مەن جانە مەنىڭ ماماندىعىم
ەسسە
«مەن جانە مەنىڭ ماماندىعىم»
«مۇعالىمدىك ماماندىق - بۇل ادامتانۋ، ادامنىڭ كۇردەلى دە قىزىقتى، شىم-شىتىرىعى مول رۋحاني جان دۇنيەسىنە ۇڭىلە ءبىلۋ. پەداگوگيكالىق شەبەرلىك پەن پەداگوگيكالىق ونەر - ول دانالىقتى جۇرەكپەن ۇعا ءبىلۋ بولىپ تابىلادى»
ۆ. سۋحوملينسكيي
ۇستازدىق ماماندىقتى ماڭگىلىك دەپ ايتادى. وسى ماڭگىلىككە اپارار جول - ول اركەز شاكىرت جۇرەگىنە، ونىڭ ءوز الەمىنە جول تابا ءبىلۋ. ءار شاكىرتتىڭ الەمى - ەرتەگىدەي ادەمى، مۇحيتتاي تەرەڭ، سان قىرلى دا قاتپارلى، ءمولدىر دە نازىك، نازدى دا سازدى، قۇپياسى مول تىلسىم. وسى الەمنىڭ قايماعىن بۇزباي، سىزات قالدىرماي، ءمولدىر دۇنيەسىنە، ادەمى الەمىنە نۇرلى ساۋلەدەي بولىپ ەنۋ - قاي ۇستازدىڭ بولسىن ومىرلىك ارمانى، ماقساتى. شاكىرت جۇرەگىندە ۇستاز - الىستان قول بۇلعاعان ارمانىنا قاناتىن تالدىرماي، اداستىرماي، بيىك شىڭدارىنا شالدىقتىرماي اپاراتىن جان.
«ارمانسىز ادام - قاناتسىز قۇسپەن تەڭ»- دەگەندەي، وقۋشىلار مەكتەپ بىتىرگەن سوڭ، ءوزى ارمانداعان ءبىر ماماندىقتىڭ يەسى بولادى. جاس جەتكىنشەكتەر ماماندىق تاڭداۋدا قاتەلەسپەۋى كەرەك. ماماندىقتى دۇرىس تاڭداي بىلگەن ادام - ءوزىنىڭ ماماندىعىن ماقتان تۇتىپ، سول ماماندىعىنىڭ قىرى مەن سىرىن مەڭگەرىپ، شىڭىنا جەتۋگە تىرىسادى. ماماندىق جاي كۇنەلتۋ، اقشا تابۋ ەمەس. ءار ادام ءوز ماماندىعىنان رۋحاني كۇش الىپ، ەڭبەكتىڭ راحاتىن كورەدى. ادام اتاق - ابىرويعا كەنەلەدى. كەز - كەلگەن ادامنان شەبەرلىكتى، قاجىماس قايراتتى، ەڭبەكتەنۋدى كەرەك ەتەدى.
مىنە، وسىناۋ ءححى عاسىر داۋىرىنە، ادامى مەن زامانى كوپتەگەن وزگەرىستەرگە تاپ بولعان كەزەڭدە پسيحولوگ ماماندىعى وتە قاجەت. مەكتەپ پسيحولوگى، ەڭ الدىمەن ادامنىڭ ىشكى جان دۇنيەسىن زەرتتەيتىن مامان. سول ورتاعا جاقسى احۋال تۋعىزىپ، كۇيزەلىسكە ۇشىراعان ادامدارعا دۇرىس باعىت - باعدار بەرىپ، جول كورسەتۋ. پسيحولوگ ادامنىڭ سىرلاسى، ادام جانىنىڭ ەمشىسى.
مەكتەپ ۇجىمىنىڭ زور تابىستارعا جەتىپ، بەرەكە بىرلىكتەرىنىڭ مىقتى بولۋىنا، وقۋشىلارىنىڭ ساپالى ءبىلىم الىپ، سانالى تاربيەدە بولۋىنا مەكتەپ پسيحولوگتارىنىڭ ۇلەسى بار دەپ ەسەپتەيمىز. ەلىمىز ەگەمەندىك العاننان بەرى وقۋ تاربيە سالاسىندا كوپتەگەن وزگەرىستەر ەنگىزىلدى. سولاردىڭ ءبىرى - ءوسىپ كەلە جاتقان جاس ۇرپاقتارعا دۇرىس نەگىزدەرىن بەرۋ جانە ولاردىڭ پسيحولوگيالىق تۇرعىدا قالىپتاسۋ ماسەلەسى دە كورنەكتى ورىندا تۇر. ءاربىر وقۋشىنى جەكە تۇلعا دەپ تانىپ، عىلىمي، رۋحاني مۇرالاردى يگەرگەن، شىعارماشىلىق وي - ءورىسى بار، كومپيۋتەرلىك ساۋاتتىلىعى مەن اقپاراتتىڭ مادەنيەتى قالىپتاسقان جاستاردى تاربيەلەۋ بۇگىنگى كۇننىڭ ەڭ نەگىزگى ماقساتتارىنىڭ ءبىرى.
ادام بالاسىنىڭ نازدى دا، سازدى، قۇپياسى مول تىلسىم الەمىنە جانە جۇرەگىنە جول تابۋ ءۇشىن مەن وسى پسيحولوگ ماماندىعىن تاڭدادىم.
«ءومىر بويى ادام رۋحاني دامۋدىڭ جولىندا، ونداعى ماقساتى: ءوزىن - ءوزى تانۋ، قورشاعان ورتانى تانۋ. ءاربىر كۇنگە ويماقتاي وي...»- دەپ اقىليا بەكباي قىزى ايتقانداي، مەن دە ءاربىر كۇنىمە وي ءتۇيىپ، ءوز جۇمىسىمدى ابىرويمەن جانە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكپەن اتقارۋعا تىرىسامىن.
مەكتەپ پسيحولوگىنىڭ جۇمىسى كەڭ اۋقىمدى جانە جاۋاپكەرشىلىگى مول جۇمىس. تاربيەگە قيىن كونەتىن جانە مۇمكىندىگى شەكتەۋلى وقۋشىلارمەن تۇزەتە - دامىتۋ ادىستەمەلەرىن جۇرگىزىپ، ولاردىڭ قاتارىن ازايتۋ جانە ولاردى ۇنەمى باقىلاۋ، دارىندى وقۋشىلاردى انىقتاپ، ولارمەن دياگنوستيكالىق ادىستەمەلەر جانە ترەنينگتەر جۇرگىزۋ، ۇيدەن وقيتىن بالالار مەن قامقورلىققا الىنعان بالالاردىڭ كوڭىل - كۇيىن، پسيحولوگيالىق قال - احۋالىن باقىلاۋ، ولارعا كومەك بەرۋ، ۇلگەرمەۋشى وقۋشىلارمەن دياگنوستيكالىق ادىستەمەلەر جۇرگىزىپ، سىنىپ جەتەكشىمەن تىعىز بايلانىستا بولۋ، ورالمان بالالاردىڭ مەكتەپكە جانە ورتاعا بەيىمدەلۋىن باقىلاۋ، ولارعا كومەك بەرۋ، «وقۋشى - ءمۇعالىم - اتا - انا» قارىم - قاتىناس جۇيەسىن شەشۋشى زۆەنو رەتىندە پايدالانۋدىڭ عىلىمي پەداگوگيكالىق نەگىزدەمەسىن جاساۋ، مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ الەۋمەتتىك ورتاسىن زەرتتەۋ، ءسۋيسيدتىڭ الدىن الۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ بارىسىندا اتا - انالار جينالىسىنا قاتىسۋ، جاس ماماندارمەن كاسىبي جاعىنان جەتىلدىرۋ ماقساتىندا پسيحولوگيالىق ترەنينگتەر، جاتتىعۋلار ۇيىمداستىرىلىپ، اقىل - كەڭەستەر بەرىلەدى.
1 سىنىپتاردىڭ مەكتەپكە بەيىمدەلۋىن، 5 سىنىپتاردىڭ ورتا بۋىنعا بەيىمدەلۋىن، 9 سىنىپتارعا كاسىبي باعىت - باعدار بەرۋ، 9 - 11 سىنىپتاردىڭ ەمتيحان، تەستكە دايىندالۋىنا پسيحولوگيالىق كومەك كورسەتىپ، ولاردىڭ كوڭىل - كۇيلەرىن باقىلاۋ، سەنىمدىلىككە باۋلۋ، ويىن - جاتتىعۋلار جۇرگىزۋ وسى اتالعان جۇمىستاردىڭ بارلىعىن مەكتەپ پسيحولوگى اتقارادى.
«ءومىردىڭ ءاربىر جاڭالىق ەنبەگەن كۇنىن ءوزىڭدى باقىتسىزبىن دەپ ەسەپتە»- دەپ يان اموس كومەنسكيي ايتقانداي مەن ءاربىر كۇنىمە ويماقتاي وي ءتۇيىپ، ءار كۇنىمە جاڭالىق ەنگىزىپ، پسيحولوگيالىق قىزمەتىمنىڭ باستى ماقساتى - قۇزىرەتتى وقۋشى، جەكە تۇلعا قالىپتاستىرۋ.
«ومىردەن نە قاجەت ەكەندىگىن انىق، ايقىنداپ بىلمەسەڭىز، وندا ەشتەڭەنى كۇتپەڭىز»- دەپ اقىليا بەكباي قىزى ايتقانداي مەن ءوزىمنىڭ ماماندىعىمدى ءوز قالاۋىممەن تاڭدادىم جانە مەن ءوز ماماندىعىمدى سۇيەمىن جانە ماقتان تۇتامىن.
«مەن جانە مەنىڭ ماماندىعىم»
«مۇعالىمدىك ماماندىق - بۇل ادامتانۋ، ادامنىڭ كۇردەلى دە قىزىقتى، شىم-شىتىرىعى مول رۋحاني جان دۇنيەسىنە ۇڭىلە ءبىلۋ. پەداگوگيكالىق شەبەرلىك پەن پەداگوگيكالىق ونەر - ول دانالىقتى جۇرەكپەن ۇعا ءبىلۋ بولىپ تابىلادى»
ۆ. سۋحوملينسكيي
ۇستازدىق ماماندىقتى ماڭگىلىك دەپ ايتادى. وسى ماڭگىلىككە اپارار جول - ول اركەز شاكىرت جۇرەگىنە، ونىڭ ءوز الەمىنە جول تابا ءبىلۋ. ءار شاكىرتتىڭ الەمى - ەرتەگىدەي ادەمى، مۇحيتتاي تەرەڭ، سان قىرلى دا قاتپارلى، ءمولدىر دە نازىك، نازدى دا سازدى، قۇپياسى مول تىلسىم. وسى الەمنىڭ قايماعىن بۇزباي، سىزات قالدىرماي، ءمولدىر دۇنيەسىنە، ادەمى الەمىنە نۇرلى ساۋلەدەي بولىپ ەنۋ - قاي ۇستازدىڭ بولسىن ومىرلىك ارمانى، ماقساتى. شاكىرت جۇرەگىندە ۇستاز - الىستان قول بۇلعاعان ارمانىنا قاناتىن تالدىرماي، اداستىرماي، بيىك شىڭدارىنا شالدىقتىرماي اپاراتىن جان.
«ارمانسىز ادام - قاناتسىز قۇسپەن تەڭ»- دەگەندەي، وقۋشىلار مەكتەپ بىتىرگەن سوڭ، ءوزى ارمانداعان ءبىر ماماندىقتىڭ يەسى بولادى. جاس جەتكىنشەكتەر ماماندىق تاڭداۋدا قاتەلەسپەۋى كەرەك. ماماندىقتى دۇرىس تاڭداي بىلگەن ادام - ءوزىنىڭ ماماندىعىن ماقتان تۇتىپ، سول ماماندىعىنىڭ قىرى مەن سىرىن مەڭگەرىپ، شىڭىنا جەتۋگە تىرىسادى. ماماندىق جاي كۇنەلتۋ، اقشا تابۋ ەمەس. ءار ادام ءوز ماماندىعىنان رۋحاني كۇش الىپ، ەڭبەكتىڭ راحاتىن كورەدى. ادام اتاق - ابىرويعا كەنەلەدى. كەز - كەلگەن ادامنان شەبەرلىكتى، قاجىماس قايراتتى، ەڭبەكتەنۋدى كەرەك ەتەدى.
مىنە، وسىناۋ ءححى عاسىر داۋىرىنە، ادامى مەن زامانى كوپتەگەن وزگەرىستەرگە تاپ بولعان كەزەڭدە پسيحولوگ ماماندىعى وتە قاجەت. مەكتەپ پسيحولوگى، ەڭ الدىمەن ادامنىڭ ىشكى جان دۇنيەسىن زەرتتەيتىن مامان. سول ورتاعا جاقسى احۋال تۋعىزىپ، كۇيزەلىسكە ۇشىراعان ادامدارعا دۇرىس باعىت - باعدار بەرىپ، جول كورسەتۋ. پسيحولوگ ادامنىڭ سىرلاسى، ادام جانىنىڭ ەمشىسى.
مەكتەپ ۇجىمىنىڭ زور تابىستارعا جەتىپ، بەرەكە بىرلىكتەرىنىڭ مىقتى بولۋىنا، وقۋشىلارىنىڭ ساپالى ءبىلىم الىپ، سانالى تاربيەدە بولۋىنا مەكتەپ پسيحولوگتارىنىڭ ۇلەسى بار دەپ ەسەپتەيمىز. ەلىمىز ەگەمەندىك العاننان بەرى وقۋ تاربيە سالاسىندا كوپتەگەن وزگەرىستەر ەنگىزىلدى. سولاردىڭ ءبىرى - ءوسىپ كەلە جاتقان جاس ۇرپاقتارعا دۇرىس نەگىزدەرىن بەرۋ جانە ولاردىڭ پسيحولوگيالىق تۇرعىدا قالىپتاسۋ ماسەلەسى دە كورنەكتى ورىندا تۇر. ءاربىر وقۋشىنى جەكە تۇلعا دەپ تانىپ، عىلىمي، رۋحاني مۇرالاردى يگەرگەن، شىعارماشىلىق وي - ءورىسى بار، كومپيۋتەرلىك ساۋاتتىلىعى مەن اقپاراتتىڭ مادەنيەتى قالىپتاسقان جاستاردى تاربيەلەۋ بۇگىنگى كۇننىڭ ەڭ نەگىزگى ماقساتتارىنىڭ ءبىرى.
ادام بالاسىنىڭ نازدى دا، سازدى، قۇپياسى مول تىلسىم الەمىنە جانە جۇرەگىنە جول تابۋ ءۇشىن مەن وسى پسيحولوگ ماماندىعىن تاڭدادىم.
«ءومىر بويى ادام رۋحاني دامۋدىڭ جولىندا، ونداعى ماقساتى: ءوزىن - ءوزى تانۋ، قورشاعان ورتانى تانۋ. ءاربىر كۇنگە ويماقتاي وي...»- دەپ اقىليا بەكباي قىزى ايتقانداي، مەن دە ءاربىر كۇنىمە وي ءتۇيىپ، ءوز جۇمىسىمدى ابىرويمەن جانە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكپەن اتقارۋعا تىرىسامىن.
مەكتەپ پسيحولوگىنىڭ جۇمىسى كەڭ اۋقىمدى جانە جاۋاپكەرشىلىگى مول جۇمىس. تاربيەگە قيىن كونەتىن جانە مۇمكىندىگى شەكتەۋلى وقۋشىلارمەن تۇزەتە - دامىتۋ ادىستەمەلەرىن جۇرگىزىپ، ولاردىڭ قاتارىن ازايتۋ جانە ولاردى ۇنەمى باقىلاۋ، دارىندى وقۋشىلاردى انىقتاپ، ولارمەن دياگنوستيكالىق ادىستەمەلەر جانە ترەنينگتەر جۇرگىزۋ، ۇيدەن وقيتىن بالالار مەن قامقورلىققا الىنعان بالالاردىڭ كوڭىل - كۇيىن، پسيحولوگيالىق قال - احۋالىن باقىلاۋ، ولارعا كومەك بەرۋ، ۇلگەرمەۋشى وقۋشىلارمەن دياگنوستيكالىق ادىستەمەلەر جۇرگىزىپ، سىنىپ جەتەكشىمەن تىعىز بايلانىستا بولۋ، ورالمان بالالاردىڭ مەكتەپكە جانە ورتاعا بەيىمدەلۋىن باقىلاۋ، ولارعا كومەك بەرۋ، «وقۋشى - ءمۇعالىم - اتا - انا» قارىم - قاتىناس جۇيەسىن شەشۋشى زۆەنو رەتىندە پايدالانۋدىڭ عىلىمي پەداگوگيكالىق نەگىزدەمەسىن جاساۋ، مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ الەۋمەتتىك ورتاسىن زەرتتەۋ، ءسۋيسيدتىڭ الدىن الۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ بارىسىندا اتا - انالار جينالىسىنا قاتىسۋ، جاس ماماندارمەن كاسىبي جاعىنان جەتىلدىرۋ ماقساتىندا پسيحولوگيالىق ترەنينگتەر، جاتتىعۋلار ۇيىمداستىرىلىپ، اقىل - كەڭەستەر بەرىلەدى.
1 سىنىپتاردىڭ مەكتەپكە بەيىمدەلۋىن، 5 سىنىپتاردىڭ ورتا بۋىنعا بەيىمدەلۋىن، 9 سىنىپتارعا كاسىبي باعىت - باعدار بەرۋ، 9 - 11 سىنىپتاردىڭ ەمتيحان، تەستكە دايىندالۋىنا پسيحولوگيالىق كومەك كورسەتىپ، ولاردىڭ كوڭىل - كۇيلەرىن باقىلاۋ، سەنىمدىلىككە باۋلۋ، ويىن - جاتتىعۋلار جۇرگىزۋ وسى اتالعان جۇمىستاردىڭ بارلىعىن مەكتەپ پسيحولوگى اتقارادى.
«ءومىردىڭ ءاربىر جاڭالىق ەنبەگەن كۇنىن ءوزىڭدى باقىتسىزبىن دەپ ەسەپتە»- دەپ يان اموس كومەنسكيي ايتقانداي مەن ءاربىر كۇنىمە ويماقتاي وي ءتۇيىپ، ءار كۇنىمە جاڭالىق ەنگىزىپ، پسيحولوگيالىق قىزمەتىمنىڭ باستى ماقساتى - قۇزىرەتتى وقۋشى، جەكە تۇلعا قالىپتاستىرۋ.
«ومىردەن نە قاجەت ەكەندىگىن انىق، ايقىنداپ بىلمەسەڭىز، وندا ەشتەڭەنى كۇتپەڭىز»- دەپ اقىليا بەكباي قىزى ايتقانداي مەن ءوزىمنىڭ ماماندىعىمدى ءوز قالاۋىممەن تاڭدادىم جانە مەن ءوز ماماندىعىمدى سۇيەمىن جانە ماقتان تۇتامىن.
You Might Also Like
