InfoHub Logo

ماريا مونتەسسوري 1870 جىلدىڭ 31 تامىزىندا يتاليادا تۋىلىپ، 1952 جىلى گوللانديادا قايتىس بولدى. وسى جىلدار ارالىعىندا ونىڭ ءومىر جولى فيلوسوفيالىق ءمانى بار، بالالاردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ ءۇشىن كۇرەسى مەن ۇلى پەداگوگيكالىق جاڭالىقتار اشۋىنا تولى بولدى. ول يتاليانىڭ تۇڭعىش ايەل - دارىگەرى.

قىزىقتى اقپارات
♦ يتاليادا ەۆرونى ەنگىزبەستەن بۇرىن، م. مونتەسسوريدىڭ بەينەسى 1000 لير اقشاسىن بەزەندىرىپ تۇردى.
♦ فينليانديا، نيدەرلاند جانە اقش - تا مونتەسسوري بالاباقشالارى مەن مەكتەپتەرى نەگىزگى مەملەكەتتىك وقۋ مەكەمەلەرىنىڭ قۇرامىنا ەنگەن.
♦ بە́ندجامين سپوك دارىگەردىڭ اتاقتى باسىلىمدارىنان كەم تۇسپەيتىن بالا تاربيەسى جونىندەگى 25 كىتاپتىڭ اۆتورى م. مونتەسسوري، ءجاسوسپىرىم كەزىندە اتا - اناسىنىڭ وزىنەن ۇستاز شىعارۋ نيەتىنە قارسى بولعان.
♦ اقش - تا مونتەسسوري مەكتەبىن ءتامامداۋ، جۇمىسقا قابىلداۋ كەزىندە قوسىمشا فاكتور بولىپ تابىلادى.
♦ ورىس سۋرەتشىسى كۋزما پەتروۆ - ۆودكين، مونتەسسوريدىڭ ساباعىنا قاتىسىپ، بۇل ادىسپەن وقىتىلاتىن بالالاردىڭ قورشاعان ورتانى كەڭنەن قابىلدايدى دەگەن.
♦ ءۇندىستانداعى مونتەسسوري - مەكتەبى (كودايكانالداعى) ەڭ الىپ دەپ گيننەس كىتابىنا جازىلدى. وندا 22000 - نان استام بالا وقىتىلادى.
♦ ماريا مونتەسسوري ءۇش رەت (1949، 1950 جانە 1951 جىلدارى) الەمنىڭ نوبەلدىك سىيلىعىن الۋعا ۇسىنىلدى.
♦ مونتەسسوري جۇيەسى بويىنشا بيلل كلينتون – اقش - تىڭ 42 پرەزيدەنتى، فرانسۋا ميتتەران – فرانسيانىڭ 21 پرەزيدەنتى، ۋيليام مەن گارري حانزادالارى – انگليانىڭ پاتشالارى وتباسىنان، جاكلين كەننەدي وناسسيس – اقش - تىڭ ءبىرىنشى حانىمىنىڭ ءبىرى، دجيممي ۋەيلس – ۆيكيپەديانى شىعارعان، گابريەل گارسيا ماركەس – جازۋشى، ادەبيەتتەن نوبەل سىيلىعىنىڭ يەگەرى، Google ىزدەنىستىك جۇيەسىن شىعارعان لارري پەيدج پەن سەرگەي برين وقىتىلدى.
♦ ليەۆ تولستويدىڭ قىزى تاتيانا سۋحوتينا - تولستايا مەن ديانا حانشايىمى مونتەسسوري - پەداگوگى بولعان.

ماريا مونتەسسوريدىڭ ەركىن تاربيە يدەيالارىن قۋاتتاۋشىلاردىڭ ءبىرى كونستانتين نيكولايەۆيچ ۆەنتسەل (1857 - 1947) ەدى. ول 1917 جىلى دۇنيەدە العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ بالا قۇقىقتارى دەكلاراسياسىن ءتۇزىپ، جاريالادى.
مونتەسسوري ءوزىنىڭ ەركىندىك تۇسىنىگىن بالانىڭ ۇلكەندەردىڭ ەركىنە تاۋەلدى بولماۋ دەپ ءتۇسىندىردى. بۇل دەگەنىمىز بالانىڭ ۇلكەندەردىڭ مينيمالدى كومەگى ارقىلى وزىنە قىزمەت ەتۋى، جاڭانى يگەرە ءبىلۋى، ماڭىزدى شەشىمدى ءوزى قابىلداۋى مەن بالانىڭ دارالىق قۇقىعىن قورعاۋ بولىپ تابىلادى.

ءتارتىپ پەن ەركىندىكتىڭ ۇيلەسىمى ارقىلى
• قاراپايىم ەرەجەلەردى ساقتاپ تارتىپكە ۇيرەنەدى
• دەربەستىككە ۇيرەنەدى
• جان - جاقتى، ىقىلاستى بولادى
• سانالى تاڭداۋ جاساۋعا ۇيرەنەدى
• باقىلاعىشتىققا ۇيرەنەدى
• ءوزىن جانە باسقا ادامداردى قادىرلەۋدى ۇيرەنەدى
• تۇلعا رەتىندە ءوزىن - ءوزى قالىپتاستىرادى
• سەنىڭ قۇقىعىڭ باسقالاردىڭ قۇقىعى باستالاتىن جەردە شەكتەلەدى
• كەلىسىم جاساسىپ، بىرگە ارەكەتتەنۋگە ۇيرەنەدى
• جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنۋدى ۇيرەنەدى

پەداگوگتىڭ مىندەتى
• ەڭ نەگىزگى مىندەتى – بالالارعا ءوزىن - ءوزى دامىتۋ جۇمىستارىندا كومەك بەرۋ، ونىڭ ءوز بەتىمەن ءبىلىم الۋىنا جاعداي جاساۋ
• بالالاردى توپتا ساقتالاتىن ەرەجەلەرمەن تانىستىرۋ
• بالالاردىڭ ءىس - ارەكەتىن باقىلاپ، تەك قاجەت كەزىندە كومەك كورسەتەدى
• ديداكتيكالىق ماتەريالداردى قالاي دۇرىس قولدانۋ كەرەكتىگىن ۇيرەتۋ
• توپتاعى جاعىمدى اتموسفەرانى قالىپتاستىرۋ، كەلىسپەۋشىلىكتى شەشۋ
• بالانىڭ ءارى قاراي ءوزىن دامىتۋدا باعىت بەرەدى

توپتا ساقتالاتىن ەرەجەلەر
• ەركىن ءجۇرىپ تۇرادى
• قولدانعان زاتىن ەسكەرتۋسىز جيناپ ورنىنا قويادى
• قاجەت كەزدە تاربيەشىدەن كومەك سۇراۋ
• ۇلكەن بالالار جاڭا كەلگەن بالالاردى ۇيرەتەدى
• جىبەرگەن قاتەلىكتەرىن تاۋىپ ولاردى تۇزەتەدى
• باستاعان جۇمىسىن اياعىنا دەيىن جەتكىزۋ
• باسقا بالالارعا بوگەت بولماۋ
• تىنىشتىقتى ساقتايدى

ماريا مونتەسسوري وسيەتتەرى

♦ قانداي جاعداي بولماسىن، بالا ءوزى كومەك سۇراعانشا وعان تيىسپە
♦ ەشقاشان بالا تۋرالى جامان ايتپا، بالانىڭ كوزىنشە، جانە ول بولماعاندا دا.
♦ بالانىڭ جاقسى قاسيەتتەرىن دامىتۋعا باعىتتال، سوندا جامان قاسيەتتەر بىرتىندەپ ازايا تۇسەدى
♦ تانىمدىق ورتانى دايىنداعاندا بەلسەندى بول. ءارقاشان ونى تالاپتار مەن ەرەجەگە ساي دايىندا. بالانىڭ بۇل ورتالىقتا دۇرىس ءىس - ارەكەت جاساۋىنا كومەكتەس. ءار دامىتۋ ماتەريالىنىڭ ورنىن جانە ونى قالاي دۇرىس قولدانۋ كەرەكتىگىن كورسەت.
♦ سەنىڭ كومەگىڭدى قاجەت ەتەتىن بالاعا كومەكتەسۋگە جانە ونىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋگە دايىن بول.
♦ قاتە جىبەرىپ الىپ ونى ءقازىر نەمەسە سالدەڭ سوڭ تۇزەتە الاتىن بالانى قادىرلەي ءبىل. ءبىراق بالانىڭ ءىس - ارەكەتى نەمەسە ماتەريالدى دۇرىس قولدانباعان جاعدايىندا، ءوزىنىڭ نەمەسە باسقا بالالاردىڭ دەنساۋلىعىنا، دامۋىنا ءقاۋىپ توندىرەتىن بولسا جۇمىستى توقتات.
♦ دەمالىپ وتىرعان نەمەسە بىرەۋدىڭ جۇمىسىن باقىلاپ وتىرعان، نەمەسە قانداي ءىس - ارەكەت جاساعانىن الدە جاسايتىنىن ويلاپ وتىرعان بالانى قادىرلەي ءبىل. وسى ساتتە ونى ەشقاشان باسقا ارەكەت جاساۋعا ماجبۇرلەمە.
♦ نەمەن اينالىساتىنىن بىلمەي، ءىس - ارەكەت ءتۇرىن ىزدەپ جۇرگەن بالاعا كومەكتەس.
♦ بالاعا جاڭانى يگەرۋگە، بۇرىن باس تارتقان ماتەريالداردى قالاي دۇرىس قولدانۋ كەرەكتىگىن كورسەتۋدەن جالىقپا. قورشاعان ورتانى مەيىرىممەن، شىدامدىلىق پەن تىنىشتىقپەن، قايىرىمدىلىق پەن ماحابباتپەن تولتىر. ىزدەنىس ۇستىندەگى بالاعا ءوزىڭنىڭ كومەك كورسەتۋگە دايىن ەكەنىڭدى كورسەتە ءبىل، جانە باسقا بالالارعا ونى بىلدىرتپە.
♦ بالامەن قارىم - قاتىناستا تەك جاقسى ادەپ - قىلىقتارىڭدى كورسەت جانە وزىڭدەگى ەڭ جاقسى قاسيەتتەرىڭدى ۇسىن.

پاۆلودار وبلىسى، اقسۋ قالاسى،
№18 بالاباقشا تاربيەشىسى
رۋستەمحانوۆا ايگەريم سەريكوۆنا