مەملەكەتتىڭ نەگىزىن قالاۋشىلار – كەرەي مەن جانىبەك
Cاباقتىڭ تاقىرىبى: مەملەكەتتىڭ نەگىزىن قالاۋشىلار – كەرەي مەن جانىبەك
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا قازاق حاندىعىنىڭ دەربەس مەملەكەت رەتىندە قۇرىلۋىنا نەگىز بولعان حاندار مەن تاريحي وقيعالار تۋرالى ناقتى تۇسىنىك بەرۋ
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ بەلسەندى ويلاۋ قابىلەتىن ارتتىرۋ، ساياسي وقيعالاردى ءوز بەتىنشە تۇجىرىمداي بىلۋىنە باعىت بەرۋ.
تاربيەلىك: حاندىقتىڭ نەگىزىن قالاعان جانىبەك پەن كەرەي سۇلتاندار سۋرەتتەرى ارقىلى وقۋشىلاردىڭ جەكە تۇلعالىق قاسيەتىن قالىپتاستىرۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ءادىسى: ستو تەحنولوگياسى ادىستەرى
كورنەكىلىگى: كارتا، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ب ا ق
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ
كەرى بايلانىس: «سەن ماعان، مەن ساعان»
تومەندەگى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرە وتىرىپ، كەستەنى تولتىرىڭدار:
قازاقستاندا قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋ قارساڭىنداعى جاعدايى قانداي ەدى؟
ءبىرتۇتاس قازاق مەملەكەتىنىڭ قۇرىلۋ قارساڭىندا ەتنيكالىق جاعداي قانداي بولدى؟
قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋىنا ەكونوميكالىق دامۋى قالاي ىقپال ەتتى؟
ساياسي جاعدايى
اق وردا ىدىراپ بىرنەشە حاندىق پەن ۇلىستار پ\ب. ولاردىڭ ءوزارا جەر، بيلىك ءۇشىن تالاستارى، ەل ىشىندە بەرەكەتسىزدىكتى تۋعىزدى.
ەتنيكالىق جاعدايى
قازاقستانداعى رۋ تايپالاردىڭ ءتىلى، ءدىنى، عۇرپى سالت ساناسى جاعىنان ءبىرى بىرىنە ۇقساس بولدى. ءبىراق ەلدەگى ساياسي بىتىراڭقىلىق ءبىر ۇلتتىق مەملەكەت قۇرۋعا ەشبىر مۇمكىندىك بەرمەدى. قازاقستاندا ءومىر سۇرگەن تايپالار نەگىزىنەن ءۇش ايماققا شوعىرلاندى: شىعىس ءداشتى قىپشاق، وڭتۇستىك قازاقستان، جەتىسۋ
ەكونوميكالىق جاعدايى
بۇل ايماقتاردا ءومىر سۇرگەن تايپالار جارتىلاي كوشپەلى، وتىرىقشى ەگىنشىلىكپەن اينالىستى. شارۋاشىلىقتىڭ ءار سالاسى بويىنشا ءوزارا تىعىز بايلانىستا بولدى. ۇلى جىبەك جولى ساۋدا-ساتتىقتى دامىتتى.
ءى. قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ: جانىبەك، كەرەي سوزدەرىن توپتاستىرۋ
( ءحۇ عاسىردىڭ باسى – 1470)
جانىبەك حان - قازاق حاندىعىنىڭ نەگىزىن قالاعان حانداردىڭ ءبىرى.
ورىس حاننىڭ ۇرپاعى، باراق حاننىڭ كىشى ۇلى.
XV عاسىردا ءومىر سۇرگەن.
XV عاسىردىڭ 50 - جىلدارىنا دەيىنگى ءومىرى مەن قىزمەتى تۋرالى ناقتى دەرەكتەر جوق.
1457 - 1458 جىلى تۋىسى كەرەي حانمەن بىرگە قازاق حاندىعىنىڭ نەگىزىن قالاعان.
كەرەي حاننان سوڭ 1465 - 1466 جىلدان 1470 جىلداردىڭ باسىنا دەيىن قازاق حاندىعىنىڭ ەكىنشى حانى بولعان.
تاريحي جازبا دەرەكتەردە جانىبەك حاننىڭ ەسىمى «حاندار شەجىرەسىندە» جانە قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋىنا بايلانىستى كەزدەسەدى.
1428 جىلى اكەسى باراق حان (اق وردا حانى) ولگەن سوڭ، دەشتى قىپشاقتاعى ساياسي بيلىك ءابىلقايىر حانعا كوشەدى.
1457 جىلدىڭ جازدىڭ سوڭىندا ءابىلقايىر حان سىعاناق تۇبىندە قالماقتاردان جەڭىلگەننەن كەيىن، كەرەي مەن جانىبەك سۇلتاندار قاراماعىنداعى ۇلىسىمەن موعولستانعا كوشەدى.
كوشۋگە تاريحي اڭىز بويىنشا، قوبىلاندى باتىر مەن اقجول بي اراسىنداعى داۋ - جانجال سەبەپ بولعان.
جازبا دەرەكتەر مالىمەتى بويىنشا، كەرەي مەن جانىبەكتىڭ قالماقتارعا قارسى اسكەر جيۋ تۋرالى ءابىلقايىر حاننىڭ جارلىعىنا قۇلاق اسپاۋى جانە 1457 جىلعى جەڭىلىستەن كەيىنگى قالىپتاسقان جاعداي، ياعني ەكى سۇلتانعا ءابىلقايىر حان تاراپىنان ءقاۋىپ - قاتەردىڭ ءتونۋى ورىس حان ۇرپاقتارىن ءوز ۇلىستارىمەن بىرگە كوشپەلى وزبەكتەر مەملەكەتىنەن كەتۋگە ءماجبۇر ەتەدى.
1457 جىلى كۇز ايىنىڭ سوڭىندا كوشىپ كەلگەن ەكى سۇلتان ۇلىستارى شۋدىڭ تومەنگى بويىندا قىستاپ شىعىپ، 1458 جىلدىڭ ەرتە كوكتەمىندە كەرەيدى اق كيىزگە كوتەرىپ حان سايلايدى.
1465 - 1466 جىلدارى كەرەي حان قايتىس بولعاننان كەيىن جانىبەك حاندىق بيلىككە كەلەدى.
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا قازاق حاندىعىنىڭ دەربەس مەملەكەت رەتىندە قۇرىلۋىنا نەگىز بولعان حاندار مەن تاريحي وقيعالار تۋرالى ناقتى تۇسىنىك بەرۋ
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ بەلسەندى ويلاۋ قابىلەتىن ارتتىرۋ، ساياسي وقيعالاردى ءوز بەتىنشە تۇجىرىمداي بىلۋىنە باعىت بەرۋ.
تاربيەلىك: حاندىقتىڭ نەگىزىن قالاعان جانىبەك پەن كەرەي سۇلتاندار سۋرەتتەرى ارقىلى وقۋشىلاردىڭ جەكە تۇلعالىق قاسيەتىن قالىپتاستىرۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ءادىسى: ستو تەحنولوگياسى ادىستەرى
كورنەكىلىگى: كارتا، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ب ا ق
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ
كەرى بايلانىس: «سەن ماعان، مەن ساعان»
تومەندەگى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرە وتىرىپ، كەستەنى تولتىرىڭدار:
قازاقستاندا قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋ قارساڭىنداعى جاعدايى قانداي ەدى؟
ءبىرتۇتاس قازاق مەملەكەتىنىڭ قۇرىلۋ قارساڭىندا ەتنيكالىق جاعداي قانداي بولدى؟
قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋىنا ەكونوميكالىق دامۋى قالاي ىقپال ەتتى؟
ساياسي جاعدايى
اق وردا ىدىراپ بىرنەشە حاندىق پەن ۇلىستار پ\ب. ولاردىڭ ءوزارا جەر، بيلىك ءۇشىن تالاستارى، ەل ىشىندە بەرەكەتسىزدىكتى تۋعىزدى.
ەتنيكالىق جاعدايى
قازاقستانداعى رۋ تايپالاردىڭ ءتىلى، ءدىنى، عۇرپى سالت ساناسى جاعىنان ءبىرى بىرىنە ۇقساس بولدى. ءبىراق ەلدەگى ساياسي بىتىراڭقىلىق ءبىر ۇلتتىق مەملەكەت قۇرۋعا ەشبىر مۇمكىندىك بەرمەدى. قازاقستاندا ءومىر سۇرگەن تايپالار نەگىزىنەن ءۇش ايماققا شوعىرلاندى: شىعىس ءداشتى قىپشاق، وڭتۇستىك قازاقستان، جەتىسۋ
ەكونوميكالىق جاعدايى
بۇل ايماقتاردا ءومىر سۇرگەن تايپالار جارتىلاي كوشپەلى، وتىرىقشى ەگىنشىلىكپەن اينالىستى. شارۋاشىلىقتىڭ ءار سالاسى بويىنشا ءوزارا تىعىز بايلانىستا بولدى. ۇلى جىبەك جولى ساۋدا-ساتتىقتى دامىتتى.
ءى. قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ: جانىبەك، كەرەي سوزدەرىن توپتاستىرۋ
( ءحۇ عاسىردىڭ باسى – 1470)
جانىبەك حان - قازاق حاندىعىنىڭ نەگىزىن قالاعان حانداردىڭ ءبىرى.
ورىس حاننىڭ ۇرپاعى، باراق حاننىڭ كىشى ۇلى.
XV عاسىردا ءومىر سۇرگەن.
XV عاسىردىڭ 50 - جىلدارىنا دەيىنگى ءومىرى مەن قىزمەتى تۋرالى ناقتى دەرەكتەر جوق.
1457 - 1458 جىلى تۋىسى كەرەي حانمەن بىرگە قازاق حاندىعىنىڭ نەگىزىن قالاعان.
كەرەي حاننان سوڭ 1465 - 1466 جىلدان 1470 جىلداردىڭ باسىنا دەيىن قازاق حاندىعىنىڭ ەكىنشى حانى بولعان.
تاريحي جازبا دەرەكتەردە جانىبەك حاننىڭ ەسىمى «حاندار شەجىرەسىندە» جانە قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋىنا بايلانىستى كەزدەسەدى.
1428 جىلى اكەسى باراق حان (اق وردا حانى) ولگەن سوڭ، دەشتى قىپشاقتاعى ساياسي بيلىك ءابىلقايىر حانعا كوشەدى.
1457 جىلدىڭ جازدىڭ سوڭىندا ءابىلقايىر حان سىعاناق تۇبىندە قالماقتاردان جەڭىلگەننەن كەيىن، كەرەي مەن جانىبەك سۇلتاندار قاراماعىنداعى ۇلىسىمەن موعولستانعا كوشەدى.
كوشۋگە تاريحي اڭىز بويىنشا، قوبىلاندى باتىر مەن اقجول بي اراسىنداعى داۋ - جانجال سەبەپ بولعان.
جازبا دەرەكتەر مالىمەتى بويىنشا، كەرەي مەن جانىبەكتىڭ قالماقتارعا قارسى اسكەر جيۋ تۋرالى ءابىلقايىر حاننىڭ جارلىعىنا قۇلاق اسپاۋى جانە 1457 جىلعى جەڭىلىستەن كەيىنگى قالىپتاسقان جاعداي، ياعني ەكى سۇلتانعا ءابىلقايىر حان تاراپىنان ءقاۋىپ - قاتەردىڭ ءتونۋى ورىس حان ۇرپاقتارىن ءوز ۇلىستارىمەن بىرگە كوشپەلى وزبەكتەر مەملەكەتىنەن كەتۋگە ءماجبۇر ەتەدى.
1457 جىلى كۇز ايىنىڭ سوڭىندا كوشىپ كەلگەن ەكى سۇلتان ۇلىستارى شۋدىڭ تومەنگى بويىندا قىستاپ شىعىپ، 1458 جىلدىڭ ەرتە كوكتەمىندە كەرەيدى اق كيىزگە كوتەرىپ حان سايلايدى.
1465 - 1466 جىلدارى كەرەي حان قايتىس بولعاننان كەيىن جانىبەك حاندىق بيلىككە كەلەدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
بىلىمدىلىك: 5 - سىنىپتا وتىلگەن تاقىرىپتارعا قىسقاشا توقتالا وتىرىپ قايتالاۋ، ەرەجەلەردى مەڭگەرتۋ
