«ماقتا قىز بەن مىسىق» ەرتەگىسى
قازاق ەرتەگىسىن ساحنالاۋ
«ماقتا قىز بەن مىسىق» ەرتەگىسى
(ەستيارلار توبى)
تاقىرىبى: «ماقتا قىز بەن مىسىق»
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: شىعارماشىلىق.
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ىس-ارەكەت ءتۇرى: كوركەم ادەبيەت.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ەرتەگىلەر تۋرالى بىلىمدەرىن كۇشەيتۋ.
سويلەۋ مادەنيەتىن، ەركىن سويلەپ، ءوز ويلارىن دۇرىس جەتكىزۋ.
بالانىڭ سوزدىك قورىن دامىتۋ، ءسوز ونەرىنە دەگەن قۇرمەت.
بالالاردى ەڭبەككە، تاتۋلىققا تاربيەلەۋ.
ءادىس – تاسىلدەر: سۇراققا جاۋاپ بەرۋ، «ماقتا قىز بەن مىسىق» ەرتەگىسىندەگى كەيىپكەرلەردىڭ ءرولىن سومداۋ.
قاجەتتى نارسەلەر: ورتادا ۇستەل ۇستىندە ىدىستار، قاتىق، سىپىرعىش، ينەاعاش، ماسكالار، اعاش، تاۋىق ماسكاسى، تىشقان كيىمى، شەلەك، مىسىق كيىمى، دۇكەن، سيىر كيىمى، مەيىز، تارى،قايشى.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: ال بالالار، بۇگىنگى كۇن ەرەكشە كۇن، سەبەبى، ءبىزدىڭ توبىمىزعا كوپتەگەن اپايلار قوناققا كەلدى. قانە، سول قوناقتارمەن سالەمدەسەيىكشى:
قۋان، شاتتان، الاقاي،
قۋاناتىن كۇن كەلدى.
كۇلىپ شىقتى كۇن بۇگىن.
قايىرلى تاڭ، قايىرلى كۇن!
- بالالار، ەندى بۇگىنگى ەرتەگىمىز ەرەكشە بولعالى تۇر، كانە ماعان قاراڭدار.
ەرتەگى دەگەنىمىز نە ەكەنىن بىلەسىڭدەر مە؟(جاۋاپ)
قانداي ەرتەگىلەردى بىلەسىڭدەر؟(جاۋاپ)
وتە جاقسى، بۇگىن ەرتەگىنى وقىپ، ءتۇسىنىپ، ءبىلىپ قانا قويماي ەرتەگى كەيىپكەرلەرىنىڭ رولىندە ءوزىمىز ويناپ كورسەتەمىز. بۇل ەرتەگى ىبىراي ءالتىنساريننىڭ «ماقتا قىز بەن مىسىق» ەرتەگىسى.
زالدا «ەرتە، ەرتە، ەرتەدە» ولەڭى ورىندالادى.
ىشكە ەرتەكشى اجەي كەلەدى. بالالارمەن امانداسىپ الىپ، اجەي ەرتەگىنى ايتا باستايدى.
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە،
ەشكى قۇيرىعى كەلتەدە،
ماقتا قىز بەن مىسىق ءومىر ءسۇرىپتى.
ماقتا قىز ۇستەل ءۇستىن رەتتەيدى. ىدىستاردى جيىستىرعان كەزدە مەيىز تاۋىپ الادى.
ماقتا قىز (مىسىعىن شاقىرادى)
- مياۋىم مەنىڭ، قايداسىڭ؟
- تارعىلىم مەنىڭ، كەلە عوي، مەن ساعان مەيىز بەرەمىن (مىسىق كەلمەيدى)
- كەلمەسەڭ، كەلمەي –اق قوي، ءوز وبالىڭ وزىڭە،- دەپ (مەيىزدى قىز جەپ قويادى)
وسى كەزدە ءۇي ارتىنان «مياۋ» دەگەن دىبىس شىعادى.
ماقتا قىز ىڭىلداپ ءان سالادى، مىسىق شىعادى.
ماقتا قىز – فەرۋزا
مىسىعىم-اۋ، مىسىعىم،
تارعىلى جاقسى ءتۇسىنىڭ.
تاڭەرتەڭ دە، كەشتە دە،
بەتىن جۋعان پىسىعىم.
ءپىش - ءپىش دەسەم، كەلە عوي،
ايتقانىما كونە عوي.
شاقىرعاندا ءپىش-پىش دەپ،
«مياۋ! -دەپ دىبىس بەرە عوي.
اجەي: سول كەزدە مىسىق شىعىپ ماقتا قىزعا ولەڭ ايتىپ بەرەدى.
مىسىق-سانات:
مەنىڭ اتىم مىسىق،
ەكى كوزىم قىسىق.
تىشقان اۋلاپ وتىرامىن
سۇت-كوجەمدى ءىشىپ –دەيدى
مىسىق: ماقتا قىز، سەن مەنى نەگە شاقىردىڭ؟
ماقتا قىز: ايتپايمىن!
مىسىق: ەندەشە، مەن سەنىڭ قاتىعىڭدى توگەمىن.
ماقتا قىز: وي،وي. سەن نە ىستەدىڭ؟ سول ءۇشىن مەن سەنىڭ قۇيرىعىڭدى كەسىپ الامىن! (قۇيرىعىن كەسىپ الادى)
مىسىق: بەرشى، قۇيرىعىمدى!
ماقتا قىز: بەرمەيمىن! قاتىعىمدى قايتارىپ بەر!
اجەي: ءسويتىپ، مىسىق سيىرعا كەلەدى.
سيىر - بەرەكەت:
مەنىڭ اتىم سيىر،
ءورىسىم الىس قيىر.
ەتىم ءۇشىن، ءسۇتىم ءۇشىن،
ادامدار ماعان ءۇيىر - دەيدى.
مىسىق: مياۋ، سيىر، سيىر، سەن ماعان قاتىق بەرشى!
سيىر: سەن ماعان جاپىراق اكەل، مەنىڭ قارنىم اشىپ تۇر.
اجەي: ءسويتىپ، مىسىق اعاشقا بارادى.
اعاش - عامزات:
مەن جاسىل اعاشپىن،
كۇتسەڭدەر گۇل اشام،
جولىڭا نۇر شاشام،
جاپىراعىم ازىق،
بۇتاعىم قازىق.
ساياما ساعالارسىڭ،
سالقىنداپ دەم الارسىڭ.
مىسىق: اعاش، اعاش، ماعان جاپىراق بەرشى!
اعاش: ماعان سۋ اكەلىپ بەر مەن شولدەدىم، مەن ساعان جاپىراق بەرەمىن.
اجەي: ءسويتىپ، مىسىق سۋ ىزدەپ كەلە جاتسا، الدىنان سۋ تاسىپ جۇرگەن قىزدار شىعادى.
قىزدار:
سۋ - تىرشىلىك نەگىزى،
ونسىز ءومىر سۇرمەيسىڭ.
تازالىقتىڭ نەگىزى،
سۋ دەپ جانە بىلگەيسىڭ –دەپ اندەتىپ جۇرەدى.
مىسىق: مياۋ، قىزدار ماعان سۋ بەرىڭدەرشى.
قىزدار: سەن بىزگە دۇكەننەن ساعىز اكەلىپ بەر.
اجەي: ءسويتىپ، مىسىق دۇكەنشىگە كەلەدى.
مىسىق: مياۋ، دۇكەنشى، دۇكەنشى ماعان ساعىز بەرشى.
دۇكەنشى - اياۋلىم: ماعان جۇمىرتقا اكەلىپ بەر، مەن ساعان ساعىز بەرەم.
اجەي: مىسىق ابدەن شارشادى جۇمىرتقا ىزدەپ تاۋىققا بارادى.
تاۋىق - المات:
مەن اق تاۋىقپىن،
ءوزىم قاقساۋىقپىن.
كۇنىنە ءبىر جۇمىرتقا تابام،
وسىعان جەتەدى شامام - دەپ اندەتەدى.
مىسىق: مياۋ، تاۋىق، تاۋىق ماعان جۇمىرتقا بەرشى.
تاۋىق: سەن مەنىڭ بالاپاندارىما ءدان اكەلىپ بەر، ءبىز اشپىز.
اجەي: مىسىق ويعا باتىپ، باسىن ۇستاپ نە ىستەرىن بىلمەي وتىرىپ قالادى.
وسى كەزدە ءبىر تىشقان جۇگىرىپ شىعىپ، ءىندى قازا باستايدى.
تىشقان – نۇرتىلەك
مەن تىشقانمىن،
ءوزىم ءدان ەكپەيمىن.
ەگىستەن ۇزاپ كەتپەيمىن،
اينالام تولى ءان،
قويمام تولى ءدان،
ءداندى تاستاپ كەتپەيمىن - دەپ ءان سالىپ جۇرگەن تىشقاندى مىسىق باس سالىپ ۇستاپ الادى.
- ايت، ۇيىڭدە نە بار؟ جانىڭنىڭ بارىندا ايت، تەز، ايتپەسە، ءقازىر جەپ قويامىن.
تىشقان: سەن ماعان ءبىر ءان ايتىپ بەر.
مىسىق: ماقتا قىزبەن قوسىلىپ « قوشاقانىم» ءانىن ايتىپ بەرەدى.
اجەي: تىشقان مىسىققا راحمەت ايتىپ، ءبىر قاپ تارى بەرەدى، مىسىق ءداندى تاۋىققا بەرەدى، مىسىق جۇمىرتقانى دۇكەنشىگە بەرەدى، دۇكەنشى مىسىققا ساعىز بەرەدى، ساعىزدى
مىسىق قىزدارعا بەرەدى، قۋانعان قىزدار مىسىققا سۋ بەرەدى، سۋدى مىسىق اعاشقا قۇيادى، ءشولى قانعان اعاش مىسىققا جاپىراق بەرەدى. جاپىراقتى مىسىق سيىرعا بەرەدى،
سيىر وعان قاتىق بەرەدى، قاتىقتى مىسىق ماقتا قىزعا بەردى.
مىسىق: ماقتا قىز، قاتىعىڭ مىنە مەن ەندى بۇزىق بولمايمىن، ايتقانىڭدى تىڭدايمىن،- دەپ قاتىقتى قىزعا بەردى.
اجەي: ءسويتىپ ماقتا قىز قاتىعىن ،مىسىق قۇيرىعىن قايتارىپ الىپ، ەكەۋى ءتاتۋ-تاتتى ءومىر سۇرگەن ەكەن.
بالالار مەنىڭ ەرتەگىمدى تىڭداي وتىرىپ ەرتەگى كەيىپكەرلەرىن جاقسى سومداعاندارىڭ ءۇشىن كوپ-كوپ راحمەت!
بالالارىمىزدىڭ ونەرلەرىن تاماشالاعان اپايلارعا دا راحمەت.
كەلەسى ەرتەگىنى تىڭداعانعا دەيىن قوش ساۋ بولىڭدار.
«ماقتا قىز بەن مىسىق» ەرتەگىسى
(ەستيارلار توبى)
تاقىرىبى: «ماقتا قىز بەن مىسىق»
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: شىعارماشىلىق.
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ىس-ارەكەت ءتۇرى: كوركەم ادەبيەت.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ەرتەگىلەر تۋرالى بىلىمدەرىن كۇشەيتۋ.
سويلەۋ مادەنيەتىن، ەركىن سويلەپ، ءوز ويلارىن دۇرىس جەتكىزۋ.
بالانىڭ سوزدىك قورىن دامىتۋ، ءسوز ونەرىنە دەگەن قۇرمەت.
بالالاردى ەڭبەككە، تاتۋلىققا تاربيەلەۋ.
ءادىس – تاسىلدەر: سۇراققا جاۋاپ بەرۋ، «ماقتا قىز بەن مىسىق» ەرتەگىسىندەگى كەيىپكەرلەردىڭ ءرولىن سومداۋ.
قاجەتتى نارسەلەر: ورتادا ۇستەل ۇستىندە ىدىستار، قاتىق، سىپىرعىش، ينەاعاش، ماسكالار، اعاش، تاۋىق ماسكاسى، تىشقان كيىمى، شەلەك، مىسىق كيىمى، دۇكەن، سيىر كيىمى، مەيىز، تارى،قايشى.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: ال بالالار، بۇگىنگى كۇن ەرەكشە كۇن، سەبەبى، ءبىزدىڭ توبىمىزعا كوپتەگەن اپايلار قوناققا كەلدى. قانە، سول قوناقتارمەن سالەمدەسەيىكشى:
قۋان، شاتتان، الاقاي،
قۋاناتىن كۇن كەلدى.
كۇلىپ شىقتى كۇن بۇگىن.
قايىرلى تاڭ، قايىرلى كۇن!
- بالالار، ەندى بۇگىنگى ەرتەگىمىز ەرەكشە بولعالى تۇر، كانە ماعان قاراڭدار.
ەرتەگى دەگەنىمىز نە ەكەنىن بىلەسىڭدەر مە؟(جاۋاپ)
قانداي ەرتەگىلەردى بىلەسىڭدەر؟(جاۋاپ)
وتە جاقسى، بۇگىن ەرتەگىنى وقىپ، ءتۇسىنىپ، ءبىلىپ قانا قويماي ەرتەگى كەيىپكەرلەرىنىڭ رولىندە ءوزىمىز ويناپ كورسەتەمىز. بۇل ەرتەگى ىبىراي ءالتىنساريننىڭ «ماقتا قىز بەن مىسىق» ەرتەگىسى.
زالدا «ەرتە، ەرتە، ەرتەدە» ولەڭى ورىندالادى.
ىشكە ەرتەكشى اجەي كەلەدى. بالالارمەن امانداسىپ الىپ، اجەي ەرتەگىنى ايتا باستايدى.
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە،
ەشكى قۇيرىعى كەلتەدە،
ماقتا قىز بەن مىسىق ءومىر ءسۇرىپتى.
ماقتا قىز ۇستەل ءۇستىن رەتتەيدى. ىدىستاردى جيىستىرعان كەزدە مەيىز تاۋىپ الادى.
ماقتا قىز (مىسىعىن شاقىرادى)
- مياۋىم مەنىڭ، قايداسىڭ؟
- تارعىلىم مەنىڭ، كەلە عوي، مەن ساعان مەيىز بەرەمىن (مىسىق كەلمەيدى)
- كەلمەسەڭ، كەلمەي –اق قوي، ءوز وبالىڭ وزىڭە،- دەپ (مەيىزدى قىز جەپ قويادى)
وسى كەزدە ءۇي ارتىنان «مياۋ» دەگەن دىبىس شىعادى.
ماقتا قىز ىڭىلداپ ءان سالادى، مىسىق شىعادى.
ماقتا قىز – فەرۋزا
مىسىعىم-اۋ، مىسىعىم،
تارعىلى جاقسى ءتۇسىنىڭ.
تاڭەرتەڭ دە، كەشتە دە،
بەتىن جۋعان پىسىعىم.
ءپىش - ءپىش دەسەم، كەلە عوي،
ايتقانىما كونە عوي.
شاقىرعاندا ءپىش-پىش دەپ،
«مياۋ! -دەپ دىبىس بەرە عوي.
اجەي: سول كەزدە مىسىق شىعىپ ماقتا قىزعا ولەڭ ايتىپ بەرەدى.
مىسىق-سانات:
مەنىڭ اتىم مىسىق،
ەكى كوزىم قىسىق.
تىشقان اۋلاپ وتىرامىن
سۇت-كوجەمدى ءىشىپ –دەيدى
مىسىق: ماقتا قىز، سەن مەنى نەگە شاقىردىڭ؟
ماقتا قىز: ايتپايمىن!
مىسىق: ەندەشە، مەن سەنىڭ قاتىعىڭدى توگەمىن.
ماقتا قىز: وي،وي. سەن نە ىستەدىڭ؟ سول ءۇشىن مەن سەنىڭ قۇيرىعىڭدى كەسىپ الامىن! (قۇيرىعىن كەسىپ الادى)
مىسىق: بەرشى، قۇيرىعىمدى!
ماقتا قىز: بەرمەيمىن! قاتىعىمدى قايتارىپ بەر!
اجەي: ءسويتىپ، مىسىق سيىرعا كەلەدى.
سيىر - بەرەكەت:
مەنىڭ اتىم سيىر،
ءورىسىم الىس قيىر.
ەتىم ءۇشىن، ءسۇتىم ءۇشىن،
ادامدار ماعان ءۇيىر - دەيدى.
مىسىق: مياۋ، سيىر، سيىر، سەن ماعان قاتىق بەرشى!
سيىر: سەن ماعان جاپىراق اكەل، مەنىڭ قارنىم اشىپ تۇر.
اجەي: ءسويتىپ، مىسىق اعاشقا بارادى.
اعاش - عامزات:
مەن جاسىل اعاشپىن،
كۇتسەڭدەر گۇل اشام،
جولىڭا نۇر شاشام،
جاپىراعىم ازىق،
بۇتاعىم قازىق.
ساياما ساعالارسىڭ،
سالقىنداپ دەم الارسىڭ.
مىسىق: اعاش، اعاش، ماعان جاپىراق بەرشى!
اعاش: ماعان سۋ اكەلىپ بەر مەن شولدەدىم، مەن ساعان جاپىراق بەرەمىن.
اجەي: ءسويتىپ، مىسىق سۋ ىزدەپ كەلە جاتسا، الدىنان سۋ تاسىپ جۇرگەن قىزدار شىعادى.
قىزدار:
سۋ - تىرشىلىك نەگىزى،
ونسىز ءومىر سۇرمەيسىڭ.
تازالىقتىڭ نەگىزى،
سۋ دەپ جانە بىلگەيسىڭ –دەپ اندەتىپ جۇرەدى.
مىسىق: مياۋ، قىزدار ماعان سۋ بەرىڭدەرشى.
قىزدار: سەن بىزگە دۇكەننەن ساعىز اكەلىپ بەر.
اجەي: ءسويتىپ، مىسىق دۇكەنشىگە كەلەدى.
مىسىق: مياۋ، دۇكەنشى، دۇكەنشى ماعان ساعىز بەرشى.
دۇكەنشى - اياۋلىم: ماعان جۇمىرتقا اكەلىپ بەر، مەن ساعان ساعىز بەرەم.
اجەي: مىسىق ابدەن شارشادى جۇمىرتقا ىزدەپ تاۋىققا بارادى.
تاۋىق - المات:
مەن اق تاۋىقپىن،
ءوزىم قاقساۋىقپىن.
كۇنىنە ءبىر جۇمىرتقا تابام،
وسىعان جەتەدى شامام - دەپ اندەتەدى.
مىسىق: مياۋ، تاۋىق، تاۋىق ماعان جۇمىرتقا بەرشى.
تاۋىق: سەن مەنىڭ بالاپاندارىما ءدان اكەلىپ بەر، ءبىز اشپىز.
اجەي: مىسىق ويعا باتىپ، باسىن ۇستاپ نە ىستەرىن بىلمەي وتىرىپ قالادى.
وسى كەزدە ءبىر تىشقان جۇگىرىپ شىعىپ، ءىندى قازا باستايدى.
تىشقان – نۇرتىلەك
مەن تىشقانمىن،
ءوزىم ءدان ەكپەيمىن.
ەگىستەن ۇزاپ كەتپەيمىن،
اينالام تولى ءان،
قويمام تولى ءدان،
ءداندى تاستاپ كەتپەيمىن - دەپ ءان سالىپ جۇرگەن تىشقاندى مىسىق باس سالىپ ۇستاپ الادى.
- ايت، ۇيىڭدە نە بار؟ جانىڭنىڭ بارىندا ايت، تەز، ايتپەسە، ءقازىر جەپ قويامىن.
تىشقان: سەن ماعان ءبىر ءان ايتىپ بەر.
مىسىق: ماقتا قىزبەن قوسىلىپ « قوشاقانىم» ءانىن ايتىپ بەرەدى.
اجەي: تىشقان مىسىققا راحمەت ايتىپ، ءبىر قاپ تارى بەرەدى، مىسىق ءداندى تاۋىققا بەرەدى، مىسىق جۇمىرتقانى دۇكەنشىگە بەرەدى، دۇكەنشى مىسىققا ساعىز بەرەدى، ساعىزدى
مىسىق قىزدارعا بەرەدى، قۋانعان قىزدار مىسىققا سۋ بەرەدى، سۋدى مىسىق اعاشقا قۇيادى، ءشولى قانعان اعاش مىسىققا جاپىراق بەرەدى. جاپىراقتى مىسىق سيىرعا بەرەدى،
سيىر وعان قاتىق بەرەدى، قاتىقتى مىسىق ماقتا قىزعا بەردى.
مىسىق: ماقتا قىز، قاتىعىڭ مىنە مەن ەندى بۇزىق بولمايمىن، ايتقانىڭدى تىڭدايمىن،- دەپ قاتىقتى قىزعا بەردى.
اجەي: ءسويتىپ ماقتا قىز قاتىعىن ،مىسىق قۇيرىعىن قايتارىپ الىپ، ەكەۋى ءتاتۋ-تاتتى ءومىر سۇرگەن ەكەن.
بالالار مەنىڭ ەرتەگىمدى تىڭداي وتىرىپ ەرتەگى كەيىپكەرلەرىن جاقسى سومداعاندارىڭ ءۇشىن كوپ-كوپ راحمەت!
بالالارىمىزدىڭ ونەرلەرىن تاماشالاعان اپايلارعا دا راحمەت.
كەلەسى ەرتەگىنى تىڭداعانعا دەيىن قوش ساۋ بولىڭدار.
You Might Also Like
-
«جاس مامان جانە اقپاراتتىق تەحنولوگيا» اتتى جاس ماماندار سايىسى.
