مەملەكەتتىك ءتىل – باعا جەتپەس رۋحاني بايلىق
مەملەكەتتىك ءتىل – باعا جەتپەس رۋحاني بايلىق
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. ءتىل ۇيرەنۋشىلەرگە تىڭدالىم، وقىلىم، جازىلىم، سويلەسىم جاتتىعۋلارى ارقىلى سوزدىك قورى مەن ءتىل بايلىعىن ارتتىرۋ.
2. مەملەكەتتىك ءتىلىمىزدىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ جانە اتاۋلى مەرەكەلەردىڭ ءبىرى العاشقى پرەزيدەنت كۇنىنە وراي ەلباسىمىز تۋرالى اڭگىمە قوزعاۋ
3. ءتىلدى ۇيرەنۋگە قىزىعۋشىلىقتارىن، مەملەكەتتىك تىلگە دەگەن قۇرمەتىن ارتتىرۋ.
كورنەكى قۇرالدارى: سلايدتار، ۆيدەو، داپتەر، پاراقشالار
قولدانىلاتىن ءادىس - تاسىلدەر، جۇمىس تۇرلەرى: ءتۇسىندىرۋ، وي قوزعاۋ، سۇراق - جاۋاپ، تەست سۇراقتارى، سۋرەتپەن جۇمىس، ويىندار.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
Cاباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: ساباققا قاتىسۋشىلاردى ءتىزىم بويىنشا تەكسەرۋ.
اشىق ساباققا كەلىپ وتىرعان قوناقتارمەن تانىستىرىپ، امانداسۋ
پسيحولوگيالىق احۋال تۋعىزۋ (سمايليكتەردى تاراتۋ) بۇگىن كوڭىل - كۇيلەرىڭ قانداي؟ (تىڭداۋشىلار تاراتىلعان سمايليكتەردەن تاڭداپ ءوز قالاۋلارىنشا كوتەرەدى)
بۇگىنگى ساباققا قاجەتتى جۇمىس داپتەرىن تاراتۋ.
پاراقشالاردى تاراتۋ (ءسوزجۇمباعى بار) ءسوزجۇمباقتى شەشكەن كەزدە ءتىل تۋرالى احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ ناقىل ءسوزى شىعادى.
بۇل قاناتتى ءسوز 5 سوزدەن تۇرادى ەكى ادامعا ءبىر ءسوزدى شەشۋ كەرەك، سودان كەيىن ونى قۇراستىرۋ كەرەك.
شىعاتىن ناقىل ءسوز: ءتىلى جوعالعان جۇرتتىڭ ءوزى دە جوعالادى (احمەت بايتۇرسىنوۆ)
ءبىز نەگە بۇگىن ءتىل تۋرالى ايتىپ وتىرمىز، ويتكەنى بۇگىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعى اياسىندا وتكىزىلەتىن 25 تاقىرىپتىق كۇندەردىڭ ىشىندە اقمولا وبلىسى بويىنشا 24 قاراشا «مەملەكەتتىك ءتىل كۇنى» دەپ جاريالانىپ وتىر، سوندىقتان ءبىز ءتىل ۇيرەنۋشىلەر بولعاندىقتان تىكەلەي مەملەكەتتىك ءتىلدى ۇيرەنىپ جاتقاندىقتان بۇل كۇندى اتاۋسىز قالدىرۋىمىزعا بولمايدى.
بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى «مەملەكەتتىك ءتىل – باعا جەتپەس رۋحاني بايلىق» ماقساتى مەملەكەتتىك ءتىلىمىزدىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ جانە اتاۋلى مەرەكەلەردىڭ ءبىرى العاشقى پرەزيدەنت كۇنىنە وراي ەلباسىمىز تۋرالى پىكىرلەسۋ.
ءتىل تۋرالى قاناتتى سوزدەر (ۆيدەو)
ەلباسىنىڭ «قازاقستان حالقىن توپتاستىرۋدىڭ اسا ماڭىزدى فاكتورى سانالاتىن مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرۋ – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءاربىر ازاماتىنىڭ پارىزى» دەگەن ءسوزى – ءار «ەلىم، جەرىم – قازاقستان» دەيتىن ازاماتتىڭ ءسوزى دەسەم، ارتىقتىق ەتپەس.
1. سىزدەر تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ ازاماتى رەتىندە ءتىلىمىزدىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋدە ءوز ۇلەستەرىڭىزدى قوسىپ جۇرسىزدەر مە؟
2. ءتىلدىڭ قازىرگى دارەجەسى قاي دەڭگەيدە دەپ ويلايسىزدار؟
3. قازاقستان ازاماتارى ءوز مەملەكەتتىك تىلىندە سويلەۋ ءۇشىن قانداي جۇمىستار جاسالۋ كەرەك جانە وعان قانشا ۋاقىت كەتەدى دەپ ويلايسىزدار؟
تىڭدالىم (ۆ2 19 بەت 3ديالوگ)
تىڭدالىمدى مۇقيات تىڭداپ، ونى ورىنداۋ، تالداۋ.
1. سۇحبات بەرۋشىنىڭ پىكىرىنشە، ءبىزدىڭ ەل -.......
ا) تەحنولوگيا ءوندىرۋشى ەل
ۆ) دامىعان ەل
س) تۇتىنۋشى ەل
د) تەحنولوگيا جاساۋشى ەل
2. ديالوگتە كوتەرىلگەن نەگىزگى ماسەلە نە تۋرالى ەكەندىگىن كورسەتىڭىز.
ا) ءۇش تۇعىرلى ءتىل داۋى
ۆ) قازاق ءتىلىنىڭ كەنجەلەپ قالۋ سەبەبى
س) مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋدى مىندەتتەۋى
د) انا ءتىلى ۇستەمدىگىن كۇشەيتۋ شارالارى
3. عالىمنىڭ «ءۇش تۇعىرلى ءتىل» ساياساتىن قولداۋ سەبەبىن انىقتاڭىز.
ا) الەمدىك وركەنيەتتىڭ تالابى سولاي
ۆ) كوپ ءتىل ءبىلۋ – بىلىمدىلىكتىڭ ايعاعى
س) مەملەكەت ءۇش ءتىلدىڭ ءبىلۋدىڭ مىندەتتەيدى
د) قازاق حالقى ءۇش تىلدە سويلەۋگە ىنتالى
4. ديالوگتەگى قوسىمشا دەرەكتى تابىڭىز.
ا) قازاقشا سويلەتۋدىڭ جولى
ۆ) قازاق ءتىلىنىڭ كەنجە قالۋ سەبەبى
س) قازاق ءتىلىن بىلمەيتىندەردىڭ كىم ەكەندىگى
د) عالىمنىڭ «ءۇش تۇعىرلى تىلگە» كوزقاراسى
5. ديالوگتەگى «اقىلدى قازاقشا سويلەتۋ كەرەك» تىركەسى قانداي ماعىنادا قولدانىلعاندىعىن كورسەتىڭىز.
ا) قازاقشا ويلاۋ كەرەك
ۆ) قازاقشا اقىلدى سويلەۋ كەرەك
س) اقىلدىلار قازاقشا سويلەۋ كەرەك
د) قازاق ەكەنىمىزدى سوزبەن ەمەس، اقىلمەن مويىنداتۋ كەرەك
وزدەرىڭىزگە بەلگىلى ءتىل تۋرالى ەلباسىمىز نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ تا بىرنەشە قاناتتى سوزدەر ايتقان.
1. قازاقستاننىڭ بولاشاعى قازاق تىلىندە جاتىر. قازاق ءتىلى ءالى بىرتە - بىرتە مەملەكەتتىك قىزمەتتە، ەكونوميكا مەن ءومىردىڭ بارلىق سالاسىندا باسىمدىق تانىتاتىن بولادى.
2. قازاق ەلى باردا، قازاق ءتىلى دە ءومىر سۇرەدى. وسەدى. وركەندەيدى. ۇلتىمىزدىڭ ۇلى ءتىلى – ماڭگىلىك!
3. عاسىرلار بويى قازاقتىڭ ۇلت رەتىندەگى مادەني تۇتاستىعىنا ەڭ نەگىزگى ۇيىتقى بولعان – ونىڭ عاجايىپ ءتىلى. نۇرسۇلتان نازاربايەۆ
وسى ويلارعا بايلانىستى سىزدەر نە ايتا الاسىزدار؟ – دەگەن سۇراققا جاۋاپ الۋ. مەملەكەتتىك ءتىلدى ۇيرەنۋدىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىنە توقتالىپ كەتۋ.
ۆيدەو ن. نازاربايەۆتىڭ ءتىل تۋرالى ايتقانى (تىڭداۋشىلار ءوز ويلارىن ايتۋ)
سەرگىتۋ ءساتى(ورامال تاستاماق) ءبىر تىڭداۋشى ءبىرىنشى بۋىنىن ايتىپ ەكىنشى تىڭداۋشىعا ورامالدى لاقتىرادى، ەكىنشى تىڭداۋشى ەكىنشى بۋىنمەن ءسوزدى اياقتايدى نەمەسە ارى قاراي لاقتىرادى) مىسالى قا – لام، تاق – تا
وقىلىم
ماتىنمەن جۇمىس ەلباسى تۋرالى ءماتىن.
وتباسى جانە بالالىق شاعى
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ 1940 جىلى6 شىلدەدە الماتى وبلىسىنىڭ قاراساي اۋدانىنا قاراستى شامالعان اۋىلىندا ءابىش پەن ءالجاننىڭ وتباسىسىندا دۇنيەگە كەلگەن. سابيگە ات تاڭداۋدىڭ ءوزى جاتقان ءبىر حيكاياعا اينالدى. تويعا جينالعان اعايىن - تۋىس ءتۇرلى ەسىمدەردى تۇس - تۇستان ايتىپ جاتتى. ەڭ اقىرىندا جاڭا تۋعان ۇلدىڭ اجەسى مىرزابالا مىناداي ۇسىنىس ءبىلدىردى: «مەنىڭ سۇيىكتى نەمەرەم ەكى بىردەي ەسىمدى الىپ ءجۇرسىن. ونىڭ اتى نۇرسۇلتان بولسىن». الەمدەگى بارلىق اجەلەر سەكىلدى مىرزابالا دا نەمەرەسىنىڭ ازامات بولىپ قالىپتاسۋىنا ەرەكشە ەڭبەك ءسىڭىردى.
ءجاسوسپىرىم شاعى نۇرسۇلتان تەك ءوز سىنىبىنداعى عانا ەمەس، مەكتەپتەگى ەڭ ۇزدىك وقۋشىنىڭ ءبىرى بولدى، ساباقتى زور ىنتا - ىقىلاسپەن وقىدى. ول ءوزىنىڭ اسا قۇشتارلىعىن بىلەتىن اعايىن - تۋىستارى اكەپ بەرگەن كىتاپتاردىڭ ءبارىن وقىپ شىعۋعا جان - تانىمەن كىرىستى. اكە - شەشەسى وسى ولكەدە ەجەلگى زاماندا ءومىر سۇرگەن بابالاردىڭ بەرىك ءتۇپ - تامىرىنان سىر شەرتەتىن ساليقالى اڭگىمەلەر ايتىپ، جان - دۇنيەنى تەربەيتىن اندەر شىرقايتىن. كەز كەلگەن قازاق بىلمەۋى ۇيات سانالاتىن جەتى اتا تۋرالى ايتىلاتىن. ۇرپاقتان ۇرپاققا جالعاسىپ، قازاقتىڭ وتكەنى مەن بولاشاعىن جالعاپ كەلە جاتقان حالىقتىڭ وسى ءبىر اۋىر، ءبىراق ۇيلەسىمدى تىرشىلىگىنىڭ ماڭگى جانە اسا ءماندى ەكەنىن سەزىنەتىن. ول، اسىرەسە، ەجەلگى اڭىزدار مەن بابالاردىڭ نانىم - سەنىمدەرى تۋرالى ۇلكەندەر ايتاتىن اڭگىمەلەردى ىقىلاسپەن تىڭدايتىن.
1. ءماتىندى تالداۋ، ءبىر تىڭداۋشى ءماتىن بويىنشا سۇراق قويادى، قالعاندارى جاۋاپ بەرەدى.
2. ماتىننەن قوس سوزدەردى تابىڭىزدار.
جازىلىم
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى: «قازاقستان حالقىنا.......... قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسى مەن زاڭدارىن............، ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىنا...........، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتىنىڭ وزىمە جۇكتەلگەن مارتەبەلى مىندەتىن............. سالتاناتتى تۇردە............»، – دەپ حالىققا انت بەرگەن ساتتەن باستاپ............
قاجەتتى ءسوز تىركەستەرى: قىزمەتىنە كىرىسەدى، قاتاڭ ساقتاۋعا، كەپىلدىك بەرۋگە، ادال قىزمەت ەتۋگە، ادال اتقارۋعا، انت ەتەمىن.
سويلەسىم
سۋرەتتەر سويلەيدى. سلايدتا بەرىلگەن سۋرەتتەرگە قاراپ سويلەمدەر قۇراستىرۋ.
ءجاسوسپىرىم بالالاردىڭ ەلباسىنا ايتقان تىلەگى (ۆيدەو)
تىڭداۋشىلارعا بۇگىنگى «مەملەكەتتىك ءتىل كۇنىنە» ارناپ قازاقستان حالقىنا تىلەك جازۋ. (2 سويلەم)
تىلەك بايتەرەگى
تىڭداۋشىلارعا جاپىراق تاراتىلادى، سول جاپىراقتارعا ءبىر سوزبەن ەلباسىمىزعا تىلەك جازاسىزدار، سوسىن ونى تاقتادا تۇرعان اعاشقا جاپسىرادى.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ
قازاقستان – باقىتتى ەل، پرەزيدەنتى تانىمدى، حالقى قارىمدى، دوسى كوپ ەل ەكەنىن دە ماقتان تۇتامىز. ءتىلىمىزدىڭ مارتەبەسى وسە بەرسىن.
نەسىنە مەن قازاقپىن، ءوز ءتىلىمدى بىلمەسەم.
ءوز ەلىمدە جارقىلداپ، ەركىن سويلەپ جۇرمەسەم.
قۇت مەكەنىم قاسيەتتى اتا - بابام جەرىندە،
ناعىز قورلىق - دەپ بىلەمىن، باسقا تىلدە تىلدەسسەم – دەگەندەي ءار قازاقتىڭ جۇرەگىندەگى نامىس وتى سونبەسىن.
بۋراباي اۋدانى تىلدەردى وقىتۋ ورتالىعىنىڭ ادىسكەرى
ماحمەتوۆا جانار قايرتاي قىزى
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. ءتىل ۇيرەنۋشىلەرگە تىڭدالىم، وقىلىم، جازىلىم، سويلەسىم جاتتىعۋلارى ارقىلى سوزدىك قورى مەن ءتىل بايلىعىن ارتتىرۋ.
2. مەملەكەتتىك ءتىلىمىزدىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ جانە اتاۋلى مەرەكەلەردىڭ ءبىرى العاشقى پرەزيدەنت كۇنىنە وراي ەلباسىمىز تۋرالى اڭگىمە قوزعاۋ
3. ءتىلدى ۇيرەنۋگە قىزىعۋشىلىقتارىن، مەملەكەتتىك تىلگە دەگەن قۇرمەتىن ارتتىرۋ.
كورنەكى قۇرالدارى: سلايدتار، ۆيدەو، داپتەر، پاراقشالار
قولدانىلاتىن ءادىس - تاسىلدەر، جۇمىس تۇرلەرى: ءتۇسىندىرۋ، وي قوزعاۋ، سۇراق - جاۋاپ، تەست سۇراقتارى، سۋرەتپەن جۇمىس، ويىندار.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
Cاباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: ساباققا قاتىسۋشىلاردى ءتىزىم بويىنشا تەكسەرۋ.
اشىق ساباققا كەلىپ وتىرعان قوناقتارمەن تانىستىرىپ، امانداسۋ
پسيحولوگيالىق احۋال تۋعىزۋ (سمايليكتەردى تاراتۋ) بۇگىن كوڭىل - كۇيلەرىڭ قانداي؟ (تىڭداۋشىلار تاراتىلعان سمايليكتەردەن تاڭداپ ءوز قالاۋلارىنشا كوتەرەدى)
بۇگىنگى ساباققا قاجەتتى جۇمىس داپتەرىن تاراتۋ.
پاراقشالاردى تاراتۋ (ءسوزجۇمباعى بار) ءسوزجۇمباقتى شەشكەن كەزدە ءتىل تۋرالى احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ ناقىل ءسوزى شىعادى.
بۇل قاناتتى ءسوز 5 سوزدەن تۇرادى ەكى ادامعا ءبىر ءسوزدى شەشۋ كەرەك، سودان كەيىن ونى قۇراستىرۋ كەرەك.
شىعاتىن ناقىل ءسوز: ءتىلى جوعالعان جۇرتتىڭ ءوزى دە جوعالادى (احمەت بايتۇرسىنوۆ)
ءبىز نەگە بۇگىن ءتىل تۋرالى ايتىپ وتىرمىز، ويتكەنى بۇگىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعى اياسىندا وتكىزىلەتىن 25 تاقىرىپتىق كۇندەردىڭ ىشىندە اقمولا وبلىسى بويىنشا 24 قاراشا «مەملەكەتتىك ءتىل كۇنى» دەپ جاريالانىپ وتىر، سوندىقتان ءبىز ءتىل ۇيرەنۋشىلەر بولعاندىقتان تىكەلەي مەملەكەتتىك ءتىلدى ۇيرەنىپ جاتقاندىقتان بۇل كۇندى اتاۋسىز قالدىرۋىمىزعا بولمايدى.
بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى «مەملەكەتتىك ءتىل – باعا جەتپەس رۋحاني بايلىق» ماقساتى مەملەكەتتىك ءتىلىمىزدىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ جانە اتاۋلى مەرەكەلەردىڭ ءبىرى العاشقى پرەزيدەنت كۇنىنە وراي ەلباسىمىز تۋرالى پىكىرلەسۋ.
ءتىل تۋرالى قاناتتى سوزدەر (ۆيدەو)
ەلباسىنىڭ «قازاقستان حالقىن توپتاستىرۋدىڭ اسا ماڭىزدى فاكتورى سانالاتىن مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرۋ – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءاربىر ازاماتىنىڭ پارىزى» دەگەن ءسوزى – ءار «ەلىم، جەرىم – قازاقستان» دەيتىن ازاماتتىڭ ءسوزى دەسەم، ارتىقتىق ەتپەس.
1. سىزدەر تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ ازاماتى رەتىندە ءتىلىمىزدىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋدە ءوز ۇلەستەرىڭىزدى قوسىپ جۇرسىزدەر مە؟
2. ءتىلدىڭ قازىرگى دارەجەسى قاي دەڭگەيدە دەپ ويلايسىزدار؟
3. قازاقستان ازاماتارى ءوز مەملەكەتتىك تىلىندە سويلەۋ ءۇشىن قانداي جۇمىستار جاسالۋ كەرەك جانە وعان قانشا ۋاقىت كەتەدى دەپ ويلايسىزدار؟
تىڭدالىم (ۆ2 19 بەت 3ديالوگ)
تىڭدالىمدى مۇقيات تىڭداپ، ونى ورىنداۋ، تالداۋ.
1. سۇحبات بەرۋشىنىڭ پىكىرىنشە، ءبىزدىڭ ەل -.......
ا) تەحنولوگيا ءوندىرۋشى ەل
ۆ) دامىعان ەل
س) تۇتىنۋشى ەل
د) تەحنولوگيا جاساۋشى ەل
2. ديالوگتە كوتەرىلگەن نەگىزگى ماسەلە نە تۋرالى ەكەندىگىن كورسەتىڭىز.
ا) ءۇش تۇعىرلى ءتىل داۋى
ۆ) قازاق ءتىلىنىڭ كەنجەلەپ قالۋ سەبەبى
س) مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋدى مىندەتتەۋى
د) انا ءتىلى ۇستەمدىگىن كۇشەيتۋ شارالارى
3. عالىمنىڭ «ءۇش تۇعىرلى ءتىل» ساياساتىن قولداۋ سەبەبىن انىقتاڭىز.
ا) الەمدىك وركەنيەتتىڭ تالابى سولاي
ۆ) كوپ ءتىل ءبىلۋ – بىلىمدىلىكتىڭ ايعاعى
س) مەملەكەت ءۇش ءتىلدىڭ ءبىلۋدىڭ مىندەتتەيدى
د) قازاق حالقى ءۇش تىلدە سويلەۋگە ىنتالى
4. ديالوگتەگى قوسىمشا دەرەكتى تابىڭىز.
ا) قازاقشا سويلەتۋدىڭ جولى
ۆ) قازاق ءتىلىنىڭ كەنجە قالۋ سەبەبى
س) قازاق ءتىلىن بىلمەيتىندەردىڭ كىم ەكەندىگى
د) عالىمنىڭ «ءۇش تۇعىرلى تىلگە» كوزقاراسى
5. ديالوگتەگى «اقىلدى قازاقشا سويلەتۋ كەرەك» تىركەسى قانداي ماعىنادا قولدانىلعاندىعىن كورسەتىڭىز.
ا) قازاقشا ويلاۋ كەرەك
ۆ) قازاقشا اقىلدى سويلەۋ كەرەك
س) اقىلدىلار قازاقشا سويلەۋ كەرەك
د) قازاق ەكەنىمىزدى سوزبەن ەمەس، اقىلمەن مويىنداتۋ كەرەك
وزدەرىڭىزگە بەلگىلى ءتىل تۋرالى ەلباسىمىز نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ تا بىرنەشە قاناتتى سوزدەر ايتقان.
1. قازاقستاننىڭ بولاشاعى قازاق تىلىندە جاتىر. قازاق ءتىلى ءالى بىرتە - بىرتە مەملەكەتتىك قىزمەتتە، ەكونوميكا مەن ءومىردىڭ بارلىق سالاسىندا باسىمدىق تانىتاتىن بولادى.
2. قازاق ەلى باردا، قازاق ءتىلى دە ءومىر سۇرەدى. وسەدى. وركەندەيدى. ۇلتىمىزدىڭ ۇلى ءتىلى – ماڭگىلىك!
3. عاسىرلار بويى قازاقتىڭ ۇلت رەتىندەگى مادەني تۇتاستىعىنا ەڭ نەگىزگى ۇيىتقى بولعان – ونىڭ عاجايىپ ءتىلى. نۇرسۇلتان نازاربايەۆ
وسى ويلارعا بايلانىستى سىزدەر نە ايتا الاسىزدار؟ – دەگەن سۇراققا جاۋاپ الۋ. مەملەكەتتىك ءتىلدى ۇيرەنۋدىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىنە توقتالىپ كەتۋ.
ۆيدەو ن. نازاربايەۆتىڭ ءتىل تۋرالى ايتقانى (تىڭداۋشىلار ءوز ويلارىن ايتۋ)
سەرگىتۋ ءساتى(ورامال تاستاماق) ءبىر تىڭداۋشى ءبىرىنشى بۋىنىن ايتىپ ەكىنشى تىڭداۋشىعا ورامالدى لاقتىرادى، ەكىنشى تىڭداۋشى ەكىنشى بۋىنمەن ءسوزدى اياقتايدى نەمەسە ارى قاراي لاقتىرادى) مىسالى قا – لام، تاق – تا
وقىلىم
ماتىنمەن جۇمىس ەلباسى تۋرالى ءماتىن.
وتباسى جانە بالالىق شاعى
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ 1940 جىلى6 شىلدەدە الماتى وبلىسىنىڭ قاراساي اۋدانىنا قاراستى شامالعان اۋىلىندا ءابىش پەن ءالجاننىڭ وتباسىسىندا دۇنيەگە كەلگەن. سابيگە ات تاڭداۋدىڭ ءوزى جاتقان ءبىر حيكاياعا اينالدى. تويعا جينالعان اعايىن - تۋىس ءتۇرلى ەسىمدەردى تۇس - تۇستان ايتىپ جاتتى. ەڭ اقىرىندا جاڭا تۋعان ۇلدىڭ اجەسى مىرزابالا مىناداي ۇسىنىس ءبىلدىردى: «مەنىڭ سۇيىكتى نەمەرەم ەكى بىردەي ەسىمدى الىپ ءجۇرسىن. ونىڭ اتى نۇرسۇلتان بولسىن». الەمدەگى بارلىق اجەلەر سەكىلدى مىرزابالا دا نەمەرەسىنىڭ ازامات بولىپ قالىپتاسۋىنا ەرەكشە ەڭبەك ءسىڭىردى.
ءجاسوسپىرىم شاعى نۇرسۇلتان تەك ءوز سىنىبىنداعى عانا ەمەس، مەكتەپتەگى ەڭ ۇزدىك وقۋشىنىڭ ءبىرى بولدى، ساباقتى زور ىنتا - ىقىلاسپەن وقىدى. ول ءوزىنىڭ اسا قۇشتارلىعىن بىلەتىن اعايىن - تۋىستارى اكەپ بەرگەن كىتاپتاردىڭ ءبارىن وقىپ شىعۋعا جان - تانىمەن كىرىستى. اكە - شەشەسى وسى ولكەدە ەجەلگى زاماندا ءومىر سۇرگەن بابالاردىڭ بەرىك ءتۇپ - تامىرىنان سىر شەرتەتىن ساليقالى اڭگىمەلەر ايتىپ، جان - دۇنيەنى تەربەيتىن اندەر شىرقايتىن. كەز كەلگەن قازاق بىلمەۋى ۇيات سانالاتىن جەتى اتا تۋرالى ايتىلاتىن. ۇرپاقتان ۇرپاققا جالعاسىپ، قازاقتىڭ وتكەنى مەن بولاشاعىن جالعاپ كەلە جاتقان حالىقتىڭ وسى ءبىر اۋىر، ءبىراق ۇيلەسىمدى تىرشىلىگىنىڭ ماڭگى جانە اسا ءماندى ەكەنىن سەزىنەتىن. ول، اسىرەسە، ەجەلگى اڭىزدار مەن بابالاردىڭ نانىم - سەنىمدەرى تۋرالى ۇلكەندەر ايتاتىن اڭگىمەلەردى ىقىلاسپەن تىڭدايتىن.
1. ءماتىندى تالداۋ، ءبىر تىڭداۋشى ءماتىن بويىنشا سۇراق قويادى، قالعاندارى جاۋاپ بەرەدى.
2. ماتىننەن قوس سوزدەردى تابىڭىزدار.
جازىلىم
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى: «قازاقستان حالقىنا.......... قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسى مەن زاڭدارىن............، ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىنا...........، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتىنىڭ وزىمە جۇكتەلگەن مارتەبەلى مىندەتىن............. سالتاناتتى تۇردە............»، – دەپ حالىققا انت بەرگەن ساتتەن باستاپ............
قاجەتتى ءسوز تىركەستەرى: قىزمەتىنە كىرىسەدى، قاتاڭ ساقتاۋعا، كەپىلدىك بەرۋگە، ادال قىزمەت ەتۋگە، ادال اتقارۋعا، انت ەتەمىن.
سويلەسىم
سۋرەتتەر سويلەيدى. سلايدتا بەرىلگەن سۋرەتتەرگە قاراپ سويلەمدەر قۇراستىرۋ.
ءجاسوسپىرىم بالالاردىڭ ەلباسىنا ايتقان تىلەگى (ۆيدەو)
تىڭداۋشىلارعا بۇگىنگى «مەملەكەتتىك ءتىل كۇنىنە» ارناپ قازاقستان حالقىنا تىلەك جازۋ. (2 سويلەم)
تىلەك بايتەرەگى
تىڭداۋشىلارعا جاپىراق تاراتىلادى، سول جاپىراقتارعا ءبىر سوزبەن ەلباسىمىزعا تىلەك جازاسىزدار، سوسىن ونى تاقتادا تۇرعان اعاشقا جاپسىرادى.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ
قازاقستان – باقىتتى ەل، پرەزيدەنتى تانىمدى، حالقى قارىمدى، دوسى كوپ ەل ەكەنىن دە ماقتان تۇتامىز. ءتىلىمىزدىڭ مارتەبەسى وسە بەرسىن.
نەسىنە مەن قازاقپىن، ءوز ءتىلىمدى بىلمەسەم.
ءوز ەلىمدە جارقىلداپ، ەركىن سويلەپ جۇرمەسەم.
قۇت مەكەنىم قاسيەتتى اتا - بابام جەرىندە،
ناعىز قورلىق - دەپ بىلەمىن، باسقا تىلدە تىلدەسسەم – دەگەندەي ءار قازاقتىڭ جۇرەگىندەگى نامىس وتى سونبەسىن.
بۋراباي اۋدانى تىلدەردى وقىتۋ ورتالىعىنىڭ ادىسكەرى
ماحمەتوۆا جانار قايرتاي قىزى
You Might Also Like
-
ۇلتتىق كەيىپكەرلەر تۋرالى نە بىلەمىن؟ ف دىبىسى مەن ءارپى. (1 سىنىپ)
-
ارمىسىزدار قۇرمەتتى كورەرمەندەر، كورەرمەن ىشىندەگى وسى مەرەكەلى كەشىمىزدىڭ سەبەپشىسى بولىپ وتىرعان ارۋلارىمىز مەكتەبىمىزدىڭ «ەر جىگىت» كلۋبىنىڭ مۇشەلەرىنىڭ ۇيىمداستىرعالى وتىرعان مەرەكەلىك كەشىنە ق...
