InfoHub Logo

ماقال — ناقىل ءسوز. ول ومىردەگى ءتۇرلى قۇبىلىستى جيناقتاپ، ءتۇيىپ، ىقشامداپ بەرىپ، ءبىر نە ەكى تارماقتان تۇراتىن، الدىڭعى جولدارىندا پايىمداپ، سوڭعى جولدارىندا قورىتىلعان وي ايتاتىن حالىقتىق بەينەلى پوەتيكالىق جانردىڭ ءبىر ءتۇرى، عاسىرلاردان ەكشەلىپ جەتكەن تەرەڭ مازمۇندى، تاقىرىپ اياسى كەڭ ءسوز مايەگى. ماقالدار كوبىنە ولەڭ ۇلگىسىندە كەيدە قارا سوزبەن دە ايتىلادى. ۇيقاسقا (“قايراڭى جوق كولدەن بەز، قايىرىمى جوق ەردەن بەز”)، الليتەراسياعا (“ەتىگىن شەشپەي ەر شىڭايماس”)، اسسونانسقا (“قاتتى جەرگە قاق تۇرار، قايراتتى ەرگە ب ا ق تۇرار”) قۇرىلادى. ماقالدار تۋرا جانە اۋىسپالى ماعىنادا قولدانىلادى. اۋىسپالى ماعىناداعى سوزدەر ىشكى استارى بار، تۇتاس ءبىر ويدى بىلدىرەدى (“ءبىر جەڭنەن قول شىعار، ءبىر جاعادان باس شىعار”)، (“ىرىسقا قاراي ۇل وسەر، قونىسقا قاراي مال وسەر”)، (“ەل — ىرىستىڭ ورمانى، ەر — ىرىستىڭ قورعانى”)، (“ەر جىگىت ءۇش اق ءۇي تىگەدى، ءۇش قارا ءۇي تىگەدى”).

ماتەل — ءوزىنىڭ نەگىزگى تۇيىندەۋىن كەسىپ ايتپايتىن، بىر-بىرىمەن كەرەعار شەندەستىرۋى جوق، قورىتىندىسى تۇسپالدى، قىسقا دا نۇسقا ناقىل ءسوز. ماقالعا وتە جاقىن. ماتەل سىڭار تارماق بولىپ كەلەدى. ءسوز ۇستەمەلەنە كەلىپ، ماقالعا اينالادى. مىسالى، “قاڭباقتان قاشساڭ، دوڭبەككە” — ماتەل. “قاڭباقتان قاشساڭ، دوڭبەككە جولىعاسىڭ” — ماقال. ماتەل تۋرا، اۋىسپالى، استارلى ماعىنادا قولدانىلادى. ماتەل ادامنىڭ ايتقان پىكىرىنە وي قوسادى، سەزىمىن اسەرلى دە ايشىقتى جەتكىزەدى. اقىن-جازۋشىلاردىڭ ۇتىمدى سوزدەرىنىڭ ءبىرازى ماقال-ماتەلگە اينالعان: (“ۇىلىمدى ىزدەپ، دۇنيەنى كوزدەپ” — اباي)، (“جالعاندى جالپاعىنان باسىپ ءوتىپ” — جامبىل، ت.ب.).