InfoHub Logo

(جازبالار)

جىلدىڭ اۆگۋست ايىندا ماعان ينسپەكتوردان قاتىناس قاعاز كەلدى. بۇل قاعازدا سول جىلعى 15-اۆگۋستان باستاپ، ىرعىز ۋەزىندەگى تولاعاي بولىسىنا قارايتىن كىشى قۇم دەيتىن جەردەگى اۋىلدىق مەكتەپكە وقىتۋشى بولىپ تاعايىندالعان ەكەم. سەنتيابردىڭ بىرىنە دەيىن سول اۋىلعا قالايدا بولسا جەتۋگە ءتيىستى بولدىم.

ءبىراق مەنى كەپ ويلاندىرعان وسى قاتىناس قاعاز بولدى. كىشى قۇم قوستانايدان مىڭ شاقىرىمعا جۋىق جەر ەدى. ال ەندى، مۇنىڭ ۇستىنە بۇل جەردىڭ ءوزى مەن تۋىپ ەسكەن اۋىلدىڭ جەرى سياقتى كوك شالعىن سۋلى-نۋلى جەر ەمەس، قىزىلشاعىل، شاڭىتىپ، قۇلازىپ جاتقان بايتاق ءبىر بەلەس-بەلەس قۇم، ءشول دەپ ەستيتىنمىن.

مەنىڭ نەسىبەمە ءارى شالعايداعى، ءارى شولدەگى اۋىل تيگەنى كوپ تولعاندىردى.

ونىڭ تولعاندىراتىن دا ورنى بار ەدى. ءالدى ادامداردىڭ بالالارى بولىستىق مەكتەپتەردە، جاقسى جەرلەردە ورنالاسىپ قالىپ جاتقاندا، مەنى كىشىقۇمنىڭ شەلىنە ايداعالى وتىر. الدە بۇعان قارجاسوۆتىڭ سۋىق قولى ءتيدى مە؟ بولماسا ۋەزدىك ۇلىقتىڭ قاھارىنا ۇشىرادىم با؟ ءتىلماش بولمادىڭ دەپ، نە بولىسقا پەسىر بولمادىڭ، دەپ، ادامدى جەر اۋدارۋعا بولا ما ەكەن؟

وسى حاباردى ەستىگەن اۋىل ادامدارى دا نارازى بولدى. اكەم مەن شەشەم:

— بارماي-اق قوي، شىراعىم، — دەي باستادى. ۇلكەن اعالارىم دا ماقۇل كورگەن جوق.

1901

— مىڭ شاقىرىم جەردەگى شولگە بارىپ قايتەسىڭ... — دەدى ءابجان اعام ءبىر سوزىندە، ودان دا ەلدە بول، بىر-ەكى جىل تىنىق، دەم ال، — دەگەن كەڭەس بەردى.

ءبىراق وسى اقىل-كەڭەستەردىڭ بارىنە دە ىڭعاي بەرمەگەن كامەل اعام:

— وسىنشا وقىعاندا، اۋىلعا كەلىپ جاتۋ ءۇشىن وقىعان جوقسىڭ عوي. الىس بولسا قايتەدى؟ وندا دا وسى ءوزىمىز سياقتى قازاق ەمەس دەيمىسىڭدەر ؟ الىس دەپ ۇيدە بۇعىپ جاتۋعا بولماس، بارۋىڭ كەرەك سپانديار! — دەگەن اقىل ايتتى.

كاپ ويلاندىرىپ، كوپ تولعاندىرعان قىرۋار ويلاردى، اقىرىندا، ءبىر وي جەڭدى. ول وي — شالعاي بولسا دا سول قۇمنىڭ، ىشىندەگى اۋىلعا بارۋىڭ كەرەك. مادەنيەت شامىن سول جەرگە دە بارىپ جاق. ءبىر كەزدەگى ەزىڭ سياقتى ەسىلدەرتى وقۋ بولعان ءبىراق سول وقۋعا قولى جەتپەي وتىرعان ناشارلاردىڭ بالالارىن دا وقىت دەگەن وي ەدى.

كامەل اعام ەكەۋمىز اكە-شەشەمدى دە، قالعان تۋعان-تۋىسقانداردى دا كوندىرىپ، ەندى سول كىشىقۇمعا ءجۇرۋ قامىنا كىرىسە باستادىق. مەن اۋەلى قوستانايعا سوعۋىم كەرەك. ودان كەيىن تورعايدى باسىپ ءوتىپ، ىرعىز ارقىلى كىشىقۇمعا بارۋىم كەرەك.

ۇيرەنگەن داعدىلى ادەت بويىنشا، وسى ساپارىمدا دا كامەل اعام مەنى قوستانايعا دەيىن شىعارىپ سالدى. قوستانايعا كەلىپ كەرەكتى وقۋ قۇرالدارىن ساتىپ الدىم. دوكۋمەنتىمدى تۇزەپ العان سوڭ ىلاۋ جالداپ كىشىقۇمعا تارتىپ كەتتىم. بۇل مەنىڭ ومىرىمدەگى تۇڭعىش رەت شەككەن الىس ساپارىم ەدى. مەن وسى ساپار ۇستىندە تالاي حيكايا ەستىدىم، تالاي ۋاقيعانى دا، ەل ىشىندەگى ءارالۋان سوراقىلىقتى دا كوردىم. وقۋشىلارىمدى سول كەزدەگى اۋىلدىڭ جالپى جاعدايىمەن تانىستىرۋ ءۇشىن بىر-ەكى وقيعاعا توقتاپ وتكىم كەلەدى.

---