلىپ جاتقان قۇندى زاتتارىن ورتالىق مۇراعا تابىستاپ جاتادى.ەل قاسيەتىن ۇلىقتاعان ەل اعالارى مەن اپالارى، ءتىپتى  جاستاردا رۋحاني جاڭعىرۋ  ماقساتىندا بەلسەندىلىك  كورسەتۋدە.ەڭ باستىسى -بىلگىسى كەلگەن كىسىگە رۋحاني  سۋسىن  تەگىن.

بۇل ەلدىڭ ەكونوميكاسى دا قايناپ جاتىر.ماڭعىستاۋ  دەسە ەل  اۋزىنا تۇسەتىن  مۇناي-گاز،  59 كەن ورنىمەن ايگىلى.وڭىردە  مۇنايدان بولەك مىس، تەمىر، ماگنيت، ۋران ەلەمەنتتەرى ەل  يگىلىگىنە قىزمەت  كورسەتىپ كەلەدى.ياعني، ەكونوميكالىق دامۋ قارقىنى بويىنشا كوش باستاپ تۇر.بۇل دەگەنىمىز ەلدىڭ ەل بولۋ جولىنداعى قارەكەتىنىڭ مىقتىلىعىن كورسەتەدى.ويتكەنى حالىقتىڭ اۋىزى ءبىر، جۇرەر جولدارىنىڭ ماقساتى انىق جانە  ايقىن.بۇل بەكەت اتا مەن قاسيەتتى اۋليەلەردىڭ شاراپاتى ءتيىپ  جاتقاندىعى دەپ  بىلەمىن.

تاقىرىپقا ورالساق، بۇل  جەردىڭ استى دا باي.قۇت دارىعان اۋليەلى ەل.سوندىقتان دا تۋعان ولكەم، قاسيەتتى مەكەنىم، قۋات بەرەر ماڭعىستاۋىمدى ماقتانىشپەن ايتا الامىن.لاقاپ اتى ءشيبورى بولعان ادايدىڭ ۇرپاقتارى كيەلى جەردىڭ قۇدىرەتىنە  نۇقسان كەلتىرمەيدى جانە ولاي بولۋىنا ەش نەگىز جوق.قالاي دەسەكتە، ماڭعىستاۋ -كيەلى تۇبەك!  قاسيەتىن حالىق الدەقاشان مويىنداعان.

زەينەپ تاڭجار قىزى 

---