مەملەكەتتىك رامىزدەر - ۇلتتىق ماقتانىش
«مەملەكەتتىك رامىزدەر - ۇلتتىق ماقتانىش»
ماقساتى:
1. وقۋشىلاردى اسا ماڭىزدى مەملەكەتتىك بەلگىلەر - رامىزدەرمەن جان - جاقتى تانىستىرۋ، ۇلتتىق رامىزدەردىڭ ءاربىر بولشەكتەرىنە، حالقىمىزدىڭ وتكەنى مەن بۇگىنگى كۇندەرىنە قىسقاشا شولۋ جاساۋ؛
2. وقۋشىلارعا مەملەكەتتىك رامىزدەردىڭ اسا ماڭىزدى ەكەنىن، ونى قۇرمەتپەن ماقتان تۇتۋ كەرەكتىگىن ۇعىندىرۋ، وي ءورىسىن كەڭەيتۋ؛
3. وتاندى سۇيۋگە، رامىزدەردى قۇرمەتتەۋگە ۇيرەتۋ، ءوز وتانىنىڭ پاتريوتى ەتىپ تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ق ر رامىزدەرى، ناقىل سوزدەر، سۋرەتتەر، ن. نازاربايەۆتىڭ پورترەتى، ق ر كونستيتۋسياسى، باپتار
بارىسى:
ءمۇعالىم: قۇرمەتتى وقۋشىلار! بۇگىن ۇلكەن مەرەكە - ءبىلىم كۇنى. وسى مەرەكەلەرىڭىز قۇتتى بولسىن. بۇگىن سىزدەردىڭ نازارلارىڭىزعا «مەملەكەتتىك رامىزدەر - ۇلتتىق ماقتانىش» اتتى تاربيە ساعاتىن وتكىزگەلى وتىرمىز. ولاي بولسا، بۇگىنگى تاربيە ساعاتىمىزدى باستاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر!
(ساباقتىڭ ماقساتىمەن، جوسپارىمەن تانىستىرىلادى)
ءمۇعالىم: ەگەمەندى ەلىمىز جەر بەتىندەگى باسقا مەملەكەتتەرمەن تەرەزەسى تەڭ، وركەنيەتتى ەل رەتىندە تانىلىپ، 1992 جىلى 4 ماۋسىمدا مەملەكەتتىك رامىزدەر تۋ، ەلتاڭبا، ءانۇران بەكىتىلدى. ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆ جارلىعىمەن 4 - ماۋسىم «ق ر مەملەكەتتىك رامىزدەر كۇنى» بولىپ بەلگىلەندى.
ق ر كونستيتۋسياسى 1995 جىلى 30 - تامىزدا رەفەرەندۋمدا قابىلداندى. 9 - ءبولىم، 98 - باپتان تۇرادى. 9 - بابىندا ق ر مەملەكەتتىك رامىزدەرى - تۋى، ەلتاڭباسى، ءانۇراننىڭ سيپاتتاماسى جانە رەسمي پايدالانۋ ءتارتىبى كونستيتۋسيالىق زاڭمەن بەكىتىلگەن. 34 - باپتا اركىم رەسپۋبليكانىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەرىن قۇرمەتتەۋگە مىندەتتى ەكەنى ايتىلادى. مەملەكەتتىك رامىزدەر بەلگىلى ءبىر ەلدىڭ وزىندىك ءومىر سالتىن، بۇكىل بولمىس ەرەكشەلىگىن، ايرىقشا ارمان اڭسارىن، باسقالارمەن بايلانىس مۇراتتارىن بىلدىرەدى.
وسى ءبىر قاسيەتتى بەلگىلەردىڭ ءمانىن ءاربىر ازامات تەرەڭ ءتۇسىنىپ، ونى قاستەرلەي ءبىلۋ كەرەك.
ماقتانساڭ ماقتان ەلىم دەپ،
تاني ءبىل ەلدىك تاڭباڭدى.
ەلتاڭبا، تۋىن، ءانۇران -
تاۋەلسىزدىككە ءتان بەلگى -
قاسيەتتى وسى رامىزدەر.
ەلىمە رۋح، ءمان بەردى،
يەسى ونىڭ مىنا بىزدەر،- دەپ تاربيە ساعاتىمىزدى ارى قاراي جالعاستىرامىز.
ايگەرىم: كوك جۇزىندە كوگىلدىر
گۇل جايناعان ءمولدىر نۇر.
قازاقستان جالاۋى -
ازاتتىقتىڭ الاۋى.
جەلبىرەيدى اسپاندا،
وتان ورنى اسقاردا.
بەرىك: تۋ
ءمولدىر، بۇلتسىز اشىق اسپان كۇمبەزىڭ،
بەينەلەگەن التىن شاپاق كۇن كوزىن.
ادالدىق پەن پاكتىك كوڭىل نىشانى
كورىپ ءجۇرمىن كوك تۋىمدى كۇندە ءوزىم.
كوگىلدىر ءتۇس ءمولدىر، تازا پاكتىگىم،
ىرىمدادى بولسا ەكەن دەپ ءساتتى كۇن.
بەيبىتشىلىك، تىنىشتىقتىڭ نىشانىن،
كوك تۋىمىز ءبىلدىرىپ تۇر تاپ بۇگىن.
باقىتجان: ەلتاڭبا
كوگىلدىر ءتۇس اياسىندا شاڭىراعىم شارىقتاپ،
جۇيرىك پىراق قاناتتى تۇر قاناتىمەن قالىقتاپ.
ساۋلەسىندەي كۇننىڭ التىن ۋىقتار تۇر شانشىلىپ.
قاسيەتتى ەلتاڭباعا قاراپ تۇرساق انىقتاپ.
ءتۇپ تورىندە جۇلدىزىم تۇر جاڭا جانعان باعىمداي.
ماڭگى باقي تۇرسا ەكەن ءوز ورنىنان الىنباي.
ورتاسىندا «قازاقستان» دەگەن جازۋ جازىلعان،
شاتتاندىرىپ شابىت بەرگەن جۇرەگىمنىڭ قانىنداي.
راحمەت: شاڭىراق تۇر ارقاۋ بولىپ، بار جۇگىندى ارقالاپ،
شاڭىراعىم بيىك بولسا شارىقتايدى شارتاراپ.
ەلىم ءۇشىن شەكسىز ءومىر، تىرشىلىكتىڭ نىشانى،
قازاق ەلى بار الەمگە ۇلگى بولىپ تارقاماق.
كوك كىلەمدەي جەلدە ەسكەن قاناتتى بار پىراعى،
ەلتاڭبادا ەكى جاققا مويىن بۇرىپ تۇرادى.
جەلماياداي جۇيرىك بولعان، اي ءمۇيىزدى پىراعىم،
سول پىراقپەن بەينەلەنگەن اتا بابا تۇراعى.
جارىق جۇلدىز جارقىراعان ەلتاڭبانىڭ توسىندە،
بارشامىزعا باعدار بەرگەن ايلى ءتۇننىڭ كەشىندە.
مىنە وسىنداي سۋرەتتەلگەن ەلتاڭباسى ەلىمنىڭ،
ءالى تالاي ساقتالادى بۇكىل الەم ەسىندە.
مادينا: مەملەكەتتىك ءانۇران – ەلىمىزدىڭ مۋزىكالىق پوەتيكالىق ەمبلەماسى، ادەبي سازدى قۇجاتى. ول حالىق جۇرەگىنىڭ ءلۇپىلىن تۇمار عىپ تۇيگەن مۋزىكالىق سالەم حات ىسپەتتەس.
جەڭىستەرگە قولباسىداي، ەرلىكتەردىڭ جولداسىنداي
ەلىمىزدىڭ ءانۇرانى جۇرەكتەردە جاڭعىرادى.
جارشىسىنداي داڭقىمىزدىڭ، جان سەرىگى حالقىمىزدىڭ.
ءادىل: ءانۇرانىم
ايگىلىسىڭ اۋەنىڭمەن الەمگە،
ءانۇرانىم، پاكتىگىڭدى دالەلدە.
قازاعىما قايسار شابىت بەرگەندەي،
ۇران بولىپ ايتىلا بەر ءار ەلدە.
جۇرەگىنەن ورىن الىپ ەلىمنىڭ،
شارتاراپتان شارىقتاۋمەن كورىندىڭ.
اسەم ءاندى اۋەنىڭمەن تەربەتكەن،
بەلگىسىسىڭ كەڭ جازيرا جەرىمنىڭ.
ءارلى اۋەنىڭ شارتاراپتى شايقادى،
كۇشتىلىگىن بۇكىل حالىق بايقادى.
شابىت بەرگەن ءانۇراندى ءارقاشان
ماڭعاز ەلىم ماقتانۋمەن ايتادى.
ءمۇعالىم: مەملەكەتتىك تۋىمىزدىڭ اۆتورى كىم؟
نۇرسەيىت: شاكەن وڭداسىن ۇلى نيازبەكوۆ. ق ر مەملەكەتتىك تۋىنىڭ اۆتورى، قازاقستانعا ەڭبەگى سىڭگەن ونەر قايراتكەرى، قازاقستان ديزاين ونەرىنىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى. 1938 جىلى 12 - قاراشادا تاراز قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. لەنينگراد جوعارعى كوركەم ونەر ۋچيليششەسىن بىتىرگەن. الماتى قالاسىنىڭ باس سۋرەتشىسى.
ءمۇعالىم: قازاقستان دەيتىن وتان انامىزدىڭ ەلتاڭباسىنىڭ اۆتورى كىم؟
جۇلدىز: جانداربەك مالىبەك ۇلى. ق ر مەملەكەتتىك ەلتاڭباسىنىڭ اۆتورى. وزبەكستانعا ەڭبەگى سىڭگەن ساۋلەتشى. 1942 جىلى قىزىلوردا وبلىسى جاڭاقورعان اۋدانىنىڭ ەكپىندى اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. تاشكەنت پوليتەحنيكالىق ينستيتۋتىنىڭ ساۋلەت ونەرى فاكۋلتەتىن بىتىرگەن. تاشكەنت قالاسىنداعى عىلىمي زەرتتەۋ جوبالاۋ ينستيتۋتىنىڭ قالا قۇرىلىسى شەبەرحاناسىنىڭ جەتەكشىسى، جوبالار جونىندەگى باس ساۋلەتشىسى، ءقازىر استانادا تۇرادى.
بولات: شوتامان ىدىرىس ۇلى ءۋاليحان.
ق ر مەملەكەتتىك ەلتاڭباسىنىڭ اۆتورى. قازاقستانعا ەڭبەگى سىڭگەن ساۋلەتشى، مەملەكەت سىيلىعىنىڭ يەگەرى، بەلگىلى قوعام قايراتكەرى. 1932 جىلى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى ايىرتاۋ اۋدانىنداعى سىرىمبەت اۋىلىندا تۋعان. ماسكەۋ ارحيتەكتۋرالىق ينستيتۋتىن بىتىرگەن. «قازاق قالا قۇرىلىسىن جوبالاۋ» ينستيتۋتىنىڭ قىزمەتكەرى.
ءمۇعالىم: ال ءانۇرانىمىز قالاي ومىرگە كەلدى؟ اۆتورلارى كىم؟
: ءشامشى قالداياقوۆ.- ءانىن جازعان. ءشامشى قالداياقوۆ ەسىمى اتالعاندا اۋزىمىزعا بىردەن حالقىمىزدىڭ ءانۇرانىنا اينالعان «مەنىڭ قازاقستانىم» ءانى تۇسەدى. ءيىسى قازاقتىڭ كوكىرەگىندە جىر بولىپ توگىلىپ، سىر بولىپ ءورىلىپ، اندەرىنىڭ قاي قايسىسى دا حالىقپەن بىرگە تۋعانداي بىتە قايناسىپ، ونىڭ بولىنبەيتىن بولشەگىنە اينالىپ كەتكەن. حالقىنىڭ جۇرەگىن وسىنشالىقتى سىرشىل دا كاۋسار سازدىڭ قۇدىرەتىمەن باۋراعان ۇلى سازگەر ەسىمى ۇمتىلمايدى. حالىق جۇرەگىندە ماڭگى ساقتالادى.
حيۋاز: جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆ.- ءسوزىن جازعان. 1960 جىلداردىڭ بەرى قازاق پوەزياسى مەن پروزاسىنا ءوزىنىڭ ۇلتتىق بوياۋى قانىق، ايشىقتى قولتاڭباسىن قالدىرعان دارا تۇلعالاردىڭ ءبىرى. ول 1935 جىلى اتىراۋ وبلىسى، تەڭىز اۋدانى، قوشالىق اۋىلىندا تۋعان. 1959 جىلى قازاقتىڭ قۇرمانعازى اتىنداعى كونسەرۆاتورياسىندا وقىپ جۇرگەن كەزىندە كۋرستاس دوسى ءشامشى قالداياقوۆتىڭ «مەنىڭ قازاقستانىم» اتتى انىنە ءسوز جازعان. بۇل ءان قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق ءانۇرانىنا اينالىپ، كۇنى بۇگىنگە دەيىن ۇرپاق ساناسىن وتانشىلدىق رۋحىمەن جاڭعىرتىپ كەلەدى.
راحمەت: نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.- ءسوزىن جازعان. دوستىقتىڭ، بىرلىكتىڭ، باۋىرمالدىقتىڭ تۋىن بەرىك ۇستاپ، قازاقستاندى الەمگە پاش ەتىپ وتىرعان عاسىر كۋاسى بولعان، ەلىمىزدىڭ پرەزيدەنتى. ەلباسىنىڭ بولاشاققا دەگەن تالپىنىسى، ەڭبەككە ەرتە ارالاسۋى بالالىق كەزدەن باستالعان ەكەن. جەر جانناتى جەتىسۋدىڭ توسكەيىندە، شامالعان اۋىلىندا بولاشاق تاۋەلسىز مەملەكەتىمىزدىڭ باسشىسى دۇنيەگە كەلگەن. ول 1991 جىلدان بەرى ق ر پرەزيدەنتى بولىپ كەلەدى.
ءمۇعالىم:. جالپىلاما قازاقستان تۋرالى بىلىمدەرىڭدى جيناقتايسىڭدار بالالار
1. ق ر تاۋەلسىزدىكتى قاي جىلى الدى؟
2. قازاقستان – «ەۋرازيانىڭ كىندىگى» دەپ نەلىكتەن اتالادى؟
3. جەر كولەمى جاعىنان قازاقستان نەشىنشى ورىندا؟ 4. ەلىمىزدىڭ جەر كولەمى
5. قازاقستاندا قانشا وبلىس بار؟ 6. قازاقستاندا قانشا ۇلت وكىلدەرى تۇرادى؟
7. ق ر - سى نەشە مەملەكەتپەن شەكتەسەدى؟ 8. ق ر - نىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى كىم؟
9.. ق ر - نىڭ جاڭا استاناسىن اتاڭىز 10. ق ر - نىڭ رامىزدەرىن اتاڭىز
قازاقستانعا ساياحات
قازاقستاننىڭ وزەندەرى، كولدەرى، وبلىستارى، تاۋلارى، جازىقتارىنىڭ اتتارى اتالادى. كارتادان كورسەتۋ كەرەك.
مۇنايلى ولكە(باتىس قازاقستان)، قازاقتىڭ ۇساق شوقىسى (سارىارقا)، كۇرىش وسىرەتىن ايماق (قىزىلوردا وبلىسى)، ەڭ ءىرى وزەن (ەرتىس)، ەلىمىزدىڭ باس قالاسى ورنالاسقان وزەن (ەسىل)، ەڭ ءىرى تاۋ (تيان شان)
قورىتىندى.
ءمۇعالىم: ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆ «قازاقستاندىقتاردىڭ جاڭا ۇرپاعى، ەڭ الدىمەن باسەكەگە قابىلەتتى بولۋعا ءتيىس. قازاقستانعا سەندەردىڭ جاسامپاز ەڭبەكتەرىن، سەندەردىڭ كۇش جىگەرلەرىڭ جانە سەندەردىڭ بىلگەندەرىڭ قاجەت. وتان سەندەرگە زور ءۇمىت ارتادى. سەندەر ونى اقتاپ شىعاتىندارىڭا سەنىمدىمىن. وتانشىلىق سەزىمى، ءوز ەلىڭە دەگەن ماقتانىش ونىڭ رامىزدەرىنە دەگەن قۇرمەتتەن باستالادى.» دەگەن. سوندىقتان وقۋشىلار ەلباسىمىزدىڭ سەنىمىن اقتايتىنداي ازامات پەن ازاماتشا بولايىق دەگىم كەلەدى. تۋىمىز، ەلتاڭبامىز، ءانۇرانىمىز بۇكىل حالقىمىزدى جۇمىلدىرىپ، رۋحتاندىرىپ تۇرادى. مەرەيلى قازاق ەلىنىڭ ەلباسى ەل - جۇرتىن جۇدىرىقتاي جۇرەگىنە سىيعىزىپ، قىران قاناتىنىڭ استىنا الىپ، بارشا جۇرتتىڭ تەندىگىن، تاتۋلىق پەن تىنىشتىقتى ساقتاۋدى ماقسات ەتىپ، بۇگىنگى قازاق ەلىن وسى دارەجەگە جەتكىزدى. وسىنداي حالىق قامىن ويلاعان ازاماتى بار قازاق ەلىن بۇگىندە الەم تانيدى.
قۇرمەتتى وقۋشىلار! سەندەر تاۋەلسىز ەركىن ەلدە ەر جەتكەن ۇلانسىزدار. ەندىگى جەردە ەلىمىزدىڭ تاعدىرى، قازاقستان ەرتەڭى ءوز قولدارىڭىزدا. تۋعان ەلىمىزدى جوعارى دامىعان ەلدەر قاتارىنا ەنگىزەتىن مىنا سەندەرسىڭدەر. ول ءۇشىن سەندەر تەرەڭ ءارى جان – جاقتى ءبىلىم الۋ كەرەكسىڭدەر، – دەي كەلە بۇگىنگى تاربيە ساعاتىمىزدى اياقتايمىز. قوش ساۋ بولىڭىزدار.
ماقساتى:
1. وقۋشىلاردى اسا ماڭىزدى مەملەكەتتىك بەلگىلەر - رامىزدەرمەن جان - جاقتى تانىستىرۋ، ۇلتتىق رامىزدەردىڭ ءاربىر بولشەكتەرىنە، حالقىمىزدىڭ وتكەنى مەن بۇگىنگى كۇندەرىنە قىسقاشا شولۋ جاساۋ؛
2. وقۋشىلارعا مەملەكەتتىك رامىزدەردىڭ اسا ماڭىزدى ەكەنىن، ونى قۇرمەتپەن ماقتان تۇتۋ كەرەكتىگىن ۇعىندىرۋ، وي ءورىسىن كەڭەيتۋ؛
3. وتاندى سۇيۋگە، رامىزدەردى قۇرمەتتەۋگە ۇيرەتۋ، ءوز وتانىنىڭ پاتريوتى ەتىپ تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ق ر رامىزدەرى، ناقىل سوزدەر، سۋرەتتەر، ن. نازاربايەۆتىڭ پورترەتى، ق ر كونستيتۋسياسى، باپتار
بارىسى:
ءمۇعالىم: قۇرمەتتى وقۋشىلار! بۇگىن ۇلكەن مەرەكە - ءبىلىم كۇنى. وسى مەرەكەلەرىڭىز قۇتتى بولسىن. بۇگىن سىزدەردىڭ نازارلارىڭىزعا «مەملەكەتتىك رامىزدەر - ۇلتتىق ماقتانىش» اتتى تاربيە ساعاتىن وتكىزگەلى وتىرمىز. ولاي بولسا، بۇگىنگى تاربيە ساعاتىمىزدى باستاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر!
(ساباقتىڭ ماقساتىمەن، جوسپارىمەن تانىستىرىلادى)
ءمۇعالىم: ەگەمەندى ەلىمىز جەر بەتىندەگى باسقا مەملەكەتتەرمەن تەرەزەسى تەڭ، وركەنيەتتى ەل رەتىندە تانىلىپ، 1992 جىلى 4 ماۋسىمدا مەملەكەتتىك رامىزدەر تۋ، ەلتاڭبا، ءانۇران بەكىتىلدى. ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆ جارلىعىمەن 4 - ماۋسىم «ق ر مەملەكەتتىك رامىزدەر كۇنى» بولىپ بەلگىلەندى.
ق ر كونستيتۋسياسى 1995 جىلى 30 - تامىزدا رەفەرەندۋمدا قابىلداندى. 9 - ءبولىم، 98 - باپتان تۇرادى. 9 - بابىندا ق ر مەملەكەتتىك رامىزدەرى - تۋى، ەلتاڭباسى، ءانۇراننىڭ سيپاتتاماسى جانە رەسمي پايدالانۋ ءتارتىبى كونستيتۋسيالىق زاڭمەن بەكىتىلگەن. 34 - باپتا اركىم رەسپۋبليكانىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەرىن قۇرمەتتەۋگە مىندەتتى ەكەنى ايتىلادى. مەملەكەتتىك رامىزدەر بەلگىلى ءبىر ەلدىڭ وزىندىك ءومىر سالتىن، بۇكىل بولمىس ەرەكشەلىگىن، ايرىقشا ارمان اڭسارىن، باسقالارمەن بايلانىس مۇراتتارىن بىلدىرەدى.
وسى ءبىر قاسيەتتى بەلگىلەردىڭ ءمانىن ءاربىر ازامات تەرەڭ ءتۇسىنىپ، ونى قاستەرلەي ءبىلۋ كەرەك.
ماقتانساڭ ماقتان ەلىم دەپ،
تاني ءبىل ەلدىك تاڭباڭدى.
ەلتاڭبا، تۋىن، ءانۇران -
تاۋەلسىزدىككە ءتان بەلگى -
قاسيەتتى وسى رامىزدەر.
ەلىمە رۋح، ءمان بەردى،
يەسى ونىڭ مىنا بىزدەر،- دەپ تاربيە ساعاتىمىزدى ارى قاراي جالعاستىرامىز.
ايگەرىم: كوك جۇزىندە كوگىلدىر
گۇل جايناعان ءمولدىر نۇر.
قازاقستان جالاۋى -
ازاتتىقتىڭ الاۋى.
جەلبىرەيدى اسپاندا،
وتان ورنى اسقاردا.
بەرىك: تۋ
ءمولدىر، بۇلتسىز اشىق اسپان كۇمبەزىڭ،
بەينەلەگەن التىن شاپاق كۇن كوزىن.
ادالدىق پەن پاكتىك كوڭىل نىشانى
كورىپ ءجۇرمىن كوك تۋىمدى كۇندە ءوزىم.
كوگىلدىر ءتۇس ءمولدىر، تازا پاكتىگىم،
ىرىمدادى بولسا ەكەن دەپ ءساتتى كۇن.
بەيبىتشىلىك، تىنىشتىقتىڭ نىشانىن،
كوك تۋىمىز ءبىلدىرىپ تۇر تاپ بۇگىن.
باقىتجان: ەلتاڭبا
كوگىلدىر ءتۇس اياسىندا شاڭىراعىم شارىقتاپ،
جۇيرىك پىراق قاناتتى تۇر قاناتىمەن قالىقتاپ.
ساۋلەسىندەي كۇننىڭ التىن ۋىقتار تۇر شانشىلىپ.
قاسيەتتى ەلتاڭباعا قاراپ تۇرساق انىقتاپ.
ءتۇپ تورىندە جۇلدىزىم تۇر جاڭا جانعان باعىمداي.
ماڭگى باقي تۇرسا ەكەن ءوز ورنىنان الىنباي.
ورتاسىندا «قازاقستان» دەگەن جازۋ جازىلعان،
شاتتاندىرىپ شابىت بەرگەن جۇرەگىمنىڭ قانىنداي.
راحمەت: شاڭىراق تۇر ارقاۋ بولىپ، بار جۇگىندى ارقالاپ،
شاڭىراعىم بيىك بولسا شارىقتايدى شارتاراپ.
ەلىم ءۇشىن شەكسىز ءومىر، تىرشىلىكتىڭ نىشانى،
قازاق ەلى بار الەمگە ۇلگى بولىپ تارقاماق.
كوك كىلەمدەي جەلدە ەسكەن قاناتتى بار پىراعى،
ەلتاڭبادا ەكى جاققا مويىن بۇرىپ تۇرادى.
جەلماياداي جۇيرىك بولعان، اي ءمۇيىزدى پىراعىم،
سول پىراقپەن بەينەلەنگەن اتا بابا تۇراعى.
جارىق جۇلدىز جارقىراعان ەلتاڭبانىڭ توسىندە،
بارشامىزعا باعدار بەرگەن ايلى ءتۇننىڭ كەشىندە.
مىنە وسىنداي سۋرەتتەلگەن ەلتاڭباسى ەلىمنىڭ،
ءالى تالاي ساقتالادى بۇكىل الەم ەسىندە.
مادينا: مەملەكەتتىك ءانۇران – ەلىمىزدىڭ مۋزىكالىق پوەتيكالىق ەمبلەماسى، ادەبي سازدى قۇجاتى. ول حالىق جۇرەگىنىڭ ءلۇپىلىن تۇمار عىپ تۇيگەن مۋزىكالىق سالەم حات ىسپەتتەس.
جەڭىستەرگە قولباسىداي، ەرلىكتەردىڭ جولداسىنداي
ەلىمىزدىڭ ءانۇرانى جۇرەكتەردە جاڭعىرادى.
جارشىسىنداي داڭقىمىزدىڭ، جان سەرىگى حالقىمىزدىڭ.
ءادىل: ءانۇرانىم
ايگىلىسىڭ اۋەنىڭمەن الەمگە،
ءانۇرانىم، پاكتىگىڭدى دالەلدە.
قازاعىما قايسار شابىت بەرگەندەي،
ۇران بولىپ ايتىلا بەر ءار ەلدە.
جۇرەگىنەن ورىن الىپ ەلىمنىڭ،
شارتاراپتان شارىقتاۋمەن كورىندىڭ.
اسەم ءاندى اۋەنىڭمەن تەربەتكەن،
بەلگىسىسىڭ كەڭ جازيرا جەرىمنىڭ.
ءارلى اۋەنىڭ شارتاراپتى شايقادى،
كۇشتىلىگىن بۇكىل حالىق بايقادى.
شابىت بەرگەن ءانۇراندى ءارقاشان
ماڭعاز ەلىم ماقتانۋمەن ايتادى.
ءمۇعالىم: مەملەكەتتىك تۋىمىزدىڭ اۆتورى كىم؟
نۇرسەيىت: شاكەن وڭداسىن ۇلى نيازبەكوۆ. ق ر مەملەكەتتىك تۋىنىڭ اۆتورى، قازاقستانعا ەڭبەگى سىڭگەن ونەر قايراتكەرى، قازاقستان ديزاين ونەرىنىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى. 1938 جىلى 12 - قاراشادا تاراز قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. لەنينگراد جوعارعى كوركەم ونەر ۋچيليششەسىن بىتىرگەن. الماتى قالاسىنىڭ باس سۋرەتشىسى.
ءمۇعالىم: قازاقستان دەيتىن وتان انامىزدىڭ ەلتاڭباسىنىڭ اۆتورى كىم؟
جۇلدىز: جانداربەك مالىبەك ۇلى. ق ر مەملەكەتتىك ەلتاڭباسىنىڭ اۆتورى. وزبەكستانعا ەڭبەگى سىڭگەن ساۋلەتشى. 1942 جىلى قىزىلوردا وبلىسى جاڭاقورعان اۋدانىنىڭ ەكپىندى اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. تاشكەنت پوليتەحنيكالىق ينستيتۋتىنىڭ ساۋلەت ونەرى فاكۋلتەتىن بىتىرگەن. تاشكەنت قالاسىنداعى عىلىمي زەرتتەۋ جوبالاۋ ينستيتۋتىنىڭ قالا قۇرىلىسى شەبەرحاناسىنىڭ جەتەكشىسى، جوبالار جونىندەگى باس ساۋلەتشىسى، ءقازىر استانادا تۇرادى.
بولات: شوتامان ىدىرىس ۇلى ءۋاليحان.
ق ر مەملەكەتتىك ەلتاڭباسىنىڭ اۆتورى. قازاقستانعا ەڭبەگى سىڭگەن ساۋلەتشى، مەملەكەت سىيلىعىنىڭ يەگەرى، بەلگىلى قوعام قايراتكەرى. 1932 جىلى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى ايىرتاۋ اۋدانىنداعى سىرىمبەت اۋىلىندا تۋعان. ماسكەۋ ارحيتەكتۋرالىق ينستيتۋتىن بىتىرگەن. «قازاق قالا قۇرىلىسىن جوبالاۋ» ينستيتۋتىنىڭ قىزمەتكەرى.
ءمۇعالىم: ال ءانۇرانىمىز قالاي ومىرگە كەلدى؟ اۆتورلارى كىم؟
: ءشامشى قالداياقوۆ.- ءانىن جازعان. ءشامشى قالداياقوۆ ەسىمى اتالعاندا اۋزىمىزعا بىردەن حالقىمىزدىڭ ءانۇرانىنا اينالعان «مەنىڭ قازاقستانىم» ءانى تۇسەدى. ءيىسى قازاقتىڭ كوكىرەگىندە جىر بولىپ توگىلىپ، سىر بولىپ ءورىلىپ، اندەرىنىڭ قاي قايسىسى دا حالىقپەن بىرگە تۋعانداي بىتە قايناسىپ، ونىڭ بولىنبەيتىن بولشەگىنە اينالىپ كەتكەن. حالقىنىڭ جۇرەگىن وسىنشالىقتى سىرشىل دا كاۋسار سازدىڭ قۇدىرەتىمەن باۋراعان ۇلى سازگەر ەسىمى ۇمتىلمايدى. حالىق جۇرەگىندە ماڭگى ساقتالادى.
حيۋاز: جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆ.- ءسوزىن جازعان. 1960 جىلداردىڭ بەرى قازاق پوەزياسى مەن پروزاسىنا ءوزىنىڭ ۇلتتىق بوياۋى قانىق، ايشىقتى قولتاڭباسىن قالدىرعان دارا تۇلعالاردىڭ ءبىرى. ول 1935 جىلى اتىراۋ وبلىسى، تەڭىز اۋدانى، قوشالىق اۋىلىندا تۋعان. 1959 جىلى قازاقتىڭ قۇرمانعازى اتىنداعى كونسەرۆاتورياسىندا وقىپ جۇرگەن كەزىندە كۋرستاس دوسى ءشامشى قالداياقوۆتىڭ «مەنىڭ قازاقستانىم» اتتى انىنە ءسوز جازعان. بۇل ءان قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق ءانۇرانىنا اينالىپ، كۇنى بۇگىنگە دەيىن ۇرپاق ساناسىن وتانشىلدىق رۋحىمەن جاڭعىرتىپ كەلەدى.
راحمەت: نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.- ءسوزىن جازعان. دوستىقتىڭ، بىرلىكتىڭ، باۋىرمالدىقتىڭ تۋىن بەرىك ۇستاپ، قازاقستاندى الەمگە پاش ەتىپ وتىرعان عاسىر كۋاسى بولعان، ەلىمىزدىڭ پرەزيدەنتى. ەلباسىنىڭ بولاشاققا دەگەن تالپىنىسى، ەڭبەككە ەرتە ارالاسۋى بالالىق كەزدەن باستالعان ەكەن. جەر جانناتى جەتىسۋدىڭ توسكەيىندە، شامالعان اۋىلىندا بولاشاق تاۋەلسىز مەملەكەتىمىزدىڭ باسشىسى دۇنيەگە كەلگەن. ول 1991 جىلدان بەرى ق ر پرەزيدەنتى بولىپ كەلەدى.
ءمۇعالىم:. جالپىلاما قازاقستان تۋرالى بىلىمدەرىڭدى جيناقتايسىڭدار بالالار
1. ق ر تاۋەلسىزدىكتى قاي جىلى الدى؟
2. قازاقستان – «ەۋرازيانىڭ كىندىگى» دەپ نەلىكتەن اتالادى؟
3. جەر كولەمى جاعىنان قازاقستان نەشىنشى ورىندا؟ 4. ەلىمىزدىڭ جەر كولەمى
5. قازاقستاندا قانشا وبلىس بار؟ 6. قازاقستاندا قانشا ۇلت وكىلدەرى تۇرادى؟
7. ق ر - سى نەشە مەملەكەتپەن شەكتەسەدى؟ 8. ق ر - نىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى كىم؟
9.. ق ر - نىڭ جاڭا استاناسىن اتاڭىز 10. ق ر - نىڭ رامىزدەرىن اتاڭىز
قازاقستانعا ساياحات
قازاقستاننىڭ وزەندەرى، كولدەرى، وبلىستارى، تاۋلارى، جازىقتارىنىڭ اتتارى اتالادى. كارتادان كورسەتۋ كەرەك.
مۇنايلى ولكە(باتىس قازاقستان)، قازاقتىڭ ۇساق شوقىسى (سارىارقا)، كۇرىش وسىرەتىن ايماق (قىزىلوردا وبلىسى)، ەڭ ءىرى وزەن (ەرتىس)، ەلىمىزدىڭ باس قالاسى ورنالاسقان وزەن (ەسىل)، ەڭ ءىرى تاۋ (تيان شان)
قورىتىندى.
ءمۇعالىم: ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆ «قازاقستاندىقتاردىڭ جاڭا ۇرپاعى، ەڭ الدىمەن باسەكەگە قابىلەتتى بولۋعا ءتيىس. قازاقستانعا سەندەردىڭ جاسامپاز ەڭبەكتەرىن، سەندەردىڭ كۇش جىگەرلەرىڭ جانە سەندەردىڭ بىلگەندەرىڭ قاجەت. وتان سەندەرگە زور ءۇمىت ارتادى. سەندەر ونى اقتاپ شىعاتىندارىڭا سەنىمدىمىن. وتانشىلىق سەزىمى، ءوز ەلىڭە دەگەن ماقتانىش ونىڭ رامىزدەرىنە دەگەن قۇرمەتتەن باستالادى.» دەگەن. سوندىقتان وقۋشىلار ەلباسىمىزدىڭ سەنىمىن اقتايتىنداي ازامات پەن ازاماتشا بولايىق دەگىم كەلەدى. تۋىمىز، ەلتاڭبامىز، ءانۇرانىمىز بۇكىل حالقىمىزدى جۇمىلدىرىپ، رۋحتاندىرىپ تۇرادى. مەرەيلى قازاق ەلىنىڭ ەلباسى ەل - جۇرتىن جۇدىرىقتاي جۇرەگىنە سىيعىزىپ، قىران قاناتىنىڭ استىنا الىپ، بارشا جۇرتتىڭ تەندىگىن، تاتۋلىق پەن تىنىشتىقتى ساقتاۋدى ماقسات ەتىپ، بۇگىنگى قازاق ەلىن وسى دارەجەگە جەتكىزدى. وسىنداي حالىق قامىن ويلاعان ازاماتى بار قازاق ەلىن بۇگىندە الەم تانيدى.
قۇرمەتتى وقۋشىلار! سەندەر تاۋەلسىز ەركىن ەلدە ەر جەتكەن ۇلانسىزدار. ەندىگى جەردە ەلىمىزدىڭ تاعدىرى، قازاقستان ەرتەڭى ءوز قولدارىڭىزدا. تۋعان ەلىمىزدى جوعارى دامىعان ەلدەر قاتارىنا ەنگىزەتىن مىنا سەندەرسىڭدەر. ول ءۇشىن سەندەر تەرەڭ ءارى جان – جاقتى ءبىلىم الۋ كەرەكسىڭدەر، – دەي كەلە بۇگىنگى تاربيە ساعاتىمىزدى اياقتايمىز. قوش ساۋ بولىڭىزدار.
You Might Also Like
